MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven

MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven

Colofon Projectnaam: MJA-monitoring 2015 Sector: Tankopslag en -overslagbedrijven Datum: 7 juli 2016 Status: Definitief Kenmerk: FVDP/156022 Locatie: Roermond Contactpersoon: Frank van der Pas /Li Hua Ondersteunend adviesbureau: ARCADIS Nederland BV

Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 3 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 4 Hoofdstuk 6. Tabellen... 6

Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Tankopslag en -overslagbedrijven Aantal MJA-deelnemers in 2015 19 Aantal beschouwde bedrijven voor 2015 in dit rapport 19 Aantal toetreders in 2015 0 Aantal uittreders in 2015 0 Werkelijk energieverbruik 2015 (TJ) 2.681 Effecten van maatregelen 2015 t.o.v. 2014 2015 t.o.v. 2012 2015 t.o.v. 2005 Procesefficiencyverbetering 1,2 % 4,7% 20,1% Besparing in de keten [TJ] 26 346 381 Duurzame energie [TJ] 1,5 1,5 1,6 Resultaten Energieverbruik De Vereniging van Onafhankelijke Tankopslagbedrijven (VOTOB) vertegenwoordigt ongeveer 95% van de opslagcapaciteit van alle onafhankelijke tankopslagbedrijven. 19 tankterminals van 9 leden van de VOTOB zijn bij het MJA3 aangesloten. Het totale werkelijke energieverbruik van de MJA3 deelnemende tankterminals bedroeg 2.681 TJ in 2015. Dit is ongeveer 21% hoger dan in 2014. Het verhoogde energiegebruik wordt voornamelijk veroorzaakt door verhoging van productievolume en/of meer terminalactiviteiten. Uitvoering van het meerjarenplan van de sector In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector toegezegd maatregelen te treffen die in 2016 tot een jaarlijkse besparing van 516 TJ leiden. Na drie jaar bedraagt het jaarlijkse effect van maatregelen 462 TJ. Hiermee is ca.90% van de MJP-doelstelling gerealiseerd. Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2015 hebben een besparing van 33 TJ opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Vervangen warmwaterketels: 18 TJ Isoleren van tanks en warmtewisselaars:6 TJ Tanks die worden verwarmd met warm water i.p.v. met stoom (2 TJ). Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2015 een totale besparing van 381 TJ opgeleverd. De belangrijkste ketenmaatregelen zijn: Productterugwinning uit vluchtige organische stoffen: 219 TJ Vermarkten van condensaat VRU (Vapour Recovery Unit): 89 TJ Energieopwekking bij verbranding vluchtige organische stoffen: 73 TJ I

Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 1,6 TJ in 2015. De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen zijn: Inkoop duurzame energie 1,3 TJ elektriciteitsopwekking met zon-pv 0,3 TJ Vooruitblik Algemene ontwikkelingen De onafhankelijke tankopslagsector is een onmisbare schakel in de distributieketen van veel verschillende industrieën, zoals de petrochemische industrie, de chemische industrie als ook de voedingsmiddelenindustrie. De sector vertegenwoordigt ruim 2000 banen en een omzet van meer dan 2 miljard. Er wordt jaarlijks ruim 240 miljoen ton aan natte bulk producten overgeslagen in de onafhankelijke tanksector. Dit is meer dan 40% van alle producten die in de Nederlandse havens wordt overgeslagen. Verdere energievraag in Azië en stagnatie van de energievraag in Europa en Noord-Amerika, afname van de raffinagesector in Europa en stimulering van het gebruik van LNG voor zowel de transport- als energiesector zijn belangrijke trends die van invloed zijn op de sector. Het veilig en duurzaam overslaan van een veelvoud aan natte bulk producten voor een gevarieerd klantenbestand vraagt om een goede samenspel tussen overheid (o.a. regelgevers en toezichthouders), bedrijven (o.a. klanten als ook bedrijven op een gezamenlijk bedrijventerrein) en omwonenden. Convenantactiviteiten Op het gebied van energie-efficiency ondernemen VOTOB-tankopslagbedrijven diverse activiteiten. Tankopslagbedrijven maakten in de afgelopen periode gebruik van de innovatieve ideeen die bijvoorbeeld door itanks worden aangereikt. Een vertegenwoordiger van itanks hield in het afgelopen jaar een presentatie bij de leden van VOTOB om suggesties voor verbetering van energie-efficiency onder de aandacht te brengen. Voor VOTOB-tanksopslagbedrijven is duurzaam een begrip met veel facetten. Enerzijds slaat het vanzelfsprekend op de duurzaamheid van het opslagproces en het mitigeren van energieverbruik. Anderzijds slaat duurzaamheid ook op het toekomstbestendig maken van de tankopslagsector. Branchevereniging VOTOB streeft ernaar om zoveel mogelijk leden tot medeondertekenaars van het Convenant te maken. Van de 19 VOTOB-terminals die meedoen aan de MJA hebben 7 terminals hun eigen doelstellingen van de gehele periode 2013-2016 nu reeds overtroffen. II

Energieverbruik [TJ primair] Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven u overzichten van: De ontwikkeling van het energieverbruik van uw sector vanaf 2009. De verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar. De spiegeling ten opzichte van het meerjarenplan (MJP) 2013-2016 van uw sector. De ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf 2009, waarbij alle relevante gegevens vanaf 2005 zijn meegenomen. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van RVO.nl. Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van uw sector vanaf 2009 zien. In tegenstelling tot vorig jaar is er dit jaar sprake van een netto warmtevraag. 3.000 Jaarlijks primaire-energieverbruik Elektriciteitsverbruik Aardgasverbruik Verbruik overige brandstoffen Warmteverbruik 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016-500 Opmerking: Niet alle jaren hetzelfde aantal deelnemende bedrijven. Definitief MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven Pagina 1 van 7

Energieverbruik 2014 2.208 PE-maatregelen (besparend) - 33 Energie [TJ primair] Volume-effect (verhogend) 592 Overige invloedsfactoren (besparend) - 229 Onverklaard (ontsparend) 143 Energieverbruik 2015 2.681 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren. 3.000 Verklaring verandering energieverbruik 2015 t.o.v. 2014 2.500 2.000 1.500 1.000 Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben in 2015 een besparend effect van 33 TJ gehad (1,2% van het totale energieverbruik in 2015). Vanwege de aard van de productiewerkzaamheden (voornamelijk verpompen en verwarmen) is het bijzonder lastig om het productieniveau te relateren aan het werkelijke energieverbruik in de tankopslagsector. Het Volume-effect (592 TJ, 27% t.o.v. het energieverbruik 2014) is verhogend geweest, als gevolg van de toegenomen productiewerkzaamheden bij de productielocaties. Er waren daarnaast ook zowel besparende als ontsparende invloedsfactoren, zoals de invloed van de buitentemperatuur, de vereiste temperatuur van de opgeslagen producten, restgasverwerking in incinerators, ingebruikname van tanks en renovatiewerkzaamheden) die per saldo een besparend effect van ongeveer 229 TJ ten opzichte van 2014 (10%) hebben gehad. De post onverklaard 143 TJ ontsparend, 6 % van het energieverbruik over 2014 is de restpost. Deze restpost wordt deels veroorzaakt door de onnauwkeurigheid bij het kwantificeren van het volume-effect. Het is namelijk bijzonder lastig om in de tankopslagsector het energieverbruik per eenheid product vast te stellen. In totaal is in de rapportage 94 % van het energieverbruik in 2015 verklaard. Definitief MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven Pagina 2 van 7

Aandeel van energieverbruik Aandeel van energieverbruik Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de VOTOB ten opzichte van 2012, het jaar voorafgaand aan de beschouwde EEP-periode. De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2016 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. 25% 20% 15% Voortschrijdend resultaat versus MJP-doelstelling Doelstelling maximaal Resultaat Doelstelling minimaal 17,8% 17,3% 22,5% 10% 5% 4,6% 7,9% 0% 2013 2014 2015 2016 De MJA3 kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. Ketenefficiency kan nog worden onderverdeeld in twee categorieën: deelketen productie en deelketen product. Voor duurzame energie is eveneens een splitsing mogelijk: inkoop en (eigen) opwekking. Uitsplitsing van de resultaten naar de verschillende pijlers levert onderstaande grafiek op. Ook hier worden de jaarlijkse cijfers gepresenteerd ten opzichte van 2012. 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Voortschrijdend resultaat per pijler Procesefficiency Ketenefficiency Duurzame energie 14,3% 12,5% 4,7% 3,2% 3,6% 1,4% 0,0% 0,0% 0,1% 2013 2014 2015 2016 Voor 2015 is duidelijk dat de KE-pijler de grootste procentuele bijdrage levert in het MJPtussenresultaat. De positie van KE is vooral te danken aan optimalisatie productafdanking en herverwerking. De DE-pijler zal betekenis krijgen indien de verduurzaming van de warmtevoorziening van enkele tankopslagbedrijven (via geothermie en restwarmte) tegen het einde van de EEP-periode gerealiseerd kan worden. Definitief MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven Pagina 3 van 7

PE-besparing Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler Het MJA3-convenant kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2006 weer, met de kanttekening dat alle relevante gegevens vanaf 2005 in berekeningen van de resultaten zijn verwerkt. Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de MJA deelnemers van deze sector. De lijn in de grafieken geeft de trend voor de werkelijke en verwachte effecten van maatregelen over de periode 2006-2016. Procesefficiency 30% 25% PE-maatregelen (gerealiseerd t/m 2014 - in 2015 - gepland voor 2016) 20% 15% 10% 5% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Procesefficiency De realisatie van PE-besparingen is in de periode 2006-2015 met gemiddeld 2 % per jaar toegenomen ten opzichte van MJA3-referentiejaar 2005. De realisatie is vanaf 2012 lager dan de trend over de hele periode. De realisatie in 2015 (1,2%) is lager dan gepland in het MJP. Daarin stond voor 2015 namelijk 2,5% gepland. Bij uitvoering van de PE-maatregelen 2016 volgens plan zou de totale energieefficiencyverbetering in 2016 op 23% uitkomen ten opzichte van referentiejaar 2005. Het gaat hierbij vooral om de ombouwen van stoom- naar heetwaterverwarming, en op de toepassing van energiebesparende verlichting en efficiëntere aandrijving van pompen. Definitief MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven Pagina 4 van 7

Aandeel DE KE-besparing Ketenefficiency KE-maatregelen (gerealiseerd t/m 2014 - in 2015 - gepland voor 2016) 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Ketenefficiency De ketenbesparing t.o.v. het energieverbruik is 14% t.o.v. 15,8% in 2014. In absoluut zin is er sprake van een toename van KE besparing in 2015 (381 TJ) t.o.v. 2014 (356 TJ) vanwege toename energieverbruik in 2015. Dit is het rechtstreekse gevolg van het intensiveren van product- of energiewinning uit vluchtige organische stoffen. Duurzame energie DE-maatregelen (gerealiseerd t/m 2014 - in 2015 - gepland voor 2016) 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,01% 0,01% 0,01% 0,06% 5,11% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 1,6 TJ in 2015. Het gaat om duurzame elektriciteit inkopen en elektriciteitsproductie via zonnepanelen op het dak van het kantoor en controlekamers van een tankopslagbedrijf. Enkele bedrijven hebben in hun EEP voor 2016 plannen om hun warmtevoorziening te verduurzamen via geothermie en duurzame restwarmte. Definitief MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven Pagina 5 van 7

Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf 2009. De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van 2012. Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). Alle waarden in tabel 1 en 2 zijn in TJ primair per jaar. De derde tabel geeft een overzicht van alle bedrijven die vanaf 2005 hebben gerapporteerd. Van deze bedrijven zijn alle beschikbare cijfers vanaf 2005 tot en met 2015 in het sectorrapport verwerkt. In de derde kolom is per bedrijf aangegeven of de gegevens over 2015 in dit rapport zijn meegenomen. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers. Resultaten per jaar [TJ] 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Werkelijk energieverbruik 2.309 2.539 2.344 2.350 2.276 2.208* 2.681 Besparing door PE-maatregelen 62 72 44 3 33 49 33 KE-besparing in de productieketen 32 49 108 35 108 356 381 KE-besparing in de productketen 0 0 0 0 0 0 0 Inkoop van duurzame energie 0 0 0 0 0 0 1,26 Opwekking van duurzame energie 0,06 0,06 0,05 0,12 0,13 0,18 0,38 *Energieverbruik is gecorrigeerd vanwege onjuiste opgave van een bedrijf. Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in 2015. Categorie Procesefficiency Ketenefficiency Duurzame energie Subcategorie Effect [TJ] ten opzichte van 2012 Verwacht eindresultaat in 2016 (MJP) Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen 95 77 Installaties en gebouwen 111 29 Energiezorg en gedragsmaatregelen 62 9 Strategische projecten 0 0 Subtotaal procesefficiency 268 115 Maatregelen in de productieketen 114 346 Maatregelen in de productketen 0 0 Subtotaal ketenefficiency 114 346 Inkoop van duurzame energie 0 1,3 Opwekking van duurzame energie 134 0,3 Subtotaal duurzame energie 134 1,6 Totaal 516 462 Definitief MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven Pagina 6 van 7

Tabel 3 Deelnemende bedrijven binnen de sector inclusief (historische) uittreders. Bedrijfsnaam Status in 2015 Meegenomen in 2015? Toelichting Botlek Tank Terminal BV Deelnemer Ja Toegetreden in 2012 Eurotank Amsterdam BV Deelnemer Ja Toegetreden in 2011 Haan Oil Storage BV Deelnemer Ja LBC Rotterdam BV Deelnemer Ja Odfjell Terminals (Rotterdam) BV Deelnemer Ja Oiltanking Amsterdam BV (Westpoort 7451) Deelnemer Ja Standic BV Deelnemer Ja Vesta Terminal Flushing BV (Buitenhaven Oost/West) Deelnemer Ja 2 locaties in 1 rapport Vesta Terminal Flushing BV (Europaweg) Deelnemer Ja Vopak Terminal Botlek BV (Zuid/Noord) Deelnemer Ja 2 locaties in 1 rapport Vopak Terminal Chemiehaven BV Deelnemer Ja Vopak Terminal Europoort BV/Laurenshaven BV Deelnemer Ja 2 locaties in 1 rapport Vopak Terminal TTR BV Deelnemer Ja Vopak Terminal Vlaardingen BV Deelnemer Ja Vopak Terminal Vlissingen BV Deelnemer Ja Rubis Terminal B.V. Deelnemer Ja Toegetreden in 2014 *** Definitief MJA-Sectorrapport 2015 Tankopslag en -overslagbedrijven Pagina 7 van 7