VERSLAG VIERJAARLIJKS BEZOEK De Zwengel, locatie Vught De Zwengel, locatie Helmond Plaats : Vught, Helmond BRIN nummer : 23XK OKE 01 SO BRIN nummer : 23XK OKE 05 SO Onderzoeksnummer : 274358 Datum onderzoek : 12-13 maart 2014 Datum vaststelling : 10 juni 2014
Pagina 2 van 11
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 VERVOLG............................................ 11 Pagina 3 van 11
Pagina 4 van 11
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs bezocht op 12 maart De Zwengel Helmond en op 13 maart De Zwengel Vught. Deze scholen verzorgen (voortgezet) speciaal onderwijs aan leerlingen in de leeftijd van 4 tot 20 jaar met ernstige psychiatrische problematiek waardoor zij zijn aangewezen op behandeling vanuit Herlaarhof. Daarnaast bevindt zich in Vught nog een populatie leerlingen met een cluster vier indicatie, waarbij sprake is van autisme en aan wie onderwijs op havo-niveau wordt aangeboden. Met deze verslagbrief, die zich richt op het speciaal onderwijs aan leerlingen in de leeftijd van 4 tot 13 jaar, rapporteert de inspectie over haar bezoek aan het bevoegd gezag van de scholen. Vierjaarlijks bezoek De inspectie bezocht de scholen voor een vierjaarlijks bezoek, omdat de scholen een basisarrangement hebben. De Zwengel Vught is minstens vier jaar niet bezocht voor een inspectieonderzoek. De Zwengel Helmond heeft in 2012 een nulmeting gehad en is op basis daarvan ondergebracht bij het basisarrangement van de hoofdlocatie in Vught. Vanwege enkele verbeterpunten die destijds werden geconstateerd, is ervoor gekozen om tijdens dit vierjaarlijks bezoek ook De Zwengel Helmond te bezoeken. Opbrengsten en de kwaliteitszorg Het centrale thema van een vierjaarlijks bezoek is: hoe werkt deze school aan haar opbrengsten? De basis voor het bezoek ligt in het Toezichtkader 2012 (voortgezet) speciaal onderwijs. Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. Tijdens het bezoek richt de inspectie zich op de indicatoren 1.1 tot en met 1.4 en 8.2 uit die waarderingskaders. Deze indicatoren hebben betrekking op de opbrengsten en de kwaliteitszorg. Meer informatie over het toezichtkader voor het (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Risicoanalyse Ook de uitkomsten van de jaarlijkse risicoanalyse kwamen aan bod bij het bezoek. De inspectie heeft de opbrengstgegevens van de school onderzocht en het huidige schoolplan, de schoolgids 2013/2014 en door de school ingestuurde documenten geraadpleegd. De uitkomsten van de risicoanalyse zijn met de school besproken; waar nodig gaf de school een nadere toelichting. Pagina 5 van 11
Gesprekken en lesbezoeken Tijdens het bezoek sprak de inspectie met de schoolleiding en met andere betrokkenen bij de coördinatie van de leerlingenzorg. Verder bestudeerde zij leerlingdossiers en bezocht ze drie lessen. Het betrof lessen spelling en tweemaal rekenen. Uitkomsten van het vierjaarlijks bezoek De inspectie beoordeelt geen indicatoren bij het vierjaarlijks bezoek en geeft geen toezichtarrangement af. Als zij grote risico s aantreft, dan zet zij het bezoek alsnog om in een kwaliteitsonderzoek en maakt hiervoor in overleg met het bestuur een vervolgafspraak. Hiertoe ziet de inspectie aanleiding bij De Zwengel Helmond. Pagina 6 van 11
2 BEVINDINGEN Deze paragraaf bevat de inspectiebevindingen van het vierjaarlijks bezoek. Daarin beschrijft zij kort of en welke gegevens de school verzamelt en hoe zij deze analyseert om vast te kunnen stellen hoe de school zich ontwikkelt ten aanzien van de indicator. Algemene indruk De inspectie komt tot de conclusie dat opbrengstgericht werken een belangrijk thema is voor De Zwengel. Bovenschools is een verbeterprogramma opgesteld waarbij de ambities en doelen uit diverse beleidsdocumenten omgezet worden in prestatie-indicatoren. Echter op dit moment ontbreken eigen normen op zowel cognitief als sociaal en emotioneel gebied. Het verbeterprogramma verkeert nog in de ontwikkelfase, maar maakt de richting wel duidelijk. Ontwikkelingen op het gebied van opbrengstgericht werken worden zichtbaar in onder andere het gebruik van leerlijnen, de aandacht die uitgaat naar de kwaliteit van de instructie en de meer groepsgerichte aanpak. Omdat er een groot verschil is in omvang tussen De Zwengel Helmond (80 leerlingen) en De Zwengel Vught (300 leerlingen), geven de scholen hier op eigen wijze vorm aan. De Zwengel werkt met ontwikkelingsperspectieven, maar de kwaliteit hiervan en de vertaling ervan naar de klas loopt sterk uiteen. De inspectie signaleerde daarnaast mogelijke risico's in de kwaliteit van het onderwijs op De Zwengel Helmond. Hiervan is geen sprake bij De Zwengel Vught. Indicator 1.1. Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor cognitieve opbrengsten. Hierbij staat indicator 8.2. van het waarderingskader over de kwaliteitszorg centraal: De school evalueert jaarlijks de cognitieve resultaten van de leerlingen. Bevindingen: Beide scholen werken met ontwikkelingsperspectieven. Vanwege de overgang van handelingsplannen naar ontwikkelingsperspectieven beschikken nog niet alle leerlingen in Vught over dit document. Op korte termijn is dat wel het geval. De kwaliteit van de ontwikkelingsperspectieven vraagt de nodige aandacht, omdat belangrijke elementen ontbreken. De Zwengel Vught formuleert een perspectief met vermelding van het uitstroomniveau en de uitstroombestemming. De school vermeldt niet altijd de leerroute in het ontwikkelingsperspectief. Een onderbouwing voor dit perspectief treft de inspectie wel aan. In enkele gevallen kan die onderbouwing nog aan Pagina 7 van 11
kwaliteit winnen door alleen die factoren te vermelden die specifiek leiden tot een bepaald perspectief. Verder is opvallend dat men erg voorzichtig is in het formuleren van het perspectief. Dit komt tot uiting in het noemen van twee perspectieven of nog niet te benoemen of de leerling uitstroomt naar het reguliere onderwijs of aangewezen blijft op het speciaal onderwijs. Ondanks dat niet wettelijk verplicht is gesteld dat scholen ook bij jonge kinderen een specifiek perspectief formuleren, stimuleert de inspectie deze ontwikkeling wel. Immers het vroegtijdig vastzetten van een ambitieus perspectief geeft de leraar handreikingen binnen het onderwijs en zorgt voor een doelgerichte en planmatige aanpak. De Zwengel Helmond is beduidend minder ver in dit proces. Zij vermeldt wel een uitstroombestemming, maar regelmatig ontbreekt een gespecificeerd uitstroomniveau. Vermelding van de leerroute treft de inspectie in geen enkel dossier aan. Daarnaast schiet de kwaliteit van de onderbouwing van het perspectief tekort. De school maakt niet duidelijk welke factoren, zowel bevorderend als belemmerend, leiden tot een bepaald perspectief. Ook maakt de school niet zichtbaar op welke wijze de leraren in de klas werken aan doelen die leiden tot het gestelde ontwikkelingsperspectief. Sinds dit schooljaar is een start gemaakt met een groepsplan voor rekenen waarbij men gebruik maakt van een circuitmodel. Wanneer de implementatie van rekenen is afgerond, zal men starten met de volgende vakgebieden. Dit is echter niet uitgewerkt in een duidelijk stappenplan met tijdpad. In de schoolgids van De Zwengel Helmond en De Zwengel Vught is een grafiek opgenomen met uitstroomgegevens. Dit is echter niet gespecificeerd naar school en ook is bijvoorbeeld de uitstroombestemming 'voortgezet speciaal onderwijs' onvoldoende specifiek. Een verdere uitwerking van deze gegevens heeft het bestuur wel dankzij deelname aan het project van de onderwijsconsulenten met betrekking tot uitstroom en doorstroom. Schooloverstijgend zette het bestuur een verbeterprogramma uit, dat ertoe gaat leiden dat men eigen streefcijfers formuleert en concrete doelen voor zichzelf stelt. Zo ver is het op dit moment nog niet. Door het ontbreken van een schooleigen norm kan de school op dit moment niet aantonen dat zij het beste uit de leerlingen haalt. Pagina 8 van 11
Indicator 1.2. Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. Bevindingen: Beide scholen maken gebruik van leerlijnen en sinds dit schooljaar een gestandaardiseerd instrument om de ontwikkeling van de leerlingen op leergebiedoverstijgend terrein te kunnen vaststellen. De school maakt in het ontwikkelingsperspectief geen koppeling tussen de uitkomsten op dit instrument en de doelen waar de leerling op sociaal en emotioneel gebied aan werkt. Daarnaast zijn de doelen niet altijd smart geformuleerd wat een goede evaluatie in de weg staat. Ook op het gebied van de sociale opbrengsten heeft de school geen eigen normen geformuleerd. De school maakt niet aannemelijk dat zij het maximale uit leerlingen haalt. Indicator 1.3. De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. Bevindingen: Landelijke standaarden voor de opbrengsten ontbreken nog. Wel kiest De Zwengel voor een regulier leerstofaanbod tot en met groep acht voor alle leerlingen. Hierdoor is het aansluiten op de vervolgvoorzieningen eenvoudiger. In de praktijk hebben beide scholen zicht op de eisen van de vervolgvoorzieningen. In beleidsdocumenten is dit echter niet terug te vinden. Indicator 1.4. De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Bevindingen: De Zwengel en de afzonderlijke trajectbegeleiders verzamelen gegevens omtrent bestendiging. De scholen bespreken met trajectbegeleiders de individuele situatie wanneer er geen sprake is van bestendiging. Men kijkt ook of dit consequenties heeft voor de scholen. Er is echter geen sprake van het verzamelen van al deze gegevens over alle uitgestroomde leerlingen per school of 'Zwengel-breed' om een totaalbeeld te krijgen van de mate van bestendiging. Door dat totaalbeeld kan eenvoudiger vastgesteld worden of er bijstelling van beleid nodig is op dit terrein. Het verdient aanbeveling om de mogelijkheden hiervoor te onderzoeken. Pagina 9 van 11
Pagina 10 van 11
3 VERVOLG De inspectie stelt tijdens dit bezoek geen risico s vast voor De Zwengel Vught en het basisarrangement blijft daarmee gehandhaafd. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek. Daarnaast stelt de inspectie wel mogelijke risico s vast voor de kwaliteit van het onderwijs bij De Zwengel Helmond. De inspectie zet het bezoek daarom om in een kwaliteitsonderzoek. Gezien de eveneens kleinschalige vestiging in Veldhoven, waarvan de ingestuurde documenten eenzelfde fase van ontwikkeling laten zien, gaat de inspectie ook bij De Zwengel Veldhoven over tot een kwaliteitsonderzoek. Na overleg met het bestuur zullen deze onderzoeken plaatsvinden in het najaar van 2014. Pagina 11 van 11