VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL VILLA KAKELBONT Locatie peuterspeelzaal Villa Kakelbont Plaats Loon op Zand (Kaatsheuvel) Onderzoeksnummer 10620 Documentnummer 481950 Datum onderzoek 1 november 2012 Datum vaststelling rapport 9 januari 201 VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 1 van 10
VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 2 van 10
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Loon op Zand. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: http://www.onderwijsinspectie.nl/onderwijs/voor-+en+vroegschoolse+educatie De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Loon op Zand. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: http://www.onderwijsinspectie.nl/onderwijs/voor-+en+vroegschoolse+educatie Werkwijze onderzoek Peuterspeelzaal Villa Kakelbont is één van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina van 10
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 15, waarvan 9 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 16, waarvan 0 doelgroeppeuters VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 4 van 10
2. HET TOTAALBEELD Alle VVE peuters in Kaatsheuvel, die niet op een WE kinderdagopvang locatie geplaatst kunnen worden, worden doorverwezen naar peuterspeelzaal Villa Kakelbont. VVE doelgroep peuters die al op een kinderopvang locatie zitten krijgen op deze locatie hun VVE aanbod. Op peuterspeelzaal Villa Kakelbont mogen de kinderen die daarvoor in aanmerking komen, vanaf drie jaar vier dagdelen naar de speciale VVE-groep. De leidsters op deze locatie hebben inmiddels veel ervaring met voorschoolse educatie. Ze hebben allen een tweejaarlijkse scholing gevolgd. Na de intake op de peuterspeelzaal, krijgen ouders uitleg over VVE. Daarna vindt er nog twee keer een gesprek over de ontwikkeling van hun kind plaats: na drie maanden en vlak voor de overstap naar de basisschool. De ouders geven aan dat hun kinderen enorme sprongen maken. De leidsters bieden elke peuter twee keer per week een kleine kringactiviteit aan. Het pedagogisch en educatief handelen van de leidster is sterk en effectief. Peuterspeelzaal Villa Kakelbont is aantrekkelijk ingericht, met duidelijke hoeken en waar mogelijk echt materiaal om mee te spelen. Met pictogrammen is voor de peuters duidelijk gemaakt, wanneer het niet mogelijk is om in een hoek te spelen. Er heerst een warme, respectvolle sfeer en de kinderen genieten zichtbaar. Een aandachtspunt is het aantoonbaar gebruiken van beschikbare evaluatiegegevens. Zowel bij de zorg en begeleiding van de kinderen als bij kwaliteitszorg. De peuterspeelzaal geeft aan in beide gevallen de gegevens te gebruiken voor verbetering of aanscherping van de uitvoering van het werk. Omdat er weinig of niets is vastgelegd, is het moeilijk voor buitenstaanders om hier goed zicht op te krijgen. VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 5 van 10
VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 6 van 10
. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Nb. De indicatoren die de inspectie anders heeft beoordeeld dan de voor- of vroegschool in hun zelfevaluatie, zijn gemerkt met een *. A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma('s) Puk en Ko A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) A Leidster - kind ratio ('dubbele bezetting') A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor jaar VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5. Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan In juni 2012 heeft de GGD in haar inspectie van peuterspeelzaal Villa Kakelbont ook het 8 e domein (voorschoolse educatie) beoordeeld. Daarbij is vastgesteld dat de voorschool aan alle gestelde eisen ten aanzien van de basiskwaliteit voldeed. Na verificatie heeft de inspectie van het onderwijs de oordelen van de GGD in dit onderzoek overgenomen. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen * B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voorschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal Er is nog geen specifiek ouderbeleid, waaruit bijvoorbeeld naar voren komt welke doelen de locatie nastreeft met VVE en welke rol van de ouders wordt verwacht binnen de VVE-activiteiten. Toch vindt er wel degelijk ouderparticipatie plaats op peuterspeelzaal Villa Kakelbont, zo blijkt ook uit de gesprekken met ouders. Voor een ouder die het Nederlands niet zo machtig is, wordt ook gezocht naar materiaal om in de thuissituatie mee te oefenen. De leidsters vragen ook bij ouders na of ze met hun kind thuis een activiteit gedaan hebben en of ze nog ondersteuning nodig hebben. VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 7 van 10
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters is respectvol 4 C2.2 De leidsters hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 4 C2. De leidsters stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 4* C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C. De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 4 C.4 De leidsters stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken 4 het spelen en werken C.5 De leidsters bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) 4 bij de kinderen C.6 Het gedrag van de leidsters met de kinderen is responsief 4 C.7 De leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Het aangeboden programma Er wordt gewerkt met een integraal VVE-programma, het programma wordt uitgevoerd zoals het is bedoeld. Er is een jaarplanning, er zijn weekplanningen waarbij ook differentiatie zichtbaar is (makkelijke en moeilijke variant) (C1.4). Het pedagogisch klimaat Er heerst een veilige en erg prettige sfeer in de groep. Bij het werken in de kleine kring (in de huishoek) is met een picto aangegeven dat de hoek even niet beschikbaar is voor andere kinderen. Op een rustige en duidelijke manier worden kinderen, die uit belangstelling komen kijken, hierop gewezen (C2.1, 2.2). De ruimte is rustig gehouden, is aantrekkelijk ingericht en er zijn uitnodigende hoeken gemaakt. Elk dagdeel begint in een gezellig uitziende hoek met een grote kist, waaruit een voorwerp wordt getoverd, dat hoort bij het thema (C2.5). Het educatief handelen Het educatief handelen is op elkaar afgestemd. De aandacht wordt over alle peuters verdeeld. De leidsters gaan regelmatig in op oplossingen waarmee kinderen komen. Ze stellen open vragen en stellen zich daarnaast terughoudend op, waardoor de taalontwikkeling bij de kinderen gestimuleerd wordt. Verkeerde oplossingen worden op een bijzonder positieve manier omgebogen, zodat de peuter voorzichtig geleid wordt naar een alternatief, passend bij het doel van een activiteit. De leidsters begeleiden de activiteiten op een wijze die erg effectief is met betrekking tot de ontwikkeling van de kinderen (C.4,.5,.6). VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 8 van 10
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2* D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2. De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden De observatielijst van de VVE-methode wordt mede gebruikt om kinderen in hun ontwikkeling te volgen. Elke leidster heeft een aantal aandachtspeuters: zij volgt de ontwikkeling van deze peuters nauwgezet. Deze informatie wordt gebruikt om werkplannen te maken voor elk kind. Er vindt evaluatie plaats in de vergaderingen. Een aandachtspunt is de looptijd van de plannen, die is erg lang. De evaluatiegegevens zijn namelijk relevant om op te nemen in de korte termijn plannen, zodat het aanbod hier vervolgens op afgestemd kan worden (D1.). E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voorschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E De vroegschool school evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool school formuleert op basis van evaluaties 2 verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool school borgt de kwaliteit van haar educatie Er wordt een Vversterk managementevaluatie gebruikt om de kwaliteit van VVE te evalueren (E2). Dit levert een mooi overzicht op met de sterke en verbeterpunten van de locatie. De verbeterpunten worden over het algemeen ook opgepakt, maar het planmatig werken aan verbetering van de kwaliteit verdient nog aandacht (E4). Er is nu te weinig zichtbaar welke doelstellingen wanneer behaald moeten worden. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool F De voorschool zorgt voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd Omdat de peuters naar verschillende basisscholen uitstromen, kan de doorgaande lijn niet worden beoordeeld tijdens dit onderzoek. Wel wordt er gewerkt met een standaard overdrachtsformulier en hiermee worden de VVE- en de zorgpeuters aan de hand van een warme overdracht besproken op de nieuwe school (F). Er is standaard een terugkoppeling van de basisschool naar de peuterspeelzaal, enige tijd nadat de peuter is uitgestroomd. * VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 9 van 10
Op alle scholen in de gemeente wordt een programma gebruikt dat aansluit bij de VVE-methode die op peuterspeelzaal Villa Kakelbont wordt gebruikt (F4). G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken G2 De resultaten zijn van voldoende niveau Binnen de gemeente Loon op Zand zijn er tot nu toe geen harde afspraken gemaakt voor de met VVE te realiseren opbrengsten. Dit is dan ook de reden dat de inspectie de desbetreffende indicatoren nog niet kan waarderen. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport 10620 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 10 van 10