De maand juni heeft een wisselend beeld achtergelaten. Een aantal aandelenmarkten buiten Europa gingen met een plus de maand uit, terwijl Europa grotendeels wat terrein moest prijsgeven. Dit ondanks dat we kunnen constateren dat de politieke spanningen binnen Europa drastisch zijn afgenomen. Op de obligatiemarkten moesten de meeste beurzen een (kleine) pas op de plaats maken. Vooral in Europa zagen we, door de recente uitspraken van Draghi over Maandbericht het monetaire beleid, de lange renteniveaus oplopen. Juni 2017 VS hoog gewaardeerd? VS hoog gewaardeerd? Verlaging groeiverwachting VS Duitsland trekt de kar binnen Europa China blijft in de pas en Japan? Obligatiemarkt Mededeling Overzicht asset allocatie en markt prestatie Halverwege de maand juni werd, zoals door de financiele wereld werd verwacht, de rente in de VS door de FED met 0,25% verhoogd. Keurig volgens het boekje zou men zeggen. Analisten hadden tevens de verwachting dat dit jaar een dergelijke rentestap zeker een vervolg krijgt. De groeiverwachting voor de Amerikaanse economie werd daarbij door de FED licht verhoogd naar 2,2%. En dat is niet al te hoog ingezet. Verrassend was de verlaging van de groeiverwachting van de VS door zowel het IMF als door de OESO eind juni. Deze staat ietwat haaks op die van de FED. De groei voor 2017 wordt door de OESO van 2,30% naar 2,10% verlaagd en voor 2018 van 2,60% naar 2,40%. Een duidelijk signaal wordt hiermee afgegeven dat men steeds minder gelooft in de plannen van Trump om de belasting te verlagen en grootschalig te investeren in de infrastructuur. Het IMF wijst er daarbij op dat een groot aantal structurele factoren het onwaarschijnlijk maken dat de Amerikaanse economie een krachtige groeiversnelling te zien zal geven. Verwezen wordt naar een vergrijzende bevolking, een trage groei van de arbeidsproductiviteit en een arbeidsmarkt die alweer terug is op het niveau van volledige werkgelegenheid.
de groeiverwachtingen van het IMF en de OESO en de uitspraak van Yellen betreffende de hoge waardering, enigszins verwarring. Twee weken na de renteverhoging en 1 dag na de groeiverlaging door het IMF en OESO kwam Yellen tijdens een FED vergadering met een opvallende uitspraak. Zij gaf aan dat de huidige waardering van Amerikaanse aandelen zeer hoog te noemen is. Een opmerkelijke uitspraak van een FED voorzitter, maar wel een om te onthouden. De beurzen reageerden hier behoorlijk op en doken hierop in de min. Het sentiment onder Amerikaanse consumenten heeft er in ieder geval niet onder te leiden. Deze ging in juni verder omhoog. De Amerikaanse consument ervaart de huidige economische situatie als zijnde zeer positief en verwachtingsvol. De stand van present-situation-index in het vertrouwensonderzoek van de Conference Board van juni bereikte zelfs een 16-jarig hoogtepunt. Juist de hoge aandelenmarkten, verder dalende benzineprijzen en een zogeheten werknemersmarkt zorgen voor deze impuls. Uit onderzoek onder de burgers blijkt dat zij verwachten dat het werkloosheidspercentage verder zal terugvallen tot ruim onder 4% in de komende maanden. Ook verwacht men dat het uurloon zal stijgen met ongeveer 3%. Dit zal betekenen dat de consumentenbestedingen verder zullen kunnen gaan oplopen. Kijken we naar de bedrijvigheid in de Amerikaanse industrie, dan laat deze in juni een welkome versnelling zien. Volgens het Institute for Supply Management is de inkoopmanagersindex gestegen van 54,9 in mei naar 57,8 in juni. Dat is het hoogste niveau in bijna drie jaar. Door persbureau Bloomberg geraadpleegde economen gingen ervan uit dat er een waarde van 55,3 uit zou rollen. Een toename van bijna drie punten in één maand is uitzonderlijk veel te noemen en schept, afgezet tegen De detailhandelsverkopen in de VS waren enigszins tegenvallend. De voor de volatiele componenten geschoonde detailhandelsverkopen bleven in mei onveranderd op maandbasis. Gerekend werd op een lichte stijging van 0,3% op maandbasis. Hieruit blijkt dat de Amerikaanse burger toch voorzichtig blijft met geld uitgeven. De aankopen van bijvoorbeeld elektronische apparatuur lieten de grootste daling zien van de afgelopen zeven jaar en bij de supermarktketens liepen de bestedingen met 1% terug. Positief was wel dat de verkopen van de voorgaande maanden stevig opwaarts werden herzien. Dit wordt ondersteunt door het toenemende consumentenvertrouwen. Onder aan de streep laat de VS zien dat zij nog steeds in staat is een gezonde groei te realiseren, waarbij het vertrouwen door de eigen bevolking en ook het bedrijfsleven zeer positief te noemen is. Aandelenbeurzen bewegen daarbij de afgelopen maanden voortdurend rond hun recordniveaus. Wat dat betreft kun je daar niet omheen. Echter de waarderingen zijn hoog te noemen, hetgeen ook door Yellen recent nog eens werd benadrukt. Het maakt dat onze neutrale weging voor deze regio onveranderd blijft. Duitsland trekt de kar Het sentiment binnen de Eurozone is goed te noemen. Dit bleek uit de ESI-index (Economic Sentiment Index) welke het afgelopen kwartaal, sterker dan verwacht,
opliep. De index noteerde daarbij een stand van ruim 110 punten. Een dergelijke indexstand komt overeen met een groeivoet van de Europese economie van 2,5%. Dit is ruim boven de eerder uitgebrachte gemiddelde groeiramingen. Eerder ging men uit van een lichte terugval, echter onterecht. Op basis van het laatste vertrouwenscijfer verwacht men dat de economie in Duitsland met bijna 4% op jaarbasis zal groeien. Dit neigt naar overschatting, maar tussen de regels door lees je dat de groei in Duitsland aan het versnellen is. Dit in tegenstelling tot de VS, waar we juist zien dat deze versnelling achterwege blijft. Evenals in de VS blijft het consumentenvertrouwen hoog in de eurozone. Zie grafiek hieronder. Positief is dat deze verbetering breed gedragen wordt. Nagenoeg alle sectoren dragen hieraan bij, gepaard gaande met een hoog blijvend consumentenvertrouwen. Vooral in landen als Spanje en Frankrijk zien we goede verbeteringen optreden. Uitzondering hierop vormt Italië. Momenteel is het vooral Duitsland wat de klok slaat. Duitse investeerders zien het economische sentiment nog steeds aantrekken. Vooral wordt verwacht dat de Duitse exporten de komende tijd verder zullen toenemen. De geringe loongroei in Duitsland en het verdere economische herstel bij de grootste Duitse handelspartners zijn hiervoor belangrijke factoren. De indicator voor het huidige heersende ondernemersklimaat in Duitsland, de BCI-indicator, liep in juni verder op. De politieke spanningen zijn afgenomen, de werkloosheid neemt geleidelijk af naar het laagste niveau sinds 2009 en de loongroei lijkt zich door te zetten. Dit betekent dat de koopkracht van de burger toeneemt gesteund door een lage inflatie. De inflatie zien we, enigszins tegen de verwachting in, licht teruglopen. De consumentenprijzen stegen in mei met 1,4% op jaarbasis, ver buiten de doelstelling van de beoogde 2% door de ECB. Voor de consument is dit nu positief aangezien de koopkracht nauwelijks wordt aangetast. Echter bij een versnelling van de economische groei mag ervan uit worden gegaan dat de inflatie toch geleidelijk zal gaan oplopen. Met de nadruk op geleidelijk, aangezien de ECB nog geen haast maakt met het verkrappen van het monetaire beleid. Ten slotte nog het Verenigd Koninkrijk. In tegenstelling tot Europa zakte het consumentenvertrouwen in juni hier sterk terug. Ook zien we de inflatie juist daar wel oplopen ingegeven door de zwakkere munt. De gevolgen van de Brexit beginnen voelbaar te worden en de economische groei is duidelijk aan het afkoelen. Gezien de blijvend goede ontwikkelingen in Europa, uitgezonderd het V.K., met Duistland in de voortrekkersrol en ondersteund door een positief
consumenten- en ondernemersvertrouwen maakt dat we vasthouden aan onze overwogen positie in deze regio. China blijft in de pas en Japan? Door het bureau Caixin werden de laatste groeicijfers van de industriële productie over de maand juni gepresenteerd. Deze liggen met 6,50% in juni precies in lijn met de lange termijn groeiprognose. Mooier kan bijna niet. Het groeicijfer was overigens licht boven de algemene verwachting. De detailhandelsverkopen lieten een groei zien van 10,7%. Ook ruim boven de verwachting voor die maand. Daarentegen vielen de private investeringen tegen. Met een verwachte groei van 9 % voor geheel 2017 kwam het cijfer over de maand mei met 6,80% niet in de buurt. Echter, niet geheel ongezond in onze ogen, juist temeer omdat het noodzakelijk is dat de huizenhoge schulden niet te snel en te hard mogen oplopen. Het past dus wel in lijn met de Chinese beleidsmakers welke momenteel de kredietkraan wat aan het dichtdraaien zijn. Dit moet met een subtiele hand gebeuren. Gebeurt dit te abrupt, dan kan de economie de komende tijd hier last van ondervinden. Een voorbeeld hiervan is de huizenmarkt. De prijzen in Beijing lagen 4,1% lager in mei dan in april mede door het beperken van financieringen. De Chinezen blijven doelen op een 6,5% economische groei voor dit jaar en zullen zeer alert reageren als dit groeicijfer in het gedrang komt. Met de aankomende verkiezingen in het vierde kwartaal zal president Xi ervoor waken dat deze groeidoelstelling onder druk komt te staan. De kredietkraan zal dus zeker op een geleidelijke en voorzichtige wijze worden aangedraaid. De inkoopmanagersindex voor de industrie kwam ook weer boven het niveau van 50 uit. Met een stand van 51,7 duidt dit op verdere groei van de Chinese economie. Vooral de toename van de productie en de groei van het aantal nieuwe exportorders zorgden voor deze verbetering. Een teken van aantrekkende wereldhandel. Aan de prijsdaling van de exporten is inmiddels een halt toe geroepen. Sinds december nemen de exportprijzen weer toe. Het oogt allemaal zeer solide en nogmaals met de verkiezingen in aantocht zullen de beleidsmakers geen drastische maatregelen nemen. Een goede voedingsbodem voor een stabiele verdere ontwikkeling van de economie. Een uitstapje naar Japan. De Nikkei-index liet in de afgelopen maand een plus noteren. Is dit een signaal dat de Japanse economie van zich laat spreken? Het tegendeel lijkt het geval. De Japanse industriële output ging in mei met 3,3% op maandbasis onderuit, de grootste daling in de afgelopen 6 jaar. De grootste maanddaling sinds begin 2011. Belangrijke oorzaak hiervoor was de flink afgenomen fabricage van auto's en machines. Met de noodzakelijke inflatie loopt het ook niet zo n vaart. Consumentenprijzen waren in mei met 0,4% op jaarbasis gestegen. Niet echt in de buurt van de door de BOJ beoogde 2,0%. De hiervoor benodigde loongroei gaat te traag en de verwachting is dat de doelstelling van 2% door de centrale bank wordt doorgeschoven. De Japanse consumptie blijft, door de zeer geringe loonstijging in combinatie met een licht aantrekkende inflatie, zwak te noemen. De gemiddelde koopkracht van de burger verslechtert hierdoor. Bedrijven worden hierdoor vervolgens gedwongen om prijsverlagingen van de producten door te voeren. Een soort van vicieuze cirkel wat structurele groei van de Japanse economie in de weg staat.
Onze voorkeur blijft, naast favoriet Europa, uitgaan naar een belegging in de opkomende markten, waarbij China de boventoon voert. De derde economie van de wereld, Japan, liet op de aandelenbeurs een aardige plus noteren. Vandaar de beoordeling om te bezien of een toevoeging aan de portefeuille soelaas biedt. Uit bovenstaande blijkt dat we nog niet overtuigd zijn om een belang in Japan op te nemen. Obligatiemarkt De Federal Reserve heeft zoals eerder gemeld voor de derde keer in zes maanden de rente met 25 basispunten verhoogd naar een bandbreedte van 1% tot 1,25%. Belangrijk daarbij was dat het Amerikaanse stelsel van centrale banken de plannen om de balans af te bouwen vrij heeft gegeven. In een begeleidend schrijven geeft de de Fed aan te verwachten dat met geleidelijke aanpassingen van het monetaire beleid (afbouw monetaire stimulering) de economie in een gematigd tempo zal groeien en dat de arbeidsmarkt verder zal aantrekken. In eerste instantie zal de Fed tot $10 mrd per maand aflopende obligaties niet vervangen. Dat bedrag wordt elk kwartaal met $10 mrd verhoogd tot de gewenste afbouw van $50 mrd per maand. Dankzij het opkoopprogramma heeft de Fed voor $4500 mrd aan beleggingen op de balans staan. Tot nu toe werden aflopende obligaties steeds vervangen door nieuwe. De Fed acht de tijd rijp om de balans af te bouwen tot een omvang die de vraag naar reservebalansen binnen het banksysteem nodig heeft. Naar verwachting neemt de Fed eind 2017 aanvang met de balansverkleining. Het aangegeven tempo van deze reductie laat zien dat de Fed er tevreden mee is dat de economie groeit met een grote Fed-balans, waardoor zij geen noodzaak hebben om beleggingen te verkopen. Ondanks deze aankondiging zagen we dat de 10-jaars rente niet verder opliep, maar gedurende deze maand zelfs daalde. Oorzaak bleek de inflatie te zijn. De consumentenprijsinflatie daalde in juni naar 1,7% op jaarbasis, de laagste stijging sinds 2 jaar. Een zeer vreemde gewaarwording in tijden van volledige werkgelegenheid met licht oplopende salarissen. De obligatiemarkt heeft blijkbaar een andere zienswijze op inflatie dan Yellen. Menig analist is hierover verbaasd. Een lastige situatie voor de Amerikaanse obligatiemarkt. Europese staatsleningen kregen deze maand een tikje te verwerken. Mario Draghi had in zijn speech op het ECBforum in Sintra gezegd dat de centrale bank de parameters van het beleid kan aanpassen als door het herstel van de economie het beleid te ruim wordt. En dan niet door te verkrappen, maar juist om dat beleid min of meer even ruim te houden. De markten interpreteerden dit als 'hawkish', een teken dat de ECB zich voorbereidt op het snel afbouwen van het opkoopprogramma. De boodschap bleek duidelijk. Nu het goed gaat met de economie, komt er een ander monetair beleid. Hierop liepen de lange rentes in Europa behoorlijk op. Door deze aankondiging is er nauwelijks een weg terug. Het zal betekenen dat we voorlopig de laagste renteniveaus gezien hebben en dat vanaf hier de rente wellicht verder gaat oplopen. In welk tempo dit zal zijn is uiteindelijk niet te zeggen. Op dit moment zien wij geen aanleiding onze huidige visie op obligaties aan te passen. De huidige wegingen blijven dan ook onverminderd van kracht. Mededeling De vakantieperiode staat weer voor de deur. Dit betekent dat u in de maand juli en augustus van ons geen maandbericht zult gaan ontvangen. We melden ons graag weer in de maand september met een nieuwe uitgave of eventueel eerder indien er zich bijzondere beursgebeurtenissen manifesteren.
Overzicht asset allocaties en marktprestaties Asset Aandelen Obligaties Vastgoed Grondstoffen Weging Licht overwogen Onderwogen Onderwogen Neutraal Regio Weging Categorie Weging Europa Overwogen Staatsobligaties Zwaar onderwogen Noord-Amerika Neutraal Bedrijfsobligaties Neutraal Japan Zwaar onderwogen High Yield obligaties Overwogen Pacific (exclusief Japan) Neutraal Emerging Markets Neutraal Emerging Markets Licht overwogen Benchmark 31-mei-17 30-jun-17 Performance Performance 2017 juni MSCI World 1.909,90 1.916,43 0,34% 9,33% AEX (Ned) 524,07 507,15-3,23% 4,96% DAX (Dui) 12.615,06 12.411,33-1,61% 8,10% Euro Stoxx 50 (Eur) 3.561,22 3.465,04-2,70% 5,30% Dow Jones Ind (VS) 21.008,65 21.378,55 1,76% 8,18% S&P 500 (VS) 2.414,53 2.424,60 0,42% 8,30% Nasdaq (VS) 6.198,52 6.140,42-0,94% 14,07% Nikkei 225 (Jap) 19.650,57 20.097,52 2,27% 5,14% Hang Seng (Hong K) 25.655,77 25.765,40 0,43% 17,25% MSCI Emerging (Opk. L.) 1.011,77 1.010,80-0,10% 17,75% Think Global Real Estate 38,11 37,37-1,94% -4,96% ishares Barclays Corporate Bonds 130,24 129,68-0,43% -0,35% ishares Euro High Yield 107,25 107,35 0,09% 0,89% ishares EUR Gov.Bnd 5-7 155,26 154,51-0,48% -0,59% ishares EUR Gov.Bnd 7-10 208,68 207,61-0,51% -0,90% JPM Em.Mkt.Bnd ETF 115,55 114,36-1,03% 3,76% Brentolie 50,31 47,92-4,75% -14,63% Goud 1.269,59 1.241,60-2,20% 7,83% Eur/USD 1,1246 1,1427 1,61% 8,41% 3-maands Euribor rente tarief Disclaimer : Ondanks dat de informatie in dit kwartaalbericht is samengesteld met de grootst mogelijke zorgvuldigheid, kunnen er geen rechten aan ontleend worden. Veel van de opgenomen informatie draagt het karakter van een opinie van de samensteller. De geraadpleegde bronnen worden door de samensteller als betrouwbaar beschouwd.