Meine Breemhaar ontmoet Leen Verbeek:

december 2010 Meine Breemhaar ontmoet Leen Verbeek: Flevoland kan niet zonder provinciaal bestuur Ledenmagazine van Jaarcongres VNO-NCW Midden Duurzaamheid is niet links, het is ook niet rechts De drive van Claudia Lencioni Arbeidsmarkt: De toekomst vraagt om nieuw werkgeverschap We zitten nog midden in de crisis Museum De Fundatie groeit en bloeit Leo Groeneveld: Vuurwerk is een rode draad in onze geschiedenis

Een blauwtje lopen was nog nooit zo voordelig! Volkswagen Polo BlueMotion vanaf 340,- per maand* * vraag naar de voorwaarden Testrit? www.blauwtjelopen.nu Ambachtsveld 8 7327 AZ Apeldoorn T: (055) 5 395 333

Middelpunt Flevoland Flevoland bestaat volgend jaar 25 jaar. Meine Breemhaar interviewt commissaris van de Koningin Leen Verbeek over de relatie tussen het bestuur en het bedrijfsleven in de jongste provincie van Nederland en zijn visie op de noodzakelijke ontwikkelingen voor de toekomst. 10 Bedrijventerreinen De tijd van ongebreideld investeren in nieuw bedrijventerrein is voorbij. Ruimte is schaars en dient zorgvuldig gebruikt te worden. Toch is er in Midden- en OostNederland nog te weinig sprake van een gericht bedrijventerreinenbeleid. 18 Arbeidsmarkt De relatie arbeidsmarkt-bedrijfsleven is zowel actueel als complex. In een tijd waar veel ondernemers nog midden in reorganisaties staan, is het ook van groot belang voor te sorteren op de toekomst. En die toekomst is er een van schaarste aan werknemers. 22 Lesli Vuurwerk Leo Groeneveld heeft de leiding van zijn bedrijven overgedragen aan zijn zoon Jasper. Toch weet hij nog exact hoe alles reilt en zeilt. Hij was het die van een kleine grossier in vooral huishoudelijke artikelen de grootste importeur van consumentenvuurwerk in Nederland wist te maken. 34 Nieuws 4 Jaarcongres Food, Feed, Fuel 14 De Drive: Claudia Lencioni 17 Column Andries Greiner 21 Column Bernard Wientjes 21 Drie sectoren over de arbeidsmarkt 24 In het Middelpunt: Ralph Keuning 37 Nieuwe leden 30 Agenda 32 Column Martin Stor 33 Colofon 42 Voorbij nut en noodzaak Herkent u dit beeld? De voorzitter van de vereniging van olifanten opent de jaarvergadering die helemaal gaat over de dreigende uitsterving van de soort en constateert dat er helaas wel weinig leden aanwezig zijn. Zo gaat het ook een beetje met het milieu en met duurzaamheid. Het blijft tobben voor de meesten. Terwijl dat niet nodig is. Dat bleek tijdens het jaarcongres van VNO-NCW Midden op 9 november jongstleden, dat de veelzeggende titel Food, Feed & Fuel meekreeg. Een goed bezochte bijeenkomst, die geheel in het teken stond van de toekomstige uitdagingen en de manier waarop ondernemers daar juist geld aan kunnen verdienen. Dus even geen uitstervende olifanten of smeltende poolkappen, maar vooral veel focus op wat nu zakelijk interessant is. Speciale spreker op dit congres was Z.K.H. Prins Carlos de Bourbon de Parme, die op een meeslepende manier illustreerde hoe duurzaam ondernemen ook commercieel interessant kan zijn. Het belangrijkste ingrediënt voor dat succes is het samenbrengen van ondernemers, kennis delen en zowel goede als slechte ervaringen uitwisselen. Duurzaam ondernemen is niet links, niet rechts, niet afhankelijk van subsidies of een overheid die al of niet regels stelt. Het is niet het primaat van de politiek, maar een kwestie van leiderschap en aanpakken. Dat leiderschap zit tegenwoordig bij het bedrijfsleven. Het congres liet dat goed zien: voorbeelden van ondergrondse gewasteelten, door biomodificatie verduurzaamd Nederlands hout, moderne ledverlichting, gevelstenen die zonder lijm of metselwerk kunnen worden verwerkt, slimme energiemeters maar ook duurzame en energie-arme vervangers voor veel kunststofverpakkingen. Daarmee hebben we over vrijwel de volle breedte van het bedrijfsleven gezien dat het vooral de ondernemers zelf zijn die op een ondernemende en rendabele manier het voortouw kunnen nemen bij het verder verduurzamen van onze samenleving. Elkaar informeren en laten zien wat we kunnen. Dat was de rode draad. Mogelijk gemaakt door VNO-NCW Midden en de vele sponsors. Tineke Bakker-van Ingen Voorzitter VNO-NCW Midden Middelpunt december 2010 3

Nieuws uit de regio VNO-NCW Midden maakt jeugd enthousiast voor techniek Met drie succesvolle Techniekdagen in oktober in De Liemers, Nijmegen en Groenlo heeft VNO-NCW Midden weer een belangrijke bijdrage geleverd aan het enthousiast maken van de jeugd voor een toekomst in de techniek. Op de Techniekdagen laten bedrijven en onderwijsinstellingen uit de regio zien hoe leuk het is om in de technische sector te werken. Kinderen tussen 10 en 14 jaar mogen zelf aan de slag met apparaten en instrumenten, ze kunnen timmeren, metselen, solderen en lassen, een kraantje besturen of een kijkje onder een motorkap nemen. De Techniekdag moet er voor zorgen dat jongeren vroegtijdig in aanraking komen met techniek, om zo het imago van technische beroepen en opleidingen te verbeteren. De bedoeling is dat er uiteindelijk meer jongeren instromen in de technische beroepen. Organisatie Gastheer op 9 oktober in De Liemers was Bouwbedrijf Welling in Didam. Op 30 oktober volgde een Techniekdag in de Achterhoek (Rouwmaat Groep, Groenlo) en in Nijmegen (Radboud Universiteit). De organisatie van de Techniekdagen is in handen van een regionale projectgroep, bestaande uit een brede vertegenwoordiging van bedrijven en onderwijsinstellingen. VNO-NCW Midden is voorzitter van de projectgroepen. In april 2011 zijn er nieuwe Techniekdagen, o.a. in Arnhem en in de Achterhoek (Bronckhorst). Kijk voor meer informatie en foto s op de website www.techniekdag.nl. Najaarsexcursie VNO-NCW Noordoost-Overijssel Foto: Jan Ezendam en in de winkel van Sonnema aangeschaft worden. Na terugkomst in Ommen was er aan de bar van hotelrestaurant Wildthout ruimschoots gelegenheid om even na te borrelen en aan te schuiven voor een gevarieerd stamppotbuffet. Voor voorzitter Jur Zandbergen een goed moment om twee leden in het zonnetje te zetten: Roel Stad en Herman van Lenthe. Zij zijn namelijk al vijf jaar lid van VNO-NCW Midden. Aan dit heuglijke feit hielden de beide heren, behalve de lovende woorden, ook een fles goede wijn over. Na de koffie zat het er weer op, behalve dan voor een klein groepje dat het begrip natafelen graag in ere wil houden. Leden van VNO-NCW Noordoost-Overijssel (en een behoorlijk aantal partners) brachten in het najaar een bezoek aan Distilleerderij F.J. Sonnema, bij velen vooral bekend van de Berenburg. De bus vertrok s middags uit Ommen richting Bolsward, waar het gezelschap werd verwelkomd met koffie en thee met Fryske Dûmkes. Na een korte bedrijfspresentatie, waarin de gouwe ouwe reclame ( Ik zei nog: t Ken nèt ) voor veel hilariteit en herkenning zorgde, werd de productie bekeken. Op een relatief klein oppervlak wordt door 2 à 3 man dagelijks ca. 10.000 liter Berenburg gedistilleerd, gebotteld en gepalletiseerd. Per jaar zo n twee en een half miljoen liter. Aansluitend kon uiteraard het nodige geproefd De extra rijstroken op de A28 tussen Zwolle en Nieuwleusen zijn klaar, maar worden medio volgend jaar pas in gebruik genomen. Er moet nota bene nog gewacht worden op een uitspraak van de Raad van State. Ook wacht ingebruikname nog op het aanbrengen van geluidschermen. Het zou een goede zaak zijn als RWS haar afdelingen beter laat samenwerken en de planning onderling afstemt, zodat klaar ook écht klaar is, aldus Jur Zandbergen, voorzitter VNO-NCW Noordoost-Overijssel.

Middelpunt Korting op ACE De Vallei voor leden VNO-NCW Valleiregio Ledennieuws Kremer BV viert 2 mijlpalen In de Valleiregio is sinds enige tijd ArbeidsmobiliteitsCentrum ACE De Vallei actief. ACE De Vallei wil een centrum zijn van, voor en door ondernemers. Doelstelling van het Centrum is om een netwerk te bieden voor P&O ers, HRM, HRD en alle anderen die zich met personeel en arbeid bezighouden binnen hun onderneming, stichting of instelling. Dit netwerk wordt ingezet voor kennisdeling, matchen en netwerken. Deelnemers wisselen tijdens interactieve bijeenkomsten informatie uit over personele onderwerpen en vraagstukken. Ook het UWV Werkplein verzorgt een onderdeel van de bijeenkomsten. Daarnaast biedt ACE De Vallei de mogelijkheid om vacatures en kandidaten te matchen. Bij organisatieverandering, boventalligheid of re-integratie bij ziekte kan de inzet van het arbeidsmobiliteitcentrum geld en energie besparen. Deelnemers aan ACE De Vallei betalen een jaarlijkse deelnemersfee, afhankelijk van de bedrijfsgrootte. Deelnemersfee VNO-NCW Valleiregio is vanaf de start betrokken bij de opzet en doorontwikkeling van ACE De Vallei. Wij zijn ervan overtuigd dat het arbeidsmobiliteitcentrum een toegevoegde waarde heeft voor u als ondernemer. Recent zijn tussen VNO-NCW Valleiregio en ACE De Vallei afspraken gemaakt over korting op de deelnemersfee. Leden van VNO-NCW Valleiregio krijgen wanneer zij lid worden van ACE De Vallei een korting op de jaarlijkse deelnemersfee van ACE De Vallei. Tot 250 medewerkers krijgt u een korting van 10 procent op de jaarlijkse bijdrage en vanaf 250 medewerkers 15 procent korting. ACE De Vallei en VNO-NCW Valleiregio tonen hiermee aan de samenwerking te willen verstevigen, immers ACE De Vallei en VNO-NCW Valleiregio: een combinatie die in uw voordeel kan werken! Voor meer informatie over het arbeidsmobiliteitcentrum zie: www.acedevallei.nl of informeer bij regiomanager Martine Schuijer van VNO-NCW Valleiregio, 055 5222606, schuijer@vno-ncwmidden.nl. Meine Breemhaar, voorzitter VNO-NCW MKB Flevoland: Ondernemers gaan nog een moeilijk jaar tegemoet in een aantal sectoren. Naast innovatie en daadkracht is een verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt dringend gewenst. Groeiers moeten snel kunnen groeien, krimpende bedrijven moeten eenvoudig kunnen krimpen. Of het verstandig is te groeien of krimpen blijft een moeilijke beslissing die hoort bij de ondernemer. Op vrijdag 17 september jl. vierde Kremer BV haar 45 jarig jubileum en het feit dat oprichter Willy Kremer met (post)pensioen ging. Het bedrijf is door laatstgenoemde in 1965 gestart en is nu uitgegroeid tot het meest veelzijdige elektrotechnische bedrijf in de regio. Richard Kremer overhandigt een persoonlijk parkeerbordje aan zijn vader Willy Kremer Nominatie Anja Venhoeven Twentse Zakenvrouw van het Jaar 2010 Anja Venhoeven van Allegro Talent, het langst bestaande gespecialiseerde werving- en selectiebureau in Twente voor secretariëel personeel, heeft een nominatie ontvangen voor de verkiezing van de Twentse Zakenvrouw van het Jaar 2010. De verkiezing heeft op vrijdag 12 november jl. plaatsgevonden tijdens het Fashion & Lifestyle Event in de Grolsch Veste te Enschede. Uiteindelijke winnaar is geworden Miriam Luizink, technisch-commercieel directeur van het nanoinstituut Mesa+. Van Norel eerste bouwbedrijf met horizontaal toezicht Op 26 oktober 2010 is in Epe het convenant getekend tussen de Belastingdienst en Van Norel Bouwgroep over horizontaal toezicht. Van Norel is de eerste bouwgroep in de regio die tot deze vorm van toezicht overgaat. Horizontaal toezicht is een vorm van actueel toezicht, waarbij afspraken en afstemming vooraf centraal staan. Door horizontaal toezicht is minder intensief toezicht achteraf nodig. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle betrokkenen in het fiscale proces. Middelpunt december 2010 5

Nieuws uit de regio VNO-NCW Noord-Veluwe en IJsseldelta op bezoek bij Defensie net zo veel af, omdat militaire inzet vanaf 32 jaar fysiek te zwaar wordt geacht. Defensie begeleidt deze afzwaaiers door het opleiden voor en het ondersteunen bij het vinden van een civiele betrekking. VNO-NCW werkt in het Platform Defensie-Bedrijfsleven samen met Defensie om invulling te geven aan de kansen, die zowel de outsourcing van werk als de in- en uitstroom van personeel bieden voor het (regionale) bedrijfsleven. De meesten onder ons zijn er nog nooit geweest; normaal gesproken mogen we er ook niet komen. Mede daarom gaf het bezoek dat de leden van VNO-NCW regio s NoordVeluwe en IJsseldelta in oktober brachten aan de legerplaats bij Oldebroek een uniek kijkje achter de schermen bij Defensie. Na een korte inleiding door Herman Bolhuis, vicevoorzitter regio Noord-Veluwe, gaven kolonel Kooijman (gastheer), luitenant-kolonel Van Broekhoven, majoor De Vries en de heer Dumoulin een indruk van hun werkzaamheden. Boeiend om te zien en te horen wat er allemaal nodig is om de vele taken van Defensie goed uit te kunnen voeren. Niet alleen de voorbereiding en ondersteuning van bijvoorbeeld missies in het buitenland met de daarvoor benodigde logistieke en materieelbehoeften, ook de inzet bij calamiteiten en de training en begeleiding van het personeel vergen veel van de organisatie. Om een voorbeeld van het laatste te noemen: Defensie trekt jaarlijks ca. 6.000 man (en vrouw) aan, maar stoot er Joris Nelissen, voorzitter VNO-NCW Rivierenland: Samen met Bouwend Nederland en de Kamer van Koophandel zetten wij in op het ontwikkelen van een uniform regionaal gemeentelijk aanbestedingsbeleid. Door het opstellen van hoge eisen en het hanteren van cluster- en raamcontracten wordt het voor ondernemers steeds moeilijker opdrachten te verkrijgen. Dit heeft gevolgen voor onze leden en de regionale economie. VNO-NCW Rivierenland heeft hiervoor aandacht gevraagd en wij zullen dat ook in 2011 blijven doen. Static Show Daarna was het tijd voor de static show: een aantal bijzondere voertuigen, met deels zeer geavanceerde apparatuur en installaties, die het de operationele eenheden mogelijk maakt hun gecompliceerde taken te verrichten. De operators waren stand-by voor het beantwoorden van vragen. Voor de liefhebbers was dit dé kans om eens in een tank te zitten. Opvallend was dat vooral de dames daar het nodige klimen klauterwerk voor over hadden. De ook met groot materieel aanwezige brandweer gaf ten slotte een demonstratie van hoe een kleine oorzaak grote gevolgen kan hebben; iets wat ook in het dagelijkse civiele leven kan voorkomen. Ter afsluiting was er in de officiersmess een uitgebreid buffet; de tijd van rats, kuch en bonen ligt duidelijk achter ons Aan de gezellige bar kon worden nagepraat over een bijzonder bezoek aan een bijzonder bedrijf. Kijk voor foto s van de bijeenkomst op www.vno-ncwmidden.nl/noordveluwe of.../ijsseldelta. Contactpersoon: Marcel van t Hul, regiomanager VNO-NCW Noord-Veluwe, vanthul@vno-ncwmidden.nl. Rob Eradus, voorzitter VNO-NCW Utrecht: Tijdens onze bijeenkomst op 16 november heeft Rijkswaterstaat helder uit de doeken gedaan welke verbeteringen zij aan het hoofdverkeerswegennet rondom Utrecht gaan aanbrengen. Dat liegt er niet om, maar we moeten nog wel even door de zure appel heen bijten. RWS doet zelf veel aan het reduceren van hinder en betrekt daar nadrukkelijk VNO-NCW Utrecht bij. We hebben uitgebreid stilgestaan bij wat wij, ondernemers, er zelf aan kunnen doen. Meer op: www.utrechtbereikbaar.nl.

Middelpunt Overheid zet grote stap richting oplossing fileprobleem Utrechtse snelwegen VNO-NCW Utrecht reageert instemmend op het signaal dat wethouder Lintmeijer van de gemeente Utrecht half november afgaf over de besluitvorming omtrent de bereikbaarheid van Utrecht. Dit besluit houdt in dat minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu en gedeputeerde Van Lunteren samen met de gemeente verder onderzoek gaan doen naar een goed ingepaste verbreding van de snelwegen rondom Utrecht. Met het besluit geven de bestuurders aan grotendeels vast te willen houden aan de eerder gemaakte afspraken over de opwaardering van de A27 en de Noordelijke Randweg Utrecht en de A12. Dat getuigt van standvastigheid, vindt het bedrijfsleven. De opwaardering is van groot belang voor het bedrijfsleven. Hoe eerder deze wegverbredingen er komen, hoe beter dat is voor de Nederlandse economie. Vanwege de centrale positie van Utrecht in Nederland fungeert de Utrechtse ring als de draaischijf van Nederland. Doordat het personen- en goederenverkeer tot 2030 naar verwachting met 40 procent toeneemt, dreigt de Ring volledig vast te lopen en komt de Nederlandse economie tot stilstand. Om dit doemscenario van een verkeersinfarct te voorkomen, is een snelle aanpak van de Utrechtse bereikbaarheidsproblemen cruciaal. Contactpersoon: Véronique Vrendenbarg, regiomanager VNO-NCW Utrecht, 055 5222606, vrendenbarg@vno-ncwmidden.nl. Ledennieuws Nieuwe algemeen directeur Dar NV Peter van Heeswijk is op 1 november jl. in dienst getreden bij Dar NV als algemeen directeur. Peter van Heeswijk volgt Theo Lemmen op. Van Heeswijk, 48 jaar, heeft zijn sporen ruimschoots verdiend. Niet alleen als ondernemer, als directeur-eigenaar van een bakkerijketen, maar ook in het openbaar bestuur en in de politiek, onder andere als voorzitter van CDA Noord-Brabant, Lid van de Provinciale Staten Noord-Brabant en van 2007 tot 2010 als landelijk voorzitter van het CDA. Samenwerkende bedrijven presenteren zich Tijdens een druk bezochte receptie is op vrijdagmiddag 5 november het nieuwe kantoor van drie samenwerkende bedrijven officieel geopend. Aan de Drielandendreef in Harderwijk hebben MBM, Concerned en Workflex de handen ineen geslagen. Samen met de drie directeuren onthulde burgemeester John Berends de naamswijziging van Sprielderhout naar MBM en het nieuwe logo. MBM staat onder leiding van voormalig voorzitter VNO-NCW Noord-Veluwe Kees van den Berg en Eric en Jan Molenberg. foto: Henk Merjenburgh Onlangs was het Graafschap College een uitstekend gastheer tijdens het jaarlijks Diner Pensant. Vruchtbaar was het tafelgesprek over de Toekomstvisie Achterhoek 2020. Ik hoop vurig dat we in het nieuwe jaar concreet kunnen gaan worden voor onze achterban, zegt Gerrit Pillen, voorzitter VNONCW Achterhoek. Van links naar rechts: burgemeester John Berends van Harderwijk en Kees van den Berg, Jan Molenberg en Eric Molenberg van MBM Verdubbeling arbeidsplaatsen Lelystad Airport Lelystad Airport heeft in november de gebruikers van de luchthaven in kennis gesteld van de eerste stap die wordt gezet om te groeien naar een volwaardige Business Airport. Er is namelijk een plan ingediend bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu om het instrument landing systeem in te schakelen. De bereikbaarheid van de luchthaven wordt hierdoor sterk verbeterd. De verwachting is dat hierdoor dagelijks gemiddeld vijf extra vluchten per dag kunnen worden ontvangen, zoals grote zakenvliegtuigen of grotere vliegtuigen voor onderhoud. Dit besluit ligt geheel in lijn met het eerder opgestelde stappenplan en de uitgangspunten voor groei van Lelystad Airport. Dit akkoord betekent ook dat de werkgelegenheid van 250 arbeidsplaatsen kan toenemen tot 500 arbeidsplaatsen in vijf jaar tijd. Het bedrijfsleven ziet hierin een positieve ontwikkeling. Doelstelling van het bedrijfsleven blijft echter wel volledige luchtverkeersleiding en baanverlenging. Het Flevolandse bedrijfsleven, VNO-NCW MKB-Nederland, de Bedrijfskring Lelystad en alle CEBLA partners, zijn van harte bereid om de directie van Lelystad Airport te ondersteunen bij haar acquisitiebeleid om bijvoorbeeld onderhoudsbedrijven naar Lelystad Airport te halen. Het bedrijfsleven probeert de ontwikkeling van de luchthaven te ondersteunen in nauwe samenwerking met gemeente, provincie en luchthaven. Contactpersoon: Anke Balfoort, regiomanager VNO-NCW MKB Flevoland, 055 5222606, balfoort@vno-ncwmidden.nl. Middelpunt december 2010 7

Nieuws uit de regio Ruim 100 leden kwamen half oktober naar de maandelijkse bijeenkomst van VNO-NCW Achterhoek, dit keer een bezoek aan de Doetinchemse locatie van Pas Reform BV, het gloednieuwe warehouse en transportcentre. De bijeenkomst werd geopend door voorzitter Pillen, die de belangenbehartigingactiviteiten toelichtte en het woord gaf aan de gastheer van deze avond, de heer ir. B.F. (Bart) Aangenendt, algemeen directeur Pas Reform BV. Hij vertelde een boeiend verhaal met als titel van machinefabrikant naar kennisleverancier. Het ontstaan van Pas Reform gaat negentig jaar terug naar Gerrit Pas, smid in Zeddam. Die kocht eind jaren twintig een Duitse fabrikant van broedmachines. Bij de opschaling in de jaren vijftig en zestig koos Pas Reform voor singlestage broedmachines, terwijl de meeste fabrikanten kozen voor multistage. Singlestage is een iets duurder concept, dat de mogelijkheid biedt gedurende het broedproces de omstandigheden aan te passen aan de veranderingen die het embryo doormaakt. Steeds meer broederijen zien daar in tijden van genetische vooruitgang het belang van in en kiezen voor deze machines. Naast broedmachines levert Pas Reform vanuit drie buitenlandse vestigingen en via zestig agenten wereldwijd alle apparatuur die in een broederij nodig is voor verwerking van broedeieren Henri van Beusekom, voorzitter VNO-NCW Valleiregio: Recent zijn afspraken gemaakt over korting op de deelnemersfee van ACE De Vallei. Leden van VNO-NCW Valleiregio krijgen een korting van 10 of 15 procent op de jaarlijkse deelnemersfee. ACE De Vallei en VNO-NCW Valleiregio tonen hiermee aan de samenwerking te willen verstevigen. In uw belang! foto: Jan Ezendam Bedrijfsbezoek Pas Reform BV Voorzitter Pillen bedankt gastheer ir. Bart Aangenendt en kuikens, en verzorgt het de ventilatie van broederijen. Vijf jaar geleden startte het bedrijf de Academy, die elke maand een internationale cursus geeft aan broedmeesters over het runnen van een broederij. Bij de veelal - buitenlandse projecten doet Pas Reform de engineering van de gebouwen, desgewenst op turnkey niveau. Een indrukwekkende presentatie van een bedrijf met een bijzonder product, dat tot de internationale top behoort. Na de presentatie was er ruimte voor vragen en werd de bijeenkomst afgesloten met een uitgebreide, goed verzorgde netwerkborrel. Contactpersoon: Toin de Ruiter, regiomanager VNO-NCW Achterhoek, 055-5222606, deruiter@vno-ncwmidden.nl. Elke calamiteit of onzekerheid geeft ophef en weer nieuwe regels en wetgeving. Dat is de reactie van een bureaucratie en die zorgt niet voor brood op de plank. Ruimte voor ondernemen en ontwikkelen wel. Focus op toegevoegde waarde en beperk verspilling door regels, tenders, bewijslast en eindeloze procedures. Zoek nieuwe methodes! Er is heel wat te doen; ook binnen ondernemingen zegt Ed Velthuis, voorzitter VNO-NCW Arnhem-Nijmegen. Verenigingsnieuws Wegwijzer subsidieregelingen arbeid De overheid kent vele regelingen voor werkgevers voor het verkrijgen van subsidie op indienstneming of scholing van werknemers. De regelingen lopen via het UWV, de belastingdienst, sector-eigenfondsen of de gemeente. VNO-NCW Midden heeft alle regelingen waarop u een beroep kunt doen op een rijtje gezet. Van Wajong tot loonkostensubsidie, van premiekortingen oudere werknemers tot kleine banen regeling. Wegwijzer De Wegwijzer subsidieregelinsubsidieregelingen arbeid gen arbeid is te downloaden via www.vno-ncwmidden.nl/ledennet (alleen voor leden). Meer informatie: Martine Schuijer, secretaris arbeidsmarktbeleid VNO-NCW Midden, 055 5222606, schuijer@vno-ncwmidden.nl. De overheid kent vele regelingen voor werkgevers voor het verkrijgen van subsidie op indienstname of scholing van werknemers. De regelingen lopen via het UWV, de belastingdienst, sector-eigenfondsen of de gemeente. Onderstaand treft u per leeftijdscategorie een overzicht van de regelingen waarop u een beroep kunt doen. Voor een toelichting op de regelingen zie achterzijde. leeftijd regeling 16-18 jaar loondispensatie WAJONG premiekorting gedeeltelijk arbeidsgeschikten loonkostensubsie gemeentelijke of sectorale regeling zie 1 zie 2 zie 3 zie 4 18-27 jaar no-risk polis loonkostensubsidie proefplaatsing omscholingsbonus premiekorting gedeeltelijk arbeidsgeschikten kleine banen regeling wet vermindering afdracht loonbelasting gemeentelijke of sectorale regeling zie 5 zie 3 zie 6 zie 7 zie 2 zie 8 zie 9 zie 4 28-65 jaar no-risk polis loonkostensubsidie proefplaatsing omscholingsbonus premiekorting gedeeltelijk arbeidsgeschikten wet vermindering afdracht loonbelasting premiekorting oudere werknemers vergoeding loonkosten oudere zieken gemeentelijke of sectorale regeling zie 5 zie 3 zie 6 zie 7 zie 2 zie 9 zie 10 zie 11 zie 4 VNO-NCW Midden en sociale media Sinds enige tijd is VNO-NCW Midden niet alleen te vinden op LinkedIn, maar ook op Twitter. De vereniging ziet in deze kanalen extra mogelijkheden om het contact met de leden te versterken, meningen te horen en reacties te krijgen en de leden onderling te binden. toelichting We horen graag van u. Doe mee! Ons Twitter-account is: twitter.com/vnoncwmidden. Contactpersoon: Gerreke de Weijer, communicatiemedewerker VNO-NCW Midden, 055-5222606. Rood = regelingen via UWV Groen = regelingen via belastingdienst Blauw = regelingen via gemeente of sector

Verenigingsnieuws Middelpunt Overheid en ondernemer, een spannende verhouding De spannende verhouding tussen overheid en ondernemer was het onderwerp op de bijeenkomst van de Beleidsgroep Onderneming, Ethiek en Maatschappij (BOEM) op 13 oktober jl. De enigszins delicate relatie overheid-ondernemers wordt veroorzaakt doordat beide partijen verschillende rollen vervullen. De overheid is opdrachtgever en handhaver, de ondernemer wordt gevraagd maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Vanuit de overheid sprak Frank Kerckhaert, burgemeester Hengelo (O). Hij gaf voorbeelden hoe bedrijvigheid, innovatiekracht en stuwende werkgelegenheid door de overheid ondersteund kunnen worden. Ook vertelde hij dat de gemeente Hengelo heeft gekozen voor het invoeren van Social Return On Investment, als voorbeeld voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Een opdracht is alleen mogelijk wanneer de ondernemer 5% van de aanneemsom inzet voor sociale projecten. Vanuit het bedrijfsleven gaf ir. Cees Pronk, adviseur Volker Infra Ontwikkeling, een inleiding onder de titel Het zijn toch bedrijfskosten?. Hij stelde dat de overheid deze kosten ziet als reguliere bedrijfskosten en daarbij te makkelijk het beeld heeft dat ondernemers geld willen verdienen over de rug van de overheid. Heb respect voor de kennis en inzet die bedrijven hiervoor moeten plegen. Pronk gaf verschillende voorbeelden waaruit blijkt dat overheid en ondernemers verschillend kijken naar aanbestedingen, bijv. bij publiekprivate samenwerking. Hij pleit voor een aanpassing van verdeling van het winst- en verliesrisico. Ook zouden opdrachtgevers meer gebruik moeten maken van de adviezen van het bedrijfsleven, wat op lange termijn geld kan besparen. Zakenreis naar Zuid-Afrika Van 11-18 maart 2011 organiseren VNONCW Midden en de Southern AfricanNetherlands Chamber of Commerce een zakenreis voor de voedselverwerkende industrie naar Zuid-Afrika. De missie richt zich op de zakelijke kansen voor Nederlandse leveranciers, producenten en distributeurs van halffabricaten, verpakkingsmaterialen, voedingsmiddelen, machines en agro-technologie. In deze missie wordt nauw samengewerkt met de Landbouwraad van de Nederlandse Ambassade in Pretoria, het Nederlandse Consulaat Generaal in Kaapstad en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie. Er is een uitgebreid programma opgesteld, met o.a. individuele matchmaking-mogelijkheden met potentiële zakenpartners en een bezoek aan Hostex 2011, Afrika s grootste beurs op het gebied van voedingsmiddelen. Leden van VNO-NCW Midden uit de betreffende branches zijn half november uitgenodigd om deel te nemen aan deze exclusieve zakenreis. Zij kunnen zich tegen sterk gereduceerd tarief inschrijven. Nieuwsgierig geworden? Kijk voor meer informatie op www.vno-ncwmidden.nl of neem contact op met Greetje Lagerwaard van het verenigingsbureau van VNO-NCW Midden, 055-5222606, lagerwaard@vno-ncwmidden.nl. Inschrijven kan tot 31 januari 2011. ir. Cees Pronk] Stellingen In een discussie met de zaal waren twee stellingen uitgangspunt: 1. De lokale overheid is voor ondernemers veel belangrijker dan ze zelf denken, ondernemers moeten dan ook meer investeren in de relatie met de lokale overheid 2. Social Return on Investment moet worden vertaald in een verplichte besteding van 5% van de aanneemsom aan een sociaal doel. Na de waardevolle discussie concludeerde Andries Greiner, voorzitter van de BOEM, dat in de samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven sprake moet zijn van vertrouwen, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan een goede samenleving. De discussie van vandaag draagt bij aan visievorming en uitwisseling van standpunten. Meer informatie bij Greetje Lagerwaard of Martine Schuijer, VNO-NCW Midden, 055 5222606. Nieuwe regiomanager VNO-NCW Twente Op 18 oktober is Tom Masselink (41) bij VNO-NCW Midden in dienst getreden als regiomanager van VNO-NCW Twente. Als regiomanager ondersteunt hij de voorzitter en het bestuur van VNONCW Twente op alle mogelijke gebieden, is hij de contactpersoon voor leden/ondernemers en bedrijvenkringen en vertegenwoordigt werkgevers in overlegorganen. Lobbyen en verbinden zie ik als mijn kerntaken, ik hoop op veel interactie met leden en relaties in de regio. Masselink volgt Rob Oostermeijer op, die zich als hoofd beleidszaken voor de vereniging volledig gaat toeleggen op economische dossiers. Tom Masselink heeft o.a. gewerkt bij KPN Sales, als zelfstandig commercieel manager in de logistiek en als accountmanager bij de Felua-groep in Apeldoorn. Hij is te bereiken via het kantoor van VNO-NCW Midden in Apeldoorn 055-5222606 of via masselink@vno-ncwmidden.nl. Middelpunt december 2010 9

Flevoland, de jongste provincie van Nederland, bestaat volgend jaar 25 jaar. Alle reden voor een feestje dus. En ook een reden voor een interview met de commissaris van de Koningin Leen Verbeek over de Foto s: Aldo Allessi relatie tussen het bestuur en het bedrijfsleven en zijn visie op de noodzakelijke ontwikkelingen voor de toekomst.

Middelpunt Meine Breemhaar ontmoet Leen Verbeek: Er is meer wat ons bindt dan ons verdeelt Meine Breemhaar is onder andere eigenaar van de KMM Groep; vijfentwintig bedrijven in de informatielogistiek, media, overheidsadvisering, lesmaterialen en opleidingen. Als directeur van dit Wirtschaftswunder dat in korte tijd uitgroeide tot een toonaangevende onderneming in Flevoland en ver daarbuiten, en voorzitter van VNO-NCW MKB Flevoland, is hij de aangewezen persoon om Verbeek te ondervragen over de bestuurlijke en economische toekomst van zijn provincie. Verbeek is sinds 2008 Commissaris van de Koningin. Hij startte zijn professionele carrière als jongerenwerker in Leiden en werd al snel lid van de PvdA. Hij was onder andere gemeenteraadslid in Houten, had zijn eigen bedrijf in interim-management en consultancy en was burgermeester van Purmerend. Een grillige loopbaan zo op het eerste gezicht Ik ben geen carrièremannetje, maar meer iemand die kansen pakt. Overigens zit er voor mij wel een duidelijke lijn in. Ik ben goed in het omgaan met mensen, opgeleid om ze te lezen en snel in te schatten wat ze beweegt. Dat komt goed van pas in situaties van conflicten en conflicterende belangen. Dit is en was mijn kracht, of het nu ging om op hol geslagen jongeren, ontspoorde gemeentebesturen of het verder helpen van deze provincie. Is de overgang van een eigen bedrijf naar de politiek dan niet opmerkelijk? Je gaat uit van een tegenstelling die er mijns inziens niet is, net zoals de misplaatste vooronderstelling dat de PvdA anti-bedrijfsleven is, als dat de volgende vraag is. Ik geloof in het bouwen aan de toekomst, in het fatsoenlijk ondernemen en in duurzame groei. Dat deed ik toen ik ondernemer was, en dat doe ik nog steeds. Je moet niet zoeken naar verschillen die er niet zijn. De gedachte dat de VVD de partij voor ondernemers is, is wat mij betreft onzin. Dit soort tegenstellingen staan je tegen? Toen ik kind was verhuisden we als ARP-gezin naar het katholieke Eindhoven. De hele familie bekeek het met gefronste wenkbrauwen. Toen de ARP opging in het CDA bezwoer mijn vader nooit meer op ze te stemmen. Dit denken heeft altijd ver van mij afgestaan, zo ook in de huidige integratiediscussie. Ik was laatst in Urk ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan. Daar gaf iemand een presentatie over de vroegste bewoners: Vikingen. De reactie op hun komst door de Nederlanders is indertijd vastgelegd. Wat bleek: ze klaagden over hun onaangepastheid aan de Nederlandse samenleving Kun je de lijn met Flevoland doortrekken? Ook hier leven verschillende culturen, in het westen mensen uit de Randstad, in het zuiden is de oriëntatie op de Veluwe, in het noordoosten kijkt men naar Zwolle en Friesland. Dit is goed om in het hoofd te houden, maar er is meer dat ons bindt dan ons verdeelt. Hier leeft een specifiek soort mensen, zij die de uitdaging aandurfden om op een nieuwe moddervlakte te gaan wonen en er iets van te maken; pioniers en vernieuwers. Zie je dit ook terug in het bedrijfsleven? Jazeker, we zijn sterk in innovatie. Kijk naar het geomaticacluster in Marknesse, en naar wat er hier gebeurt op het gebied van composieten. Ik was laatst met een delegatie in China op bezoek, ze konden niet geloven wat wij hier doen op het gebied van nieuwe materialen. Maar er zijn hier nauwelijks grote trekkers, het is versnipperd. We hebben hier geen Philips waar alles uit voortkomt, maar ook geen unieke dominante speler zoals Hoogovens in IJmuiden En dat is ook goed. Het bestuur hier is er immers niet toe uitgerust om daar mee om te gaan. De provincie heeft maar 450 ambtenaren in dienst en de gemeentelijke besturen kunnen niet bouwen op een rijke historie. De individuele kwaliteiten kunnen hoog zijn, maar als collectief heb je decennia nodig om er te staan. Heeft dat ook consequenties voor de komst van Windesheim naar Almere en Lelystad, de komst van eerdere HBO-instellingen liepen uit op een fiasco omdat gemeenten ze in gebouwen wilden hebben die ongeschikt waren. Laat me voorop stellen dat gemeenten onderwijsinstellingen niet kunnen dwingen ergens te gaan zitten. Aan de andere kant moeten ze natuurlijk wel maximaal gefaciliteerd worden in hun ambities. Maar hun succes, en dus ook dat van ons, is afhankelijk van meer zaken. Studenten moeten hier wel willen studeren, dus dit vraagt bijvoorbeeld om een passende sfeer en goede uitgaansgelegenheden. Pas als het hele plaatje klopt en werkt dan Middelpunt december 2010 11

Dusseldorp levert sinds 1949 een uitgebreid dienstenpakket, verdeeld over drie business units: Inzameling en Recycling Gespecialiseerd in de inzameling van vrijwel alle soorten afval. Meer dan 400 soorten: van bouw tot sloop, van industrieel tot huishoudelijk, van nietgevaarlijk tot gevaarlijk bedrijfsafval. Opdrachtgevers komen tot een efficiënte beheersing van de afvalstromen, voldoen aan alle wettelijke verplichtingen en kunnen vaak aanmerkelijke kostenbesparingen realiseren. Voor particulieren bieden wij handige containers voor iedere klus! Keurig daar geplaatst waar u hem wilt hebben. En gebracht en opgehaald wanneer u dat wenst. Dat is pas service! service&informatie 0900-0955 www.dusseldorp.nl Rioolservice Door o.a. de unieke expertise en het geavanceerde technologische instrumentarium is Dusseldorp een belangrijke steun en toeverlaat voor uiteenlopende opdrachtgevers. Ook op dit terrein wordt een totaalformule aangeboden. Van nieuwbouw en renovatie van pompsystemen in drukrioolstelsels, bergingsbassins en transportgemalen tot en met de service en onderhoud hiervan. Om inzicht te krijgen in de staat van het rioolstelsel maken wij gebruik van moderne digitale meet- en videoapparatuur. Rioolreiniging vindt plaats met behulp van een geavanceerde rioolreiniger met waterrecycling. Infra, Sloop en Milieutechniek Door integrale dienstverlening aan te bieden, kan een belangrijke rol worden vervuld bij o.a. binnenstedelijke herontwikkeling, revitaliserings- en herstructureringsprojecten: grond-, weg- en waterbouw; totaalrenovaties, sloopwerk en asbestverwijdering; (water)bodem- en tanksanering; (mobiele) puin- en grondstofrecycling, zandwinning en zandlevering. Naast de kennis van de uitvoering is binnen het bedrijf veel kennis aanwezig op het gebied van planvoorbereiding, subsidies, wet- en regelgeving en het in bouwteamverband opstellen van een uitvoeringsgericht ontwerp. inzameling en recycling rioolservice infra, sloop en milieutechniek Centraal kantoor: Postbus 31, 7130 AA Lichtenvoorde. www.dusseldorp.nl. Tevens vestigingen in: Borne, Deventer, Doetinchem, Ermelo, en Nijmegen.

Middelpunt heeft het zin om aan universiteiten te gaan trekken. Geldt een zelfde redenering voor Luchthaven Lelystad? Ook dit is een kip-en-het-ei-verhaal. We moeten doorontwikkelen om bedrijven aan te trekken en niet andersom. Overigens is dit een onzeker proces. We zijn nu druk bezig om een luchtverkeersleiding hier naar toe te krijgen. Dat is een eerste belangrijke voorwaarde om die belangrijke groei te realiseren. Vervolgens moet de wil er van alle kanten zijn om Lelystad als echte regionale luchthaven te ontwikkelen. Nu ziet het er goed uit, maar er zijn talloze voorbeelden te geven van projecten waar de stekker uit werd getrokken omdat een paar mastodonten het opeens niet meer zagen zitten. Wat dat betreft kun je ook vrezen voor de toekomst van de provincie als bestuurslaag Zeker, maar als er een provincie is die dat wel nodig heeft is het Flevoland. Iedereen is zo hard bezig met te bouwen, dat de overkoepelde visie en bindende kracht zou ontbreken als wij er niet waren. Werken binnen het VNG-model van 30 regio s waarvan Almere en groot Lelystad er twee zijn, kan. Maar dan nog is het gevaar ondergesneeuwd te worden door de belangen van anderen, net zoals dat zou gebeuren met het creëren van een Randstedelijke provincie. Wat dat betreft ben ik blij met de nieuwe regering die zaken bij het oude wil laten. Dit gesprek zou niet compleet zijn zonder het thema duurzame ontwikkeling en infrastructuur aan de orde te stellen, ook hier twee grote zorgpunten van werkgevers. Wat betreft infra kan ik kort zijn. Iedereen kent de knelpunten en ook wij willen die aanpakken. Tegelijkertijd moeten we veel bezuinigen en wat we niet hebben kunnen we niet uitgeven. Het schijnbare conflict natuur en bedrijfsactiviteiten speelt, daar ben ik me van bewust. Bovenlokaal gezien zijn de natuurlijke waarden van Flevoland onmisbaar als onderdeel van de metropool die we hier ontwikkelen. Zonder een goed woon- en leefklimaat vallen we stil wat betreft economische groei. Aan de andere kant is de ruimte beperkt en moeten we blijven zoeken naar een mix van activiteiten op lokaal niveau. Zo kan ik me voorstellen dat de ontwikkeling van hoogwaardige congrescentra wel mogelijk zal worden bij de Oostvaardersplassen. Elke tijd heeft zijn eigen mores, en ook op dit gebied zal alles zijn weg uiteindelijk vinden. En dan afsluitend: gaat de provincie nog uitpakken om het 25-jarig bestaan te vieren? En hoe kan het bedrijfsleven hier een rol in spelen? We doen het bescheiden en de activiteiten zijn over het jaar gespreid. Wat me goed doet is dat ik de laatste tijd steeds meer signalen krijg van organisaties en bedrijven die uit zichzelf wat willen doen. Waar we kunnen zullen wij hen helpen. Dit kan door op websites, vrachtwagens of billboards Flevoland 25 jaar te vermelden, maar ook op dit vlak zijn de financiële middelen beperkt. Toch roepen we iedereen op, ook VNO-NCW, om het niet onopgemerkt voorbij te laten gaan. We hebben hier immers in korte tijd met z n allen heel wat neergezet. En daar mogen we trots op zijn. Middelpunt december 2010 13

STEMKASTJE SAMEN TROTS Begin november organiseerde VNONCW Midden haar jaarlijkse congres voor de leden, deze keer in CineMec in Ede. Centraal stond de gedachte dat het toekomstige tekort aan grondstoffen en energie kansen biedt voor ondernemers. En juist in Flevoland, GelAMBITIE derland, Overijssel en Utrecht vinden veel innovaties plaats op dit gebied en zijn de mogelijkheden groot.

Middelpunt Foto s door Joris Ludwig en Rob Oostermeijer Congres Food, Feed, Fuel Ondernemers én politiek moeten het samen doen Laatst sprak ik een paar jonge ondernemers die me een kritische vraag stelden, aldus Tineke Bakker-van Ingen, voorzitter van VNO-NCW Midden voor een publiek van zo n driehonderd ondernemers. Ze konden niet begrijpen hoe verspillend de oudere generatie ondernemers - waartoe ik behoor - met natuurlijke hulpbronnen zijn omgegaan. Daar moest ik toch even over nadenken. Mijn antwoord: Jullie kunnen dat wel vinden, maar wij zijn ook de generatie die jullie gaat helpen bij het vinden van oplossingen. Dat willen we hier graag laten zien, we tonen een positief verhaal met geweldige voorbeelden van ondernemers die investeren in duurzaamheid. De ambitie voor een duurzame toekomst wordt maatschappelijk breed gedragen, door het onderwijs, de overheid, maar juist ook door ondernemers. In de praktijk zijn het vaak de ondernemers die het initiatief nemen en het daadwerkelijke verschil kunnen maken. Ondernemers nemen het initiatief, dat is altijd zo geweest. Trots De hoofdspreker was Prins Carlos de Bourbon de Parme, directeur van INSID, een onafhankelijke stichting met als doel het versnellen van duurzame innovatie. Bevlogen deelde hij zijn visie op verdienmodellen van de toekomst. Duurzaamheid is niet links, het is ook niet rechts. Het is niet politiek. Het is vooruit. Het is je kinderen kunnen uitlegen wat je aan het doen bent. Het is oplossingen vinden en maken waar je trots op kunt zijn. Het thema is jarenlang afgeschoven, het MKB wijst naar het grootbedrijf, het grootbedrijf naar de politiek en Den Haag naar het bedrijfsleven en burgers. Dat irriteert me. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen, dat past in deze tijd van individualistisch denken en zelf beslissingen nemen. Maar we moeten het samen doen. Duurzame ontwikkeling is bovendien de toekomst en kan uitstekend hand in hand gaan met economische ontwikkeling. Ik ben dan ook nog nooit een ondernemer tegen gekomen die spijt heeft gekregen van een principiële keuze voor een duurzame aanpak. Vraag en aanbod samenbrengen Na de inleiding van de prins en drie inspirerende debatsessies met topondernemers gingen de ruim driehonderd bezoekers van het congres zelf aan de slag. Met de nieuwste congrestool de keypad, een digitaal stemkastje ter grootte van een PDA, konden deelnemers berichten schrijven, versturen en ontvangen. Vraag en Duurzaamheid is niet links, het is ook niet rechts aanbod kwamen op deze manier bij elkaar. De keypad werd tijdens het congres doelgericht ingezet voor succesvol netwerken. Voor verdere verdieping in het thema en meer zakelijke inspiratie volgden workshops en brachten deelnemers een bezoek aan het pioniersplein, waar innovatieve ondernemers duurzame producten en ontwikkelingen lieten zien. Het congres en de invulling werden gewaardeerd door de bezoekers. Inhoudelijk is het congres Food, Feed & Fuel echt goed. Als je alle thema s en meningen van bezoekers en ondernemers hoort, gaan je ogen vanzelf open, aldus een van de deelnemers. Middelpunt december 2010 15

beste hotel van nederland hotel papendal de trotse winnaar! u n k e o b hotel en CongresCentrum papendal Arnhem, Tel. 026-4837911 info@papendal-hotel.nl www.papendal.nl

Middelpunt Middelpunt Foto: Aldo Allessi De Drive Alleen krijg je niets voor elkaar Claudia Lencioni is werkzaam bij Creyf s Uitzendbureau in Maarssen, en ze zit op haar plek. Werken bij Creyf s staat gelijk aan fun, het bedrijf voelt aan als familie. En ik ben niet de enige binnen deze organisatie die dat zo ervaart, dit heeft zijn uitwerking op onze resultaten. We zijn dit jaar weer verkozen tot het Uitzendbureau van het Jaar. Klanten - onze uitzendkrachten en de bedrijven waarvoor we werken - vinden ons onderscheidend in deskundigheid, de kwaliteit van banen, snelheid, flexibiliteit en een persoonlijke benadering. Hoe dit zo kan? Ik denk dat het allemaal begint met de mensen die hier werken en de filosofie van de organisatie. Ik hou van de dagelijkse hectiek en dynamiek. En van het teamwerk dat nodig is om zaken goed te regelen. We doen het samen, alleen krijg je niets voor elkaar. Iedereen doet in feite hetzelfde werk, van stagiaire tot vestigingsmanager. We matchen kandidaten met bedrijven, zodat we er voor iedereen het maximale uithalen. Bij Creyf s creëer je je eigen kansen, die gelegenheid krijg ik ook. Door training en de nodige vrijheid in het uitvoeren van de werkzaamheden, kan ieder zijn eigen talenten ontplooien. Dit motiveert enorm en heeft zijn weerslag op de kwaliteit van ons werk. Ik ben er dan ook van overtuigd dat we ook in 2011 weer hoge ogen zullen gooien en ons weer als uitzendbureau van het jaar waar zullen maken. Middelpunt december 2010 17

Beleid bedrijventerreinen nog steeds ondergeschoven kindje Het is tijd voor een gestructureerde coll De tijd van ongebreideld investeren in nieuw bedrijventerrein is voorbij; bedrijfslocaties mogen niet worden gebruikt als tentenkampen die om de zoveel tijd verlaten worden om ze ergens anders op te slaan. Ruimte is schaars en dient zorgvuldig gebruikt te worden. Toch is er in Midden- en Oost-Nederland nog te weinig sprake van een gericht bedrijventerreinenbeleid. Rivierenland is een regio met een bijzondere dynamiek. De komende jaren zullen in het teken staan van groei in aantal inwoners, werkgelegenheid en bedrijvigheid. Jaarlijks inventariseren de gemeenten de staat van de bedrijventerreinen en de conclusie is dat zo n 37 procent verouderd is, hoewel over de exacte kwaliteit nauwelijks details bekend zijn. Andere onderzoeken geven een aanvullende indruk van bestaande knelpunten: 202 hectare wordt via woonwijken ontsloten, regulier onderhoud is gewenst bij 870 hectare, bij 804 hectare worden knelpunten met de openbare ruimte geconstateerd en ondernemers hebben de grootste problemen met een gebrek aan parkeermogelijkheden, ruimtegebrek voor uitbreidingen en een slechte ontsluiting middels openbaar vervoer. Aanpak Er is kortom veel bekend over de situatie in Rivierenland, maar tegelij- kertijd ook bijzonder weinig. Er is geen gedetailleerd beeld van de situatie en problemen. Als gevolg daarvan is er geen sprake van een optimaal bedrijventerreinenbeleid. VNO-NCW Midden formuleerde daarom een aantal uitgangspunten voor het tot stand komen daarvan. Bestaande terreinen verdienen de eerste aandacht. En ze moeten worden geclassificeerd, zo kan meer sturing aan beleid worden gegeven. Bestemmingsplannen en milieuvergunningen moeten up to date worden gemaakt en parkmanagement geïntroduceerd. Tegelijkertijd moeten gemeenten meer samenwerken met het bedrijfsleven. Het opzetten van een gezamenlijke ontwikkelingsorganisatie waarin alle stakeholders vertegenwoordigd zijn kan hierbij van groot nut zijn. Leegstand Rivierenland is niet de enige regio waar het probleem van verouderd bedrijventerrein nijpend is en geen structureel

lectieve aanpak beleid gevoerd wordt. Dit leidt tot onwenselijke situaties als waardeverlies van vastgoed, belemmeringen voor de bedrijfsvoering en aantasting van de omgeving. Bovendien werkt het leegstand in de hand, wat de problemen weer verergert. Het bestrijden van die leegstand zou dan ook een integraal onderdeel moeten zijn van beleid, zowel in het kader van revitalisering, als in algemene zin, aldus Coos Koster, commercieel manager bij ABM-Belbouw. Revitalisering richt zich op collectieve zaken aan de buitenkant; groen, infra, riolering, noem maar op. Maar wil je leegstand bestrijden, dan is revitalisering vaak niet genoeg. Eigenaren van panden kunnen zich leegstand blijkbaar relatief eenvoudig veroorloven. Hier in Amersfoort zie je veel ongebruikte kantoren en de urgentie er weer bedrijven in te krijgen lijkt minimaal. Tegelijkertijd zie je nog steeds nieuwbouw- Foto: Wim Hollemans Middelpunt projecten verrijzen. Het probleem is dat we in Nederland decennia lang gebouwd hebben op aanbod, het werd toch wel verhuurd of verkocht. Als het zo door gaat stevenen we af op een leegstand van 25 procent. Het wordt tijd dit probleem aan te pakken door breed in de hele bouwketen naar oplossingen te zoeken. En dan bedoel ik dus met alle partijen die deel uit kunnen maken van de oplossingen: eigenaren van panden, makelaars, architecten, juristen, bouwers, installateurs, banken, gemeenten en provincie. Daar zijn we dus mee bezig en de reacties zijn enthousiast. We hebben nu al een mooie lokale groep bij elkaar en daar gaan we mee aan de slag om structurele leegstand aan te pakken door bestaande objecten te verbeteren en weer marktrijp te maken. We willen leegstaande panden zodanig aanpassen dat wordt voldaan aan de vraag die op dit moment uit de markt komt. Les Los van het specifieke probleem van leegstand, zou meer gestructureerde aandacht voor de mogelijkheden van de aanpak van verouderde bedrijventerreinen volgens Ronald Cleijsen grote voordelen voor het bedrijfsleven opleveren. De voorzitter van de Fabrikanten Vereniging Nunspeet en mede-eigenaar van TFG Holding bv was sterk betrokken bij de herstructurering van bedrijventerrein De Feithenhof. Er was een provinciale subsidie beschikbaar en dit terrein van eind jaren vijftig voldeed op een aantal punten niet meer aan deze tijd. De gemeente en ondernemers wilden er wat mee; we hadden een gedeeld belang. In dit soort situaties kun je niets als individuele onderneming, niets als ondernemersvereniging en ook niets als overheid. Je hebt elkaar nodig, maar dan kan er ook veel. Dat is de belangrijkste les die ik heb geleerd. Er werden verschillende werkgroepen opgericht en een plan uitgewerkt. Zowel inhoudelijk als bij de implementatie is uitdrukkelijk rekening gehouden met de ondernemersbelangen en die van de omgeving. Overlast werd tot een minimum beperkt en van bedrijfsuitval was geen sprake. Parallel aan het fysieke proces hebben we een systeem van collectieve beveiliging opgezet en de eerste aanzet tot parkmanagement gegeven. Bovendien investeerden diverse ondernemers ook in hun eigen pand. Nu staat er een prachtig terrein waar Je hebt elkaar nodig, maar dan kan er ook veel het goed ondernemen is en de leegstand minimaal. Binnenkort krijgen we er een bedrijventerrein bij in Nunspeet. Dan rijst wel de vraag hoe dat zit met bedrijven die daar naartoe willen verhuizen. Verderop in Elburg ligt een sterk verouderd bedrijventerrein, maar ook hier kunnen ondernemers alsnog besluiten te vertrekken. Er wordt nu vanuit de lokale overheid bekeken of je die bedrijven kunt verbieden te verhuizen als ze leegstand achterlaten. Dat vind ik onzin. Bovendien is het lastig te realiseren. Maar ik snap wel waar de gedachte vandaan komt. Iedereen wil ondernemen vanuit een optimale omgeving, reden temeer om veroudering nog intensiever aan te pakken. Middelpunt december 2010 19

Een Friese blik ziet dat u naast ondernemer ook gewoon mens bent. Privé en zakelijk moet je gescheiden houden. Maar financieel gezien lopen die twee toch vaak door elkaar. Zeker als u ondernemer bent. Wilt u privé en zakelijk optimaal bij elkaar laten aansluiten, dan is daar een nuchter en eerlijk advies voor nodig. Met oog voor de ondernemer én de mens. Een advies dat alle aspecten en mogelijke scenario s meeneemt. Zeg maar: een Fries advies. www.frieslandbank.nl