abcdefgh Rijkswaterstaat Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg Een beschrijving van de problemen en de mogelijke oplossingen 28 maart 2006
abcdefgh Rijkswaterstaat Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg Een beschrijving van de problemen en de mogelijke oplossingen 28 maart 2006
Inhoudsopgave........................................................................................ 1 Inleiding 4 1.1 Het probleem 4 1.2 Mogelijke oplossingen 4 1.2.1 Lange tunnel variant 4 1.2.2 Optimaliseren van de ligging van de tunnelmond 5 1.3 Inhoud rapport 5 2 Verbinding tussen A1 (Gooi) en lange tunnel 6 2.1 Aanleg ondergrondse verbinding tussen de A1 en de lange tunnel 6 2.2 Omleggen A1 7 2.3 Aanleg verbindingswegen tussen de A1 (Gooi) en de tunnelmond 7 3 Optimaliseren ligging tunnelmond 9 3.1 Consequenties situering tunnelmond naast spoorlijn 9 3.2 Bajonettracé 10 3 Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg
1 Inleiding In januari 2005 is de Startnotitie planstudie Schiphol Almere gepresenteerd. Hierin werd onder meer onderzoek naar een boortunnelvariant binnen het Verbindingsalternatief aangekondigd. 1.1 Het probleem In veel inspraakreacties op de Startnotitie werd gewezen op het bezwaar dat bij de tunnelvariant de tunnelmond aan de zijde van het knooppunt Muiderberg, erg dicht in de buurt van het Naardermeer komt te liggen. De afstand bedraagt 500 meter, terwijl de A1 het Naardemeer tot op 250 meter nadert, maar toch is het de stellige overtuiging van vele burgers en natuur- en milieuorganisaties dat het Naardermeer ernstig wordt bedreigd. B A 1.2 Mogelijke oplossingen 1.2.1 Lange tunnel variant Lange tunnel variant waarbij de tunnelmond niet in de Kerverdijksche Polder ter hoogte van het Naardermeer boven komt (A), maar ten noorden van de A1, tussen knooppunt Muiderberg en de Hollandse Brug (B). Deze variant is aan het onderzoek toegevoegd n.a.v. de inspraakreacties op de Startnotitie. De lange boortunnel variant heeft als beperking dat de tunnel voor verkeer vanaf de A1 vanuit het Gooi en verder niet bereikbaar is. Verkeer vanuit het Gooi is bij een lange boortunnel genoodzaakt om van de bestaande route via de A1 gebruik te blijven maken. 4 Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg
Onderzocht is of het niet toch mogelijk is een verbinding te maken tussen de A1, het Gooi en de tunnelmond bij Muiderberg. Dit leidt tot aanzienlijke kosten, die bovenop de toch al aanzienlijke kosten voor de lange tunnel variant komen. De lange tunnel variant kost inclusief uitbreiding van het gehele wegennet in het plangebied (maar zonder aansluiting van en naar het Gooi) in totaal 5,7 miljard (MIT bedrag inclusief 19% BTW). De lange tunnel op zich kost circa 2,7 miljard. 1.2.2 Optimaliseren van de ligging van de tunnelmond Vanwege de hoge kosten van de hiervoor beschreven oplossing is ook onderzocht of bij de korte boortunnel de ligging van de tunnelmond in de Keverdijksche Polder kan worden geoptimaliseerd door deze dichter bij de spoorlijn Lelystad Weesp te situeren. 1.3 Inhoud rapport In dit rapportje wordt dus ingegaan op twee vragen: Wat zijn de diverse mogelijkheden om een verbinding tussen de A1 vanuit en in de richting van het Gooi en de lange tunnel te realiseren? (hoofdstuk 2) Is het mogelijk om de ligging van de tunnelmond bij de korte tunnel te optimaliseren? (hoofdstuk 3) 5 Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg
2 Verbinding tussen A1 (Gooi) en lange tunnel De volgende alternatieve oplossingen worden beschreven: De A1 ondergronds verbinden met de lange tunnel; de complete A1 vanaf aansluiting Naarden-Vesting tot aan Muiderberg verleggen en deze ten zuiden van de aansluiting Muiderberg laten samenvloeien met de A6; verbindingswegen aanleggen. 2.1 Aanleg ondergrondse verbinding tussen de A1 en de lange tunnel Bij deze optie vindt net als bij de kortere tunnel, in het huidige knooppunt Muiderberg de uitwisseling plaats tussen de A1 en de A6, zij het ondergronds. Ten oosten van het knooppunt splitst de weg naar de lange tunnel zich af van de A1 (in de omgekeerde richting is sprake van een samenvoeging) en daalt vervolgens in een bak tot onder maaiveldniveau. Vanuit een bouwkuip worden vervolgens 2 boortunnels van elk 500 tot 1000 meter lengte (afhankelijk van het te overbruggen hoogteverschil) geboord zodat de verbindingswegen via tunnels met de A6/A9 tunnel worden verbonden. Zie onderstaande foto. Voor- en nadelen Een groot voordeel is dat er gezien vanaf het Naardermeer geen tunnelmond en bovengronds tracé meer zichtbaar is. Nadeel/bezwaar is dat in de in Nederland geldende ontwerprichtlijnen uit veiligheidsoverwegingen wordt uitgegaan van het situeren van afslagen, samenvoegingen, in- en uitvoegers buiten het gesloten deel van een tunnel. Deze oplossing voldoet dus niet aan de huidige richtlijnen. In landen als Zwitserland en Italië komt dit wel voor, maar altijd in combinatie met een aangepast snelheidsregime van 80 km/uur of 6 Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg
minder en in de meeste gevallen wordt de invoegstrook als extra rijstrook gecontinueerd zodat in principe niet van rijstrook behoeft te worden gewisseld. Een nadeel is voorts dat het maken van afslagen in slappe grond bij een geboorde tunnel technisch erg risicovol en lastig is. Het in situ, of te wel in een open bouwput, maken van de afslag is relatief eenvoudig, maar in dit geval niet aan de orde omdat de lange tunnel juist is geïntroduceerd ter voorkoming van verstoringen (zoals een bouwput) nabij het Naardermeer. 2.2 Omleggen A1 Bij deze alternatieve oplossing verschuift het knooppunt Muiderberg deels naar het noorden. De complete A1 tussen de aansluiting Naarden-Vesting en het knooppunt Muiderberg komt 700 tot 900 meter noordelijker te liggen en vloeit samen met de A6 ter hoogte van de aansluiting Muiderberg. Het tracé is daarbij vergelijkbaar met dat van variant 3 binnen de oplossingsrichting met verbindingswegen (zie 2.3). Situatie nu Situatie met omgelegde A1 Muiderberg A6 Muiderberg A6 A1 A1 Naardermeer Naardermeer Voor- en nadelen Een voordeel van dit alternatief is dat de A1 verder van het Naardermeer af komt te liggen. Nadeel vormen de hoge kosten ten opzichte van de in 2.3 beschreven alternatieve oplossingsrichting. Ter indicatie: hierbij moet gedacht worden aan 500 miljoen bovenop de kosten van de lange tunnel variant. Een ander nadeel vormt de bij dit alternatief noodzakelijke aankoop en sloop van enkele tientallen bedrijfspanden en woningen in de gemeente Naarden. Vanwege deze nadelen is dit alternatief voorlopig niet verder uitgewerkt. 2.3 Aanleg verbindingswegen tussen de A1 (Gooi) en de tunnelmond Deze oplossing gaat uit van het realiseren van verbindingswegen tussen de A1 bij Naarden en de 2 kilometer ten westen daarvan gelegen tunnelmond van de lange tunnel in de A6. Er zijn 4 mogelijke tracés bekeken. Het tracé dat daarbij verkeerskundig, maar ook qua kosten het beste scoort wordt hieronder verder toegelicht. De verbindingswegen lopen hierbij via een tracé parallel aan de oude zeewering, hebben per rijbaan twee rijstroken en zijn grotendeels geschikt voor 100 km/uur. Voor het aansluiten van de verbindingswegen tussen de A6 en de A1 op de A6 wordt langs de A6 7 Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg
een parallelstructuur aangelegd. Daar wordt ook de aansluiting Muiderberg op aangesloten. De aansluiting Gooimeer vervalt hierbij. De aansluiting Naarden-West kan blijven bestaan en, met een aanpassing, mogelijk de functie van de aansluiting Gooimeer over nemen. Situatie nu Situatie met verbindingswegen Muiderberg A6 Muiderberg A6 Aansluiting Gooimeer A1 A1 Naardermeer Naardermeer Aansltuiting Naarden-West Ook bij deze variant is aankoop en sloop van (bedrijfs-) panden in Naarden noodzakelijk en zullen lokaal de gevolgen van het wegverkeer merkbaar zijn. De kosten van deze oplossing bedragen ongeveer 300 miljoen. De kosten die hierin zijn meegenomen hebben betrekking op het geometrisch profiel van de wegen en de kunstwerken, grondkosten en andere bestuursrechtelijke schadevergoedingen, electro- en mechanische werkzaamheden. In de raming zit geen BTW, kosten voor eigen uren en projectonvoorzien. Inclusief BTW, eigen uren en projectonvoorzien bedragen de kosten afgerond 380,- (MIT bedrag). De totale kosten van de lange tunnelvariant inclusief de aansluiting vanuit het Gooi (en alle uitbreidingen in het totale plangebied Badhoevedorp Almere Buiten- Oost) komen daarmee op 6,1 miljard (zie onderstaande tabel). Variant Verbindingsalternatief Kosten Basisvariant januari 2006 (korte tunnel) 4.366 excl. BTW 4.943 incl. BTW Kosten Lange tunnel 5.009 excl. BTW 5.692 incl. BTW Kosten Lange tunnel inclusief aansluiting Gooi 5.339 excl. BTW 6.072 incl. BTW Kosten (in miljoen) inclusief alle uitbreidingen in het totale plangebied Badhoevedorp Almere Buiten-Oost 8 Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg
3 Optimaliseren ligging tunnelmond De tunnelmond in de Keverdijksche Polder is tot nu toe relatief dicht bij het Naardermeer geprojecteerd om de volgende redenen. Tussen de spoorlijnen Lelystad Weesp en Amsterdam Hilversum, is in 2003 een verbindingsboog gebouwd die een rechtstreekse spoorverbinding tussen Lelystad - Almere - Hilversum - Utrecht mogelijk maakt. Dit is de zogenaamde Gooiboog. De fundatie van de Gooiboog reikt tot diep in de grond. In de eerste fase van de planstudie is er van uitgegaan dat de weg een te steile helling krijgt indien deze vanaf knooppunt Muiderberg, dus van 8 meter boven N.A.P., onder de trekpalen van de Gooiboog door moet, op 32 meter onder N.A.P. Vandaar dat ervoor is gekozen om het tunneltracé de Gooiboog aan de oostzijde te laten passeren (het groene tracé op de tekening, met de tunnelmond). WEESP A1 NAARDER MEER VECHT AMSTERDAM-RIJN KANAAL tunnelmond / bovengronds ondergronds 3.1 Consequenties situering tunnelmond naast spoorlijn De Bouwdienst Rijkswaterstaat heeft in januari 2006 onderzocht of het niet toch mogelijk is om de tunnelmond nabij de spoorlijn te situeren. Er zijn 2 tracés onderzocht. Tracé A (het blauwe tracé in de tekening) komt overeen met het tracé van de bovengrondse variant binnen het Verbindingsalternatief. Tracé C (het rode tracé in de tekening) kruist kort ten zuiden van knooppunt Muiderberg de spoorlijn Lelystad Weesp en ligt dus in zijn geheel aanzienlijk meer naar het noordwesten. Beide tracés kunnen zodanig worden uitgevoerd dat het hellingspercentage nergens de 4% overstijgt. Daarmee voldoen ze aan de richtlijnen. Bij een nog steilere helling zou er een aparte kruipstrook voor vrachtverkeer gebouwd moeten worden, hetgeen tot aanzienlijke meerkosten zou leiden. 9 Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg
Voordelen De toerit naar de tunnel komt bij A parallel aan de spoorlijn te liggen en kruist de spoorlijn bij C. De tunnelmond komt daardoor bij tracé A 500 meter en bij tracé C 800 meter verder van het Naardermeer te liggen. Dus in totaal op 1 kilometer afstand van het Naardermeer bij tracé A en op 1,3 kilometer afstand van tracé C. Nadelen Aangezien er bij beide tracés een aantal aanvullende maatregelen moeten worden genomen, leidt deze oplossing tot meerkosten. Deze kosten zijn geraamd op 200 miljoen exclusief projectkosten en BTW. De kosten voor het Verbindingsalternatief met de (korte) boortunnel met 2 x 3 rijstroken, zijn geraamd op totaal 4,9 miljard (MIT bedrag). Na optimalisering van de tunnelmond komen de kosten van deze variant inclusief de uitbreidingen in het totale plangebied, uit op 5,1 miljard (zie onderstaande tabel). Verbindingsalternatief Kosten Basisvariant januari 2006 4.366 excl. BTW 4.943 incl. BTW Kosten tunnel tracé A 4.545 incl. BTW 5.143 incl. BTW Kosten tunnel tracé C 4.569 incl. BTW 5.173 incl. BTW Kosten (in miljoen) inclusief alle uitbreidingen in het totale plangebied Badhoevedorp Almere Buiten-Oost 3.2 Bajonettracé Om het Naardermeer en de Keverdijksche Polder nog verder te ontzien zou er ook voor gekozen kunnen worden om de A6/A9 verbinding ten westen van de spoorlijn Lelystad Weesp te laten aansluiten op het bestaande wegennet. In dat geval ontstaat er dus een 2 e T-aansluiting van de A6/A9 op de A1. Langs de A1 zijn in dat geval tussen het nieuwe deel en het huidige knooppunt Muiderberg parallelbanen nodig voor het A6 < > A6/A9, het A1 < > A6 en het A1 < > A6/A9 verkeer. Voordelen De toerit naar de tunnel komt ook in dit geval parallel aan de spoorlijn te liggen, maar nu geheel aan de westzijde van het spoor. Het ten oosten van de spoorlijn gelegen gebied wordt daardoor in zijn geheel niet doorsneden. Nadelen Deze oplossing heeft een aantal verkeerskundige nadelen. A6 A6/A9 verkeer moet de bajonet door waardoor het voordeel van het Verbindingsalternatief wat reistijdwinst betreft vermindert. Daarnaast vormt het weven op de parallelbanen bij deze oplossing een belemmering voor de doorstroming. 10 Tunnelmond A6/A9 nabij knooppunt Muiderberg