Het Haagse Mantelzorgakkoord Den Haag, 10 november 2007 Gemeente Den Haag HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk MEE Zuid-Holland Noord Parnassia Stichting MantelZorg Den Haag Stichting Transmurale Zorg Voorall Haagse Welzijnsorganisaties Zorgbelang Zuid-Holland West Zorgscala
Samenvatting Mantelzorg staat momenteel volop in de aandacht. Mede naar aanleiding van de invoering van de WMO is er veel maatschappelijke en politieke aandacht voor de ondersteuning van mantelzorgers. In Den Haag is deze ondersteuning goed geregeld. Om de behoeften van mantelzorgers te koppelen aan aanbod van zorg- en welzijnsorganisaties, zijn er sinds enkele jaren steunpunten voor mantelzorgers in elk stadsdeel en is de Stichting MantelZorg in het leven geroepen. Uit onderzoek bleek dat mantelzorgers en consulenten nog veel knelpunten ervaren waardoor de zorg wordt bemoeilijkt of beperkt. Naar aanleiding hiervan heeft de gemeente Den Haag besloten een traject op te zetten met de mantelzorgers, de zorg- en welzijnsinstanties en de Stichting MantelZorg om ervaringen uit te wisselen en te komen tot betere afspraken. Centraal stond daarbij het voor mantelzorgers creëren van betere randvoorwaarden ten behoeve van de uitvoering van hun taak. Voorliggend akkoord is het uiteindelijke resultaat van dit traject en beoogd een daadwerkelijk verschil te maken voor duizenden Haagse mantelzorgers. Den Haag is namelijk toe aan een grote sprong voorwaarts. De urgentie is helder: de ondersteuning van mantelzorgers kan nog veel beter. Dat is waar de maatschappij en de mantelzorgers om vragen. We zijn met elkaar op weg naar 2010. Naar een volwaardige positie van informele zorg in Den Haag. De vraag is waar extra inzet noodzakelijk is om deze positie te bereiken. Op zeven gebieden zijn verbeteringen te realiseren, op korte én op langere termijn. Het gaat dan om de volgende onderwerpen: voorzieningen (faciliteiten voor mantelzorgers), respijtzorg (vervangende zorg), benadering van doelgroepen (m.n. allochtonen en jongeren), versterken van het bewustzijn van professionals voor mantelzorg, positie van de mantelzorger bij indicatiestelling, kwaliteitsborging (gebruiksvriendelijkheid voor mantelzorgers) en ondersteuning van het verbeterproces door een permanente campagne. Rode draad in dit alles is de betrokkenheid van de mantelzorger zelf, zodat de maatregelen daadwerkelijk tegemoetkomen aan hun behoeften en helpen hun taak zo goed mogelijk uit te voeren. Partijen willen het liefst nú aan de slag om vorm te geven aan deze verbeteringen. Hierna volgt dan ook een lijst met tien quick wins. Maatregelen waar de partijen per direct aan de slag kunnen en die aansluiten op de hiervoor genoemde zeven richtingen voor verbetering. Quick win 1: Mantelzorgbrigade voor respijtzorg Quick win 2: Jaarlijkse top tien van de beste mantelzorgvriendelijke organisaties Quick win 3: Kwartiermaker aanstellen en samenwerkingsverbanden opzetten Quick win 4: Allochtone mantelzorgambassadeurs Quick win 5: De Mantelzorgpas Quick win 6: Mantelzorger als zorgpartner Quick win 7: SMS-service voor jonge mantelzorgers Quick win 8: Leerstoel Mantelzorg Quick win 9: Mantelzorgkrant Quick win 10: Indicatiestelling: de mantelzorger in beeld Met deze quick wins wordt een beweging op gang gebracht, die als een sneeuwbal doorrolt en steeds groter wordt. De kwartiermaker zorgt er samen met gemeente en Stichting MantelZorg voor dat de sneeuwbal blijft rollen: hij bewaakt de afspraken uit het akkoord, signaleert knelpunten in het uitvoeringsproces en helpt die ook op te lossen. De
kwartiermaker wordt ondersteund door een team van mantelzorgers, zodat de uitwerking van de maatregelen ook getoetst kan worden aan de praktijk en de focus blijft liggen op het faciliteren van de mantelzorger.
Aanleiding Mantelzorg staat momenteel volop in de aandacht. Mede naar aanleiding van de invoering van de WMO is er veel maatschappelijke en politieke aandacht voor de ondersteuning van mantelzorgers. In Den Haag is deze ondersteuning goed geregeld. Voor een leefbare stad en vitale wijken is zorgen voor elkaar immers een belangrijk aspect. Mantelzorgers vervullen een belangrijke zorgtaak (ca. 80% van de zorg wordt door hen geleverd), maar hebben tegelijkertijd te maken met een veelheid aan belemmeringen bij het uitvoeren van hun taak. Om de behoeften van mantelzorgers te koppelen aan aanbod van zorg- en welzijnsorganisaties, zijn er sinds enkele jaren steunpunten voor mantelzorgers in elk stadsdeel en is de Stichting MantelZorg in het leven geroepen. De gemeente Den Haag is betrokken geweest bij de oprichting van de Stichting in 2004 en heeft deze stichting in februari 2006 gevraagd de belangrijkste aspecten van de Haagse mantelzorgpraktijk te onderzoeken. De resultaten, knelpunten en verbetervoorstellen uit dit onderzoek zijn opgesteld in een rapportage. Uit het onderzoek bleek dat mantelzorgers en consulenten nog veel knelpunten ervaren waardoor de zorg wordt bemoeilijkt of beperkt. N.a.v. dit rapport heeft de gemeente Den Haag besloten een traject op te zetten met de mantelzorgers, de zorg- en welzijnsinstanties en de Stichting MantelZorg om ervaringen uit te wisselen en te komen tot betere afspraken. Een belangrijke mijlpaal in dit traject vormde de manifestatie Mantelzorg op de Kaart op 10 oktober 2007. Op deze dag werd, op basis van de Mantelzorgkaart met 11 relevante thema s, een match gemaakt tussen enerzijds de huidige problemen en anderzijds de bijdragen die de betrokken organisaties aan mogelijke oplossingen willen leveren. Het maken van concrete afspraken voor verbetering van de mantelzorgondersteuning in Den Haag stond centraal. Dit alles ter voorbereiding op de totstandkoming van Het Haagse Mantelzorgakkoord, dat nu voorligt. De belangrijkste notie op de Manifestatie Mantelzorg op de Kaart was de constatering dat de ambitie tot verdieping van de samenwerking en verbetering van de ondersteuning van mantelzorgers gedeeld werd door de aanwezige organisaties. Op basis van deze constatering en de energie van de manifestatie is het proces in een stroomversnelling terechtgekomen. Met de sleutelpartijen is vervolgens gewerkt aan het concretiseren van afspraken en het opstellen van een akkoord. Uitkomst van dit proces is het voorliggend document dat vandaag, op de Dag van de Mantelzorg 2007, door de betrokken organisaties ondertekend wordt.
Urgentie Het geven van mantelzorg is heel waardevol, zowel voor de persoon die mantelzorg ontvangt als óók voor de mantelzorger zelf. Veel mantelzorgers vinden het een mooie taak en het betekent veel voor hen. Anderzijds is het ook zo dat deze zorg niet geheel uit vrije keus en al zeker niet vrijblijvend verleend wordt. Tussentijds ermee ophouden is over het algemeen niet mogelijk. De mantelzorger heeft immers een emotionele band met de persoon voor wie hij zorgt. De laatste jaren appelleert de overheid echter steeds nadrukkelijker aan de eigen verantwoordelijkheid van burgers en ze vraagt mensen meer dan voorheen informele hulp te bieden. Dit is een belangrijk uitgangspunt bij de invoering van de WMO. Tegelijkertijd heeft de verantwoordelijke staatssecretaris in 2006 gezegd: Mantelzorgers en vrijwilligers zijn het cement van onze samenleving. Ik heb grote waardering voor de miljoenen mensen die zich belangeloos inzetten voor een ander. In de WMO is er dan ook specifiek aandacht voor de ondersteuning van de mantelzorg en het vrijwilligerswerk. Ook in het Coalitieakkoord (2007) wordt het belang van mantelzorg onderstreept: Participatie komt eveneens tot uitdrukking in zorg voor elkaar, in vrijwilligerswerk en in mantelzorg. Het is van belang dat het beleid ook deze vormen volwaardig aandacht geeft. Deze noties geven aan dat de ondersteuning van informele zorg en in het bijzonder mantelzorg van groot maatschappelijk belang zijn. Den Haag heeft de afgelopen jaren voorop gelopen in de aandacht en inspanningen voor dit onderwerp. Belangrijkste wapenfeiten daarbij zijn de realisatie van de steunpunten mantelzorg en de oprichting van de Stichting MantelZorg Den Haag. Tegelijkertijd komt er over het algemeen een moment dat de wet van de remmende voorsprong toeslaat. Tijdens de manifestatie Mantelzorg op de Kaart hebben de betrokken organisaties het daarom ook niet gehouden bij de constatering dat Den Haag voorop loopt. Den Haag is volgens hen toe aan een grote sprong voorwaarts. De urgentie is helder: de ondersteuning van mantelzorgers kan nog veel beter. Dát is waar de maatschappij om vraagt. Dát is waar mantelzorgers al jaren grote behoefte aan hebben. Dit akkoord moet dan ook een merkbaar verschil maken voor mantelzorgers en daadwerkelijk tegemoetkomen aan hun behoeftes. Daarnaast kan ook het economische aspect genoemd worden. Uit onderzoek is gebleken dat tachtig procent van de zorg wordt geleverd door mantelzorgers en zorgvrijwilligers. In de huidige tijd van sterk stijgende kosten voor de gezondheidszorg en de verschuiving van AWBZ naar WMO, is deze notie belangwekkend. Inzet van aandacht en middelen is tot op heden vooral gericht op de twintig procent professionele zorg. Vanuit de overweging van efficiency is verandering van focus richting de informele zorg verstandig. In economische termen: elke euro die extra uitgetrokken wordt voor de gezondheidszorg levert aanzienlijk meer op als deze geïnvesteerd wordt in de informele zorg dan in de professionele zorg.
Kansen voor verbetering We zijn met elkaar op weg naar 2010. Naar een volwaardige positie van informele zorg in Den Haag. De vraag is waar extra inzet noodzakelijk is om deze positie te bereiken. In deze paragraaf worden zeven gebieden (A G) besproken waarop verbeteringen, op korte én op langere termijn, te realiseren zijn. Rode draad hierin is de betrokkenheid van de mantelzorger zélf bij het veranderproces. De kunst is mantelzorgers, hoewel ze een zeer gedifferentieerde populatie vormen, zodanig te betrekken bij dit proces, dat de maatregelen daadwerkelijk tegemoetkomen aan hun behoeften en helpen hun taak zo goed mogelijk uit te voeren. A) Voorzieningen Op het gebied van directe mantelzorgondersteuning kan nog grote vooruitgang geboekt worden. In veel gevallen zien zorg- en welzijnsinstellingen momenteel de mantelzorger nog onvoldoende als serieuze partij en zijn enkel gericht op de zorgvrager. Voor een efficiënte inrichting van de zorg is echter betrokkenheid van de mantelzorger vanaf de start van het zorgproces essentieel. Daarnaast is het mogelijk een impuls te geven aan de informele zorg door uitbreiding van faciliteiten voor mantelzorgers, waardoor zij beter in staat zijn hun taak uit te voeren. B) Respijtzorg Om overbelasting van mantelzorgers - en daarmee het risico op het wegvallen van een deel van de potentiële informele zorg te voorkomen, is de beschikbaarheid van voldoende mogelijkheden voor respijtzorg essentieel. Mantelzorgers hebben af en toe een adempauze nodig of acuut een vervanger bij incidenten. Op het gebied van respijtzorg zijn momenteel nog weinig structurele voorzieningen beschikbaar. Ook hier liggen dus kansen voor een aanzienlijke verbeterslag. C) Benadering van doelgroepen Dé mantelzorger bestaat niet. Een veelgehoorde constatering. Het daadwerkelijk bereiken van specifieke groepen mantelzorgers is echter niet eenvoudig. Vooral allochtone en jonge mantelzorgers worden momenteel nog onvoldoende bereikt. Aangezien dit al jaren onderkend wordt en ook veel pogingen zijn gedaan hierin verandering te brengen, zijn onconventionele middelen noodzakelijk. Gedacht kan worden aan bijvoorbeeld de inzet van eigentijdse media en het aantrekken van ambassadeurs vanuit allochtone gemeenschappen. D) Versterken bewustzijn Naast een aantal concrete quick wins die het functioneren van de mantelzorgers direct ten goede komen, is ook de bewustwording onder professionals van groot belang. Als ook op de werkvloer de focus verder verbreed wordt tot de zorgvrager én mantelzorger, kan de inzet van de mantelzorger beter benut worden en tegelijkertijd meer tot zijn of haar recht komen. Bewustwording dient in een vroeg stadium plaats te vinden, bij voorkeur tijdens de opleiding van professionals. E) Indicatiestelling Ook op het gebied van indicatie kan nog een en ander verbeterd worden. Voor de AWBZ is recentelijk al de bruto/netto indicering ingevoerd, waarmee erkend is dat mantelzorgers een
belangrijke zorgbijdrage leveren. Ook bij de indicatie huishoudelijke verzorging kunnen zich knelpunten voordoen, waardoor de mantelzorger in de problemen komt. Een voorbeeld hiervan kan een situatie zijn waarbij, ondanks de voorschriften van het protocol, de mantelzorg toch meegerekend wordt bij indicatie. Een dergelijk knelpunt dient eenvoudig gemeld en aangepakt te kunnen worden via een meldpunt. F) Kwaliteitsborging Dit akkoord moet een merkbaar verschil maken voor mantelzorgers en daadwerkelijk tegemoetkomen aan hun behoeftes. Om ervoor te zorgen dat de verbeterslag die de komende jaren gemaakt wordt ook aansluit bij de vragen van mantelzorgers, is het borgen van kwaliteit essentieel. Elke verbeterslag zou door mantelzorgers getest moeten worden op gebruiksvriendelijkheid. Daarnaast is het van belang organisaties op een aansprekende manier te stimuleren hun verantwoordelijkheid te nemen in de mantelzorgondersteuning. G) Permanente campagne Onbekend maakt onbemind. Bovenstaande maatregelen uitvoeren is stap 1, maar daarover communiceren is de vervolgstap die erbij hoort. Met regelmaat, bij voorkeur enkele malen per jaar, zouden mantelzorgers en betrokken instellingen op de hoogte moeten worden gebracht van de vorderingen en actualiteiten. Daarnaast is de jaarlijkse Dag van de Mantelzorg een uitgelezen kans de behaalde resultaten met elkaar te vieren en de verbeteragenda voor het komende jaar bekend te maken.
Tien Quick Wins Tijdens de manifestatie Mantelzorg op de kaart bleek bij de aanwezige partijen veel animo te zijn voor een grondige verbetering van de positie van de mantelzorger in Den Haag. Partijen willen het liefst nú aan de slag om vorm te geven aan deze verbeteringen. Hierna volgt dan ook een lijst met tien quick wins. Maatregelen waar de partijen per direct mee aan de slag kunnen en die aansluiten op de hiervoor genoemde zeven richtingen voor verbetering. De hoop en verwachting daarbij is dat het uitvoeren van deze maatregelen meer partijen zich aansluiten en een beweging op gang gebracht zal brengen. Als een sneeuwbal kan deze beweging steeds verder uitgroeien en naast onderstaande quick wins nog vele andere concrete initiatieven gaan veroorzaken die daadwerkelijk ten goede komen aan de mantelzorger. Quick Win 1: Mantelzorgbrigade voor respijtzorg De Mantelzorgbrigade is een bestand van vrijwilligers die bereid zijn acuut ergens in te vallen of een klus op te knappen. Mensen die acuut of ad hoc behoefte hebben aan een mantelzorger en die niet binnen hun eigen netwerk kunnen over mantelzorg beschikken, kunnen gebruik maken van de mantelzorgbrigade. HOF en de Zorgvrijwilligerscentrale hebben toegezegd mee te werken aan deze quick Win. Daarnaast zullen de Stichting MantelZorg, Parnassia, de gemeente en mogelijke partners als Escamp vrijwilligers, bestaande vrijwilligers bij zorginstellingen, zorgprofessionals en de thuiszorg meewerken aan deze quick win. De mantelzorgbrigade kan in mei 2008 opgezet zijn. Belangrijke randvoorwaarde hiervoor is het van tevoren waarborgen dat verwachtingen richting betrokkenen waargemaakt kunnen worden. Quick Win 2: Jaarlijkse top-tien van de beste mantelzorgondersteunende organisaties Een jaarlijkse lijst waarin de mantelzorgondersteunende organisaties gerangschikt worden naar hun inspanningen mantelzorgers te ondersteunen. Om deze lijst te kunnen maken, zijn beoordelingscriteria nodig. De criteria moeten aangeven wat een organisatie doet om mantelzorgers te ondersteunen en hoe groot het effect daarvan is. Maar ook kan een criterium zijn hoe de organisatie omgaat met werknemers die mantelzorger zijn.
De Stichting Zorgbelang is bereid deze quick win te trekken. Dit kan in samenwerking met Voorall en de Raad voor de Mantelzorgers (van de Stichting MantelZorg). Het Zorgkantoor (de verzekeraar) zou wellicht mede-sponsor kunnen worden. De criteria kunnen op korte termijn worden bepaald en bekendgemaakt. De eerste top 10 kan worden gepubliceerd op de dag van de mantelzorg in 2008. Quick Win 3: Kwartiermaker aanstellen en samenwerkingsverbanden opzetten Een onafhankelijke kwartiermaker, die samenwerkingsverbanden (vitale coalities) opzet, met name op stadsdeelniveau, en als aanjager optreedt, met als doel alle quick wins en structurele verbeteringen van het Haagse Mantelzorgakkoord te implementeren volgens het in het akkoord uitgezette tijdpad. De kwartiermaker zal samenwerken met zorg- en welzijnsinstellingen, Parnassia, de gemeente en Stichting MantelZorg. Ondersteuning door een team van mantelzorgers zorgt voor een stevige inbedding in de realiteit. De kwartiermaker kan direct na 10 november starten. De eerste samenwerkingsverbanden kunnen nog dit jaar operationeel zijn. Quick Win 4: Allochtone mantelzorgambassadeurs Er worden ambassadeurs aangesteld voor allochtone mantelzorgers. Deze ambassadeurs hebben tot taak de allochtone bevolkingsgroepen bekend te maken met de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers. Tegelijkertijd horen ze de vragen en behoeften van allochtone mantelzorgers en geven die door aan zorg- en welzijnsinstellingen. Concreet zullen sleutelfiguren uit de allochtone gemeenschappen benaderd worden, die als ambassadeur willen fungeren, hun deskundigheid inbrengen en ook aanspreekpunt zijn voor hun achterban. De Stichting MantelZorg en WOC/WES werken samen met mogelijke partners als allochtone zelforganisaties, religieuze organisaties, thuiszorgorganisaties, Mooi Escamp, Voor Welzijn en Stichting Importante om allochtone mantelzorgers beter te bereiken. Een centrale rol is hierbij weggelegd voor de aan te stellen kwartiermaker.
Begin 2008 wordt nader uitgewerkt op welke manier het ambassadeurspanel vorm en inhoud dient te krijgen. Vervolgens kunnen sleutelfiguren worden benaderd. In het voorjaar (medio april) kan het panel gepresenteerd worden. Quick Win 5: De Mantelzorgpas Met de mantelzorgpas kunnen mantelzorgers gebruik maken van tal van activiteiten en diensten zoals cursussen die helpen bij de zorg die men verleent. Daarnaast kunnen pashouders kortingen krijgen op diverse voorzieningen in de stad, zoals theater, sportfaciliteiten of bioscoop. Aanbiedingen worden maandelijks gepubliceerd in de mantelzorgkrant. Bij de mantelzorgpas zou een bonnenboekje gevoegd kunnen worden waarin al mogelijkheden beschreven zijn. Dit boekje is tegelijkertijd een kansrijk communicatiemiddel voor reeds bestaande voorzieningen als cursussen, de I-shops etc. De stichting MantelZorg, HOF en de gemeente kunnen samen dit project trekken. Daarbij leveren alle ondertekende organisaties, naar vermogen, een bijdrage aan de pas. Daarbij kan het gaan om kortingsbonnen voor services, gratis cursussen etc. De mantelzorgpas kan 10 november symbolisch worden gepresenteerd. Medio 2008 kan de eerste pas officieel worden uitgereikt. Quick Win 6: Mantelzorger als zorgpartner Een protocol in elke zorginstelling voor de positie van mantelzorgers. De ondersteuning, toeleiding en informatievoorziening door zorginstellingen voor mantelzorgers verloopt hiermee gestructureerd. Doel is de zorg en behoefte van mantelzorgers goed in kaart te brengen vanaf het moment dat iemand mantelzorger wordt. Belangrijk hierbij is dat deze informatie goed wordt overgedragen aan andere instellingen waar de mantelzorger mee temaken krijgt. Ook voorziet het protocol in voorschriften voor de mogelijke samenwerking tussen een zorginstelling en een mantelzorger nadat een zorgvrager is opgenomen in een intramurale instelling. Aan de quick win mantelzorger als zorgpartner werken zoveel mogelijk zorg- en welzijnsinstellingen mee evenals belangenorganisaties, de gemeente Den Haag en zorgverzekeraars.
Het moet mogelijk zijn dat de ondertekenende partijen op basis van de best practices voor hun eigen organisatie in 2008 een protocol ontwikkeld en invoert uiterlijk 11 november 2008. Vervolgens kunnen andere organisaties uitgedaagd worden ook een protocol in te voeren. Quick Win 7: SMS-Service voor jonge mantelzorgers Een computersysteem dat vragen die per sms aan de computer worden gesteld kan beantwoorden met een sms met het telefoonnummer van de organisatie die de vraag kan beantwoorden. Een andere mogelijkheid is een chat-service gekoppeld aan een flitsende site of een kindertelefoonachtige service. Stichting Zorgbelang en de gemeente Den Haag kunnen samen de sms-service opzetten. De organisatie Teletrust (expert in telefonische hulpverlening) is mogelijk geïnteresseerd ook een rol te spelen. Ook Parnassia heeft ervaring met een SMS-service. De verwachting is dat eind 2008 de service operationeel kan zijn. Quick Win 8: Leerstoel Mantelzorg Het product is een leerstoel aan de Haagse Hogeschool gekoppeld aan collegereeksen voor Huisartsenopleiding, HBO en MBO welzijn/zorgonderwijs met bijbehorend lesmateriaal en toetsingseisen. Dit heeft tot doel (aankomende) zorgprofessionals al tijdens hun opleiding kennis te laten maken met de mantelzorg in al haar facetten. Om deze quick win uit te voeren werkt de Stichting MantelZorg samen met de gemeente Den Haag en provincie Zuid-Holland en uiteraard met de onderwijsinstellingen zelf. Voor het inrichten van een leerstoel is samenwerking met landelijke partijen als EIZ, Zorgbelang en bijvoorbeeld MEZZO essentieel. Wellicht kan ook een zorgverzekeraar een rol spelen. Ook Parnassia denkt graag mee. Instelling van de leerstoel zou per ingang van het cursusjaar 2008 2009 dienen plaats te vinden. Met ingang van het nieuwe schooljaar (september 2008) kunnen (gast)colleges worden opgenomen in het curriculum. Eventueel al in het voorjaar 2008 een aantal gastcolleges in het bestaande lesaanbod. Quick Win 9: Mantelzorgkrant
Een maandelijkse krant voor mantelzorgers met daarin een activiteitenagenda. Door middel van deze krant wordt het aanbod van alle betrokken organisaties gebundeld en mantelzorg écht op de kaart gezet. Daarnaast is het de bedoeling jaarlijks in elke wijk minimaal 1 informatiemarkt en enkele vervolgactiviteiten te organiseren. Een onderdeel kan ook zijn een mantelzorgcafé en/of een chatbox voor mensen die niet naar het café kunnen of mogen. Deze activiteiten worden natuurlijk ook gecommuniceerd via de mantelzorgkrant. Per wijk zullen het Welzijnswerk en de consulenten Mantelzorg de input voor de mantelzorgkrant verzamelen. Zij organiseren ook de informatiemarkten en de vervolgactiviteiten. In iedere wijk zullen zij samenwerken met zoveel mogelijk zorg- en welzijnsorganisaties in de wijk. Planning De planning van de activiteiten voor 2008 kan in februari gereed zijn. Het opzetten van de krant medio maart, waarna het eerste nummer in april kan verschijnen. Quick Win 10: Indicatiestelling: de mantelzorger in beeld. Het indicatieprotocol en de positie van de mantelzorger worden duidelijk gecommuniceerd. Zowel aan professionals als via een publieksfolder aan de mantelzorgers en de zorgvragers. Ook op het gebied van indicatie kan nog een en ander verbeterd worden. Voor de AWBZ is recentelijk al de bruto/netto indicering ingevoerd, waarmee erkend is dat mantelzorgers een belangrijke zorgbijdrage leveren. Ook bij de indicatie huishoudelijke verzorging kunnen zich knelpunten voordoen, waardoor de mantelzorger in de problemen komt. Een voorbeeld hiervan kan een situatie zijn waarbij, ondanks de voorschriften van het protocol, de mantelzorg toch meegerekend wordt bij indicatie. Een dergelijk knelpunt dient eenvoudig gemeld en aangepakt te kunnen worden via een meldpunt, dat zoveel mogelijk aansluit bij bestaande procedures. Daarnaast is het vertrouwd maken van de indicatiestellers met de positie van mantelzorgers en hun behoeftes een bijkomend aspect. Stichting MantelZorg en de Raad van Mantelzorgers nemen het voortouw in deze quick win. Zij werken daarbij samen met de gemeente, CIZ en het WMO loket. Per 1 januari 2008 kan dit starten.
Proces De voorgaande pagina s bevat een flink aantal structurele verbeteringen op mantelzorggebied. Een tiental maatregelen maakt deze verbeteringen concreet en laat de mantelzorgers zien dat het de betrokken partijen ernst is. Er gaat daadwerkelijk veel veranderen! Hoewel dit akkoord een uiting is van de huidige bereidheid van de sleutelpartijen er met elkaar de schouders onder te zetten, is deze energie alleen niet voldoende voor het bereiken van de gewenste resultaten tot en met 2010. De beweging is op gang gebracht, maar moet op gang gehouden worden. Sterker, ze moet als een sneeuwbal doorrollen en steeds groter worden. Kwartiermaker Om deze doorgaande beweging te creëren is slagkracht van buiten nodig. Een onafhankelijke partij die als aanjager functioneert en partijen ondersteunt in het implementeren van voorliggend akkoord. Hiertoe dient door de samenwerkende partijen gezamenlijk een onafhankelijke kwartiermaker aangesteld te worden. Over de exacte positionering van deze kwartiermaker dient nader besloten te worden. De gemeente en Stichting MantelZorg doen hiervoor te zijner tijd een voorstel aan de bij dit akkoord betrokken partijen. Concreet bewaakt de kwartiermaker de afspraken uit het akkoord, signaleert knelpunten in het uitvoeringsproces en helpt die ook op te lossen. De kwartiermaker helpt partijen over hun eigen schaduw heen te stappen en van elkaars deskundigheid gebruik te maken. Daarbij komen bestuurders van de sleutelpartijen enkele malen per jaar bijeen onder leiding van de kwartiermaker om de voortgang te bespreken. De kwartiermaker wordt ondersteund door een team van mantelzorgers, zodat de uitwerking van de maatregelen ook getoetst kan worden aan de praktijk. Deze mantelzorgers moeten op een eenvoudige en efficiënte manier hun mening kunnen geven. Idealiter rapporteert deze kwartiermaker enkele malen per jaar aan de betrokken partijen én mantelzorgers. Jaarlijks, op de Dag van de Mantelzorg, dient de kwartiermaker een agenda voor het komende jaar te presenteren, die onder zijn leiding tot stand is gekomen. Aanbevelingen Terugkijkend bevat dit document een aantal doelstellingen op structureel niveau voor 2010. De vraag rijst echter wanneer aan deze doelstellingen voldaan is. Wanneer hebben de betrokken organisaties hun doel bereikt? Logisch is de mantelzorger als maatstaf te nemen. Wanneer deze tevreden is, is het Mantelzorgakkoord uitgevoerd. Aangezien er echter altijd wel iets te wensen over blijft, is het van belang zo snel mogelijk de huidige stand van zaken helder te krijgen (0-meting), zodat jaarlijks de voortgang ten opzichte van heden gemonitord kan worden. Deze monitoring kan onder leiding van de kwartiermaker plaatsvinden.