Training Persoonlijke verzorging voor PW
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Inge Janssens Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Persoonlijke verzorging voor PW ISBN: 9789037240658 Edu Actief b.v. 2017 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze training 4 Oriëntatie 7 Kinderen met een specifieke zorgbehoefte 8 Effectief reageren op signalen van kinderen 18 Lichaamscontact tijdens de persoonlijke verzorging 22 Protocollen bij persoonlijke verzorging: werken volgens het vier-ogen-principe 27 Protocollen bij de persoonlijke verzorging 29 Communicatie en interactie tijdens de verzorging 33 Reflecteren 37 Theoriebron Zorg verlenen aan kinderen met een specifieke zorgbehoefte deel 1 38 Theoriebron Zorg verlenen aan kinderen met een specifieke zorgbehoefte deel 2 41 Theoriebron Effectief reageren op signalen van kinderen 43 Theoriebron Lichaamscontact tijdens de persoonlijke verzorging 46 Theoriebron Protocollen bij de persoonlijke verzorging 49 Theoriebron Communicatie en interactie tijdens de persoonlijke verzorging 52 3
Over deze training Over deze training Inleiding Een gespecialiseerd pedagogisch medewerker speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van het kind. Denk aan plassen, handen wassen, jas aantrekken, een puf nemen of insuline spuiten. Een kind leert dit steeds zelfstandiger te doen. Als gespecialiseerd pedagogisch medewerker ondersteun je het kind. Je kijkt heel goed: wat heeft het kind nodig? Wat kan het zelf? Wat kan het met hulp? Dit vraagt vaardigheden om te observeren en aan te voelen wat een kind nodig heeft. Je moet in staat zijn om op een creatieve manier aan te sluiten bij het kind. Je daagt het uit om telkens weer een stapje verder te gaan, zonder dat je over zijn grenzen gaat. Dit leer je in deze training. Daarnaast bekijk je de ondersteuningsbehoeften van kinderen met een specifieke zorgbehoefte, bijvoorbeeld met astma, diabetes of epilepsie. Ook leer je in je werk protocollen en procedures te gebruiken. Een kind wordt steeds zelfstandiger. Leerdoelen Je kunt zorg verlenen aan kinderen met een specifieke zorgbehoefte. Je kunt effectief reageren op signalen van het kind die wijzen op een behoefte aan persoonlijke verzorging. Je kunt discreet omgaan met lichaamscontact tijdens persoonlijke verzorging. Je kunt het vier-ogen-principe toepassen. Je weet volgens welke protocollen en procedures je moet handelen tijdens de verzorging en wanneer je contact moet zoeken met een externe deskundige. Je communiceert actief met het kind en past de interactievaardigheden respect voor autonomie, praten en uitleggen en ontwikkelingsstimulering toe. Beoordeling Beoordelingsformulier < Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten kun je in het beoordelingsformulier terugvinden. De volgende punten zijn belangrijk bij de beoordeling: Je doet actief mee aan de lessen. Je voldoet aan de voorwaarden bij de oefeningen en bij de demonstratie: correcte kleding, goede persoonlijke verzorging, geen sieraden. Je bent actief betrokken bij de uitvoering van de oefeningen. Je past de geleerde kennis toe bij het uitwerken van Demonstratie 1 en 2. 4
Over deze training Planning Planningsformulier < Aan het einde van de training moet je een demonstratie uitvoeren. Plan deze demonstratie tijdig in. Lees eerst de demonstratie goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere oefeningen van deze training op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Oefening 1 Demonstratie 1: Handleiding voor een kind met een specifieke zorgbehoefte Kinderdagverblijven en de buitenschoolse opvang, of andere instellingen waar kinderen worden begeleid, krijgen steeds vaker de vraag of ze kinderen met een specifieke zorgbehoefte willen opvangen. Het gaat om kinderen met: diabetes epilepsie hartproblemen astma sondevoeding beademing een stofwisselingsstoornis. In deze opdracht maak je voor een kind met een van deze specifieke zorgbehoeften een handleiding die in de praktijk gebruikt kan worden. De groep wordt in kleine groepjes verdeeld. Elk groepje krijgt één kind met een bepaalde zorgbehoefte toegewezen. Na afloop kun je alle documenten bundelen. Zo ontstaat een boekwerk waaruit iedereen informatie kan halen voor de praktijk. Casus Dolima is 4 jaar. Ze heeft diabetes type 1. Haar diabetes wordt onder controle gehouden met een insulinepompje. Hayo is 8 jaar. Hij heeft epilepsie. Om de aandoening onder controle te houden, neemt hij medicatie. Toch krijgt hij af en toe een zware aanval. Hij schaamt zich hiervoor. Juan is 5 jaar. Hij heeft hartritmestoornissen en kreeg vorig jaar een pacemaker. Juan is snel moe, krijgt blauwe lippen en zweet heel sterk. Su Lin is 6 jaar. Ze heeft inspanningsastma. In haar tas zitten twee soorten pufjes. Mohammed is 3 jaar. Hij krijgt sondevoeding via een PEG-sonde. Fahid is 2 jaar. Hij krijgt extra zuurstof via een tracheacanule. Anna is 7 jaar. Ze heeft een stofwisselingsstoornis. Ze moet een streng dieet volgen om de stoornis onder controle te houden. Voorbereiding Lees de theorie die hoort bij de zorgbehoefte van jouw kind nog eens door. Maak een planning. Controle Zorg ervoor dat jouw uitwerking voldoet aan de volgende voorwaarden: Je beschrijft de informatie die je moet krijgen van de ouders van een kind met een specifieke zorgbehoefte, om goede zorg te kunnen bieden. Je beschrijft de zorg die een kind met een specifieke zorgbehoefte nodig heeft en de aandachtspunten bij de uitvoering van deze zorg. Je beschrijft voor welke zorg een externe ingeschakeld wordt bij een kind met een specifieke zorgbehoefte. 5
Over deze training Je beschrijft signalen waarop je extra alert moet zijn bij een kind met een specifieke zorgbehoefte. Je maakt een protocol waarin een pedagogisch medewerker snel alle noodzakelijke informatie over de zorg voor een kind met een specifieke zorgbehoefte kan terugvinden. Uitvoering Plan voor jezelf een datum waarop je de demonstratie gaat uitvoeren. Vul deze datum in op je planningsformulier. Lees de casus door. Maak een beschrijving van het kind. Gebruik de gegevens uit de casus als uitgangspunt. Indien nodig vul je deze verder aan. Maak een overzicht van wat je aan de ouders van dit kind vraagt als het voor het eerst aangemeld wordt in de opvang. Welke informatie heb je van hen nodig? Zoek uit welke zorg je verwacht dat dit kind nodig heeft. Beschrijf welke zorg de pedagogisch medewerker kan bieden, onder welke voorwaarden en voor welke zorg een externe ingeschakeld wordt. Zoek uit op welke signalen je extra alert moet zijn bij dit kind. Zoek uit wat de aandachtspunten zijn als je zorg geeft aan dit kind. Vat alle bovenstaande informatie samen in een handleiding over dit kind. Maak daarna een protocol waarin een pedagogisch medewerker snel alle noodzakelijke informatie over het bieden van persoonlijke zorg aan dit kind kan terugvinden. Oefening 2 Demonstratie: Filmpje van een persoonlijk verzorgingsmoment Samen met twee medestudenten ga je een persoonlijk verzorgingsmoment naspelen. Je neemt de gespeelde situatie op met je telefoon of een ander opnameapparaat. Voorbereiding Lees de voorwaarden door bij het kopje Controle. Deze moeten in je filmpje teruggevonden worden. Lees de theoriebronnen nog een keer door. Maak een draaiboek voor het filmpje: Beschrijf het kind (leeftijd, karakter, welke persoonlijke verzorging het nodig heeft, wat het wel kan, wat alleen met hulp). Kies een vorm van persoonlijke verzorging waarbij de pedagogisch medewerker het kind gaat ondersteunen. Maak een script voor het filmpje. Beschrijf wat je gaat zeggen en doen. Oefen het filmpje. Kijk of er nog iets veranderd moet worden om aan de voorwaarden te voldoen. Controle Zorg ervoor dat jouw uitwerking voldoet aan de volgende voorwaarden: Je gaat discreet om met lichaamscontact tijdens de persoonlijke verzorging. Je communiceert actief met het kind tijdens de persoonlijke verzorging. Je respecteert de autonomie van het kind tijdens de persoonlijke verzorging. Je praat met het kind en geeft het uitleg tijdens de persoonlijke verzorging. Je past ontwikkelingsstimulering toe tijdens de persoonlijke verzorging. Uitvoering Plan voor jezelf een datum waarop je de demonstratie gaat uitvoeren. Vul deze datum in op je planningsformulier. Speel het filmpje en neem het op. Houd je aan het script en zorg dat je voldoet aan alle voorwaarden. 6
Oriëntatie Oriëntatie Oefening 1 Boodschappenlijstje Op het bord staat het onderwerp van deze les geschreven. Iedereen krijgt een kladblaadje. Schrijf het woord dat op het bord staat boven aan het blaadje. Zet er een streep onder. Onder de streep schijf je nu een woord of feit dat bij het onderwerp hoort. Geef dan je kladblaadje door naar links. Op het blaadje dat nu voor je ligt, schrijf je weer een woord of feit. Daarna geef je het kladblaadje weer door naar links. Dit gaat zo door tot je je eigen blaadje terug hebt of de docent vraagt om te stoppen. Er mogen geen dubbele woorden of feiten op de kladblaadjes komen te staan. Als je echt niks nieuws weet toe te voegen, zet je een kruisje op het kladblaadje. a. Wist je veel woorden of feiten bij het onderwerp te bedenken? b. Welke nieuwe dingen heb je erbij geleerd? Oefening 2 Heb je ervaring met? Heb jij ervaring met het bieden van ondersteuning bij de persoonlijke verzorging aan een kind met een specifieke zorgbehoefte? Beschrijf je ervaring in een kort verslag met behulp van onderstaande vragen: Waar heb je de ervaring opgedaan? Waarom had dit kind ondersteuning nodig? Hoe heb je de ondersteuning geboden? Kwam je problemen tegen en hoe heb je die eventueel opgelost? Oefening 3 Als ik dit onderwerp hoor, dan wil ik Schrijf het onderwerp van de training op een blaadje en maak daaronder twee kolommen. Boven de eerste kolom schrijf je Dit weet ik al, boven de tweede kolom schrijf je Dit wil ik leren. Persoonlijke verzorging aan een kind met een specifieke zorgbehoefte Dit weet ik al Dit wil ik leren 7
Kinderen met een specifieke zorgbehoefte Kinderen met een specifieke zorgbehoefte Inleiding In de opvang kom je kinderen tegen met een specifieke zorgvraag, bijvoorbeeld kinderen met astma, diabetes of epilepsie. Weet jij eigenlijk welke zorg deze kinderen nodig hebben en waar je op moet letten? Dat ontdek je tijdens deze oefeningen. Soms hebben kinderen specifieke zorg nodig. Leerdoelen Je kunt: zorg verlenen aan een kind met diabetes zorg verlenen aan een kind met epilepsie zorg verlenen aan een kind met een infuus of canule zorg verlenen aan een kind dat sondevoeding krijgt zorg verlenen aan een kind dat extra zuurstof nodig heeft of afhankelijk is van beademing zorg verlenen aan een kind met hart- of longproblemen zorg verlenen aan een kind met een stofwisselingsstoornis. Oefening 1 Filmpje Diabetes Type 1 < Diabetes type 1 Voer deze oefening klassikaal uit. Bekijk het Filmpje Diabetes Type 1. De docent zet het filmpje stop bij de vragen. Voordat je verder kijkt, probeer je zelf een antwoord te geven op de vraag. a. b. Wat gaat er dan mis in het lichaam? 8