Lerarenopleiding Thomas More Kempen Campus Turnhout Campus Blairon 800 2300 Turnhout Tel: 014 80 61 01 Fax: 014 80 61 02 Campus Vorselaar Lepelstraat 2 2290 Vorselaar Tel: 014 50 81 60 Fax: 014 50 81 61 Lesvoorbereidingsformulier Naam student(e): Evelyne Wynants en Lieze Dufraing Opleiding: Bachelor Lager Onderwijs Niveau: 1 2 3 Stageschool: Sint-Jan Datum lesuitvoering: 23 mei 2016 Mentor: juf Evy en juf Leen Leerjaar: 1e leerjaar Uur: Leergebied + leereenheid: Lesonderwerp: Gebruikte documentatie: Wereldoriëntatie Geworteld Mikado 1. Geworteld. Expedition chemistry. Slurpende worteld. geraadpleegd op 17 mei 2016. Internet: http://www.expeditionchemistry.nl/slurpende-wortels/. Didactisch materiaal (media): wortels blauwe voedingskleurstof/ inkt glas met water lepel snijplankje mes stift om te markeren of op bekers van te voren aanduiden tot waar het water moet afbeeldingen: plant, wetenschapper Beginsituatie: (inhoudelijke beginsituatie, leefwereld lln., verschillen tussen lln., organisatorische beginsituatie) Omschrijving beginsituatie (relevant voor deze les): De leerlingen hebben in maart gewerkt rond de lente. Ze leerden wat een plant nodig heeft om te overleven (water, licht en warmte). De leerlingen kennen de voornaamste onderdelen van een plant: wortels, stengel, bladeren en bloem. 1A: Evelyne Wynants 1B: Lieze Dufraing Pagina 1 Hoe ga je er concreet rekening mee houden: Tijdens deze les gaan de leerlingen verder op het aspect water. Hoe geraakt het water dat je geeft tot aan de top van de plant? De leerlingen werken tijdens deze les in groepen van 4 of 5 leerlingen. Ze onderzoeken wat wortels doen met het water.
Doelen: Leerplan: VVKBaO Leerplandoelen: 6.2 Kinderen kennen verschillende energiebronnen. 7.4 Kinderen zien in dat planten een grote verscheidenheid in kenmerken vertonen. 7.6 Kinderen zien in dat planten op een eigen manier trachten in leven te blijven. 7.7 Kinderen zien in dat organismen aangepast zijn aan een leefwijze in een bepaalde milieu. Evaluatie doelen (in te vullen na de lesuitvoering): (resultaten van de leerlingen, meest voorkomende fout(en), mogelijke oorzaken van de fout(en), consequenties voor een vervolgles) Lesdoelen (nummeren!): De leerlingen kunnen in samenwerken in groep. De leerlingen kunnen de rolverdeling respecteren. De leerlingen kunnen de instructies van de leerkracht volgen en correct uitvoeren. De leerlingen kunnen waarnemingen verwoorden. De leerlingen kunnen een besluit vormen aan de hand van waarnemingen. Feedback van mentor op lesvoorbereiding: Pagina 2
Eerste leerjaar Lestijd: 50 minuten Onderzoekend leren Geworteld Lesschema 1. Inleiding 2. Geworteld 2.1 Onderdelen van een plant 2.2 Voorbereiden onderzoek 2.3 Opstelling 3 Onderzoek 1 Inleiding Als inleiding wordt er verwezen naar de vorige les onderzoekend leren. Toen hebben de leerlingen onderzocht wat een plantje nodig heeft om goed te blijven leven. Ze zijn tot de conclusie gekomen dat een plantje licht, water en warmte nodig heeft. We staan samen met de kinderen stil bij het water dat de plant nodig heeft. Hoe neemt de plant het water dan op? Wij drinken met onze mond maar dat kan een plant natuurlijk niet. 2 Geworteld 2.1 Onderdelen van een plant De leerkracht probeert de beginsituatie te achterhalen door te vragen of de leerlingen weten wat de delen van een plant zijn. Ze hebben hier tijdens het vorige thema al over geleerd. Voor de leerkracht de leerlingen laat vertellen verwijst ze naar de wetenschapper Theophrastus. De leerkracht laat een foto van hem zien. De leerlingen zullen de wetenschapper nog wel herkennen. Er wordt tekening getoond van een plant. De leerkracht bespreekt de voornaamste delen: wortels, bloem, steel en bladeren. De onderdelen worden vergeleken met een echte plant. 2.2 Onderzoek: hoe geraakt het water tot bij de bloem? Pagina 3
Vanaf hier gaat de leerkracht verder: Waarmee kan de plant het water opnemen? De leerlingen zitten in groepjes van ongeveer 4 à 5 leerlingen. Zij krijgen dezelfde tekening als op het bord. Ze bespreken deze vraag in groep. Na de korte bespreking laat de leerkracht enkele groepjes aan het woord. Wat hebben ze besproken? Mogelijke antwoorden: - Regen valt al op de bloem - Door de bladeren - Wortels - De verschillende antwoorden van de leerlingen worden besproken. Als de leerlingen vernoemen dat het water opgenomen kan worden door de bladeren of de bloem, haalt de leerkracht er een plant bij. Ze gaan dit klassikaal testen door wat water op de bladeren te gieten. De leerlingen zullen merken dat het water niet wordt opgenomen. De leerkracht gaat verder op het antwoord van de wortels. Hoe zouden ze dit dan doen? De leerlingen bekijken de wortels van een plant. Zij hebben toch geen mond om het water op te drinken? Lkr.: Misschien moeten we eens onderzoeken hoe de wortels het water tot aan de bladeren brengen? Hoe zouden we dat kunnen doen? Op de toontafel liggen allerlei materialen waarmee de leerlingen aan de slag kunnen: kleurstof, water, wortels, glazen/bakjes. De kinderen geven aan dat we de wortels in water met kleurstof kunnen leggen. Zo kunnen we zien welke weg het water aflegt. De leerlingen kregen allemaal een nummer toegewezen. Deze nummers zijn nodig bij de taakverdeling tijdens het onderzoek. De verschillende stappen worden klassikaal gedaan. Onderzoek: 1. Giet het water in het glas. Doe ongeveer het glas voor de helft vol. 2. Roer met de lepel tot de blauwe kleurstof vermengd is in het glas. 3. Breek of snij de punt van de wortel. 4. Leg de wortel in het water. SPEELTIJD 5. Haal de wortel uit het water en leg deze op de snijplank 3 Onderzoek Het stappenplan wordt stap voor stap overlopen. De leerlingen kunnen al het materiaal op hun bank vinden en werken in groepen van 4 of 5 leerlingen. Elk groepje krijgt een andere kleurstof. Zo is het handig om te zien van wie de wortel is. De leerkracht loopt tijdens het onderzoek rond om de leerlingen te helpen. Pagina 4
Het onderzoek stopt bij stap 3. Hier moeten de leerlingen een halfuur wachten op het resultaat. 4 Bespreken resultaten Na een halfuur bekijken de leerlingen de wortels opnieuw. Wat zien de leerlingen? De leerlingen hernemen de stappen van het onderzoek (4,5). Hierbij snijden ze de wortel door en bekijken ze de wortel van binnen. Ze bespreken in groep wat ze zien. Conclusie: Nu kunnen ze observeren dat de kleurstof van beneden af de wortel is ingegaan. Dit komt omdat de wortel het gekleurde water opgezogen heeft. De kleine streepjes die je ziet zijn de aders van de wortel. Er zijn meer aders aan de binnenkant dan aan de buitenkant. Door absorptie (moeilijk woord dat de leerlingen niet moeten onthouden) krijgen planten en bomen water vanuit hun wortels, helemaal tot aan de top van de boom en in de blaadjes. We koppelen dit onderzoek terug aan de plant die we in het begin hebben laten zien. Lkr.: De wortels zuigen het water. 5 Afsluiter Als afsluiter vertelt de leerkracht een verhaal. Het is de bedoeling dat de leerlingen doen alsof ze een plant zijn. Er was eens een ongelukkig plantje. Hij stond in de voortuin van Mevrouw Somers. Vroeger had hij mooie bloemen, bladeren en een grote glimlach. Alle voorbijlopende mensen keken naar zijn schoonheid. Hij werd dan ook goed verzorgt door zijn baasje, Mevrouw Somers. Ze geeft hem elke dag voldoende water. Op deze manier blijft zijn bloem mooi en zijn steel recht. Maar sinds enkele dagen is Mevrouw Somers op reis. Hij kreeg niet langer elke dag water. Ook de regen liet hem in de steek. Zijn bloem ging verwelken, zijn blaadjes en steel gingen hangen. Maar ook zijn grote glimlach verdween. Hij voelde zichzelf helemaal verwelken. Elke dag werd hij slapper en slapper. De mensen keken niet langer naar hem maar liepen hem zomaar voorbij. Net op de moment dat de plant de moed liet zakken en helemaal leek te verwelken, kwam de buurman aangelopen. Hij kreeg het plantje in zijn zicht. Hij rende naar binnen en nam een glas water. Eenmaal terug aangekomen bij de plant bedacht hij: Oei, waar geef ik de plant nu best het water zodat hij deze het snelst kan opnemen? (WETEN JULLIE HET ANTWOORD? bij de wortels) De man giet het glas water uit over de bodem van de voortuin. Het water sijpelt door het zand, naar de wortels van de plant. Net op de moment dat ons plantje de moed wilt opgeven, begint het water te kriebelen aan zijn tenen. Hij voelt water!!! Ons plantje schiet wakker en hij maakt zijn wortels zo lang en groot mogelijk om zoveel mogelijk water op te nemen. Het water zit ondertussen al aan zijn steel. Zijn steel voelt niet langer slap aan, maar wordt terug stevig en recht. Hij zuigt het water door zijn stengel naar zijn bladeren toe. Zijn bladeren worden terug groot en stevig. Hij voelt zelfs zijn glimlach terugkomen terwijl het water door zijn bladeren loopt. Het water komt tot aan de bloem. Eindelijk kan de mooie bloem op zijn stengel terug openbloeien. De plant kan zijn schoonheid weer tonen aan alle voorbijgangers. Pagina 5