Aan de gemeenteraad van Tubbergen Uw kenmerk Uw brief Zaaknummer Documentnummer 15.08332 U15.013366 Inlichtingen bij De raadsgriffier Mevrouw H.J.M.J. van Limbeek Bijlagen 1 Onderwerp Datum Raadsbrief 2015, nr. 36 18 juni 2015 Geachte raadsleden, Waarover gaat deze brief? Effecten meicirculaire 2015 en actualisatie meerjarig saldo raadsperspectief 2016. Zijn er bijlagen bij deze brief? Bij deze brief is een verdiepingsbijlage toegevoegd. Waarom deze raadsbrief? In artikel 169, tweede lid, van de Gemeentewet staat dat wij de raad alle inlichtingen verschaffen die de raad voor de uitoefening van zijn taak nodig heeft. Wij meenden er daarom goed aan te doen u van ons besluit op de hoogte te stellen. Wij stellen u voor deze raadsbrief voor kennisgeving aan te nemen. Raadsbrief Op 4 juni 2015 heeft u het raadsperspectief 2016 van de gemeente Tubbergen ontvangen, opgesteld met de kennis en informatie die op dat moment voorhanden was. Ondertussen is de meicirculaire 2015 van het gemeentefonds verschenen waarin een aantal belangrijke onderwerpen zijn opgenomen met een doorwerking in het financieel meerjarenperspectief. Hierdoor hebben wij gemeend u niet alleen op de hoogte te willen brengen van enkel en alleen de uitkomsten van deze meicirculaire 2015, maar om ook de financiële effecten van de meicirculaire 2015 door te rekenen in het raadsperspectief 2016. Hierdoor ontstaat een actueel financieel beeld welke als basis dient voor de behandeling van dit raadsperspectief als richtinggevend document in uw raad van 22 en 30 juni 2015. De brief op zich bevat de hoofdlijn. Voor degene die zich verder wil inlezen over de achtergronden van de effecten van de meicirculaire 2015 is een verdiepingsbijlage toegevoegd. Effecten Meicirculaire 2015 gemeentefonds De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Volgens het systeem van samen de trap op en samen de trap af hebben wijzigingen in de rijksuitgaven direct invloed op de omvang van het gemeentefonds. De jaarlijkse toename of afname van het gemeentefonds, voorvloeiend uit de trap op trap af methode wordt het accres genoemd. De afrekening van het accres 2014 is nadelig. De rijksuitgaven waren minder dan gedacht. Dit wordt verrekend in 2015. Daarnaast is ook uitkeringsjaar 2015 nadelig. In 2016 komt het weer goed door een accres dat even groot is als de daling in 2015. De meerjarentermijn is dan weer negatief, vooral door een daling van het accres in 2017.
Met ingang van 2016 worden de uitkomsten van de 2 e fase van het groot onderhoud ingevoerd. De invoering heeft gevolgen voor de hoogte van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Op 23 maart 2015 is een adviesaanvraag uitgebracht met een verdeelvoorstel. De adviezen van de VNG en de Rfv hierover hebben geleid tot aanpassing voor het subcluster Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing (VHROSV). De nieuwe verdeling voor dit onderdeel zal in 2016 slechts gedeeltelijk (33%) worden ingevoerd en er is besloten tot aanvullend onderzoek. De verwerking van de uitkomsten van het aanvullende onderzoek wordt meegenomen in de meicirculaire 2016. De overgang van de bestaande verdeling op de nieuwe verdeling is aanleiding voor een overgangsregeling om de effecten geleidelijk in te voeren. De regeling beperkt de maximale achteruitgang van jaar op jaar tot de bestuurlijk overeengekomen norm van 15 per inwoner. Een belangrijk thema waarover het Rijk en de VNG tot vlak voor de verschijning van de meicirculaire 2015 frequent en intensief overleg hebben gevoerd betreft de financiën van de decentralisaties. Op 29 mei 2015 hebben het Rijk en de VNG een pakket afspraken gemaakt. Partijen hebben samen vastgesteld dat het onwenselijk is om het budget voor het lopende jaar aan te passen aan de AWBZrealisatiecijfers over 2014. Dit vanwege lopende contracten jegens derden. Dit betekent dat het Rijk het budget 2015 niet neerwaarts zal aanpassen. Gemeenten hebben in het licht van de decentralisaties een grote opgave. Voor 2016 en latere jaren stelt het Rijk per saldo een meerjarig stabiel budget beschikbaar, waarmee gemeenten adequaat in staat zijn hun wettelijke taken en de transformatie uit te voeren, met inachtneming van de gemeentefonds-systematiek. De integratie-uitkering Sociaal Domein wordt zoals aangekondigd in de decembercirculaire 2014 verlaagd in verband met de zogenaamde Wlz-indiceerbaren. Besluitvorming in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz) heeft ertoe geleid dat minder cliënten onder de Wmo 2015 en de Jeugdwet zijn komen te vallen. Daarnaast worden met ingang van 2016 de objectieve verdeelmodellen Wmo 2015, jeugd en Participatie toegepast. Vanwege de optredende herverdeeleffecten worden zowel voor de Wmo 2015 als voor jeugd ingroeipaden gehanteerd (Participatie niet), om te bereiken dat een gemeente noch bij de Wmo 2015 noch bij jeugd als gevolg van de herverdeling meer dan 15 per inwoner per jaar nadeel ondervindt. De overgangsregelingen bij het groot onderhoud en in het Sociaal Domein voorkomen niet een cumulatie van herverdeeleffecten. Met het oog hierop is een overkoepelende overgangsregeling ontwikkeld: de cumulatieregeling gemeentefonds. De regeling is gebaseerd op een eerdere bestuurlijke afspraak van het Rijk en de VNG dat negatieve herverdeeleffecten in het gemeentefonds niet uitgaan boven 15 per inwoner per jaar. De gezamenlijke overgangsregelingen zorgen er voor dat een gemeente noch op een afzonderlijk onderdeel noch op de gezamenlijke onderdelen als gevolg van een herverdeling meer nadeel ondervindt dan 15 per inwoner per jaar. Behalve door herverdeling veranderen de gemeentelijke budgetten ook door macro-ontwikkelingen in het gemeentefonds. Dit is echter geen onderdeel van de overgangsregelingen. Die richten zich op de (cumulatieve) effecten van het groot onderhoud van het gemeentefonds en de effecten van de overgang van historische naar objectieve verdeelmodellen in het sociaal domein. Cijfers op hoofdlijnen In principe zijn gelden uit het gemeentefonds vrij besteedbare middelen. Bij de begroting 2015 is besloten dat alle oude en nieuwe taken binnen het Sociaal Domein gedekt moeten worden binnen de bestaande budgetten vermeerderd/verminderd met de middelen die we krijgen vanuit het rijk voor het Sociaal Domein. Dus de middelen die voor het Sociaal Domein worden toegevoegd dan wel onttrokken aan het gemeentefonds wordt verondersteld dat deze binnen het Sociaal Domein worden verwerkt. Dit uitgangspunt hanterende ziet het budgettair verschil tussen deze meicirculaire 2015 en de voorgaande decembercirculaire 2014 is als volgt: (- = budgettair nadeel en + = budgettair voordeel). 2
Bedragen x 1.000 gemeente Tubbergen 2015 2016 2017 2018 2019 Totaal verschil meicirculaire 2015 en -375 +855 +772 +616 +550 decembercirc. 2014 Verwerken binnen budget KCC t.b.v. 0 +6 +6 +6 +6 taakmutatie Verwerken binnen budgetten +2-458 -428-306 -284 Sociaal Domein Budgettair verschil ten laste of ten gunste van de algemene middelen -373 +403 +350 +316 +272 Actualisatie meerjarig saldo raadsperspectief 2016 De budgettaire effecten van de meicirculaire 2015 moeten worden betrokken bij het reeds gepresenteerde meerjarig saldo in het raadsperspectief 2016. Met betrekking tot de VRT is reeds in het raadsperspectief 2016 aangekondigd dat wanneer de 2 e fase van het groot onderhoud aan het gemeentefonds door gaat, de gemeentelijke bijdrage op basis van de nieuwe financieringssystematiek van de VRT voor Tubbergen gaat stijgen tot 406.000 in 2019. Het is reeël om aan te nemen dat de begroting 2016 van de VRT op 29 juni 2015 op basis van deze nieuwe financieringssystematiek zal worden vastgesteld. Wanneer we alle bovenstaande actuele informatie meenemen, de richtinggevende ideeën over de bestemming van de incidentele middelen zoals beschreven op blz. 69 van het raadsperspectief 2016 meenemen en voorsorteren op de verplichtende mutaties (zoals bijdragen aan verbonden partijen) dan ziet het actueel meerjarig saldo er als volgt uit: incidenteel structureel Overzicht verloop meerjarig saldo (* 1.000) 2016 2016 2017 2018 2019 Eindsaldo programmajournaal 1 van 2015-301 12 234 234 structurele middelen actualisatie reserves (en voorzieningen) 313 256 391 814 Herzien meerjarig saldo -> zie blz. 69 raadsperspectief 2016 6.094 12 268 625 1.048 saldo meicirculaire 2015 0 403 350 316 272 Herzien meerjarig saldo incl. verwerking meicirculaire 2015 6.094 415 618 941 1.320 Richtinggevende ideeën bestemming middelen: Toekenning middelen proces- en programmagelden -3.500-140 -140-140 -140 Groeimodel weerstandsvermogen naar ratio 1,0-1.245 0 0 0 0 Beperking stijging lokale lastendruk -1.300-52 -52-52 -52 C8 Gemeentelijke bijdrage VeiligheidsRegio Twente (VRT) 0-102 -203-305 -406 I2 Gemeentelijke bijdrage Stadsbank Oost Nederland 0-11 -11-11 -11 R Forensenbelasting 0-61 -61-61 -61 Herzien meerjarig saldo 49 49 151 372 Wij willen uw raad meegeven dat bovenstaand verloop het voorspellend vermogen betreft van 650 vandaag en omkleed is met de nodige posten en risico s, waarvan de financiële invloed nog niet concreet te benoemen is (pm). Denk aan de vennootschapsbelasting. Het jaar 2019 is nog ver weg, waarbij de nodige tussentijdse veranderingen nog ongetwijfeld op ons af zullen komen. Heeft u nog vragen? Dan kunt u contact opnemen met de raadsgriffier, mevrouw H.J.M.J. van Limbeek - ter Haar. Zij zal uw vragen dan aan ons college kenbaar maken. Het telefoonnummer van de griffier is (0546) 62 81 46 en haar e-mail adres is HJMJ.van.Limbeek@tubbergen.nl Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Tubbergen, de secretaris de burgemeester drs. ing. G.B.J. Mensink mr. M.K.M. Stegers Kopie: H. van Limbeek en M. Schreijer 3
Verdiepingsbijlage effecten meicirculaire 2015 gemeentefonds Deze meicirculaire informeert gemeenten over de gemeentefondsuitkeringen. Het gemeentefonds is de grootste inkomstenbron van de gemeenten. De ontwikkeling ervan bepaalt daarom in belangrijke mate de financiële ruimte van gemeenten. Factoren als gemeentelijke rentelasten, dividendopbrengsten, belastingopbrengsten en grondexploitatie bepalen mede die financiële ruimte. Zij vallen echter buiten het bestek van deze circulaire. Gemeenten ontvangen op drie tijdstippen in het jaar de informatie over de gemeentefondsuitkeringen: in mei op basis van de Voorjaarsnota, in september op basis van de Miljoenennota en in december, ter afronding van het lopende jaar, op basis van de Najaarsnota. De circulaires bevatten ook actuele informatie die op een later tijdstip in de rijksbegroting wordt verwerkt. De indeling van de circulaire is afgestemd op de soorten uitkeringen die het gemeentefonds kent: de algemene uitkering, de decentralisatie- en (overige)integratie-uitkeringen en de integratie-uitkering Sociaal Domein. Het belang van de meicirculaire is afgelopen jaren sterk toegenomen. Dalende accressen, sterke ontwikkeling van de uitkeringsbasis, financiering 3D-taken, groot onderhoud aan verdeelstelsel. Ook in deze circulaire zitten alle elementen weer opgenomen. Verschillenanalyse tussen meicirculaire 2015 en decembercirculaire 2014 De huidige ramingen in de begroting 2015 en verder zijn afgestemd op de meest recent verschenen decembercirculaire 2014. Nu de meicirculaire 2015 is gepubliceerd wordt deze informatie vergeleken met de informatie uit de decembercirculaire 2014. Financieel is het onderstaande overzicht de leidraad voor de verklaring van de verschillen. Deze verschillen zullen afzonderlijk worden toegelicht. gemeente Tubbergen (* 1.000) 2015 2016 2017 2018 2019 Berekening beginstand = stand decembercirculaire 2014 22.911 22.924 22.656 22.606 22.647 1 Uitkeringsfactor Accresontwikkeling -435-204 -180-145 Overige mutaties uitkeringsfactor 12 12 12 12 Subtotaal: -435 12-192 -168-133 2 Ontwikkeling uitkeringsbasis Hoeveelheidsverschillen 123 87 56-89 -120 Ontwikkeling uitkeringsbasis -36 12 24 24 Subtotaal: 123 51 68-65 -96 3 Taakmutaties Generieke Digitale Infrastructuur -6-6 -6-6 Subtotaal: -6-6 -6-6 4 IU/DU/SU Wmo (met name huishoudelijke hulp) 20 59 108 108 108 Huishoudelijke hulp toelage (DU) 203 203 Suppletie-regeling groot onderhoud verdeelstelsel 2e fase -115 Cumulatieregeling gemeentefonds (SU) -106-75 -50 Subtotaal: 223 43 32 108 57 5 WOZ WOZ-waarden mutaties -59-42 -41-41 -41 WOZ-waardering en aanpassing rekentarieven -14-38 -38-38 Subtotaal: -59-56 -80-79 -79 6 3 D s in het Sociaal Domein Decentralisatie AWBZ naar Wmo (IU) -29-440 -727-981 -1.008 Decentralisatie jeugdzorg (IU) -136 755 1.219 1.418 1.462 Decentralisatie Participatiewet (IU) -60-119 -172-239 -278 Subtotaal: -225 196 320 198 176 7 Overig Groot onderhoud gemeentefonds 2e fase 614 626 625 627 Subtotaal: 614 626 625 627 Kleine verschillen -2 2 3 4 4 Totaal verschil -375 855 772 616 550 Berekening eindstand = stand meicirculaire 2015 22.535 23.780 23.428 23.222 23.197 4
1. Uitkeringsfactor Accresontwikkeling De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Volgens het systeem van samen de trap op en samen de trap af hebben wijzigingen in de rijksuitgaven direct invloed op de omvang van het gemeentefonds. De jaarlijkse toename of afname van het gemeentefonds, voorvloeiend uit de trap op trap af methode wordt het accres genoemd. De afrekening van het accres 2014 is nadelig, een min van 115.000 voor Tubbergen. De rijksuitgaven waren minder dan gedacht. Dit wordt verrekend in 2015. Daarnaast is ook uitkeringsjaar 2015 nadelig, 320.000. Samen 435.000 voor Tubbergen. Dat is een flinke aderlating zo tijdens het lopende begrotingsjaar. Halverwege het jaar nog ombuigen zal weinig effect meer hebben in dit jaar. In 2016 komt het weer goed door een accres dat even groot is als de daling in 2015. De meerjarentermijn is dan weer negatief, vooral door dalingen van het accres vanaf 2017 van 204.000 tot 145.000 in 2019. Uitkeringsfactor Via de normeringsystematiek wordt jaarlijks de omvang van het gemeentefonds bepaald (voeding). De uitkeringsfactor is de verhouding tussen de voeding en de totale landelijke uitkeringsbasis. De stijging met 1 punt uitkeringsfactor ten opzichte van de septembercirculaire 2014 is het gevolg van de verdeelreserve 2014. De verdeelreserve is een soort van buffer om onverwachte zaken op te kunnen vangen, vergelijkbaar met het gemeentelijke weerstandsvermogen. Het structurele effect van 12.000, is nu bij de meicirculaire 2015 verwerkt. 2. Ontwikkeling uitkeringsbasis Hoeveelheidsverschillen (gemeentelijk/landelijk) De ontwikkeling van de landelijke en gemeentelijke aantallen met betrekking tot de verschillende verdeelmaatstaven (bijvoorbeeld aantal inwoners, woningen, bijstandsontvangers, etc.) leiden voor alle jaren tot een positieve bijstelling van de algemene uitkering in het gemeentefonds. Op basis van de huidige inzichten is in 2015 sprake van een voordeel van 123.000, afnemend tot 96.000 nadeel in 2019. 3. Taakmutaties Voor specifieke taken kunnen gemeenten extra geld ontvangen of gekort worden op de inkomsten. Dit worden taakmutaties genoemd. Generieke Digitale Infrastructuur Binnen de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI; onder andere DigiD, eid, Digipoort en MijnOverheid) zijn tekorten ontstaan, die door haar gebruikers moeten worden opgevangen. Er is besloten de betrokken partijen aan te slaan naar de mate van gebruik (laag, midden en hoog) van de GDI-voorzieningen. Onderling is besloten dat de medeoverheden de volgende verdeelsleutel hanteren: gemeenten 75%, provincies 15% en waterschappen 10%. Tubbergen kost dit structureel 6.000 per jaar. 4. Integratie-/decentralisatie-/suppletie-uitkeringen (IU/DU/SU) Dit onderdeel bevat mutaties over de integratie-(iu), decentralisatie-(du) en suppletie-(su) uitkeringen. De integratie- en decentralisatie uitkeringen maken net als de algemene uitkering deel uit van het gemeentefonds, maar hebben een eigen verdeling. Integratie- en decentralisatie- uitkeringen zijn net als de algemene uitkering vrij besteedbaar en er vindt geen verantwoording naar het rijk plaats, zoals bij specifieke uitkeringen (bijv. bijstandsuitkeringen) wel het geval is. De decentralisatie- en integratie-uitkeringen zijn verbonden met een vooraf vastgesteld doel (door bijv. een convenant tussen rijk en gemeente), waardoor de bestedingsvrijheid enigszins beperkt kan zijn. De suppletie-uitkeringen zijn tijdelijk aanvullende uitkeringen, bijvoorbeeld om te grote herverdeeleffecten (tijdelijk) te nivelleren. Wet maatschappelijke ondersteuning (met name huishoudelijke hulp) (Integratie Uitkering) Voor 2015 is de prijsindex opgehoogd met 0,1% en voor 2016 is de volume-index opgehoogd met 2,38% (op basis van eerder gemaakte bestuursafspraken). Vanaf 2017 is het macrobedrag 3,5% hoger dan in 2016. Deze beschikbare groeiruimte 2017 wordt in de meicirculaire 2015 volledig toegekend door het rijk. Als gevolg van het extramuraliseren van lichte zorgzwaartepakketten voor 5
nieuwe gevallen, blijven mensen langer thuis wonen waardoor het beroep op de Wmo zal toenemen. De bedragen van de integratie-uitkering Wmo zijn behalve door deze mutaties ook gewijzigd door het gebruik van actuelere basisgegevens voor de maatstaven. De bovengenoemde maatregelen leiden tot een hogere gemeentefondsuitkering in 2015 van 20.000, in 2016 van 59.000 en vanaf 2017 108.000 structureel. Huishoudelijke hulp toelage (Decentralisatie Uitkering) In de september- en decembercirculaire 2014 was de decentralisatie-uitkering huishoudelijke hulp toelage al aangekondigd en dat de verdeling in de meicirculaire 2015 bekend zal worden gemaakt. Deze middelen worden aan de gemeenten beschikbaar gesteld voor het stimuleren van de vraag naar huishoudelijke hulp, teneinde zoveel mogelijk volwaardige werkgelegenheid te behouden. Voor Tubbergen gaat het voor de jaren 2015 en 2016 om jaarlijks 203.000. Groot onderhoud verdeelstelsel 2 e fase (Suppletie Uitkering) De afgelopen jaren is groot onderhoud aan het verdeelstelsel uitgevoerd. Met ingang van 2016 worden de uitkomsten van de 2 e fase doorgevoerd. De voorlopige resultaten van eind maart 2015 gaven een beeld van ruim 1,2 miljoen voordeel. Het adviestraject door VNG en Rfv heeft een flinke aanpassing gegeven in het subcluster Volkshuisvesting, ruimetelijke ordening en stedelijke vernieuwing (VHROSV), met dito herverdeeleffecten. Het cijfer zoals nu gepubliceerd in de meicirculaire 2015, waarbij 33% van het subcluster VHROSV is meegenomen, is structureel afgerond bijna 625..000 voor Tubbergen (zie punt 7 van de verschillenanalyse). Er komt een nieuw onderzoek waarvan de resultaten bij de meicirculaire van 2016 bekend moeten worden. Daarbij zal dan ook duidelijkheid volgen over de resterende 67% van het subcluster VHROSV. De andere onderzochte (sub)clusters, Werk en Inkomen en Brandweer en Rampenbestrijding zijn ongewijzigd gebleven. De 2 e fase kent een overgangsregeling van 2 jaar, waarbij tevens de effecten van de 1 e fase een rol spelen. In het eerste jaar (2016) komt niet de volle 100% tot uitdrukking, maar 80%. Vanuit solidariteitsgedachte wordt in 2016 20% gekort ( 115.000) en verdeeld over de nadeelgemeenten in de vorm van een suppletieregeling. Cumulatieregeling gemeentefonds (Suppletie Uitkering) Onder deze regeling vallen alleen de herverdeeleffecten onder het gemeentefonds. Hierbij gaat het om zowel het groot onderhoud dan wel de overgang naar de objectieve verdeelmodellen voor de Wmo, Jeugd en Participatie. De maximale individuele herverdeeleffecten per model zien er als volgt uit: Totaal herverdeeleffect in per inwoner Groot inwoners Wmo Jeugd Participatie onderhoud * Totaal Tubbergen 21.206-38 85-4 27 70 * incl. 33% subcluster VHROSV Alle categorieën kennen hun eigen overgangsregeling, waar telkens de regel van een maximaal effect van 15 per inwoner per jaar een rol speelt. Maar in een cumulatie van nadelen was nog niet voorzien. Dat gebeurt nu in deze meicirculaire 2015, waarbij de cumulatieve nadelen worden beperkt tot 15 per inwoner per jaar. Gemeenten met een groter nadeel ontvangen een positieve suppletie uitkering, maximaal 4 jaar lang. Voor voordeelgemeenten geldt een afwijkende regeling. Dan vindt altijd een korting plaats. De negatieve suppletie wordt in % afgestemd op het bedrag dat men nodig heeft om de positieve suppletie te betalen. De percentages zijn: 2016 -> 9,74% 2017 -> 28,09% 2018 -> 40,64% en 2019 -> 127,87%. De gezamenlijke herverdeeleffecten zien er als volgt uit: Effect gezamenlijke herverdelingen per jaar in per inwoner (na toepassing overgangsregelingen) 2016 2017 2018 2019 51,09 12,62-0,48 1,85 Gelet op het feit dat Tubbergen in 2016, 2017 en 2019 een positief gezamenlijk herverdeeleffect heeft, wordt de gemeente hiervoor met 106.000 ( 51,09 * 21.206 inwoners * 9,74%) in 2016, 75.000 ( 12,62 * 21.206 inwoners * 28,09%) in 2017 en 50.000 ( 1,85 * 21.206 inwoners * 127,87%) in 2019 gekort. 6
Het jaar 2018 is negatief, echter onder de 15 per inwoner, dus voor dit jaar heeft de cumulatieregeling geen invloed. 5. WOZ De voorlopige opgave belastingcapaciteit 2015 is verwerkt in deze berekening van de meicirculaire 2015. De gemeentelijke belastingcapaciteit is toegenomen waardoor er minder algemene uitkering wordt ontvangen oplopend tot structureel 80.000 per jaar. 6. 3 D s in het Sociaal Domein Met ingang van 2016 zijn de nieuwe objectieve verdeelmodellen voor de Wmo, Jeugd en Participatie van toepassing. Door de invoering ervan treden herverdeeleffecten op voor Tubbergen. Voor Wmo en Jeugd worden ingroeipaden met suppleties gehanteerd. Deze suppleties maken onderdeel uit van de Sociaal Domein decentralisatieuitkeringen en worden dus niet afzonderlijk zichtbaar gemaakt als een suppletieuitkering, wat wel gedaan is bij de 2 e fase groot onderhoud. Participatie kent geen suppletie. De integratieuitkering Sociaal Domein wordt conform de aankondiging in de decembercirculaire 2014 structureel verlaagd met landelijk 134 miljoen in verband met de Wlz (Wet langdurige zorg)- indiceerbaren. Cliënten hadden de keuze om hun behandeling onder de Wet langdurige zorg door te zetten of in te stromen bij de gemeenten. Minder cliënten dan verwacht stroomden in bij de gemeenten, wat een korting op het macrobudget betekende met ingang van 2015. De bedragen 2015 en 2016 voor de Wmo 2015 en de Jeugd(wet) zijn in deze circulaire aangepast in verband met de uitname in verband met de Wlz-indiceerbaren. Dit voorjaar is aan de hand van de realisatiecijfers AWBZ over 2014 gebleken dat de raming en daarmee het vertrekpunt qua gemeentelijk budget te hoog is. De VNG en het rijk hebben echter in het overhedenoverleg van 29 mei 2015 gezamenlijk vastgesteld dat het onwenselijk is dat dit consequenties heeft voor het lopende jaar vanwege lopende contracten jegens derden. Dit betekent dat het rijk het budget 2015 niet neerwaarts zal aanpassen. Voor 2016 en verder heeft het rijk ruimte gezocht om de budgettaire effecten van de aanpassing van de raming aan de hand van de realisatiecijfers 2014 zoveel als mogelijk te verzachten. Zo heeft het rijk meerjarig extra middelen beschikbaar gesteld voor extramuraliseringseffecten (verschuiving van intramurale zorg naar lichtere vormen van zorg en ondersteuning buiten de muren van de instelling, zoals verpleeghuiszorg die thuis wordt geboden of projecten voor begeleid wonen) en krijgen gemeenten in deze circulaire meerjarig duidelijkheid en zekerheid over de beschikbare budgetten. De beschikbare groeimiddelen tot en met 2017 zijn in 2015 meerjarig volledig toegekend. Het rijk heeft tevens ruimte gevonden om de capaciteitsreductie gesloten jeugdzorg 2016 en het verdeelvraagstuk ten aanzien van de onder- en overfinanciering in de J-GGZ voor zijn rekening te nemen. Voor de jeugd wordt de verdeling voor een deel bepaald door de historische verdeling in verband met voogdijkinderen en kinderen met een leeftijd van 18+. Verder worden de macrobudgetten in de verschillende jaren verlaagd landelijk tussen 100 en 250 miljoen, hoofdzakelijk in het taakveld Jeugd. De budgetten tot en met 2017 liggen nu meerjarig vast waardoor rust en duidelijkheid is gecreëerd voor gemeenten. Wel worden de budgetten nog jaarlijks geïndexeerd met loon- en prijsbijstelling, die het ministerie van VWS beschikbaar heeft. Op grond van bovenstaande maatregelen wordt hieronder kort ingegaan op de effecten voor de verschillende onderdelen in de integratie-uitkering Sociaal Domein. Decentralisatie AWBZ naar Wmo (Integratie Uitkering) Voor het onderdeel Wmo vindt een structurele verlaging van de uitkering plaats ten opzichte van de decembercirculaire 2014. Momenteel is door het (nieuwe) ingroeipad de verlaging 440.000 in 2016 oplopend tot 1.008.000 in 2019. In de onderstaande tabel worden de nieuwe cijfers uit de meicirculaire 2015 vergeleken met de cijfers uit de decembercirculaire 2014: Decentralisatie AWBZ naar Wmo (Integratieuitkering) (* 1.000) Bedrag 2015 Bedrag 2016 Bedrag 2017 Bedrag 2018 Bedrag 2019 Uitkering Deelfonds Sociaal Domein Wmo stand decembercirc. 2014 3.167 3.332 3.240 3.231 3.230 Uitkering Deelfonds Sociaal Domein Wmo stand meicirc. 2015 3.138 2.892 2.512 2.249 2.222 Verschil -29-440 -727-981 -1.008 7
Jeugd (Integratie Uitkering) Door o.a. de bovengenoemde maatregelen wordt de integratie-uitkering Sociaal Domein voor het onderdeel Jeugd in 2015 verlaagd met 136.000. De verhoging van de integratie-uitkering Sociaal Domein onderdeel Jeugd, als gevolg van het objectieve verdeelmodel behelst tussen de 755.000 1.462.000 jaarlijks. In de onderstaande tabel worden de nieuwe cijfers uit de meicirculaire 2015 vergeleken met de cijfers uit de decembercirculaire 2014: Decentralisatie Jeugdzorg (Integratieuitkering) (* 1.000) Bedrag 2015 Bedrag 2016 Bedrag 2017 Bedrag 2018 Bedrag 2019 Uitkering Deelfonds Sociaal Domein Jeugdzorg stand decembercirc. 2014 1.816 1.780 1.728 1.728 1.728 Uitkering Deelfonds Sociaal Domein Jeugdzorg stand meicirc. 2015 1.680 2.535 2.946 3.145 3.189 Verschil -136 755 1.219 1.418 1.462 Participatiewet (Integratie Uitkering) Op het onderdeel participatie doet zich afgezien van nominale indexatie en de actualisatie van de gegevens slechts één wijziging voor. De toevoeging in verband met keuringen door de UWV (o.b.v. de decembercirculaire 2014) wordt ongedaan gemaakt. De gekozen financieringsconstructie heeft niet het gewenste effect en wordt vervangen door een constructie buiten het gemeentefonds. Ten opzichte van de decembercirculaire 2014 hebben de mutaties in de integratie-uitkering Sociaal Domein onderdeel Participatiewet voor de betreffende jaarschijven een bandbreedte van 60.000 tot 278.000 nadelig). In de onderstaande tabel worden de nieuwe cijfers uit de meicirculaire 2015 vergeleken met de cijfers uit de decembercirculaire 2014: Decentralisatie Participatiewet (Integratieuitkering) (* 1.000) Bedrag 2015 Bedrag 2016 Bedrag 2017 Bedrag 2018 Bedrag 2019 Uitkering Deelfonds Sociaal Domein Participatiewet stand decembercirc. 2014 2.770 2.604 2.447 2.320 2.236 Uitkering Deelfonds Sociaal Domein Participatiewet stand meicirc. 2015 2.710 2.486 2.275 2.081 1.958 Verschil -60-119 -172-239 -278 Totaal integratie-uitkering Sociaal Domein Het overzicht van de totale effecten binnen het Sociaal Domein ziet er als volgt uit: Totaal Integratieuitkering Sociaal Domein (* 1.000) Bedrag 2015 Bedrag 2016 Bedrag 2017 Bedrag 2018 Bedrag 2019 volgens decembercirculaire 2014 7.753 7.717 7.414 7.278 7.193 volgens meicirculaire 2015 7.528 7.913 7.734 7.476 7.369 verschil meicirculaire 2015 t.o.v. decembercirculaire 2014-225 196 320 198 176 7. Overig Groot onderhoud 2 e fase (zie ook punt 4 IU/DU/SU) De afgelopen jaren is groot onderhoud aan het verdeelstelsel uitgevoerd. Met ingang van 2016 worden de uitkomsten van de 2 e fase doorgevoerd. De voorlopige resultaten van eind maart gaven een beeld van ruim 1,2 miljoen voordeel. Het adviestraject door VNG en Rfv heeft een flinke aanpassing gegeven in het subcluster Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing (VHROSV), met dito herverdeeleffecten. Het cijfer zoals nu gepubliceerd in de meicirculaire 2015, waarbij 33% van het subcluster VHROSV is meegenomen, is afgerond bijna 625.000 voor Tubbergen. Er komt een nieuw onderzoek waarvan de resultaten bij de meicirculaire van 2016 bekend moeten worden. Daarbij zal dan ook duidelijkheid volgen over de resterende 67% van het subcluster VHROSV. De andere onderzochte (sub)clusters, Werk en Inkomen en Brandweer en Rampenbestrijding zijn ongewijzigd gebleven. Financieel (meerjarig) effect Wanneer we de meicirculaire 2015 vergelijken met de decembercirculaire 2014 zien we onderstaand verschil: 2015 2016 2017 2018 2019 Totaal verschil tussen meicirculaire 2015 en decembercirculaire 2014 ( 1.000) -375 855 772 616 550 Echter in de bovenstaande verklaring van de verschillen zijn een aantal zaken benoemd (zie punten 3, deels 4 en 6) waarvoor we meer of minder middelen beschikbaar hebben gekregen vanuit het 8
gemeentefonds. Deze hebben betrekking op het Sociale Domein en taakmutaties. In principe zijn gelden uit het gemeentefonds vrij besteedbare middelen. Bij de begroting 2015 is besloten dat alle oude en nieuwe taken binnen het Sociaal Domein gedekt moeten worden binnen de bestaande budgetten vermeerderd/verminderd met de middelen die we krijgen vanuit het rijk voor het Sociaal Domein. Dus de middelen die voor het Sociaal Domein worden toegevoegd dan wel onttrokken aan het gemeentefonds wordt verondersteld dat deze binnen het Sociaal Domein worden verwerkt. Dezelfde systematiek geldt voor taakmutaties (specifiek geld voor specifieke taken). De korting inzake de cumulatieregeling gemeentefonds, waarbij de alle herverdeeleffecten (groot onderhoud, Wmo, jeugd en participatie) bij elkaar opgeteld zijn, wordt niet in mindering gebracht op het Sociaal Domein maar ten laste van de algemene middelen gebracht. Dit omdat het grootste positieve herverdeeleffect op het gebied van groot onderhoud gemeentefonds de oorzaak ervan is dat Tubbergen bij deze regeling voordeelgemeente is geworden en dus gekort wordt. Wanneer we deze lijn volgen, hebben de hierboven verklaarde verschillen het volgende budgettaire effect op het saldo: Budgettair effect gemeente Tubbergen (* 1.000) 2015 2016 2017 2018 2019 Totaal verschil tussen meicirculaire 2015 en decembercirculaire 2014-375 855 772 616 550 Budgettaire mutaties: 1 Generieke Digitale Infrastructuur -> taakmutatie -> taakstellend op budget KCC (zie punt 3) 0 6 6 6 6 2 Wmo (met name huishoudelijke hulp) -> toevoegen aan budget SD (zie punt 4) -20-59 -108-108 -108 3 Huishoudelijke hulp toelage (DU) -> toevoegen aan budget SD (zie punt 4) -203-203 0 0 0 4 Decentralisatie AWBZ naar Wmo (IU) -> taakstellend op budget SD (zie punt 6) 29 440 727 981 1.008 5 Decentralisatie jeugdzorg (IU) -> 2015 taakstellend en vanaf 2016 toevoegen aan budget SD (zie punt 6) 136-755 -1.219-1.418-1.462 6 Decentralisatie Participatiewet (IU) -> taakstellend op budget SD (zie punt 6) 60 119 172 239 278 7 Totaal budgettair effect -373 403 350 316 272 De ontwikkelingen van de meicirculaire 2015 laten voor het begrotingsjaar 2015 een nadelig effect zien van 373.000. Dit bedrag zal worden verwerkt in het 2 e programmajournaal van 2015. Voor de komende begrotingsjaren 2016 en verder valt de meicirculaire 2015 positief uit, namelijk 403.000 in 2016, 350.000 in 2017, 316.000 in 2018 en 272.000 in 2019. Deze bedragen zijn dus nog niet verwerkt in het meerjarig financieel overzicht van het raadsperspectief 2016, zoals u die begin juni 2015 toegezonden heef gekregen en voor 22 en 30 juni 2015 op de raadsagenda staat. Voorgesteld wordt: 1. De taakmutatie Generieke Digitale Infrastructuur als taakstellend binnen de budgetten van KCC op te nemen; 2 t/m 6. De middelen voor Wmo, Jeugdzorg en Participatiewet te verwerken binnen het Sociaal Domein; 7. Het budgettaire effect voor de jaarschijf 2015 te betrekken bij het 2 e programmajournaal van 2015; 7. De budgettaire effecten voor de jaarschijven 2016 t/, 2019 te betrekken bij de behandeling van het raadsperspectief 2016. 9
Overzicht totale inkomsten gemeentefonds verdeeld naar algemene uitkering, integratie- en decentralisatieuitkeringen en 3 D s in het Sociaal Domein: Overige ontwikkelingen/risico s Macronorm OZB Het onderzoeksinstituut Coelo heeft berekend dat de macro-opbrengst van de onroerende zaakbelasting in 2015 stijgt met 4,17%. Voor 2015 geldt een macronorm van 3%. Dit betekent een overschrijding van 1,17%-punt ( 43,5 miljoen). In het Bestuurlijk overleg financiële verhoudingen (Bofv) op 8 april 2015 is door het rijk hierover gesproken met de VNG. Op dit moment loopt in het kader van de (door het kabinet) aangekondigde herziening van het belastingstelsel een onderzoek naar een mogelijke verruiming van het gemeentelijk belastinggebied. Daarbij wordt ook gekeken naar de instrumenten die ingezet kunnen worden voor een beheerste ontwikkeling van de gemeentelijke lasten. Tegen die achtergrond is afgesproken om de besluitvorming over de vaststelling van de macronorm OZB voor het jaar 2016 en de overschrijding van de macronorm in 2015 uit te stellen tot het Bofv in het najaar van 2015. Dan zullen naar verwachting de uitkomsten van het onderzoek naar een mogelijke verruiming van het gemeentelijk belastinggebied beschikbaar zijn. Die uitkomsten kunnen dan betrokken worden bij de besluitvorming over de macronorm. Meer informatie door het rijk volgt in de septembercirculaire 2015. Wijziging BBV/verplichte basisset van vijf financiële kengetallen Er vindt een wijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) plaats voor het opnemen van financiële kengetallen in de begroting en jaarrekening. De Adviescommissie vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) heeft in 2014 voor zijn advisering een zevental uitgangspunten opgesteld, waarbij de rode draad is de versterking van de horizontale verantwoording (d.w.z. de verantwoording aan de gemeenteraad). Voor de uitwerking van de adviezen is een stuurgroep ingesteld bestaande uit vertegenwoordigers van onder meer BZK, Financiën, de VNG, het IPO en de commissie BBV. Een eerste resultaat is inmiddels vastgesteld. Het betreft de invoering van een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen: 1a. netto schuldquote; 1b. netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen; 2. solvabiliteits-ratio; 3. kengetal grondexploitatie; 4. structurele exploitatieruimte; 5. belastingcapaciteit: woonlasten meerpersoonshuishouden. 10
Het BBV gaat voorschrijven dat in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen die gaan gelden voor de begroting vanaf 2016 en de jaarrekeningstukken vanaf 2015. Naast de kengetallen wordt een beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen in relatie tot de financiële positie opgenomen. Hoe de kengetallen berekend moeten worden, wordt vastgelegd in een ministeriële regeling. Het gebruik en het vaststellen van de berekeningswijze van de kengetallen heeft geen functie als normeringinstrument in het kader van het financieel toezicht door de provincies. De invoering van de set van vijf kengetallen is bedoeld om de financiële positie voor u, als raadsleden, inzichtelijker te maken. Anticiperend op de wijziging van het BBV en de vaststelling van de ministeriële regeling wordt in de meicirculaire 2015 de berekeningswijze van de kengetallen gegeven, evenals een toelichting daarop. Hierin kunnen zich nog specifieke wijzigingen voordoen, waarover we later door het rijk worden geïnformeerd. De inwerkingtreding van de vijf financiële kengetallen loopt voor op de overige aanbevelingen van de Adviescommissie vernieuwing BBV. Ook de overige aanbevelingen zijn nagenoeg uitgewerkt en worden de komende periode door het Ministerie van BZK in concrete wijzigingsvoorstellen vertaald. Rekening houdend met de reguliere procedures die daarvoor gelden, zal inwerkingtreding naar verwachting in 2017 plaatsvinden. Wmo Voor de Wmo 2015 moet vanaf 2016 nog een correctie plaatsvinden voor huishoudelijke hulp, Woningaanpassingen en hulpmiddelen voor mensen die thuis wonen met een Wlz-indicatie. Hiervoor wordt momenteel gezamenlijk met de VNG onderzoek gedaan. Met de VNG is afgesproken dat de omvang van de correctie zo als snel mogelijk bekend zal worden gemaakt en dat de verwerking plaatsvindt in de septembercirculaire 2015. DvB 17062015 11