Een route naar een Programmatische aanpak duurzame veenweideontwikkeling 12 april 2017 Siem Jan Schenk/ Ruud Maarschall Derk Jan Marsman
Uitgangspunten Gebiedscommissie Laag Holland (MKBA in 2009) Bodemdaling laag op agenda Waterprogramma en bouwsteen H Collegeprogramma 2015-2019
Veengronden noord- en west Nederland
Inhoudsopgave Derk Jan Feitenrelaas PBL studie Dalende bodems, Stijgende kosten Siem Jan/Ruud CO 2 emissies Conclusies Innovatieprogramma Veen Schets vervolgroute Bestuurlijke vragen
Feitenrelaas Huidig beleid en werkwijze (1) Beleid Pappen en nathouden (2008) Doelen Snelheid dalen stabiel Versnippering voorkomen Structurele bijdrage aan gebied Slootbeheer om KRW doelen te halen Kenmerkende structuur versterken Acties Integrale aanpak HHNK investeert in veenbehoud (hoe dikker het veen, hoe meer) Onderzoek grondwatergestuurde drainage Behoud cultuurhistorisch landschap Streven naar peilverhoging en robuuste peilvakken Via watergebiedsplan naar peilbesluit Onderbemalingen worden grotere peilvakken Peilgebieden drooglegging > 0,40 m passieve vernatting tot 0,40 m
Feitenrelaas Huidig beleid en werkwijze (2) Peilbesluiten Vastleggen actueel peil Belangenafweging Toepassen zakkingsclausule 2 mm/jr veenweidegebied 3 mm/jr droogmakerijen in Waterlandboezem 4 mm/jr blokbemalingen in veenweidegebieden Drooglegging maximaal 60 cm (landbouw) tussen 15 en 35 cm (natuur) praktijk 20-40 cm Peilafwijkingen (onderbemalingen) Drooglegging niet groter dan 0,40 m t.o.v. maaiveld Met onderwater-drainage: drooglegging tussen 0,40 m (zomer) en 0,60 m (winter)
Knelpunten en problemen Knelpunten (nu) Waterhuishoudkundige Infrastructurele Bebouwing/bewoning Wateroverlast blokbemaling Stagnatie aan- en afvoer Afkalving oevers Problemen over 30-40 jaar Hoge beheerkosten CO 2 emissies Schade door ongelijke daling Verzilting Ingewikkeld beheer Baggeren niet duurzaam Hoge onderhoudskosten wegen Ongelijke daling in één blokbemaling Bebouwing/bewoning funderingen EU gaat emissies veengronden belasten Faciliteert het peil de functies nog?
Veengeschiedenis 5500 v. Chr. 2750 v. Chr. 100 n. Chr. 1500 n. Chr. 1350 n. Chr.
Veendikte
Functiefacilitering Ruimtelijke ordening bepaalt functie Waterbeheer faciliteert (peil volgt functie / bestemming) Agrarische doeleinden Bedrijf / Wonen Natuur / groen
Drooglegging
Peilafwijkingen 23%
Zakkingsclausule
Natura2000 en Weidevogelgebieden
Eigendom natuurorganisaties
Peilbesluit spagaat Natura2000 Eigendom SBB Bestemmingsplan Peilbesluit
Drooglegging (cm) Peilbesluit spagaat (2) Functies / grondgebruik Areaal Natuur 76% Drooglegging Eilandspolder Agrarisch 12% Stedelijk 12% 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Verpachting natuur 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Cumulatieve verdeling (%) Eilandspolder
Ongelijke daling bij ongewijzigd beleid 1 mm/jr 2 mm/jr 4 mm/jr
PBL rapport Dalende bodem, stijgende kosten 24 november 2016 Horizon studie 2010-2050 Waterbeheer kosten Alle waterschappen: 200 miljoen HHNK tussen 0,5 en 2 miljoen/jr Kosten bebouwing stedelijk gebied infrastructuur tussen 1,7-5,2 miljard funderingsherstel 16 miljard Kosten bebouwing landelijk gebied infrastructuur tussen 0,3-1,0 miljard funderingsherstel 0,5-1,0 miljard
PBL rapport (2) Dalende bodem, stijgende kosten Beleidsalternatieven/ handelingsperspectieven Remming bodemdaling Referentie: peilindicatie Technisch maatregelen Peilfixatie: voor HHNK geen echt alternatief (relatief nat) Onderwaterdrainage: alternatief in de blokbemalingen (43% van veengebied) Transitie landgebruik/ functieverandering Natte landbouw Natuur Gewasopbrengst/inkomsten Onderwaterdrainage: gelijk Natte landbouw: niet door PBL onderzocht Natuur: landbouw verdwijnt Remming daling Onderwaterdrainage: helft Natte landbouw: nagenoeg volledig Natuur: volledig
PBL rapport (3) Dalende bodem, stijgende kosten Beleidsalternatieven/ handelingsperspectieven Effect CO 2 -emissie CO 2 prijs: 40 /ton CO 2 /jr. HHNK-veen is 9% van Nederland PBL Phoenix daling 27 cm = gem 6,7 mm/jr. HHNK ervaring daling gem 12 cm = 3 mm/jr (= 44%). Maatregel CO 2 landelijk CO 2 HHNK (Phoenix) miljoen/jr CO 2 HHNK (ervaring) Peilindicatie 158 14 6 Peilfixatie 120 11 5 Onderwaterdrainage 134 12 5 Natte landbouw/ Natuur 142 13 6
Inhoudsopgave Derk Jan Feitenrelaas PBL studie Dalende bodems, Stijgende kosten Siem Jan/Ruud CO 2 emissies Conclusies Innovatieprogramma Veen Schets vervolgroute Bestuurlijke vragen
CO 2 emissie versus klimaatbeleid HHNK
Conclusies DH 24 jan 2017 na feitenrelaas en PBL rapport Dat bodemdaling als gevolg van veenoxidatie niet gestopt maar wel vertraagd kan worden; Dat in ons beheersgebied peilverhoging weinig invloed heeft op het tempo van daling; Dat de financiële gevolgen van bodemdaling voor het waterschap wel mee vallen; Dat maatwerkoplossingen mogelijk zijn; Dat investeren in innovatie zinvol is; Dat de CO 2- emissie een apart onderwerp is; Dat er samenhang is met andere effecten (o.a. waterkwaliteit); Dat we regie van de gebiedsregisseur, de provincie, missen en proactief de dialoog aangaan; Dat we geen veenweidebeleid nodig hebben, maar dat veenweide onderdeel is van onze effecten (o.a. wateroverlast, watertekort en schoon water).
Pilot Innovatieprogramma Veen Platform slappe bodem Innovatieprogramma Veen (IPV) Bouwsteen H Bodemdaling in Veenweiden Innoveren loont (PBL) D&H besluit 12 juli 2016 Intentieverklaring Instemmen met programma Platform Slappe Bodem Deelname aan netwerk (3 jr) Unie van Waterschappen Bestuurlijke kerngroep bodemdaling Position paper slappe bodem Veenweide innovatiecentrum (VIC) Jaarlijkse bijdrage (4 jr)
Schets vervolgroute Bouwsteen H geldt voor gehele gebied Bodemdaling is een maatschappelijke opgave Niet urgent, wel belangrijk en onomkeerbaar Regierol provincie ontbreekt Bestuurlijk gesprek Provincie Noord-Holland samen met AGV en Rijnland (19 juni 2017) Omgevingsvisie Provincie Noord-Holland leidend Perspectief Groene Hart (bouwsteen) via Laag Holland Gezamenlijke aanpak duurzame veenweide ontwikkeling
Discussie Over de conclusies/ bevindingen Over de vervolgroute
Dreigt verzilting?