Crisismonitor Oktober 2010 (cijfers t/m augustus 2010) Inhoud: 1. Werkloosheid (algemeen) 2. Werkloosheid naar leeftijd (jongeren en ouderen) 3. Vacatures, bedrijven en leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en de woningmarkt? Dat leest u in deze vijfde editie van de crisismonitor, die het OCD eens in de twee maanden publiceert. Waarom een crisismonitor? Het antwoord op die vraag is feitelijk: gewoon vanwege de economische crisis. Dat maakt dat er binnen de gemeenten en op regioniveau behoefte bestaat aan (meer) actuele informatie over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de woningmarkt. Wat zijn de gevolgen van de crisis voor de werkloosheid en voor bijvoorbeeld de afzet van nieuwbouwwoningen? Maar vooral ook: in hoeverre zijn er ook in de regio al tekenen van (doorzettend) herstel? De crisismonitor brengt de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de woningmarkt in de zo recent mogelijk in beeld. We doen dit aan de hand van een aantal indicatoren in vierentwintig grafieken, met veelal een vergelijking met de landelijke ontwikkeling. Recent in de landelijke pers: Exportgroei blijft hoog Conjunctuurbeeld verder verbeterd Voorzichtig herstel aantal banen Herstel uitzendmarkt zet door Werkloosheid daalt voor zevende maand op rij Consument minder somber Lichte omzetgroei detailhandel Minder faillissementen in eerste helft 2010 Stagnatie woningmarkt duurt voort Deze greep uit de recente landelijke pers leert dat de economische crisis nog niet is overwonnen, maar dat de tekenen van doorzettend herstel wel steeds talrijker worden. De woningmarkt zit echter nog steeds flink op slot. Conclusies De gemeenten: Alblasserdam Dordrecht Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht De vorige editie van de crisismonitor (augustus 2010) toonde voor de regio - net als landelijk - flinke tekenen van economisch herstel. Nu twee maanden verder, zijn niet al deze tekenen overeind gebleven. Het meest in het oog springt wat dat betreft de - in afwijking van het landelijk gemiddelde - weer toegenomen Nww. Verder neemt de Wwb (inclusief WIJ) nog steeds toe en stijgt het aantal koopwoningen in aanbod alweer zeven maanden achtereen. Daar staat tegenover dat de WW verder daalt, al is het iets minder hard, er meer openstaande vacatures zijn en er in 2010 nog steeds gemiddeld bijna 60 nieuwbouwwoningen per maand worden verkocht, wat niet veel lager is dan kort voor de crisis. En de leegstand in het Dordtse Kernwinkelgebied is het afgelopen halfjaar weer fors gedaald. De totale Wwb/WIJ stijgt in de regio de afgelopen maanden harder dan in dezelfde periode van het vorige jaar en ook harder dan landelijk gemiddeld. Bij jongeren <23 jaar is er sinds drie maanden wel sprake van een daling. De ontwikkeling van de Wwb/WIJ aan jongeren <25 jaar is sinds mei 2010 gunstiger dan landelijk gemiddeld. De Wwb/WIJ aan jongeren van 23-26 jaar binnen de is de afgelopen drie maanden wat minder hard gegroeid dan de maanden ervoor. Het aantal WW-uitkeringen is in juli en augustus verder afgenomen, maar minder hard dan in de maanden april, mei en juni. Een daling van het aantal WWuitkeringen is overigens niet alleen maar een gunstig teken. Een deel van de afname zal ook het gevolg zijn van doorstroom naar de Wwb/WIJ. Nadere analyses op verzoek van de SDD lijken er op te duiden dat dit in de regio meer dan gemiddeld het geval is, wat daarmee een belangrijke verklaring is voor de bovengemiddelde groei van de Wwb. De daling van de NWW van de afgelopen maanden is in juli en augustus binnen alle leeftijdsgroepen veranderd in opnieuw een stijging. Het economische herstel zien we nog wel in een flinke groei van het aantal openstaande vacatures en een afname van het aantal bedrijfsfaillissementen. De leegstand in het Dordtse kernwinkelgebied nam het afgelopen halfjaar af van 44 leegstaande ruimten per eind maart tot 37 per eind september.
De woningmarkt laat dit keer wel wat gunstige ontwikkeling zien. Er zijn meer nieuwbouwwoningen verkocht en het aantal dagen dat koopwoningen te koop staan is in juli en augustus niet verder meer gestegen. Wel blijft het aantal koopwoningen in aanbod maar stijgen. 1 Werkloosheid Wwb: Uitkeringen in het kader van de Wet Werk en Bijstand Wwb (inclusief WIJ) De groei van het aantal Wwb-ers (inclusief WIJ) zet zich ook voort in de maanden juli (+1,1%) en augustus 2010 (+0,8%). Na een gestage daling in 8 loopt de Wwb/WIJ sinds eind 8 weer geleidelijk op en ligt sinds juli 9 boven het niveau van één jaar eerder. Ten opzichte van dezelfde maand het vorig jaar zien we eerst een afnemende daling gevolgd door een toenemende groei, met alleen een onderbreking in december 9 en recentelijk in augustus 2010 (figuur 2). De groei sinds begin 9 is iets groter dan landelijk gemiddeld (figuur 3). WIJ: Wet Investeren in Jongeren Figuur 1 5500 Wwb/WIJ 9 en 2010, per ultimo maand 5000 4500 4000 3500 Bron: SDD, Wwb inclusief Ioaw/Ioaz Figuur 2 Wwb/WIJ, % +/- t.o.v jaar eerder, vanaf ultimo december 8 15% 10% 5% 0% -5% -10% Bron: SDD, Wwb inclusief Ioaw/Ioaz Figuur 3 Wwb/WIJ en, 9 en 2010, indices 31.12.8= 130 110 Bron: SDD en CBS, Wwb inclusief Ioaw/Ioaz
WW Het aantal WW-uitkeringen in de is in 9 fors gestegen, van 2.090 eind 8 tot 4.105 eind december 9. Dit is bijna een verdubbeling (+96%) en 15 procentpunt boven het landelijk gemiddelde (+81%). Vanaf maart 2010 is een daling van het aantal WW-uitkeringen ingezet, zowel in de als landelijk. In de maanden juli en augustus 2010 zet de daling voort, zij het - net als landelijk - wat minder sterk dan in de voorgaande maanden. Deze cijfers zijn inclusief deeltijd-ww. Figuur 4 WW-uitkeringen, 9 en 2010, per ultimo maand 4500 4000 WW: Uitkeringen in het kader van de Werkloosheids Wet 3500 3000 2500 0 Figuur 5 WW en, 9 en 2010, indices 31.12.8= 220 1 Nww: Nww In juli en augustus 2010 is het aantal Nww-ers gestegen. De in mei 2010 ingezette daling van het aantal Nww-ers is hiermee vooralsnog beëindigd in de. Landelijk is er nog wel sprake van een bescheiden afname. In de is het aantal Nww-ers sinds 1.1.9 sterker toegenomen (+39%) dan landelijk (+ 18%) (figuur 8). Niet-werkende werkzoekenden ingeschreven bij UWV WERKbedrijf Figuur 6 6500 Nww, 9 en 2010, per ultimo maand 6000 5500 5000 4500 4000 3500
Figuur 7 Nww, % +/- t.o.v jaar eerder, vanaf ultimo december 8 40% 30% 20% 10% 0% -10% Figuur 8 Nww en, 9 en 2010, indices 31.12.8= 1 2 Werkloosheid naar leeftijd Wwb/WIJ jongeren De Wwb/WIJ onder de 23 jaar is in 9 na een stijging in het eerste kwartaal in dat jaar verder redelijk stabiel gebleven tot aan een daling in de laatste twee maanden van het jaar. In de eerste vijf maanden van 2010 zien we een behoorlijke stijging, maar sinds juni 2010 is er sprake van een daling. Hoewel de totale WwbWIJ in juli en augustus is toegenomen, is de Wwb/WIJ onder de 23 jaar dus toch (licht) blijven dalen. Het aantal jongeren onder de 23 jaar met een uitkering ligt eind augustus op 196, 5% meer dan een jaar daarvoor. De Wwb/WIJ 23-26 jaar toont in 2010 echter een aanzienlijk sterkere stijging. Eind augustus 2010 ligt het aantal uitkeringen in deze leeftijdsgroep 45% hoger dan het jaar daarvoor (figuur 10). In de eerste helft van 9 liep de Wwb/WIJ aan jongeren (CBS, <25) in de sneller op dan landelijk gemiddeld. Sinds half 9 is dit verschil kleiner geworden en schommelt de groei in de op of onder de landelijk gemiddelde groei. Sinds mei 2010 is de toename van de Wwb/WIJ <25 in de minder sterk dan landelijk gemiddeld (figuur 11). Figuur 9 Wwb/WIJ <23 jaar en 23 t/m 26 jaar, 9 en 2010, per ultimo maand 500 400 300 Wwb<23 Wwb 23-26 Bron: SDD
Figuur 10 Wwb/WIJ < 23 jaar en 23-26, % +/- t.o.v jaar eerder, vanaf ultimo december 9 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% 12 1 2 3 4 5 6 7 8 < 23 jaar 23-26 jaar Bron: SDD Figuur 11 Wwb/WIJ <25 jaar, en, 9 en 2010, indices 31.12.8= 1 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 Bron: CBS WW jongeren Het aantal WW-uitkeringen aan jongeren onder de 27 jaar steeg in 9 met 1% (!), van minder dan 150 aan het begin van het jaar tot meer dan 400 aan het eind. In maart en april 2010 is voor het eerst een afname ingezet. In mei en juni van dit jaar zet deze afname sterk door. Op zich een gunstige ontwikkeling, alhoewel een deel van de afname ook het gevolg zal zijn van doorstroom naar de Wwb/WIJ. In juli en augustus bleef het aantal WW-uitkeringen aan jongeren stabiel. Figuur 12 WW-uitkeringen aan personen jonger dan 27 jaar, 9 en 2010, per ultimo maand 450 400 350 300 250 150 Nww jongeren Het aantal jongere Nww-ers (<23 jaar en 23-26 jaar) is in 9 flink gegroeid (figuur 13). De Nww <23 is eind 9 64% hoger dan begin van het jaar, de Nww 23-26 jaar zelfs 98%. Vooral in de leeftijd 23-26 jaar is dit ruim hoger dan het landelijke gemiddelde (59%) (figuur 14). In april 2010 is voor beide
leeftijdsgroepen een daling van de Nww ingezet. In (juli en) augustus is er echter weer sprake van een stijging. Landelijk zien we eenzelfde ontwikkeling, zij het in afgezwakte vorm (minder sterke daling én minder sterke stijging). De toename van het aantal jonge Nww-ers ligt in de in 2010 voor beide leeftijdsgroepen hoger dan het landelijk gemiddelde (figuur 14). Figuur 13 Nww <23 en 23 t/m 26 jaar, 9 en 2010, per ultimo maand 600 500 400 300 Nww <23 Nww 23-26 Figuur 14 Nww <23 en 23-26 jaar en, 9 en 2010, indices 31.12.8= 240 220 1 <23 <23 23-26 23-26 WW 45 jaar en ouder Ook de in april 2010 ingezette daling van het aantal WW-uitkeringen aan inwoners van 45 jaar en ouder stabiliseert zich in de maanden juli en augustus (figuur 15). In 9 steeg dit aantal nog met 52% tot een totaal van 1.897 per eind december. In relatieve zin is dat een geringere stijging dan onder jongeren. In absolute zin is de toename echter fors groter: +650 (>=45 jr) tegenover +260 (< 27 jr). Dit is goed te zien in figuur 16. De grootste groei zat echter in de middengroep (27-44 jr): +1.. Figuur 15 WW-uitkeringen aan personen van 45 jaar en ouder, 9 en 2010, per ultimo maand 2500 2250 0 1750 1500 1250 0
Figuur 16 WW-uitkeringen, 9 en 2010, per ultimo maand, naar leeftijd 5000 4000 3000 0 0 0 < 27 jr 27-44 jr >=45 jr Nww 45 jaar en ouder Het aantal oudere Nww-ers (>=45 jaar) was in 9 vergeleken met het aantal jongeren betrekkelijk stabiel, maar ook hier zagen we een (toenemende) groei. De toename was met 12% nagenoeg gelijk aan het landelijk gemiddelde. In 2010 is de groei echter hoger dan het landelijk gemiddelde; eind augustus in de +20%, landelijk gemiddeld +10% (figuur 18). Figuur 17 Nww >= 45 jaar, 9 en 2010, per ultimo maand 20 2600 2400 2 0 10 Figuur 18 Nww >= 45 jaar en, 9 en 2010, indices 31.12.8= 130 110 90 3 Vacatures, bedrijven, leegstand Openstaande vacatures Het aantal openstaande vacatures daalde vooral flink in de 2 e helft van 8. Sindsdien schommelt het aantal openstaande vacatures nogal. In 2010 is er met schommelingen wel een geleidelijk stijgende lijn zichtbaar. In de eerste acht maanden van 2010 stonden er gemiddeld 833 per maand open. Dit is meer dan in 9 (664 per maand) en in 8 (715 per maand).
Figuur 19 Openstaande vacatures, 8, 9 en 2010, per ultimo maand 0 0 0 600 400 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 Startende bedrijven en faillissementen Het aantal startende bedrijven bevond zich in 9 en de eerste vier maanden van 2010 in een dalende trend. Echter, in mei en juni 2010 zien we een duidelijke toename: in mei 38 en in juni 84 nieuwe bedrijven. In juli en augustus lag dit aantal met respectievelijk 45 en 39 startende bedrijven weer iets lager. Het aantal maandelijks uitgesproken faillissementen is in 9 juist duidelijk toegenomen. Het maandgemiddelde is gegroeid van minder dan 4 in 8 naar 10,2 in 9. In de eerste acht maanden van 2010 is de situatie iets verbeterd (gemiddeld 8,8 faillissementen per maand). Figuur 20 Startende bedrijven en faillissementen, 8, 9 en 2010, per maand 60 40 20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 starters faillissementen Bronnen: starters: KvK, faillissementen: Faillissementen.com Leegstand Kernwinkelgebied Dordrecht De leegstand in verkoopruimten in het Kernwinkelgebied van Dordrecht steeg sinds eind 7 trendmatig. Met name tussen augustus 9 en maart 2010 zagen we een forse stijging. In de afgelopen 6 maanden is echter weer sprake van een daling, van 44 leegstaande verkoopruimten per eind maart tot 37 per eind september. Die daling met 7 leegstaande ruimten is het saldo van 18 opheffingen van leegstand (waaronder 3 aan het Statenplein als gevolg van de uitbreiding van H&M en 2 aan het Achterom) en 11 nieuw ontstane leegstand. Dit laatste was vooral het geval in het gebied Vriesestraat en omstreken. Figuur 21 Aantal leegstaande verkoopruimten Kernwinkelgebied Dordrecht (exclusief Johan de Wittstraat en Spuiboulevard), 8, 9 en 2010, per eind maart en eind augustus/september 50 40 30 20 10 0 mrt-08 aug-08 mrt-09 aug-09 mrt-10 sep-10 Bron: OCD
4 Woningmarkt Het aantal woningen in aanbod en de gemiddelde verkooptijd zijn beide fors gestegen sinds half 8. Na een verdere stijging in juli en augustus 2010 hebben NVM-makelaars 2.390 woningen in verkoop tegenover 1.700 begin 8. De in juli 9 ingezette daling is inmiddels weer veranderd in een stijging, en het aantal woningen in aanbod ligt inmiddels boven het niveau van vóór de daling (figuur 22). De gemiddelde verkooptijd nam toe van 143 dagen begin 8 tot 228 dagen eind augustus 9. Sindsdien schommelt de gemiddelde verkooptijd. De afname die van januari tot april 2010 was ingezet, volgt in mei en juni toch weer door een toename. In juli en augustus heeft zich in ieder geval geen verdere toename voor gedaan. De gemiddelde verkooptijd bedraagt eind augustus 227 dagen (figuur 23). De verkoop van nieuwbouwwoningen is vooral in het 4 e kwartaal van 8 fors ingezakt. In 9 was er al wel weer enig herstel, en in 2010 zet dit herstel verder voort. In de eerste acht maanden van 2010 zijn er gemiddeld 58 nieuwbouwwoningen per maand verkocht. Dit ligt niet ver meer onder het niveau van de eerste drie kwartalen van 8 (gemiddeld 62 per maand) (figuur 24). Figuur 22 Koopwoningen in aanbod, 8, 9 en 2010, per maand 2500 2300 2 1900 1700 1500 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Bron: NVM Figuur 23 Aantal dagen tot woning is verkocht, 8, 9 en 2010, per maand 240 220 1 drs. I.A.C. Soffers drs. F.W. Winterwerp oktober 2010 Bron: NVM 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Postbus 619 3300 AP Dordrecht (078) 770 39 05 ocd@drechtsteden.nl www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl Figuur 24 60 40 20 Verkochte nieuwbouwwoningen, 8, 9 en 2010, per maand 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Bron: Verkoopmonitor OCD, op basis informatie makelaars