RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Het Rhedens vestiging Dieren VMBOB VMBOGT VMBOK Plaats : Dieren BRIN nummer : 02VN C5 BRIN nummer : 02VN 01 VMBOB BRIN nummer : 02VN 01 VMBOGT BRIN nummer : 02VN 01 VMBOK Onderzoeksnummer : 250076 Datum onderzoek : 29 augustus 2013 Datum vaststelling : 24 oktober 2013
Pagina 2 van 13
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 29 augustus 2013 een onderzoek uitgevoerd op de afdeling vmbo, alle leerwegen van Het Rhedens in Dieren om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze leerwegen en over de naleving van wet- en regelgeving. De school heeft circa 1160 leerlingen. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is de volgende. De inspectie heeft voor alle leerwegen van Het Rhedens een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten van de basisberoepsgerichte leerweg en de theoretische leerweg van deze afdeling onvoldoende zijn en dat de opbrengsten van de kaderberoepsgerichte leerweg dalend zijn. Uit deze analyse kwam tevens naar voren dat er mogelijk tekortkomingen zijn op het gebied van de kwaliteit van het onderwijs. Op 18 juni 2013 hebben wij de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren bij alle leerwegen om eventuele tekortkomingen vast te stellen, omdat uit dit gesprek bleek dat de vermoedelijke oorzaken breed op de school van toepassing zijn. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Toezichthistorie De opbrengsten van het vmbo alle leerwegen van Het Rhedens in Dieren waren in het verleden voldoende. De afdeling vwo in Rozendaal was in het verleden wel onvoldoende. De school heeft haar verbeterplan voor het vmbo, daar waar van toepassing, laten aansluiten bij de reeds ondernomen acties in de afdeling vwo. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Om het onderzoek Pagina 3 van 13
goed te laten aansluiten bij de specifieke kenmerken van Het Rhedens in Dieren hebben we het onderzoek aangevuld met indicatoren uit het zogenaamde aanvullende kader. Zo zijn indicatoren over afstemming en ondersteuning toegevoegd. Deze indicatoren zijn toegevoegd omdat ze gezien de leerlingenpopulatie van extra belang zijn. Daarnaast zijn in overleg met de school ook indicatoren toegevoegd uit het aspect aanbod, omdat zij antwoord kunnen geven op de vraag of het (inmiddels aangepaste) taal-en rekenbeleid volstaat. Deze vraag hebben wij samen met de school opgesteld. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met het bestuur, management, leraren en zorgcoördinatoren. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 13
2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op Het Rhedens, vmbo alle leerwegen, hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor Het Rhedens, vmbo alle leerwegen, is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan Het Rhedens, vmbo alle leerwegen, een aangepast arrangement zwak toe vanwege onvoldoende opbrengsten. Het onderwijsproces is voldoende, maar kent wel tekortkomingen. De afdeling valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag hebben wij afgesproken dat de opbrengsten in augustus 2015 weer van voldoende niveau zijn en dat het onderwijsproces in de tweede helft van 2014 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand zullen wij een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uitvoeren om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maken wij nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken worden vastgelegd in een toezichtplan. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 13
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op Het Rhedens, vmbo alle leerwegen. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op alle leerwegen vmbo van Het Rhedens in Dieren als onvoldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen: Het opbrengstenoordeel 2013 dat gebaseerd is op de gemiddelde opbrengsten over de schooljaren 2009-2010, 2010-2011 en 2011-2012 is voor twee van de drie leerwegen onvoldoende. Voor het opbrengstenoordeel 2014 geldt dat de opbrengsten voor alle leerwegen zeer waarschijnlijk onvoldoende zullen zijn. Het bevoegd gezag geeft aan dat de belangrijkste oorzaken voor de onvoldoende opbrengsten zijn: de relatief grote toename van nieuwe docenten in de voorgaande jaren (veroorzaakt door groei in het leerlingenaantal), de kwaliteit van de lessen en een achterblijvend effect van taal- en rekenbeleid. Deze oorzaken worden door de school voortvarend aangepakt. Secties zijn ervan doordrongen dat zij meer opbrengstgericht dienen te werken. Goede verbeteracties zijn een aanscherping van de determinatie, de aanname van meer ervaren docenten, meer overleg tussen docenten over het niveau waarop in de verschillende leerwegen les wordt gegeven en de invoering van taal-en rekenbeleid dat past bij de achterstanden van elke leerling afzonderlijk. Wij vragen aandacht voor het nemen van (extra) maatregelen die op de korte termijn hun effect hebben op de leerprestaties van de leerlingen in de bovenbouw. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Sommige nummers zijn rood. Dit betekent dat zij tot het zogenaamde kernkader behoren. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Pagina 6 van 13
Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. 02VN 01 VMBOB - VMBOB De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.1 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-b. 1.2.2 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-k. 1.2.3 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-gt. 1.3.1 De leerlingen van de opleiding vmbo-b behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3.2 De leerlingen van de opleiding vmbo-k behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3.3 De leerlingen van de opleiding vmbo-gt behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.1 Bij de opleiding vmbo-b zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4.2 Bij de opleiding vmbo-k zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4.3 Bij de opleiding vmbo-gt zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.4 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. Pagina 7 van 13
De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het schoolklimaat is ondersteunend en gericht op een brede vorming 1 2 3 4 5.5 De school kent een op ondersteuning en begeleiding gerichte cultuur. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. Pagina 8 van 13
De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 Onvoldoende Voldoende N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten De resultaten van het schooljaar 2012-2013 waren voor alle leerwegen zodanig, dat het gemiddelde oordeel over de schooljaren 2010-2011, 2011-2012 en 2012-2013 onvoldoende zal worden bij het opbrengstenoordeel 2014. De school realiseert over de jaren heen een stabiel voldoende onderbouwrendement. Dit betekent dat leerlingen in het derde leerjaar gemiddeld genomen de onderwijssoort volgen conform het advies van het basisonderwijs. Het bovenbouwrendement is onvoldoende voor de leerwegen basisberoepsgerichte- en gemengd-theoretische leerweg. De school heeft de leerlingen in beeld gebracht die in de bovenbouw achterstanden hebben opgelopen. Wekelijks worden de extra acties voor deze leerlingen besproken, in de mavo aan de hand van een groepsplan. In de onderbouw is strenger Pagina 9 van 13
gedetermineerd en is de aansluiting tussen onder- en bovenbouw verbeterd. Met deze maatregelen hoopt de school het bovenbouwrendement te verbeteren. De relatieve oordelen over de gemiddelde cijfers bij het centraal examen zijn op de opbrengstenkaarten 2011, 2012 en 2013 onvoldoende in de basisberoepsgerichte leerweg. De absolute cijfers zijn achtereenvolgens voor de basisberoepsgerichte leerweg 6.30, 6.1 en 6.1. Het gemiddelde cijfer van het centraal examen in het schooljaar 2012-2013 is 6.3. Voor de kader- en theoretische leerweg zijn de relatieve oordelen over de gemiddelde cijfers bij het centraal examen voldoende. De absolute cijfers zijn voor de kaderberoepsgerichte leerweg 6.1, 5.9 en 6.1 en voor de theoretische leerweg (6.4, 6,0 en 6.2). Het gemiddelde cijfer van het centraal examen in het schooljaar 2012-2013 is voor de kaderberoepsgerichte leerweg 5.8 en voor de theoretische leerweg 6.1. In beide leerwegen is dit cijfer dus verder gedaald. Van de algemene vakken wijken vooral de kernvakken negatief af. De discrepantie tussen de schoolexamencijfers en de resultaten bij het centraal examen is gemiddeld over de drie genoemde schooljaren binnen de norm voor de basisberoepsgerichte leerweg. Voor de beide andere leerwegen is deze discrepantie 0.5 en daarmee onvoldoende. Bij het examen van 2013 was de gemiddelde discrepantie tussen het schoolexamen en het centraal examen voor de kaderberoepsgerichte leerweg met 0.58 boven de norm van 0,50. De schoolleiding heeft de discrepantie SE-CE onderzocht op onderliggende oorzaken zoals inhoud, grootte van de toetsen en ook de normering en heeft daarmee sturingsinformatie verkregen die wordt ingezet in gesprekken met secties en vakdocenten. Om tot betere opbrengstresultaten te komen heeft de school een verbeterplan opgesteld, waarin onder meer bovengenoemde acties staan beschreven. De maatregelen richten zich schoolbreed op de kwetsbare kenmerken van de schoolorganisatie, docent en leerling. De activiteiten zijn voldoende concreet uitgewerkt en genieten voldoende draagvlak in de school. Veel van deze veranderingen hebben echter pas een effect op de opbrengsten op de (middel) lange termijn. De inspectie vraagt daarom dringend aandacht voor het nemen van maatregelen die op de korte termijn hun effect hebben op de leerprestaties van de leerlingen in de bovenbouw. Ook pleit de inspectie voor meer analyses van tussenopbrengsten zoals proefwerken en overhoringen. Het onderwijsproces Pagina 10 van 13
In de onder- en bovenbouw werkt men met geactualiseerde vakwerkplannen. Aan taal- en rekenbeleid wordt op deze school gericht aandacht besteed. De samenstelling van de leerlingenpopulatie vereist dit ook. Bij alle leerlingen wordt bij de start van de schoolloopbaan onderzoek gedaan naar mogelijke taal- en rekenachterstanden. Op basis hiervan wordt aan de leerlingen een gericht begeleidingsaanbod gedaan. Zie voor een toelichting verderop in deze paragraaf. Wij hebben bij dit onderzoek in 14 lessen de onderwijspraktijk geobserveerd. Op basis hiervan en op basis van gesprekken met docenten - stelt de inspectie vast dat de school over het algemeen degelijke en ordelijke lessen verzorgt in een prettige sfeer en met een duidelijke opbouw. Leerlingen ontvangen regelmatig een compliment. Wel zouden docenten de leerlingen meer mogen uitdagen en zich niet bij voorkeur moeten richten op uit zichzelf actieve leerlingen. De school geeft aan dat zij bezig is haar docenten te scholen om de motivatie van de leerling positief te beïnvloeden (gericht op verandering van de mindset van de leerling). De meer complexe vaardigheden beheersen veel leraren nog in onvoldoende mate. Afstemming op verschillen tussen leerlingen van verwerkingsopdrachten komt te weinig aan bod. Wel is er individuele begeleiding op maat tijdens de tafeltjesronden en werken leerlingen soms zelfstandig verder. Dit laatste gebeurt echter nauwelijks in subgroepen. Aandacht voor bovengemiddelde leerlingen is onvoldoende aanwezig. Wij beoordelen het pedagogisch klimaat in de school als goed. Een ieder toont veel betrokkenheid, persoonlijke aandacht en geduld voor de leerling. Deze voelen zich veilig en weten zich gekend en op alle fronten ondersteund. De kracht van de school zit in de zorg- en begeleiding, vooral op sociaalemotioneel gebied. Maar ook op het terrein van de leerachterstanden maakt de school goede vorderingen. Zij volgt systematisch de leerprestaties van de leerlingen. Dit gebeurt ten minste bij de doorstroom relevante vakken met genormeerde toetsen en/of met de referentieniveaus. Alle leerlingen in de onderbouw werken met de methoden Muiswerk en Nieuwsbegrip, waarna de leerlingen, afhankelijk van de uitslag, op maat verder werken aan hun tekorten in een extra lesuur. Hetzelfde geldt voor de rekenvaardigheden. Het extra leerstofaanbod wordt bij rekenen vastgesteld met de methode Deviant. Voor de overige vakken kunnen leerlingen ondersteuning krijgen in een extra extenduur. Veel klassen beschikken over een groepshandelingsplan en alle lwoo-leerlingen beschikken over een individueel handelingsplan. In het individueel handelingsplan zagen wij al goede voorbeelden van vermelding van concrete leerdoelen met name op sociaal-emotioneel vlak, maar op cognitief vlak zijn de Pagina 11 van 13
doelen voor de meeste leerlingen nog onvoldoende concreet. De groepshandelingsplannen zijn nog voornamelijk gericht op begeleidingsadviezen en sturen onvoldoende het didactisch handelen van (vak)docenten. De inspectie wijst er op dat bij het hanteren van meer meetbare (tussen)doelen, de zorg doelgerichter geëvalueerd kan worden. Wij waren onder de indruk van de organisatie van de zorg- en begeleiding. De overleglijnen zijn zeer kort, zorgfunctionarissen geven zelf ook les en er worden aparte besprekingen gewijd aan de verschillende soorten achterstanden, zodat deze soorten ieder apart aandacht en een aanpak krijgen. De kwaliteitszorg De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. De schoolleiding heeft met het personeel een professionele schoolcultuur gerealiseerd. De kanteling van pedagogiek naar didactiek was nodig, omdat docenten in het verleden hun aandacht te eenzijdig richtten op het welbevinden van de leerling. Het afgelopen jaar heeft de school hard gewerkt om verbeteringen door te voeren op het terrein van de didactiek. Zie voor een toelichting eerder in dit rapport. Het doelgericht werken aan de kwaliteit van de opbrengsten is nog in ontwikkeling. Opbrengstdoelen zijn op leerling niveau nog te algemeen geformuleerd en met prestatieafspraken (op basis van het schooljaarplan) voor secties is een begin gemaakt. Er zijn geen sectieplannen waarover de sectieleiders zich verantwoorden. Daarom is indicator 12.2 onvoldoende. Evaluatie en borging van het onderwijsproces is voldoende. De schoolleiding analyseert intensief de opbrengsten en onderwijsgegevens. Het structureel uitvoeren van lesbezoeken gebeurt aan de hand van vaste observatiecriteria (kijkwijzer) waarmee de school heeft vastgelegd wat onder een goede les wordt verstaan. De kijkwijzer is vooralsnog voor alle leerwegen hetzelfde, maar zal nog verder worden gespecificeerd. De uitkomsten van de lesbezoeken worden betrokken in de functioneringsgesprekken. Op dit moment is de lespraktijk van 100% van alle docenten in beeld. De leiding heeft de sterke en zwakke punten van een sectie of een team in beeld gebracht en is nu in staat om te sturen op de onderwijskundige visie van de school. Verdere borging van het gehele onderwijsproces, dus inclusief borging van toetsbeleid in alle leerjaren en borging van de kwaliteit van het docentencorps, is in ontwikkeling. Wet- en regelgeving Pagina 12 van 13
De school heeft de wettelijk vereiste documenten (de schoolgids, het schoolplan, het Examenreglement, het PTA en het zorgplan) naar de inspectie gestuurd; de inspectie concludeert dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die in het kader van dit onderzoek zijn gecontroleerd. De geprogrammeerde onderwijstijd voor het schooljaar 2012/2013 komt in alle leerjaren uit boven de wettelijke minimumnormen. Pagina 13 van 13