INTERN BERICHT. Beantwoording vragen uit RT en debat 28 oktober jl mbt afschaffing Wtcg/CER

INTERN BERICHT Datum 03 november 2014 Opsteller M. van Boxel Telefoon 6987515 Organisatieonderdeel Leefomgeving & Welzijn / Maatschappelijke Zaken / Jeugd & Arbeidseconomie Stuknummer 14int02087 Aan Gemeenteraad Zeist Van Wethouder Verbeek Bijlagen 4 Onderwerp Beantwoording vragen uit RT en debat 28 oktober jl mbt afschaffing Wtcg/CER Beste raadsleden, Hierbij beantwoording van de vragen uit de Ronde Tafel en Debat van 28 oktober jl. rondom de afschaffing van de Wtcg en CER. 1. Op de vraag of bv een sensorbal onder de polisvoorwaarden valt zal dat worden nagekeken? Onder de oude regeling viel ook huishoudelijke hulp. Valt huishoudelijke hulp ook onder de nieuwe regeling? Vallen ook andere voorzieningen onder de polisvoorwaarden, die ook onder de oude regeling vielen? 2. Er is 493.000 voor deze regeling ter beschikking gesteld aan de gemeente Zeist. Valt dit onder het groepsgerichte minimabeleid of individueel minimabeleid? Welke gevolgen heeft dat bij de toepassing voor het één of ander? 3. Inzicht in de kosten van de regeling als die zou worden uitgebreid naar 120%, 130%, 140% van het minimuminkomen? 4. Graag een aantal fictieve gevallen met voorbeeldberekeningen? 5. Overzicht van alle minimaregelingen binnen Zeist wordt verstrekt. Antwoord vraag 1. Voorzieningen die vallen onder de polisvoorwaarden In bijlage vindt u de vergoedingenoverzichten van Menzis en Agis (wordt Zilveren Kruis Achmea per 1 januari 2015). In beide uitgebreide polissen (waarvoor de gemeentelijke bijdrage van 35 geldt) is een regeling voorzien voor huishoudelijke hulp. De sensorbal is als zodanig niet terug te vinden in de overzichten. Mensen kunnen afhankelijk van hun specifieke medische behoefte een afweging maken welke polis het beste bij hun past. Met de meest uitgebreide polis van beide verzekeraars wordt rond 80% van de meerkosten afgedekt. Als de verzekering niet afdoende is, geldt de Bijzondere Bijstand als vangnet. Austerlitz Bosch en Duin Den Dolder Huis ter Heide Zeist

pagina 2 van 5 Antwoord vraag 2. Onderscheid individuele en categoriale bijzondere bijstand Er is nu nog onderscheid te maken tussen de volgende minimaregelingen: 1. Individuele bijzondere bijstand Individuele bijzondere bijstand is bedoeld voor mensen met een laag inkomen, die weinig of geen eigen vermogen hebben en die door bijzondere omstandigheden bepaalde kosten hebben gemaakt die ze niet kunnen voldoen. De cliënt moet bij individuele bijzondere bijstand altijd kunnen aantonen dat de kosten noodzakelijk zijn en daadwerkelijk zijn gemaakt. De gemeente bepaalt zelf hoe zij dit invult, bijvoorbeeld door steekproefsgewijze controle, controle boven een bepaald bedrag of op basis van risicoprofielen. Het recht en de hoogte van de individuele bijzondere bijstand stemt de gemeente af op de individuele omstandigheden van de cliënt. Beleidsregels De gemeente legt de regels met betrekking tot de bijzondere bijstand vast in de gemeentelijke beleidsregels. In deze regels staat welke, uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende, kosten vergoed worden en tot welk bedrag. Het gaat om kosten die niet specifiek zijn voor een bepaalde groep, zoals woonkosten, aanschafkosten van duurzame gebruiksartikelen en medische kosten. De kwaliteit van de beleidsregels bepaalt in belangrijke mate de kwaliteit van de bijzondere bijstandsverlening. Goede beleidsregels zorgen ervoor dat de financiële ondersteuning daadwerkelijk terecht komt bij die mensen die het nodig hebben. 2. Individuele bijzondere bijstand op basis van groepskenmerken De gemeente kan er ook voor kiezen om een bepaalde groep te specificeren in de beleidsregels, zodat zij deze groep met behulp van bijvoorbeeld bestandskoppeling actief kan benaderen en op de hoogte kan stellen van het bestaan van individuele bijzondere bijstand. Een voorbeeld is de groep ouders van schoolgaande kinderen met een inkomen tot 110% van het wettelijke minimumloon. Te denken valt dan aan een vergoeding voor de kosten van een rekenmachine, gymkleding, een luizencape enzovoort. Deze groep valt overigens ook onder de mogelijkheden voor de verlening van categoriale bijzondere bijstand. 3. Categoriale bijzondere bijstand Categoriale bijzondere bijstand wordt verleend, ongeacht of de kosten daadwerkelijk zijn gemaakt. Behoort de cliënt tot de doelgroep, dan kan worden aangenomen dat de kosten zijn gemaakt. De cliënt hoeft niet aan te tonen dat deze kosten noodzakelijk zijn. De kosten moeten wel verband houden met de betreffende doelgroep. Vanaf 2015 De categoriale of groepsgerichte minimaregelingen worden vanaf 1 januari 2015 van rijkswege sterk beperkt. Het kabinet beschouwt deze vorm van bijzondere bijstand als ongerichte inkomenssuppletie. Ofwel, er worden kosten vergoed die aannemelijk zijn, maar die misschien helemaal niet gemaakt zijn. Maatwerk is daarmee niet mogelijk. Dit kan de armoedeval vergroten, doordat mensen deze voorzieningen kwijtraken als ze gaan werken en daardoor een inkomen hebben boven de inkomensgrens. Categoriale bijzondere bijstand was altijd slechts in vier gevallen mogelijk: voor mensen die de AOW-leeftijd hebben bereikt; voor chronisch zieken en gehandicapten; voor maatschappelijke participatie van schoolgaande kinderen; voor een collectieve aanvullende zorgverzekering. Van deze varianten blijft alleen de categoriale bijzondere bijstand in de vorm van een collectieve aanvullende zorgverzekering of in de vorm van een tegemoetkoming in de kosten van de premie van een dergelijke verzekering over. De overige regeling worden vervangen door individuele bijzondere bijstand, waarbij als voorwaarde geldt dat aangetoond kan worden dat de kosten waarvoor deze bijstand aangevraagd wordt noodzakelijk zijn en dat deze ook echt gemaakt worden. Austerlitz Bosch en Duin Den Dolder Huis ter Heide Zeist

pagina 3 van 5 Antwoord vraag 3. Inzicht in de kosten van de regeling als die zou worden uitgebreid naar 120%, 130%, 140% van het minimuminkomen. Voor een inschatting van het aantal potentiële deelnemers (18 jaar en ouder, uitgesplitst naar inkomen) is gebruik gemaakt van door extern adviseur BS&F geëxtrapoleerde cijfers van Stimulansz. Daarbij is niet de groep <140% afzonderlijk in kaart gebracht, maar is een sprong gehanteerd van <130% naar < 150%. Uitgaande van een bijdrage van de maximale bijdrage van 35,- per maand ( 420,- per jaar) geeft dat de volgende kosten voor de gemeente: Doelgroep 18+ < 110% 18+ <120% 18+ <130% 18+ <150% Verschil ten 1200 1100 2100 opzichte van vorige inkomensgroep Extra doelgroep gebaseerd op respons van 25% 25% * 1200 = 300 personen 25% * 1100 = 275 personen Totale doelgroep 745 1045 1320 1845 Jaarlijkse bijdrage 745 * 420 = 1045 * 420 = 1320 * 420 = gemeente 312.900 438.900 554.400 25% * 2100 = 525 personen 1845 * 420 = 774.900 Bijdrage BB* 50.000 50.000 50.000 50.000 Uitvoering 745 * 50 = 37.250 1045 * 50 = 52.250 1320 * 50 = 66.000 1845 * 50 = 92.250 Totaal 400.150 541.150 670.400 917.150 * Bijdrage BB blijft constant want in ons minimabeleid is vastgelegd dat deze alleen toegankelijk is voor groep <110% N.B. Berekeningen zijn gebaseerd op onzekere aannames; want we weten niet of de overstapbereidheid bij de wat hogere inkomens groter of juist lager is dan bij de lagere inkomens. Ook het effect van de geplande publiciteitscampagne is nog niet te voorzien. Antwoord vraag 4. Berekening fictieve gevallen Voor inzicht in de koopkrachtberekening van fictieve gevallen naar aanleiding van afschaffing van de Wtcg/CER verwijs ik u graag naar bijgaande rapporten van het Nibud. Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015, Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014 Bijgestelde koopkrachtplaatjes van chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014 Nibud, oktober 2013 Fiscale regelingen Naast de gemeentelijke compensatie middels de CAZ blijft ook de fiscale regeling voor persoonsgebonden aftrek van uitgaven voor specifieke zorgkosten bestaan. Het gaat daarbij in het algemeen om kosten die op de belastingplichtige drukken. Hij heeft dus feitelijk uitgaven voor zorgkosten moeten maken. De regeling kenmerkt zich door een aantal specifieke kostencategorieën die vooral gemaakt worden door mensen met een chronische ziekte of een beperking en is opgenomen in afdeling 6.5 van de Wet inkomenstenbelasting 2001 en verder uitgewerkt in de artikel 35 tot en met 39a van de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001. Gekozen is voor een aantal specifieke kostencategorieën omdat een afbakening van het begrip Austerlitz Bosch en Duin Den Dolder Huis ter Heide Zeist

pagina 4 van 5 chronisch zieken en gehandicapten in samenhang met extra kosten niet goed is te maken. Binnen het fiscale vangnet zijn de volgende ziektekosten op dit moment (deels) aftrekbaar: genees- en heelkundige hulp; vervoer (naar de zorgverlener); farmaceutische hulpmiddelen op voorschrift van een arts; andere hulpmiddelen (met specifieke uitzonderingen zoals brillen en contactlenzen, scootmobielen, rolstoelen en aanpassingen aan, in of om een woning). extra gezinshulp; dieetkosten; extra kleding of beddengoed; reizen in verband met regelmatig bezoek aan huisgenoten die langer dan een maand elders worden verpleegd wegen ziekte of invaliditeit. Een overzicht dat actueel en gemakkelijk te raadplegen is, betreft de site van de Belastingdienst: http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/prive/relatie_familie_en_gezond heid/gezondheid/ Daarnaast bestaat er ook de Tegemoetkoming specifieke zorgkosten voor mensen die uitgaven voor specifieke zorgkosten afgetrokken hebben in hun aangifte en hierdoor weinig of geen belasting betaald hebben. Deze mensen kunnen recht hebben op een tegemoetkoming in de specifieke zorgkosten. Deze hoeven niet apart worden aangevraagd, maar worden automatisch toegekend als er aan de voorwaarden is voldaan. Ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen ontvangen per 1 januari 2015 dubbele kinderbijslag. Alleenverdieners of alleenstaande ouders krijgen bovenop de dubbele kinderbijslag nog extra kinderbijslag.. Stapellingsmonitor Om in beeld te brengen welke maatregelen als gevolg van het beleid van het kabinet kunnen stapelen binnen huishoudens is in 2015 de stapelingsmonitor opgenomen in de begroting SZW. Het CBS heeft in samenwerking met SZW en gemeenten de stapelingsmonitor ontwikkeld. De stapelingsmonitor is een integraal databestand waarin alle Nederlanders voorkomen (peildatum 31-12-2011). Daaraan is gekoppeld informatie uit 2011 met betrekking tot huishoudsamenstelling, inkomen, vermogen en het gebruik van regelingen zoals de ontvangst van toeslagen, uitkeringen, zorggebruik, etc. Met de stapelingsmonitor wordt onderzocht hoeveel huishoudens te maken krijgen met maatregelen die niet in het koopkrachtbeeld worden meegenomen zoals bijvoorbeeld de wijzigingen in Wmo en AWBZ voorzieningen vanuit de hervorming langdurige zorg (HLZ), de invoering van de Participatiewet en de decentralisatie van de jeugdzorg. De effecten van het afschaffen van Wtcg en CER-uitkering worden ook in het koopkrachtbeeld meegenomen. Het individueel maatwerk voor chronisch zieken en gehandicapten dat hiervoor in de plaats komt echter niet. De stapelingsmonitor is met name bruikbaar om groepen op te sporen die mogelijk te maken krijgen met de stapeling van maatregelen. Gemeenten kunnen deze informatie gebruiken bij het inrichten van hun lokale maatwerk. Op deze wijze kan de stapelingsmonitor een bijdrage leveren aan het voorkomen van ongewenste stapeling van de effecten. Wij zullen in Zeist de resultaten van deze monitor goed in de gaten houden en bijsturen wanneer zich ongewenst stapelingseffecten op lokaal niveau voordoen. Austerlitz Bosch en Duin Den Dolder Huis ter Heide Zeist

pagina 5 van 5 Antwoord vraag 5. Overzicht alle minimaregelingen in Zeist Landelijk wettelijke regelingen Bijzondere bijstand Langdurigheidstoeslag Kwijtschelding Afvalstoffenheffing Lokale niet wettelijke regelingen Collectieve aanvullende ziektekostenverzekering Geld-Terug-Regeling Jeugdcultuurfonds Jeugdsportfonds Voorlichting minima Extra maatregelen armoedebestrijding Subsidie maatschappelijke organisaties t.b.v. minima Subsidie St. Hulp kas Voedselbank (eenmalige bijdrage ) Sociaal Raadslieden Formulierenbrigade (onderdeel RSD) Rechtswinkel Met vriendelijke groet, J. Verbeek-Nijhof Bijlagen: - Vergoedingenoverzicht Menzis - Vergoedingenoverzicht Agis (wordt Zilveren Kruis Achmea per 1 januari 2015) - Rapport Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015, Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014 - Rapport Bijgestelde koopkrachtplaatjes van chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014 Nibud, oktober 2013 Austerlitz Bosch en Duin Den Dolder Huis ter Heide Zeist

Bijgestelde koopkrachtplaatjes van chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014 Nibud, oktober 2013

Bijgestelde koopkrachtplaatjes van chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014 Nibud, oktober 2013 In opdracht van de CG-Raad en Platform VG Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door het Revalidatiefonds, partner van de CG-Raad.

Inhoud 1 INLEIDING... 4 2 KOOPKRACHTPLAATJES... 6 2.1 Zonder zorgkosten... 6 2.2 Met zorgkosten... 7

1 Inleiding De Chronisch Zieken en Gehandicapten Raad (CG-Raad) en Platform VG hebben het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) gevraagd om de koopkracht voor chronisch zieken en gehandicapten inzichtelijk te maken. De koopkrachtmutatie laat de verandering van de inkomsten en uitgaven zien van jaar op jaar. Dit zogenaamde koopkrachtplaatje is uitgewerkt voor huishoudens waarbij behalve de gemiddelde verandering in het inkomen, het bruto-nettotraject en de inflatie niets verandert. Daarom hebben we het hierbij over statische koopkrachtmutaties. Het Nibud heeft met Prinsjesdag koopkrachtplaatjes gepresenteerd voor verschillende voorbeeldhuishoudens met en zonder zorgkosten 1. Hierbij werd uitgegaan van het voornemen om een aantal inkomensondersteunende regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten af te schaffen. Het Nibud heeft eerder voor de CG-Raad inzichtelijk gemaakt wat de inkomenseffecten hiervan zijn 2. In het rapport uit september is naast die inkomenseffecten ook rekening gehouden met de overige veranderingen voor volgend jaar. Inmiddels heeft het kabinet nieuwe begrotingsafspraken gemaakt. Afspraken die afwijken van Prinsjesdag en die neerslaan op volgend jaar voor de voorbeeldhuishoudens in dit rapport zijn de volgende: Handhaven van de fiscale regeling specifieke zorgkosten; Verlaging tarief eerste belastingschijf; Handhaven leeftijdsdifferentiatie kinderbijslag. In dit rapport zijn deze wijzigingen verwerkt. In de berekeningen zijn specifieke zorgkosten opgenomen van 500 en 1.000 euro. De fiscale regeling blijft bestaan, maar wordt wel versoberd. Hulpmiddelen die via een voorliggende voorziening via de Wmo worden vergoed, zijn niet meer aftrekbaar. We gaan er in de berekeningen vanuit dat de specifieke zorgkosten zowel in 2013 als 2014 andere kosten betreffen en dus in beide jaren mogen worden opgevoerd. Verder sluiten we aan bij de meest recente ramingen van het CPB over de prijsontwikkeling en loonstijging. Net zoals in de eerdere onderzoeken over de inkomens- en koopkrachteffecten geldt ook in dit rapport dat er geen rekening is gehouden met mogelijke compensatie van 1 Verandering van de koopkracht van chronisch zieken en gehandicapten in 2014:, Nibud, september 2013 2 Inkomenseffecten van het afschaffen van de Wtcg, CER en de Regeling specifieke zorgkosten, Nibud, 2013 4 / Bijgestelde koopkrachtplaatjes van chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014

gemeenten voor extra zorgkosten, omdat nog niet duidelijk is hoe deze compensatie uitgewerkt wordt. De voorbeeldhuishoudens zijn zodanig gekozen dat deze herkenbaar zijn voor wat betreft samenstelling, inkomen en uitgaven in verband met zorg. Dit geeft een doorsnede van de effecten, maar pretendeert niet representatief of volledig te zijn. Bijgestelde koopkrachtplaatjes chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014 / 5

2 Koopkrachtplaatjes 2.1 Zonder zorgkosten In tabel 1 staan de koopkrachtveranderingen weergegeven voor een aantal voorbeeldhuishoudens zonder zorgkosten. Hierbij is geen rekening gehouden met aftrek van specifieke zorgkosten, de tegemoetkoming Wtcg, de CER of een eigen bijdrage voor thuiszorg. Uit tabel valt af te lezen dat een alleenstaande met een bijstandsuitkering er volgend jaar 0,5% in koopkracht op achteruitgaat (6 euro per maand). Tabel 1: Koopkrachtverandering 2013-2014 zonder zorgkosten beschrijving koopkrachtmutatie (%) euro's per maand Alleenstaand, WWB-uitkering 0,5% 6 Paar, WWB-uitkering 0,0% 1 Paar met kinderen, WWB-uitkering -0,3% -5 Alleenstaande, WIA -0,5% -6 Alleenstaand, 130% WWB 2,2% 30 Alleenstaand, 32.500 0,8% 16 Paar, 130% WWB 1,0% 19 Paar, 1,5 x modaal, glutenvrij dieet -0,7% -19 Paar met kinderen, 130% WWB -0,2% -5 Paar met kinderen, 1,5 x modaal -1,2% -35 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering 0,6% 8 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen -0,1% -2 Alleenstaande 65+, AOW + 15.000 pensioen -1,4% -27 Echtpaar 65+, AOW-uitkering -0,7% -12 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 10.000 pensioen -1,1% -25 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 30.000 pensioen -1,4% -44 Ten opzichte van de koopkrachtverandering die met Prinsjesdag gepresenteerd is, zijn deze koopkrachtplaatjes iets positiever. Dat wordt veroorzaakt door de verlaging van het belastingtarief van de eerste schijf. 6 / Bijgestelde koopkrachtplaatjes van chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014

2.2 Met zorgkosten In tabel 2 staan de koopkrachtveranderingen weergegeven voor huishoudens met 500 euro aan specifieke zorgkosten. Hierbij is geen rekening gehouden met mogelijke compensatie van gemeenten voor het wegvallen van de inkomensondersteunende regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten. Als huishoudens volledig gecompenseerd worden door gemeenten, dan ervaren zij een koopkrachtverandering zoals weergegeven in tabel 1. Af te lezen valt dat een alleenstaande met een bijstandsuitkering met specifieke zorgkosten van 500 euro, die de lage algemene tegemoetkoming Wtcg en CER ontvangt, er 0,9 procent op achteruit gaat. Dat is 11 euro per maand. Tabel 2: Koopkrachtverandering 2013-2014 bij 500 euro specifieke zorgkosten beschrijving koopkrachtmutatie (%) euro's per maand Alleenstaand, WWB-uitkering -0,9% -11 Paar, WWB-uitkering -0,6% -10 Paar met kinderen, WWB-uitkering -0,8% -16 Alleenstaande, WIA -2,8% -39 Alleenstaand, 130% WWB -0,3% -4 Alleenstaand, 32.500 0,4% 7 Paar, 130% WWB -0,7% -14 Paar, 1,5 x modaal, glutenvrij dieet -1,0% -28 Paar met kinderen, 130% WWB -1,8% -38 Paar met kinderen, 1,5 x modaal -1,5% -44 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering -1,0% -14 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen -1,5% -24 Alleenstaande 65+, AOW + 15.000 pensioen -2,4% -48 Echtpaar 65+, AOW-uitkering -1,8% -34 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 10.000 pensioen -2,0% -47 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 30.000 pensioen -1,7% -53 Ten opzichte van de koopkrachtverandering die met Prinsjesdag gepresenteerd is, zijn deze koopkrachtplaatjes positiever. Dat wordt veroorzaakt door de verlaging van het belastingtarief van de eerste schijf en door het handhaven van de fiscale aftrekregeling voor specifieke zorgkosten. De koopkrachtveranderingen van huishoudens met zorgkosten zijn nog wel negatiever dan van vergelijkbare huishoudens zonder zorgkosten. Dat wordt veroorzaakt door het afschaffen van de compensatie eigen risico (CER) en de algemene tegemoetkoming Wtcg. Bijgestelde koopkrachtplaatjes chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014 / 7

In tabel 3 staan de koopkrachtveranderingen weergegeven voor huishoudens met 1.000 euro aan specifieke zorgkosten. Hierbij is geen rekening gehouden met mogelijke compensatie van gemeenten voor het wegvallen van de inkomensondersteunende regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten. Als huishoudens volledig gecompenseerd worden door gemeenten, dan ervaren zij een koopkrachtverandering zoals weergegeven in tabel 1. Af te lezen valt dat een alleenstaande met een bijstandsuitkering met specifieke zorgkosten van 1.000 euro, die de lage algemene tegemoetkoming Wtcg en CER ontvangt, er 2,3 procent op achteruit gaat. Dat is 29 euro per maand. Tabel 3: Koopkrachtverandering 2013-2014 bij 1.000 euro specifieke zorgkosten beschrijving koopkrachtmutatie (%) euro's per maand Alleenstaand, WWB-uitkering -2,3% -29 Paar, WWB-uitkering -1,6% -29 Paar met kinderen, WWB-uitkering -1,7% -34 Alleenstaande, WIA -3,8% -55 Alleenstaand, 130% WWB -1,5% -22 Alleenstaand, 32.500 0,2% 3 Paar, 130% WWB -1,5% -30 Paar, 1,5 x modaal, glutenvrij dieet -1,0% -30 Paar met kinderen, 130% WWB -2,4% -54 Paar met kinderen, 1,5 x modaal -1,5% -44 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering -2,2% -31 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen -2,5% -41 Alleenstaande 65+, AOW + 15.000 pensioen -3,0% -63 Echtpaar 65+, AOW-uitkering -2,7% -51 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 10.000 pensioen -2,5% -58 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 30.000 pensioen -1,7% -53 Ten opzichte van de koopkrachtverandering van huishoudens met lage zorgkosten is de koopkrachtverandering van huishoudens met hoge zorgkosten in de mmeeste gevallen negatiever. Dat wordt veroorzaakt door het wegvallen van de hoge algemene tegemoetkoming Wtcg in plaats van de lage tegemoetkoming. 8 / Bijgestelde koopkrachtplaatjes van chronisch zieken en gehandicapten 2013-2014

Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015 Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014

Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015 Prinsjesdag 2014 Nibud, september 2014 In opdracht van Ieder(in) Netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte

Inhoud 1 INLEIDING... 4 2 BELANGRIJKSTE VERANDERINGEN IN 2015... 5 2.1 Algemeen beeld... 5 2.2 Lonen, uitkeringen en prijzen... 5 2.3 Belastingen... 6 2.4 Kinderen... 6 2.5 Zorgkosten... 6 3 KOOPKRACHTPLAATJES... 8 3.1 Koopkrachtplaatjes... 8 3.2 Met eigen bijdrage Wmo... 10 3.3 Vervallen huishoudelijke hulp... 11

1 Inleiding Ieder(in), het netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte, heeft het Nibud gevraagd om de verandering van de koopkracht in 2015 voor chronisch zieken en gehandicapten inzichtelijk te maken. De koopkrachtverandering laat de mutatie van de inkomsten en uitgaven zien van jaar op jaar. Dit zogenaamde koopkrachtplaatje is uitgewerkt voor huishoudens waarbij behalve de gemiddelde verandering in het inkomen, het bruto-nettotraject en de inflatie niets verandert. Daarom hebben we het hierbij over statische koopkrachtmutaties. Naar aanleiding van de Miljoenennota presenteert het Nibud elk jaar koopkrachteffecten. Hierdoor kunnen huishoudens een beeld krijgen van de te verwachten veranderingen en daarop eventueel anticiperen. In dit rapport zijn voor verschillende voorbeeldhuishoudens koopkrachtveranderingen voor het jaar 2015 doorgerekend ten opzichte van 2014. Het gaat om voorbeeldhuishoudens met en zonder extra zorgkosten. In 2014 is een aantal inkomensondersteunende regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten vervallen. Het Nibud heeft eerder voor de CG-Raad inzichtelijk gemaakt wat de inkomenseffecten hiervan zijn 1. Omdat deze in 2014 al vervallen zijn, spelen ze geen rol meer bij de koopkrachtveranderingen tussen 2014 en 2015. In dit rapport is er geen rekening gehouden met mogelijke compensatie van gemeenten voor extra zorgkosten, omdat nog niet duidelijk is hoe deze compensatie uitgewerkt wordt. De voorbeeldhuishoudens zijn zodanig gekozen dat deze herkenbaar zijn voor wat betreft samenstelling, inkomen en uitgaven in verband met zorg. Dit geeft een doorsnede van de effecten, maar pretendeert niet representatief of volledig te zijn. 1 Inkomenseffecten van het afschaffen van de Wtcg, CER en de Regeling specifieke zorgkosten, Nibud, 2013 4 / Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015

2 Belangrijkste veranderingen in 2015 Hieronder zijn de belangrijkste wijzigingen voor 2015 opgesomd. 2.1 Algemeen beeld Werkenden gaan er over het algemeen licht op vooruit. In de meeste gevallen een of twee tientjes per maand. Dit geldt niet voor alleenverdieners, d.w.z. waar één partner niet werkt. Zij gaan er op achteruit. Ook de groep die in totaal tussen 25.000 en 40.000 verdient, ziet zijn koopkracht dalen. Dat komt doordat de zorgtoeslag bij dit inkomen sneller wordt afgebouwd. Werkende alleenstaande ouders gaan er op vooruit, en soms fors. Bij minimumloon komen koopkrachtstijgingen van meer dan 150 euro per maand voor. De meeste mensen in de bijstand krijgen te maken met een koopkrachtachteruitgang van enkele euro s per maand. Voor alleenstaande ouders in de bijstand met 1 kind kan dit twee tientjes per maand zijn. Paren in de bijstand met 2 of meer kinderen, de kwetsbaarste groep, gaan er wel licht op vooruit. Voor ouderen met alleen AOW of een klein pensioen blijft de koopkracht redelij k op peil. Ouderen met een hoger inkomen leveren wel in, tussen de 10 en 50 euro per maand. Bij huishoudens met zorgkosten, die een eigen bijdrage Wmo betalen, is een grotere koopkrachtdaling zichtbaar dan bij huishoudens zonder zorgkosten. Dat wordt veroorzaakt doordat per 1 januari 2015 de Wtcg-korting van 33 procent op de eigen bijdrage voor zorg zonder verblijf wordt afgeschaft. Voor lagere inkomens betekent d at een koopkrachtdaling van ongeveer 0,5 procent. Voor hogere inkomens daalt de koopkracht harder doordat de eigen bijdrage inkomensafhankelijk is. Ook de relatief geringe koopkrachtdaling voor lagere inkomens vindt het Nibud zorgelijk, omdat huishoudens met een minimuminkomen nu al moeite hebben om alle kosten te kunnen betalen. Als huishoudens gebruik moeten maken van zorg die volgend jaar niet meer door gemeenten worden vergoed, zoals waarschijnlijk huishoudelijke hulp, dan zijn grotere koopkrachtdalingen tot wel 15 procent geen uitzondering. 2.2 Lonen, uitkeringen en prijzen De lonen stijgen met gemiddeld 1,5% en de prijzen met 1,25%. Als er verder niks verandert, is er dus een koopkrachtstijging van 0,25%. De uitkeringen stijgen met 1,25%. De bruto AOW inclusief ondersteuning stijgt met ongeveer 11 euro per maand. De aanvullende pensioenen blijven duidelijk achter. De gemiddelde stijging is daar 0,25%. Werknemers hebben baat bij licht dalende pensioenpremies. De accijnzen op LPG en tabak stijgen, de belasting voor energiezuinige auto s stijgt en de afvalstoffenbelasting (waterrekening). Dit zit allemaal verwerkt in het inflatiecijfer. Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015 / 5

De huren mogen 1,5% meer stijgen dan de inflatie. Voor hogere inkomens mag dit 2%, resp. 4% zijn. Deze ontwikkeling is meegenomen bij de gepresenteerde koopkrachtcijfers. 2.3 Belastingen De eerste schijf wordt verhoogd van 36,25% naar 36,5%. Tegelijkertijd wordt de algemene heffingskorting verhoogd met 80 euro per jaar. Wel wordt deze sneller afgebouwd tussen inkomens van 20.000 en 57.000 euro. Voor werkenden is er een voordeel. De arbeidskorting stijgt met 103 euro per jaar en wordt pas afgebouwd bij een hoger inkomen (van 41.000 naar 49.000 euro). Voor de inkomens vanaf 100.000 euro is de arbeidskorting in 2015 lager dan in 2014. Zoals elk jaar gaan alleenverdienende paren er minder op vooruit dan tweeverdienende paren (afbouw aanrechtsubsidie). 2.4 Kinderen In 2015 worden de inkomensondersteunende maatregelen voor kinderen vereenvoudigd. - De heffingskortingen voor alleenstaande ouders in de belastingen worden vervangen door een extra verhoging van het kindgebonden budget voor alleenstaande ouders. Ook de toeslag voor alleenstaande ouders in de bijstand vervalt. Per saldo betekent het een flinke plus voor alleenstaande ouders die rond het minimumloon verdienen - Het kindgebonden budget voor het tweede kind wordt verhoogd met 13 euro per maand. Voor 16- en 17-jarigen wordt het kindgebonden budget verhoogd met een tientje per maand. Tegelijkertijd vervalt de Tegemoetkoming Schoolkosten voor de ouders van MBO-leerlingen onder de 18. Het kindgebonden budget wordt minder vanaf een lager inkomen (minimumloon) dan voorheen, maar neemt geleidelijker af. Desondanks zal het bij een modaal inkomen slechter uitpakken dan voorheen. Vanaf 1 januari 2015 zal de Tegemoetkoming ouders van gehandicapte kinderen (TOG) worden opgenomen in de kinderbijslag. De TOG bestaat dan niet meer. In plaats van de TOG wordt er voortaan tweemaal kinderbijslag betaald. De extra tegemoetkoming TOG voor alleenverdienende ouders blijft bestaan, maar wordt vanaf 1 januari 2015 vervangen door een extra tegemoetkoming in de kinderbijslag. Hierdoor kunnen mogelijk ook alleenstaande ouders deze extra tegemoetkoming krijgen. 2.5 Zorgkosten - De nominale zorgpremie stijgt met ongeveer een tientje per maand. Daarnaast daalt de inkomensafhankelijke zorgpremie, die AOW-ers zelf betalen. Deze laatste moet betaald worden door AOW-ers. Die hebben daar dus voordeel van. 6 / Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015

- Het eigen risico wordt met 15 euro per jaar verhoogd. - Het bedrag dat mensen zelf aan de zorgpremie moeten betalen wordt verhoogd. Daarnaast wordt de zorgtoeslag sneller afgebouwd, naarmate het inkomen hoger is. - In 2015 gaat een gedeelte van de zorg uit de AWBZ. Een deel gaat naar de gewone ziektekostenverzekering, een ander deel naar de gemeenten. Gemeenten kunnen hier zelf richtlijnen voor opstellen wat valt onder maatwerkvoorzieningen en wat onder algemene voorzieningen. Maatwerkvoorzieningen vallen onder de Wmo, en daar geldt een eigen bijdrage voor. Voor algemene voorzieningen moeten mensen zelf betalen. In ieder geval vervalt de korting van 33% op de eigen bijdrage voor AWBZ en Wmo. - De Tegemoetkoming voor Gehandicapte Kinderen (TOG) in de kinderbijslag wordt omgezet in dubbele kinderbijslag. - De tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten daalt van 252 naar 209 euro per jaar. Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015 / 7

3 Koopkrachtplaatjes 3.1 Koopkrachtplaatjes Voor Ieder(in) heeft het Nibud de koopkrachtontwikkelingen op een rij gezet van een aantal huishoudens. Deze huishoudens variëren in samenstelling en inkomen. Daarnaast wordt de zorgvraag van de huishoudens op verschillende manieren gespecificeerd. In onderstaande tabel staan de resultaten gegroepeerd. De eerste kolom bevat de huishoudens die extra zorgkosten hebben, maar geen beroep doen op Wmo of AWBZ. Zij hebben te maken met een maximaal eigen risico, en krijgen in sommige gevallen belastingaftrek vanwege hun specifieke ziektekosten. De tweede kolom bevat huishoudens die tevens een beroep doen de Wmo en/of de AWBZ. Zij betalen daarvoor de maximale inkomensafhankelijke bijdrage. De derde kolom bevat de huishoudens die daarboven op te maken hebben met het feit dat de huishoudelijke hulp niet meer onder de Wmo kan komen te vallen. Zij dienen deze huishoudelijke hulp nu uit eigen middelen te bekostigen. In alle gevallen is geen rekening gehouden met eventueel gemeentelijk beleid. Naar alle waarschijnlijkheid zullen gemeenten beleid gaan ontwikkelen om de koopkrachtgevolgen voor deze groepen te verzachten, maar deze koopkrachtberekeningen geven de uitgangssituatie weer. 8 / Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015

Tabel 1: Koopkrachtverandering 2014-2015 (in procenten) beschrijving Zonder zorg Met zorg en eigen bijdrage Wmo Vervallen huishoudelijke hulp Alleenstaand, WWB-uitkering -0,4% -1,0% -17,0% Paar, WWB-uitkering -0,5% -1,1% Paar met kinderen, WWB-uitkering 0,5% 0,0% Alleenstaande, WIA -0,4% -1,0% -15,2% Alleenstaand, 130% WWB 0,7% 0,2% -13,0% Alleenstaand, modaal -0,2% -2,4% -7,5% Paar, 130% WWB -0,3% -0,8% Paar, 1,5 x modaal 0,2% -2,9% Paar met kinderen, 130% WWB -1,4% -1,8% Paar met kinderen, 1,5 x modaal -0,3% -3,3% Alleenstaande 65+, AOW-uitkering -0,1% -0,9% -15,2% Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen 0,2% -0,5% -12,6% Alleenstaande 65+, AOW + 15.000 pensioen -0,8% -2,5% -12,2% Echtpaar 65+, AOW-uitkering -0,6% -1,1% -11,6% Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 10.000 pensioen -1,9% -3,4% -12,0% Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 30.000 pensioen -0,8% -4,4% -10,6% Alleenstaande, wajonguitkering zelfstandig wonend -0,6% -1,2% Alleenstaande, wajonguitkering intramuraal* 0,0% Paar met inwonend meerderjarig kind met Wajonguitkering 0,2% -0,3% Wajonger samenwonend met partner met WWB-uitkering -1,1% -1,6% Echtpaar 65+, AOW+ 10.000 1 partner intramuraal* -1,6% Echtpaar 65+, AOW+ 10.000 beide intramuraal* -1,6% Paar 1x modaal, 1x WIA-uitkering minimumloon -1,0% -6,8% * bij een gelijke eigen bijdrageberekening in 2014 en 2015 Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015 / 9

Tabel 2: Koopkrachtverandering 2014-2015 (in euro s per maand) beschrijving Zonder zorg Met zorg en eigen bijdrage Wmo Vervallen huishoudelijke hulp Alleenstaand, WWB-uitkering -5-12 -207 Paar, WWB-uitkering -9-19 Paar met kinderen, WWB-uitkering 10-0 Alleenstaande, WIA -6-13 -208 Alleenstaand, 130% WWB 10 3-188 Alleenstaand, modaal -3-48 -150 Paar, 130% WWB -6-16 Paar, 1,5 x modaal 6-83 Paar met kinderen, 130% WWB -30-40 Paar met kinderen, 1,5 x modaal -10-99 Alleenstaande 65+, AOW-uitkering -2-12 -207 Alleenstaande 65+, AOW + 5.000 pensioen 2-8 -203 Alleenstaande 65+, AOW + 15.000 pensioen -17-51 -246 Echtpaar 65+, AOW-uitkering -10-21 -216 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 10.000 pensioen -43-78 -273 Echtpaar 65+, AOW-uitkering + 30.000 pensioen -19-136 -331 Alleenstaande, wajonguitkering zelfstandig wonend -8-15 Alleenstaande, wajonguitkering intramuraal* 0 Paar met inwonend meerderjarig kind met Wajonguitkering 6-7 Wajonger samenwonend met partner met WWB-uitkering -23-34 Echtpaar 65+, AOW+ 10.000 1 partner intramuraal* -37 Echtpaar 65+, AOW+ 10.000 beide intramuraal* -37 Paar 1x modaal, 1x WIA-uitkering minimumloon -20-133 * bij een gelijke eigen bijdrageberekening in 2014 en 2015 3.2 Met eigen bijdrage Wmo Huishoudens met extra zorgkosten die een beroep doen op de Wmo, hebben een andere koopkrachtverwachting voor 2015. In 2015 wordt de korting van 33% op de eigen bijdrage Wmo afgeschaft. Omdat de eigen bijdrage stijgt naarmate het inkomen oploopt, is het effect van het wegvallen van deze korting relatief kleiner voor de lage inkomens (ongeveer 0,5 procent). Daarnaast wordt voor niet-aow-gerechtigden de inkomensgrens verlaagd waarbij de minimale eigen bijdrage geldt. Ook dit zorgt ervoor dat de achteruitgang voor hogere inkomens groter is dan voor lagere inkomens (tot bijvoorbeeld -6,8 procent voor een paar met een werkende partner met een modaal inkomen en een partner met een uitkering rond minimumloon). 10 / Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015

3.3 Vervallen huishoudelijke hulp Een deel van de zorg wordt in 2015 anders georganiseerd. Een stuk wordt overgeheveld naar de gemeenten. Dat kan ook betekenen dat sommige zorg zal worden gezien naar een algemene voorziening. Het valt dan niet meer onder de Wmo, waarvoor een gemaximeerde inkomensafhankelijke eigenbijdrageregeling geldt. Huishoudens dienen de kosten van een algemene voorziening dan in principe zelf te dragen. Wanneer dat het geval is, kunnen de kosten behoorlijk oplopen, wat een duidelijk negatief koopkrachteffect heeft. Bij een aantal van de voorbeeldhuishoudens is gespecificeerd dat zij nu huishoudelijke hulp ontvangen via de Wmo, maar dat dit volgend jaar een algemene voorziening wordt. Hierbij is uitgegaan van drie uur huishoudelijke hulp per week tegen een tarief van 15 euro per uur. Voor hen zijn koopkrachtverliezen van 15 procent geen uitzondering. Gemeenten hebben de ruimte om ondersteuning te bieden aan huishoudens met extra zorgkosten. Bij deze berekeningen is hiermee geen rekening gehouden. De gepresenteerde cijfers geven dus het meest negatieve scenario weer, d.w.z. als de gemeente geen enkele extra ondersteuning biedt. Als gemeenten ondersteuning laten aansluiten op bestaand beleid, dan zullen zij zich naar verwachting vooral richten op de lagere inkomens (tot maximaal 130 procent WWB). Koopkrachtverandering van chronisch zieken en gehandicapten 2014-2015 / 11

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Alternatieve geneeswijzen Behandelingen alternatief genezer 1*) 40,- per dag voor consult/behandeling, Geen dekking homeopathische middelen 100% samen tot maximaal 500,- per jaar Geneesmiddelen alternatief genezer 1*)100% tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Acupunctuur 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Antroposofie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Chiropractie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Fytotherapie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Homeopathie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Iriscopie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Moermantherapie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Natuurgeneeskunde 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Neuraaltherapie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Orthomanuele geneeskunde 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Orthomoleculaire geneeskunde 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Orthopedische geneeskunde 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Osteopathie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Overige psychische zorgverlening 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Podo-orthesiologie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Shiatsutherapie 1*) 40,- per dag tot maximaal 500,- per jaar Geen dekking Geneesmiddelen Anticonceptiva 100%, voor vrouwen vanaf 21 jaar (tot overeengekomen tarief); geselecteerde condooms: 100%, voor vrouwen vanaf 21 jaar (tot overeengekomen tarief); geselecteerde condooms: Pagina 1 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Zelfzorg geneesmiddelen Geneesmiddelen bij allergie Geneesmiddelen om de maag leeg te maken Geneesmiddelen tegen diarree Kalktabletten Kunsttranen Laxeermiddelen Maagzuurremmers Voorgeschreven geneesmiddelen Geneesmiddelen (Reglement Farmaceutische Zorg) 100% conform regelement Buiten Reglement Farmaceutische Zorg Eigen bijdrage GVS (Geneesmiddelen Vergoeding Systeem) Dieetproducten/preparaten Antidepressiva Antistollingsmiddelen Cholesterolverlagende middelen Middelen bij diabetes type 1 acetylcysteïne, cranberry preparaten, melatonine, vitamine E, kunstspeeksel, Resolor, Hylogel en Humatin: max 200 p.jr. Midodrine: 100% 100% vergoeding Eigen bijdrage GVS (Geneesmiddelen Vergoeding Systeem) Middelen bij diabetes type 2 Middelen voor erectiestoornissen Middelen voor slapeloosheid Middelen ter bevordering van de haargroei Slaap- en kalmeringsmiddelen Slijmoplossende middelen Bloeddrukverlagers Middelen bij ADHD Huisarts en ziekenhuiszorg zie Buiten Reglement Farmaceutische Zorg zie Buiten Reglement Farmaceutische Zorg zie Buiten Reglement Farmaceutische Zorg Zie Eigen bijdrage GVS (Geneesmiddelen Vergoeding Systeem) Huisarts Pagina 2 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Consult door huisarts Laboratoriumonderzoek via huisarts Ziekenhuiszorg Logeerhuis ouderverblijf bij opname kind: 100%;nachtelijk verblijf in een oncologisch ziekenhuis :Daniel den Hoed of Antoni van Leeuwenhoek: max. 35,- p. nacht Poliklinische hulp Ziekenhuisopname Psychiatrische ziekenhuisopname Ziekenhuisopname Comfortdekking Zelfstandig behandelcentrum (privé) Reiskosten ziekenbezoek Medisch-specialistische zorg Plastische / cosmetische chirurgie Plaatsen van borst(mamma)prothesen Bovenooglidcorrectie Buikwandcorrectie Flapoorcorrectie Behandeling tegen snurken Gecontracteerd: 100% per behandeling (verzekerden niet ouder dan 16 jaar) ; Nietgecontracteerd: conform gecontracteerde zorg, gemaximeerd tot 80% van gemiddelde gecontracteerde tarieven Pagina 3 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Transplantatie verblijfkosten (partner) na transplantatie: 100%, max. 20,- p. nacht Sterilisatie Gecontracteerd: 100% per behandeling Nietgecontracteerd: conform gecontracteerde zorg, gemaximeerd tot 80% van gemiddelde gecontracteerde tarieven Refertilisatie Besnijdenis medisch noodzakelijk: volledig (toestemming vereist bij niet-gecontracteerde zorgverleners) medisch noodzakelijk: volledig (toestemming vereist bij niet-gecontracteerde zorgverleners) Ooglaserbehandeling 100%, max. 500,- (eenmalig) Abortus (Geriatrische) revalidatiezorg Audiologische hulp Erfelijkheidsonderzoek en advisering Dialyse Oncologische aandoeningen bij kinderen Mechanische beademing Trombosedienst Caissonziekte Second opinion Röntgenonderzoek Flebologie Proctologie Preventieve geneeskunde Griepvaccinatie Hepatitis B vaccinatie Rode hond vaccinaties Vaccinatie baarmoederhalskanker PKU/CHT/AGS onderzoek ofwel hielprik Inentingen voor jonge kinderen Pagina 4 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Onderzoek naar stofwisselingsziekten Preventief medisch onderzoek Baarmoederhalskankeronderzoek Borstkankeronderzoek Prostaatonderzoek Hart/bloedvatenonderzoek Cholesterolonderzoek Electrocardiogram Diabetesonderzoek Hulp in het buitenland Maximale verblijfsduur 12 maanden 12 maanden Dekkingsgebied Wereld Wereld Hulpverlening door alarmcentrale 100% (Achmea Alarmcentrale) 100% (Achmea Alarmcentrale) Spoedeisende medische zorg 100% (aanvulling op de hoofdverzekering) 100% (aanvulling op de hoofdverzekering) Spoedeisende behandeling tandarts zie tandartsdekking zie tandartsdekking Niet-spoedeisende medische zorg Medisch noodzakelijk ziekenvervoer Reiskosten ziekenhuisbezoek 100% (aanvulling op de hoofdverzekering) ambulancevervoer 100% (aanvulling op de hoofdverzekering) ambulancevervoer Repatriëring bij ziekte / ongeval 100% 100% Repatriëring na overlijden 100% 100% Repatriëring gezonde kinderen / meeverzekerde Begrafenis / crematie in het buitenland Medisch noodzakelijke medicijnen 50 p.jr 50 p.jr Voorschot geneeskundige kosten Noodzakelijke telefoonkosten Pagina 5 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Opsporing / redding Organisatie toezending medicijnen Vaccinaties Hulpmiddelen (w.o. brillen en lenzen) volledig bij gecontracteerde zorgverlener, maximaal 75,- per jaar bij nietgecontracteerde zorgverlener Brillen en lenzen Brillen (Contact)lenzen Wettelijke eigen bijdrage gezichtshulpmiddelen Kortingsregelingen brillen en lenzen 100%, max. 135,- (enkelvoudig), 225,- (meervoudig) Brillen en/of contactlenzen: maximaal 116,50 1 x p. 3 jr. of een bril bij Specsavers, Pearle of Hans per 3 jaar 100%, max. 135,- (enkelvoudig), 225,- (meervoudig) zie hierboven 1 x p. 3 jr. of een bril bij Specsavers, Pearle of Hans Anders 1 x p. 3 jr. Basisbril en kortingsregeling bij verschillende ketens Reglement hulpmiddelen Hoortoestel 100%, max. 255,- p.jr. (vergoeding eigen bijdrage) Wettelijke eigen bijdrage volledig Schoenvoorzieningen 100%, max. 255,- p.jr. (vergoeding eigen bijdrage) Wettelijke eigen bijdrage volledig Orthopedisch schoeisel 100%, max. 255,- p.jr. (vergoeding eigen bijdrage) Wettelijke eigen bijdrage volledig Pruiken 100%, max. 255,- p.jr. (vergoeding eigen bijdrage) maximaal 50,- per pruik Alarmeringsapparatuur Uitwendige hulpmiddelen ter vervanging van onderdelen van het menselijk lichaam Prothesen voor schouder, arm, hand c.q. vinger, been of voet (Mamma)borstprothese Gecontracteerd: abonnementskosten: 100% (op medische indicatie) Niet-gecontracteerd: abonnementskosten: 100%, max. 35,- p.jr. (op medische indicatie) Oogprothese, Gelaatsprothese, Scleraschaal, Scleralens (zonder visuscorrectie) Pagina 6 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Uitwendig lichaamsgebonden hulpmiddelen voor het bewegingssyssteem Brace/spalken (kortdurend gebruik) Uitwendig hulpmiddelen gerelateerd aan stoornissen in de visuele functie Hulphonden Hoorzorg (anders dan Hoortoestel) Uitwendige hulpmiddelen te gebruiken bij urinelozing en stoelgang Hulpmiddelen voor persoonlijke verzorging en bescherming Verbandmiddelen Uitwendige hulpmiddelen voor het ademhalingsstelsel Inhalator (w.o. aerochamber) MRA (Snurkbeugel) Uitwendige hulpmiddelen gerelateerd aan stoornissen in het bewegingssysteem Injectiespuiten en -pennen met toebehoren Elastische kousen en compressietherapie Uitwendige hulpmiddelen te gebruiken bij het controleren en reguleren van de bloedsuikerspiegel diabetes startpakket (50 bloedglucoseteststrips, bloedglucosemeter en lancetten): 100% (eenmalig) Hulpmiddelen voor het toedienen van voeding Uitwendige hulpmiddelen gerelateerd aan en ter compensatie van beperkingen in het spreken Hulpmiddelen voor communicatie, informatievoorziening en signalering Draagbare uitwendige infuuspompen met toebehoren Uitwendige electrostimulator (tbv pijnvermindering) Gecontracteerd: geboortetens: 100% (eenmalig) Nietgecontracteerd: geen vergoeding Pagina 7 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Zelfmeetapparatuur voor bloedstollingstijden met toebehoren Hulpmiddelen die samenhangen met verzorging en verpleging op bed Overige hulpmiddelen Bewakingsapparatuur voor baby's (wiegendood) Plaswekker 100%, max. 80,- eenmalig (verzekerde 5 jr. en ouder) ADL-Hulpmiddelen Steunzolen 100% 100% Heupondersteuningsband/beschermer Bij zwangerschap: 100%, max. 50,- (eenmalig) Iontoforese-apparaat Allergeenvrije en stofdichte hoezen Leesstandaard Steunpessarium Probe 100%, max. 30,- p.jr. Defibrilator Ziekenvervoer Ziekenvervoer met eigen vervoer 100% (vergoeding eigen bijdrage) Ziekenvervoer per openbaar vervoer Ziekenvervoer per taxi 100% (vergoeding eigen bijdrage) 100% (vergoeding eigen bijdrage) Pagina 8 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Ziekenvervoer per rolstoeltaxi/bus 100% (vergoeding eigen bijdrage) Ziekenvervoer per ambulance Ziekenvervoer per helicopter Tandheelkundige hulp tot 18 jaar Consultatie en diagnostiek Maken en beoordelen foto Preventieve mondzorg Verdoving Verdoving door middel van roesje Vullingen Wortelkanaalbehandeling Kronen en bruggen Kaakgewrichtsbehandelingen/gnathologie 100% (na voorafgaande toestemming) Chirurgie Prothetische voorzieningen/kunstgebit Tandvleesbehandeling/parodontologie T96 Uitgebreide Voedingsanalyse Implantaten/implantologie 100% (na voorafgaande toestemming) Geestelijk en/of lichamelijk gehandicapten (Extra) dekking na een ongeval In een AWBZ instelling Tandheelkundige hulp vanaf 18 jaar Consultatie en diagnostiek 100%, max. 410,- p.jr. (m.u.v. niet nakomen afspraak) 100%, max. 100,- p.jr. (m.u.v. niet nakomen afspraak) Maken en beoordelen foto 100%, max. 410,- p.jr 100%, max. 100,- p.jr Preventieve mondzorg 100%, max. 410,- p.jr. 100%, max. 100,- p.jr. Verdoving 100%, max. 410,- p.jr. (m.u.v. algehele narcose) 100%, max. 100,- p.jr. (m.u.v. algehele narcose) Verdoving door middel van roesje 100%, max. 410,- p.jr. 100%, max. 100,- p.jr. Pagina 9 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Vullingen 100% max. 410,- p.jr. 100% max. 100,- p.jr. Wortelkanaalbehandeling 100%, max. 410,- p.jr. (m.u.v. uitwendig bleken) 100%, max. 100,- p.jr. (m.u.v. uitwendig bleken) Kronen en bruggen 100%, max. 410,- p.jr. 100%, max. 100,- p.jr. Kaakgewrichtsbehandelingen/gnathologie 100%, max. 410,- p.jr. 100%, max. 100,- p.jr. Chirurgie 100%, max. 410,- p.jr. 100%, max. 100,- p.jr. Kunstgebit 100%, max. 200,- (aanvulling op de hoofdverzekering) volledig Prothetische voorzieningen 100%, max. 410,- p.jr 100%, max. 100,- p.jr Tandvleesbehandeling/parodontologie 100%, max. 410,- p.jr 100%, max. 100,- p.jr T96 Uitgebreide Voedingsanalyse Implantaten/implantologie 100%, max. 410,- p.jr 100%, max. 100,- p.jr (Extra) dekking na een ongeval 100%, max. 10.000,- p. ongeval 100%, max. 10.000,- p. ongeval In een AWBZ instelling Orthodontie Orthodontie tot 18 jaar F127A Multidisciplinair consult, per uur (deelbaar in eenheden van vijf minuten) F129C Orthodontie in de eerste twee levensjaren Orthodontie vanaf 18 jaar F127A Multidisciplinair consult, per uur (deelbaar in eenheden van vijf minuten) F129C Orthodontie in de eerste twee levensjaren 100% maximaal 2.500,- (eenmalig) 100% maximaal 2.500,- (eenmalig) 100% maximaal 750,- (eenmalig) 100% maximaal 2.500,- (eenmalig) Therapieën Fysiotherapie Pagina 10 van 36 BS&F 2014

Verzekeraar Agis Agis Pakket Optimaal Basis 2014 Optimaal Aanvullend 1 2015 Fysiotherapie vanaf 18 jaar Gecontracteerd: 100%, max. 12 behandelingen p.jr.; bij bepaalde chronische aandoeningen: 100%, max. 20 behandelingen p.jr. (aanvulling op de hoofdverzekering) Nietgecontracteerd: 100%,max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling; bij bepaalde chronische aandoeningen: 100%, max. 20 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling (aanvulling op de hoofdverzekering) Gecontracteerd: 100%, max. 6 behandelingen p.jr.; bij bepaalde chronische aandoeningen: 100%, max. 20 behandelingen p.jr. (aanvulling op de hoofdverzekering) Niet-gecontracteerd: 100%, max. 6 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling; bij bepaalde chronische aandoeningen: 100%, max. 20 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling (aanvulling op de hoofdverzekering) Fysiotherapie tot 18 jaar Gecontracteerd: 100% Niet-gecontracteerd:100%, max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling Gecontracteerd: 100% Niet-gecontracteerd:100%, max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling Oefentherapie Mensendieck / Cesar vanaf 18 jaar Gecontracteerd 12 behandelingen p.jr. Nietgecontracteerd: 100%, max 12 behandelingen, max. 14,50 p. behandeling Gecontracteerd 6 behandelingen p.jr. Niet-gecontracteerd: 100%, max 6 behandelingen, max. 14,50 p. behandeling Oefentherapie Mensendieck / Cesar tot 18 jaar Gecontracteerd: 100% Niet-gecontracteerd: 100%, max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling Kinderfysiotherapie tot 18 jaar Gecontracteerd: 100% Nietgecontracteerd:100%, max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling Lymfedrainage (oedeemtherapie) vanaf 18 jaar Gecontracteerd: 100% Niet-gecontracteerd:100%, max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling Gecontracteerd: 100% Niet-gecontracteerd: 100%, max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling Gecontracteerd: 100% Niet-gecontracteerd:100%, max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling Gecontracteerd: 100% Niet-gecontracteerd:100%, max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling Lymfedrainage (oedeemtherapie) tot 18 jaar Gecontracteerd: 100%, max. 12 behandelingen p.jr.; bij Gecontracteerd: 100%, max. 6 behandelingen bepaalde chronische aandoeningen: Nietgecontracteerd: p.jr.; bij bepaalde chronische aandoeningen: max. 12 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling; bij 100%, max. 20 behandelingen p.jr. (aanvulling op de hoofdverzekering) Niet-gecontracteerd: max. 6 behandelingen p.jr., max. 14,50 p. behandeling; bij 100%, max. 20 behandelingen p.jr. (aanvulling op de hoofdverzekering) Pagina 11 van 36 BS&F 2014