Wij wensen u de komende tijd veel succes met het invullen van prestatieveld 4 van de Wmo, zodat ook uw gemeente in 2012 kan zeggen:

Transcriptie

1 Goed Voor Elkaar Checklist basisfuncties lokale ondersteuning mantelzorg Toelichting Voor u ligt een vragenlijst over mantelzorgondersteuning binnen uw gemeente. Deze vragenlijst ligt er niet zomaar. Vanuit het ministerie van VWS is een meerjarenprogramma ( ) gestart (met de naam: Goed voor Elkaar) om gemeenten te ondersteunen bij de invulling van prestatieveld 4 van de Wmo de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers. Eind maart 2009 is vanuit VWS naar het College van uw gemeente een brief verzonden, vergezeld van een document waarin de basisfuncties ondersteuning mantelzorg weergegeven zijn. Deze basisfuncties vormen een kader en mogelijk een heel bruikbare handreiking voor uw gemeente om mantelzorgbeleid vorm te geven. Om uw gemeente te kunnen ondersteunen op het gebied van mantelzorgondersteuning, is het noodzakelijk eerst een beeld te krijgen van de mate en wijze waarop de basisfuncties ondersteuning mantelzorg op dit moment binnen uw gemeente zijn ingevuld. Daarom heeft u, vergezeld van achtergrondinformatie, deze vragenlijst ontvangen vanuit uw provinciale ondersteuningsorganisatie (CMO). Een adviseur van deze CMO neemt binnenkort contact met u op om de door u ingevulde vragenlijst te bespreken. Mocht u vragen hebben over de basisfuncties, deze vragenlijst of Goed voor Elkaar, kunt u hem of haar benaderen of mailen met de Goed voor Elkaar-helpdesk: goedvoorelkaar@movisie.nl. Tot slot: o De vragenlijst is bedoeld voor een eerste indruk. Het heeft daarom meer de vorm van een checklist dan een enquête; o Vanaf eind 2009 kan uw gemeente gratis advies op maat ontvangen bij het invullen van de ondersteuning van mantelzorg en vrijwilligerswerk. Een voorwaarde daarvoor is het deelnemen aan deze nulmeting; o De antwoorden op onderstaande vragen geven u een concreet beeld van de onderdelen in het beleid die meer en minder aandacht behoeven en waarop u mogelijk in de periode advies op kan inwinnen; o Meer informatie over de basisfuncties en Goed voor Elkaar vindt u op Wij wensen u de komende tijd veel succes met het invullen van prestatieveld 4 van de Wmo, zodat ook uw gemeente in 2012 kan zeggen: Wmo prestatieveld 4? Goed voor Elkaar! 1

2 In te vullen door adviseur Naam CMO:.... Naam CMO-adviseur:... Uw gegevens: Naam gemeente:.... Uw naam:... Uw functie/beleidsterrein:. Uw afdeling:... Uw adres:.... Uw telefoonnummer:. 2

3 1. Visie en beleid De gemeente heeft een visie op ondersteuning van mantelzorgers. De gemeente heeft beleidskeuzes gemaakt en beleidsdoelen geformuleerd ten aanzien van mantelzorgondersteuning. Vragen Antwoord Te denken valt aan Documenten 1. Heeft uw gemeente een Hoe vastgelegd? - Visiedocument visie geformuleerd op de o Mondeling ondersteuning van o Op schrift o In wording o Anders, namelijk: Hoe onderbouwd? o Kwantitatieve gegevens o Wensen en behoeften o Anders, namelijk: 2a. Heeft uw gemeente mantelzorgbeleid geformuleerd? Hoe vastgelegd? o Mondeling o Op schrift o In wording o Anders, namelijk: Hoe onderbouwd? o Kwantitatieve gegevens o Wensen en behoeften o Anders, namelijk: 2b. Zo ja, welke basisfuncties zijn expliciet opgenomen in het beleid van uw gemeente? Basisfuncties niet expliciet opgenomen in beleid Informatie Advies en begeleiding Emotionele steun Educatie Praktische hulp Respijtzorg Financiële tegemoetkoming Materiële hulp - Brede nota op terrein van welzijn, zorg, wonen. - Nota werk en inkomen 3

4 3. Zijn mantelzorgers betrokken bij de totstandkoming van de visie en het mantelzorgbeleid? 4. Zijn lokale of regionale partijen betrokken bij de totstandkoming van mantelzorgbeleid? 5. Is vastgelegd hoe het mantelzorgbeleid wordt geëvalueerd? 6a Besteedt uw gemeente in het beleid aandacht aan specifieke groepen In welke beleidsfase betrokken? o Initiatief o Beleidsvoorbereiding o Beleidsvorming o Uitvoering o Evaluatie In welke beleidsfase betrokken? o Initiatief o Beleidsvoorbereiding o Beleidsvorming o Uitvoering o Evaluatie o Aan de hand van de basisfuncties? o Mantelzorgers betrokken? o Andere partijen betrokken (professioneel / vrijwillig)? o Wat is met de uitkomsten gedaan? 4

5 6b. Zo ja, welke specifieke groepen Oudere mantelzorgers, 55 jaar en ouder Jonge mantelzorgers, tot 25 jaar oud Niet-westerse mantelzorgers Werkende mantelzorgers Spilzorgers 1. o Doelgroepen specifiek benoemd per basisfunctie? 7. Is het een uitgangspunt van beleid dat de mantelzorger de regie heeft over het eigen leven en keuzevrijheid heeft? 8. Is er in het beleid aandacht voor (h)erkenning en waardering voor Mantelzorgers van: GGZ-cliënten Mensen met een beperking Dementerenden Verslaafden Mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel Mensen in hun laatste levensfase o Publieke uitingen, o Dag van mantelzorg, o Communicatie over mantelzorgcompliment o Niet o Anders, namelijk: 1 Mantelzorgers die (bijna) als enige verantwoordelijk zijn voor de zorg voor hun naaste. 5

6 9. Is in het beleid aandacht voor de vertaling van het compensatiebeginsel 2 voor 10. Is er in het beleid aandacht voor de relatie mantelzorg, professionele zorg en vrijwilligerswerk? 11. Welke lokale partijen zijn in uw gemeente betrokken bij de lokale ondersteuning van Gemeente (bestuur en beleid) (Wmo)loket Steunpunt mantelzorg Welzijnswerk Maatschappelijk werk Professionele zorgaanbieders Vrijwillige zorg organisaties, (Humanitas, Rode Kruis, Zonnebloem) Kerk/moskee Anders, namelijk: Dit kan b.v. door o Vervangende zorg aan te bieden o Draagkracht van mantelzorger te betrekken bij indicering van huishoudelijke hulp 12. Hoe voert uw gemeente de regie over de lokale mantelzorgondersteuning? Accent op inhoudelijke en procesmatige zaken ( beheersingsgericht ) door het Rijk geformuleerde kaders als uitgangspunt ( uitvoeringsgericht ) Faciliteren van organisaties die mantelzorgers ondersteunen ( faciliterend ) Voortrekker op het terrein van mantelzorgondersteuning ( visionair ) 2 Gemeenten zijn verplicht beperkingen die mensen ondervinden in hun zelfredzaamheid te compenseren. Dit geldt ook voor mensen die vanwege (meestal langdurende en / of intensieve) mantelzorg beperkingen ondervinden in hun participatie in de samenleving. 6

7 13. Heeft de gemeente financiële middelen gereserveerd voor mantelzorgondersteuning? 0 < en meer o Structureel o Incidenteel o Gespecificeerd per basisfunctie - Begroting Algemene indruk / concrete verbeterpunten 7

8 2. Informatie Gemeenten dragen zorg voor het verstrekken van informatie die eraan bijdraagt dat mantelzorgers geattendeerd worden en de weg weten te vinden naar passende ondersteuning. Vragen Antwoord Te denken valt aan Documenten 1a. Zorgt uw gemeente voor informatieverstrekking aan mantelzorgers (zelf of via andere partijen)? 1b. Zo ja, welke soort informatie is beschikbaar Mantelzorg voor Ziekten, aandoeningen, beperkingen, handicaps en patiëntenverenigingen - Werkplannen relevante organisaties Het aanbod van hulp, zorg, ondersteuning Wet- en regelgeving Mantelzorgcompliment Nulurenindicatie (Awbzindicatie aanvragen maar niet benutten; mantelzorger komt in aanmerking voor mantelzorgcompliment) 2. Maken mantelzorgers gebruik van de informatie die beschikbaar is in uw gemeente? 3. Wordt het geformuleerde beleid t.a.v. de informatiefunctie opgepakt en uitgevoerd door uw gemeente of andere partijen? o Denk aan Wmo loket, steunpunt mantelzorg, welzijnsorganisaties o Welke doelgroep maakt met name gebruik? o Gemeente voert het zelf uit o Prestatieafspraken met gesubsidieerde organisatie o Eigen initiatief van lokale partijen o Lokale partijen op verzoek van gemeente - Lokaal onderzoek Algemene indruk / concrete verbeterpunten 8

9 3. Advies en begeleiding Gemeenten zijn in staat om mantelzorgers adequaat te adviseren en te begeleiden. Vragen Antwoord Te denken valt aan Documenten 1a. Zorgt uw gemeente voor advies en begeleiding voor mantelzorgers (zelf of via andere partijen)? 1b. Zo ja, welke soort advies en begeleiding is beschikbaar voor 2. Maken mantelzorgers gebruik van advies en begeleiding? 3. Wordt het geformuleerde beleid t.a.v. de functie advies en begeleiding opgepakt en uitgevoerd door uw gemeente of andere partijen? Adviesgesprek / vraagverheldering Ondersteuning bij aanvraag materiële en financiële hulp Doorverwijzing naar mantelzorgondersteuning Zorgregisseur / casemanagement o Denk aan Wmo loket, steunpunt mantelzorg, welzijnsorganisaties, vrijwilligersorganisaties o Welke doelgroep maakt met name gebruik? o Gemeente voert het zelf uit o Prestatieafspraken met gesubsidieerde organisatie o Eigen initiatief van lokale partijen o Lokale partijen op verzoek van gemeente - Werkplannen relevante organisaties - Lokaal onderzoek Algemene indruk / concrete verbeterpunten. 9

10 4. Emotionele Steun Gemeenten zijn in staat om mantelzorgers emotioneel te ondersteunen. Vragen Antwoord Te denken valt aan Documenten 1a. Zorgt de gemeente voor emotionele steun voor mantelzorgers (zelf of via andere partijen)? 1b. Zo ja, welke soort emotionele steun is beschikbaar voor 2. Maken mantelzorgers gebruik van emotionele steun? 3. Wordt het geformuleerde beleid t.a.v. de functie emotionele steun opgepakt en uitgevoerd door uw gemeente of door andere partijen? Inloopspreekuur Individuele begeleiding Lotgenotengroepen mantelzorgers Mantelzorgsalon / café Verwendagen / ontspanningsactiviteiten Chatbox / sms-service Vriendschappelijk huisbezoek Maatjescontacten, zoals vriendendienst, buddyzorg? o Denk aan Wmo loket, steunpunt mantelzorg, welzijnsorganisaties, vrijwilligersorganisaties o Welke doelgroep maakt met name gebruik? o Gemeente voert het zelf uit o Prestatieafspraken met gesubsidieerde organisatie o Eigen initiatief van lokale partijen o Lokale partijen op verzoek van gemeente - Werkplannen relevante organisaties - Lokaal onderzoek Algemene indruk / concrete verbeterpunten 10

11 5. Educatie Gemeenten zijn in staat om mantelzorgers en zorgvrijwilligers educatie te bieden. Vragen Antwoord Te denken valt aan Documenten 1a. Zorgt de gemeente voor scholing voor mantelzorgers en zorgvrijwilligers (zelf of via andere partijen)? 1b. Zo ja, welke soort scholing is beschikbaar voor mantelzorgers en zorgvrijwilligers? 2. Maken mantelzorgers en zorgvrijwilligers gebruik van scholing? 3. Wordt het geformuleerde beleid t.a.v. de functie educatie opgepakt en uitgevoerd door uw gemeente of door andere partijen? Gericht op mantelzorgers: Instructies hulpmiddelen, praktische trainingen Cursussen over (omgaan met) ziekten, houding, communicatie Grenzen stellen / goed voor jezelf zorgen / time management / empowerment Gericht op zorgvrijwilligers: Instructies hulpmiddelen, praktische trainingen Cursussen over (omgaan met) ziekten, houding, communicatie Deskundigheidsbevorderi ng over mantelzorg en mantelzorgondersteuning (algemeen of specifiek) o Denk aan Wmo loket, steunpunt mantelzorg, welzijnsorganisaties o Welke doelgroep maakt met name gebruik? o Gemeente voert het zelf uit o Prestatieafspraken met gesubsidieerde organisatie o Eigen initiatief van lokale partijen o Lokale partijen op verzoek van gemeente - Werkplannen relevante organisaties - Lokaal onderzoek 11

12 Algemene indruk / concrete verbeterpunten 12

13 6. Praktische Hulp Gemeenten zijn in staat om mantelzorgers praktische hulp te bieden. Vragen Antwoord Te denken valt aan Documenten 1a. Zorgt de gemeente voor praktische hulp voor mantelzorgers (zelf of via andere partijen)? 1b. Zo ja, welke soort praktische hulp is beschikbaar voor 2. Maken mantelzorgers gebruik van praktische hulp? 3. Wordt het geformuleerde beleid t.a.v. de functie praktische hulp opgepakt en uitgevoerd door uw gemeente of door andere partijen? Huishoudelijke hulp Welzijn- en gemaksdiensten: klussendienst, maaltijdservice Vrijwillige hulp Administratieve hulp Extra kinderopvang o Denk aan Wmo loket, steunpunt mantelzorg, welzijnsorganisaties o Welke doelgroep maakt met name gebruik? o Gemeente voert het zelf uit o Prestatieafspraken met gesubsidieerde organisatie o Eigen initiatief van lokale partijen o Lokale partijen op verzoek van gemeente - Werkplannen relevante organisaties - Lokaal onderzoek Algemene indruk / concrete verbeterpunten 13

14 7. Respijtzorg 3 Gemeenten zijn in staat om mantelzorgers respijtzorg te bieden. Vragen Antwoord Te denken valt aan Vindplaats 1a. Zorgt de gemeente voor respijtzorg voor mantelzorgers (zelf of via andere partijen)? 1b. Zo ja, welke soort respijtzorg is beschikbaar voor 2. Maken mantelzorgers gebruik van respijtzorg? 3. Wordt het geformuleerde beleid t.a.v. de functie respijtzorg opgepakt en uitgevoerd door uw gemeente of door andere partijen? Vrijwillige oppas Vrijwillige bezoekservice Vrijwillige thuishulp Vrijwillige vervangende mantelzorg Professionele oppas Professionele ondersteunende begeleiding Professionele thuisondersteuning Dagvoorziening / opvang Meerdaagse voorzieningen Aangepaste vakanties Activiteiten ter ontspanning van de mantelzorger gecombineerd met respijtzorgvoorzieningen o Denk aan Wmo loket, steunpunt mantelzorg, welzijnsorganisaties o Welke doelgroep maakt met name gebruik? o Gemeente voert het zelf uit o Prestatieafspraken met gesubsidieerde organisatie o Eigen initiatief van lokale partijen o Lokale partijen op verzoek van gemeente - Werkplannen relevante organisaties - Lokaal onderzoek 3 Tijdelijke vervangende mantelzorg. Hierdoor kan de mantelzorg even op adem komen. 14

15 Algemene indruk / concrete verbeterpunten 15

16 8. Financiële Tegemoetkoming Gemeenten zijn in staat om mantelzorgers financiële tegemoetkoming te bieden. Vragen Antwoord Te denken valt aan Documenten 1a. Zorgt de gemeente voor financiële tegemoetkoming voor mantelzorgers (zelf of via andere partijen)? 1b. Zo ja, welke soort financiële tegemoetkoming is beschikbaar voor 2. Maken mantelzorgers gebruik van financiële tegemoetkoming? 3. Wordt het geformuleerde beleid t.a.v. de functie financiële tegemoetkoming opgepakt en uitgevoerd door uw gemeente of door andere partijen? Fiscale compensatie Bijzondere bijstand Onderhoudskosten thuiswonende gehandicapte kinderen Mantelzorgcompliment Tegemoetkoming in de kosten voor kinderopvang o Denk aan Wmo loket, steunpunt mantelzorg, welzijnsorganisaties o Welke doelgroep maakt met name gebruik? o Gemeente voert het zelf uit o Prestatieafspraken met gesubsidieerde organisatie o Eigen initiatief van lokale partijen o Lokale partijen op verzoek van gemeente - Werkplannen relevante organisaties - Lokaal onderzoek Algemene indruk / concrete verbeterpunten 16

17 9. Materiële Hulp Gemeenten zijn in staat om mantelzorgers materiële hulp te bieden. Vragen Antwoord Te denken valt aan Documenten 1a. Zorgt de gemeente voor materiële hulp voor mantelzorgers (zelf of via andere partijen)? 1b. Zo ja, welke soort materiële hulp is beschikbaar voor 2. Maken mantelzorgers gebruik van materiële hulp? 3. Wordt het geformuleerde beleid t.a.v. de functie materiële hulp opgepakt en uitgevoerd door uw gemeente of door andere partijen? Woningaanpassing, mantelzorgwoning /- kamer Parkeerpas Hulpmiddelen (praktisch en ICT) Aangepast vervoer o Denk aan Wmo loket, steunpunt mantelzorg, welzijnsorganisaties o Welke doelgroep maakt met name gebruik? o Gemeente voert het zelf uit o Prestatieafspraken met gesubsidieerde organisatie o Eigen initiatief van lokale partijen o Lokale partijen op verzoek van gemeente - Werkplannen relevante organisaties - Lokaal onderzoek Algemene indruk / concrete verbeterpunten 17