RAPPORT VAN BEVINDINGEN Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij Basisschool de Klinker Plaats : Vlaardingen BRIN-nummer : 13YD Onderzoeksnummer : 127425 Datum schoolbezoek : 6 november 2012 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 25 februari 2013.
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 11 pagina 3 van 11
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 6 november 2012 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op De Klinker. Daarbij is gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs en naar naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 27 oktober 2011 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op De Klinker. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 27 januari 2012. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie nu een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie In 2011 constateerde de inspectie dat de kwaliteit van de opbrengsten op De Klinker onder druk stond. Aan het eind van de schoolperiode waren de resultaten slechts in twee van de drie jaren voldoende en de leerresultaten op tussenmomenten waren onvoldoende. Naast de risicovolle opbrengsten waren er tekortkomingen in het leerstofaanbod en bevatte het systeem van zorg en begeleiding grote hiaten. Daarbij kwam dat de kwaliteitszorg op De Klinker niet goed van de grond was gekomen. De wijze waarop de school haar eigen kwaliteit en de opbrengsten evalueerde bood niet genoeg aangrijpingspunten om tijdig gerichte maatregelen te nemen. De kwaliteit van het onderwijs werd als zwak beoordeeld. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2, 3/4, 5/6 en 7/8. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. pagina 5 van 11
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, tijd, afstemming, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 11
2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 5 Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. pagina 7 van 11
Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1b In de schoolgids is informatie opgenomen over standaard gecontroleerde onderdelen (art. 13 WPO) NT2b In het schoolplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 12 WPO). NT3b In het zorgplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 19, lid 2, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op De Klinker voldoende is. Zowel de eind- als tussenopbrengsten van de school liggen op het niveau dat van de school verwacht mag worden. Ook belangrijke onderdelen van het onderwijsleerproces zoals de uitleg, de taakgerichte werksfeer en de actieve betrokkenheid van de leerlingen zijn in dit onderzoek wederom als positief beoordeeld. Hoewel de basiskwaliteit van de school volgens de beslisregels van de inspectie weer van voldoende niveau is, zijn er ook tijdens dit onderzoek risico's geconstateerd. De opbrengsten van groep 6, 7 en 8 zijn op dit moment zodanig laag dat niet uitgesloten kan worden dat de eindopbrengsten in de toekomst onder de ondergrens van de inspectie komen te liggen. Omdat de school haar opbrengsten nog niet optimaal analyseert en de zorg nog ontoereikend is om de ontstane achterstand te repareren, is de inspectie niet zonder meer gerustgesteld dat de onderwijskwaliteit ook in de toekomst voldoende zal blijven. De school heeft dit risico onderkent en zet om die reden het verbetertraject voort, zodat de resultaten in de bovenbouw verbeteren. pagina 8 van 11
Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De eindopbrengsten zijn voldoende omdat de laatste drie jaren de opbrengsten liggen op het niveau dat verwacht mag worden. De tussentijdse resultaten zijn voldoende, omdat vier van de vijf bekeken toetsen aan de gehanteerde norm van de inspectie voldoen. Alleen de resultaten van begrijpend lezen in groep 6 liggen onder de ondergrens van de inspectie. Hoewel de inspectie positief is over de behaalde tussentijdse opbrengsten, wil zij de school wel waarschuwen voor de resultaten van de bovenbouw groepen. Deze liggen nog te vaak onder de ondergrens die de inspectie hanteert en voorspellen daarmee, wanneer de school niet ingrijpt, onvoldoende resultaten op de eindtoets. Omdat de school haar opbrengsten nog onvoldoende analyseert en geen afdoende verklaringen heeft voor de teruglopende resultaten in de bovenbouw heeft ze tot nu toe ook onvoldoende acties uitgezet die dit tij kunnen keren. De school is recentelijk begonnen met het opstellen van ontwikkelingsperspectieven voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Deze ontwikkeling is nog dermate pril dat de inspectie de indicator nog niet kan waarderen (indicator 1.4). De inspectie geeft geen oordeel over het niveau van de sociale competenties van de leerlingen. De school gebruikt geen observatielijst die landelijk is genormeerd (indicator 1.5). Aanbod Het aanbod van de school voldoet aan de kerndoelen en wordt aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van groep 8. Het taalaanbod voor de leerlingen die met een achterstand in de Nederlandse taal instromen is echter nog niet voldoende. Sinds het laatste onderzoek van de inspectie is wel vooruitgang geboekt. Zo heeft de school in haar plan van aanpak ruim aandacht voor dit onderdeel. Er zijn studiemiddagen gepland en scholing over Nederlandse als tweede taal. Ook is een methode aangeschaft die specifiek aandacht besteedt aan uitbreiding van woordenschat. Bij de bezochte kleutergroep is tijdens dit bezoek ook inderdaad zichtbaar dat er aandacht besteed wordt aan woordenschatuitbreiding en ontluikend geletterdheid. Dat is niet alleen zichtbaar in de aankleding van het lokaal, maar ook in de opdrachten die de leerlingen krijgen. Voor de andere groepen is dit echter nog in ontwikkeling. Zo moet er nog gestart worden met het structureel inzetten van de methode om de woordenschat uit te breiden. Dit staat eind dit kalenderjaar gepland. Afstemming en zorg De school heeft zich in het kader van het verbetertraject ingezet om de gedifferentieerde instructie en zorg te verbeteren. In alle bezochte groepen zijn ook resultaten van deze verbeterstappen zichtbaar. Er zijn groepsplannen die richting geven aan het inspelen op verschillen tussen leerlingen tijdens de instructiemomenten. Hierdoor krijgt de afstemming tijdens de lessen beter vorm. In alle groepen heeft de inspectie dan ook kunnen constateren dat leerkrachten een korte instructie voor de sterke leerlingen geven en een verlengde instructie aan de zwakkere leerlingen verzorgen. Ook identificeert de school zorgleerlingen tijdig. Voor zorgleerlingen stelt de school geen aparte zorgdocumenten op, maar neemt deze op in de groepsplannen. Maar de afstemming en zorg vragen nog wel om verdere ontwikkeling, wil de school betere opbrengsten halen. pagina 9 van 11
Allereerst zijn de meeste groepsplannen in zeer algemene bewoordingen opgesteld zonder dat vermeld wordt welke analyse, anders dan de score op de toetsen, heeft geleid tot het groepsplan. Ten tweede wordt niet duidelijk of binnen de instructiegroepen daadwerkelijk voldoende wordt ingespeeld op de verschillen tussen de leerlingen. Alle zwak presterende leerlingen worden gebundeld bij elkaar in een instructiegroep gezet zonder vermelding van hun specifieke leer- en zorgbehoeften. Ook heeft de school voor deze leerlingen dezelfde lage rendementsdoelen voor ogen. Omdat er geen individuele accenten voor bepaalde leerlingen worden gelegd, is het niet duidelijk of de doelen recht doen aan de capaciteiten van individuele leerlingen. Deze lage doelen geven in ieder geval geen blijk van hoge ambities en ook laat de school hierdoor niet zien dat zij zich inspant om de achterstand van deze leerlingen te repareren. Het risico bestaat daardoor dat de leerachterstand van deze leerlingen blijft bestaan of zelfs zal toenemen. En dit heeft weer effect op de totale resultaten van de groeps- en schoolgemiddelde. Daarbij komt dat de meeste leraren bij de afstemming nog te weinig gebruik maken van de tijdsfactor. Zwakke leerlingen krijgen niet structureel meer tijd voor de leergebieden waar ze moeite mee hebben. Verder is de evaluatie van de groepsplannen nog een aandachtspunt want lang niet altijd is duidelijk op basis van welke gegevens het plan wordt of is geëvalueerd en hoe bijstelling heeft plaatsgevonden. De school kan zo niet aantonen dat zij voor haar aandachts- en zorgleerlingen een effectieve aanpak verzorgt. Kwaliteitszorg Om haar onderwijs en leren te evalueren en bij te kunnen sturen heeft de school een kwaliteitszorgsysteem ingevoerd. De school heeft met dit systeem al een quickscan uitgevoerd en voor de komende jaren onderdelen van haar onderwijs ingepland voor evaluatie. Er is nu sprake van een vaste interne evaluatiecyclus die het mogelijk maakt om, los van de waan van de dag, de eigen onderwijskwaliteit tegen het licht te houden en op grond daarvan een beredeneerde keuze te maken voor verbeterprioriteiten. Daarnaast is de school ook planmatiger gaan werken door voor belangrijke verbeteracties plannen op te stellen waarin doelen, tijdpad en de verantwoordelijkheid zijn vastgelegd. Een belangrijk element van de kwaliteitszorg, namelijk het monitoren, evalueren en sturen op de opbrengsten heeft echter tot op heden onvoldoende aandacht gehad. Zo zijn de toetsresultaten voornamelijk gebruikt voor het vaststellen van de vorderingen van individuele leerlingen. De school heeft onvoldoende doelen gesteld op groepsniveau en schoolniveau en dus ook niet goed kunnen volgen of doelen werden gehaald. Ook worden er geen trendanalyses gemaakt. De gegevens van het leerlingvolgsysteem zijn daardoor nog geen onderdeel van de interne kwaliteitszorg. pagina 10 van 11
3 Toezichtarrangement Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan De Klinker het basisarrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs is weer voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt. Naleving Er is een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. Ten aanzien van de klachtenregeling is geconstateerd dat informatie ontbreekt over de wijze waarop ouders klachten kunnen indienen. Bij de klachtenregeling dient de interne procedure te zijn weergegeven. Tevens dient het adres van de externe klachtencommissie te zijn vermeld, met de informatie waar het reglement van de externe klachtencommissie is te verkrijgen De inspectie heeft het bevoegd gezag opdracht gegeven alle ouders schriftelijk te informeren over de ontbrekende informatie over de klachtenregeling en aan te geven wat het schoolbeleid is op dit punt. De inspectie ontvangt uiterlijk 15 december 2012 een afschrift hiervan. De inspectie heeft u de gelegenheid geboden om uiterlijk 15 december 2012 de tekortkoming op te heffen. U heeft geen gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. Het bevoegd gezag ontvangt een aparte brief met een opdracht tot herstel van deze tekortkoming. pagina 11 van 11