10 SEPTEMBER 2015 C.12.0533.N-C.12.0597.N/1 Hof van Cassatie van België Arrest I. Nr. C.12.0533.N 1. KOLMONT WOONPROJECTEN nv, met zetel te 1200 Sint-Lambrechts- Woluwe, Leuvensesteenweg 1188, 2. LIVACO nv, met zetel te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe, Leuvensesteenweg 1188, eiseressen, vertegenwoordigd door mr. Johan Verbist, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 2000 Antwerpen, Amerikalei 187, bus 302, waar de eiseressen woonplaats kiezen, tegen E. G., qq vertegenwoordiger van W. J., verweerder,
10 SEPTEMBER 2015 C.12.0533.N-C.12.0597.N/2 vertegenwoordigd door mr. Paul Wouters, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 3000 Leuven, Koning Leopold I-straat 3, waar de verweerder woonplaats kiest, mede in zaak GEMEENTE HEUSDEN-ZOLDER, vertegenwoordigd door het college van burgemeester en schepenen, met kantoor te 3550 Heusden-Zolder, Heldenplein 1, tot bindendverklaring opgeroepen partij. II. Nr. C.12.0597.N GEMEENTE HEUSDEN-ZOLDER, vertegenwoordigd door het college van burgemeester en schepenen, met kantoor te 3550 Heusden-Zolder, Heldenplein 1, eiseres, vertegenwoordigd door mr. Huguette Geinger, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 1000 Brussel, Quatre Brasstraat 6, waar de eiseres woonplaats kiest, tegen E. G., qq. vertegenwoordiger van W. J., verweerder, vertegenwoordigd door mr. Paul Wouters, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 3000 Leuven, Koning Leopold I-straat 3, waar de verweerder woonplaats kiest, mede in zaak 1. KOLMONT WOONPROJECTEN nv, met zetel te 1200 Sint-Lambrechts- Woluwe, Leuvensesteenweg 1188, 2. LIVACO nv, met zetel te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe, Leuvensesteenweg 1188, in gemeenverklaring opgeroepen partijen.
10 SEPTEMBER 2015 C.12.0533.N-C.12.0597.N/3 I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF De cassatieberoepen C.12.0533.N en C.12.0597.N zijn gericht tegen hetzelfde arrest van het hof van beroep te Antwerpen van 5 januari 2012. Advocaat-generaal Christian Vandewal heeft op 2 april 2015 een schriftelijke conclusie neergelegd. Afdelingsvoorzitter Beatrijs Deconinck heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Christian Vandewal heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDELEN A. In de zaak C.12.0533N De eiseressen voeren in hun verzoekschrift dat aan dit arrest is gehecht, twee middelen aan. B. In de zaak C.12.0597 N De eiseres voert in haar verzoekschrift dat aan dit arrest is gehecht, een middel aan. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling A. Voeging 1. De cassatieberoepen in de zaken C.12.0533.N en C.12.0597.N zijn gericht tegen hetzelfde arrest en dienen te worden gevoegd.
10 SEPTEMBER 2015 C.12.0533.N-C.12.0597.N/4 B. C.12.0533.N Eerste middel Eerste onderdeel 2. Krachtens artikel 1304 Burgerlijk Wetboek verjaart de rechtsvordering tot nietigverklaring of tot vernietiging van een overeenkomst door verloop van tien jaar, tenzij een bijzondere wet een kortere termijn bepaalt. Deze bepaling is alleen van toepassing op relatieve nietigheden. 3. Het onderdeel dat van een andere rechtsopvatting uitgaat, faalt naar recht. Tweede onderdeel 4. De appelrechters oordelen dat de last, zoals opgelegd in de verkavelingsvergunning, strijdig is met het grondwettelijk beschermd eigendomsrecht en aldus de openbare orde raakt. 5. Het onderdeel dat ervan uitgaat dat de appelrechters slechts tot een absolute nietigheid hadden kunnen besluiten bij strijdigheid met bepalingen van openbare orde en niet bij strijdigheid met bepalingen van dwingend recht, kan niet tot cassatie leiden en is bij gebrek aan belang niet ontvankelijk. Derde onderdeel 6. Een wet is van openbare orde wanneer zij de wezenlijke belangen van de Staat of van de gemeenschap betreft of, in het privaatrecht, de juridische grondslagen vastlegt waarop de economische of morele orde van de samenleving berust. 7. De appelrechters oordelen dat de last die is opgenomen in de verkavelingsvergunning onwettig is, zodat ze met toepassing van artikel 159 Grondwet buiten toepassing moet worden gelaten en bovendien strijdig is met het grondwettelijk beschermde eigendomsrecht.
10 SEPTEMBER 2015 C.12.0533.N-C.12.0597.N/5 8. Anders dan het onderdeel aanvoert hebben de appelrechters aldus onderzocht en geoordeeld dat de opgelegde last raakt aan de grondslagen waarop een democratische samenleving berust en aldus de openbare orde raakt. In zoverre het onderdeel aanvoert dat de appelrechters deze strijdigheid niet hebben onderzocht, mist het feitelijke grondslag. 9. Krachtens artikel 544 Burgerlijk Wetboek is eigendom het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of met de verordeningen. Krachtens artikel 11, thans artikel 16 Grondwet kan niemand van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte, in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en voorafgaande schadeloosstelling. 10. Hieruit volgt dat elke bepaling die een aantasting van het eigendomsrecht tot gevolg heeft restrictief moet geïnterpreteerd worden en een uitdrukkelijke tekst vereist is om een particulier zijn eigendom te ontnemen. 11. Krachtens artikel 58, eerste lid, Stedenbouwwet 1962, zoals van toepassing voor de invoeging van een nieuw lid bij decreet van 28 juni 1985, kunnen met betrekking tot de verkavelingsvergunning, het college van burgemeester en schepenen of de gemeenteraad, alsmede de gemachtigde ambtenaar in gevallen als bedoeld in de artikelen 45 en 48, aan de afgifte de lasten verbinden die zij aan de aanvragers menen te moeten opleggen, met name de uitvoering, op zijn kosten, van alle werken tot uitrusting van de aan te leggen straten en de reservering van grond voor groene ruimten, openbare gebouwen en openbare nutsvoorziening. 12. Anders dan waarvan het onderdeel uitgaat voorziet deze bepaling niet in de mogelijkheid om bij het verlenen van een verkavelingsvergunning een kosteloze grondafstand als last op te leggen. In zoverre het onderdeel van het tegendeel uitgaat, faalt het naar recht. Tweede middel 13. Uit het antwoord op het derde onderdeel van het eerste middel volgt dat een kosteloze grondafstand met het oog op het aanleggen van een voldoende uitgerus-
10 SEPTEMBER 2015 C.12.0533.N-C.12.0597.N/6 te weg geen door artikel 58, eerste lid, Stedenbouwwet 1962 toegelaten last uitmaakt. In zoverre het middel van een andere rechtsopvatting uitgaat, faalt het naar recht. 14. Krachtens artikel 544 Burgerlijk Wetboek is eigendom het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of met de verordeningen. 15. Hieruit volgt dat een uitdrukkelijke tekst vereist is om een particulier zijn eigendom te ontnemen, die ten tijde van de ontneming niet voorhanden was. De opgelegde kosteloze grondafstand is derhalve in strijd met voormeld artikel 544, welke bepaling van openbare orde is. 16. Deze in de plaats gestelde reden draagt de bestreden beslissing. Het middel dat niet tot cassatie kan leiden is in zoverre bij gebrek aan belang, niet ontvankelijk. C. C.12.0597.N 17. Gelet op het antwoord op het eerste en tweede middel in de zaak C.13.0402.N, kan het middel niet worden aangenomen. Dictum Het Hof, Voegt de zaken C.12.0533.N en C.12.0597.N. Verwerpt de cassatieberoepen en de vorderingen tot gemeenverklaring. Veroordeelt de eiseressen tot de kosten. Bepaalt de kosten in de zaak C.12.0533.N voor de eiseressen op 566,19 euro en voor de verweerder op 163,21 euro. Bepaalt de kosten in de zaak C.12.0597.N voor de eiseres op 907,29 euro en voor de verweerder op 163,21 euro.
10 SEPTEMBER 2015 C.12.0533.N-C.12.0597.N/7 Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, eerste kamer, samengesteld uit afdelingsvoorzitter Albert Fettweis, als voorzitter, afdelingsvoorzitter Beatrijs Deconinck, en de raadsheren Alain Smetryns, Bart Wylleman en Koenraad Moens, en in openbare rechtszitting van 10 september 2015 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Albert Fettweis, in aanwezigheid van advocaat-generaal Christian Vandewal, met bijstand van griffier Kristel Vanden Bossche. K. Vanden Bossche K. Moens B. Wylleman A. Smetryns B. Deconinck A. Fettweis