Basisreader Dalton Studiejaar 2013-2014 Een taak ontwikkeld in het kader van de opleiding voor het certificaat leraar daltononderwijs, erkend door de Nederlandse Dalton Vereniging ontwikkeld door: René Berends Marrit Demmer Luuck Sanders Wim Vermeulen Hans Wolthuis Opleidingsdocenten daltononderwijs Pabo Deventer, Saxion Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 1
Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 2
Inleiding Het werken met taken is een belangrijk kenmerk van daltononderwijs. Die taken kunnen gezien worden als uitgeschreven blokken onderwijs, met behulp waarvan een leerling of student zich de leerstof eigen kan maken. Voor de opleiding tot het door de Nederlandse Dalton Vereniging (NDV) erkende certificaat leraar daltononderwijs heeft de pabo van Saxion in Deventer gebruik gemaakt van dit specifieke daltonkenmerk. De opleiding is opgezet in de vorm van een taak, een assignment, zoals de grondlegster van het daltononderwijs, Helen Parkhurst, dat noemde. Deze taak dient als leidraad voor de studie voor het certificaat leraar daltononderwijs en is bedoeld voor pabostudenten die in hun pabo-opleiding het daltononderwijs als specialisatie gekozen hebben èn voor leerkrachten van basisscholen die in een nascholingstraject het daltoncertificaat willen behalen. Het certificaat is gekoppeld aan een pabodiploma. Het wordt uitsluitend overhandigd aan diegenen die een pabo-opleiding met goed gevolg afgerond hebben. Pabostudenten die de daltonopleiding volgen, zullen daarom het certificaat pas uitgereikt krijgen tijdens hun diplomering. Het studietraject dat moet leiden tot het behalen van het certificaat is in de vorm van een taak gegoten. Het lijkt een beetje op teach what you preach. Weliswaar is de didactiek op een pabo of een post-hbo-opleiding niet zonder meer op eenzelfde wijze vorm te geven als op een basisschool, in dit geval zien we het als een experiment, een mooie ervaring om de opleiding in de vorm van een taak te gieten, die heel dicht bij de oorspronkelijke indeling van de taak va la Parkhurst ligt. En een heldere taak maakt ook de eisen duidelijk die aan docenten en cursisten gesteld worden. Het maakt ook het studietraject duidelijk, zodat de cursist wekelijks optimaal voorbereid aan de bijeenkomsten kan deelnemen. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 3
INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Organisatie van de cursus 5 Fasering in een daltontaak 7 Daltoncertificering in de vorm van een taak volgens H. Parkhurst 8 Toetsing 12 Bijlagen Bijlage 1; Onderwerpen voor casussen 14 Bijlage 2a; Format voor verslaglegging van een experiment 21 Bijlage 2b; Format voor voorbeelden bij impuls en literatuur 22 Bijlage 3; Format daltonontwikkelingsplan 23 Bijlage 4; Zelfevaluatie / zelfbeoordeling 24 Bijlage 5; SMART formuleren van leerdoelen 25 Bijlage 6; Lijst kernbegrippen zie website Literatuurdeel zie inhoudsopgave artikelen en de onderstaande link: http://www.daltondeventer.nl/cursus1213/basis/ Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 4
ORGANISATIE Globale opzet van het programma: Drie sporen. De bijeenkomsten verlopen in principe steeds via drie sporen. Verbeteringen binnen, c.q. reflectie op de eigen klassenpraktijk, een nieuw thema, nieuwe impuls in relatie tot literatuurbespreking en bijdragen aan de ontwikkeling van dalton -gehalte op schoolniveau. Tijdens de laatste twee bijeenkomsten worden de opbrengsten aan de studiegroep gepresenteerd. Literatuurstudie De nieuwe impuls wordt tijdens en na afloop van de bijeenkomst ondersteund door literatuur. Voor de volgende bijeenkomst bestudeert elke deelnemer deze literatuur, die door middel van een coöperatieve werkvorm wordt getoetst en verdiept. Het is zeer aan te bevelen om ook ter voorbereiding op de bijeenkomsten (een deel van) de bijbehorende literatuur door te nemen. Verbeteren van de eigen klassenpraktijk. In het tweede deel van elke bijeenkomst staat een thema uit het daltononderwijs centraal. We zien dit thema als een impuls om de eigen praktijk te onderzoeken en daarop te reflecteren, om zaken in het eigen onderwijs uit te proberen en eventueel te verbeteren. Rendement is hierbij belangrijk. Rendement op het gebied van leerresultaten en cognitieve ontwikkeling en rendement op het gebied van persoonlijkheidsontwikkeling. Het gaat hierbij om thema s als daltonplan, activerende didactiek, samenwerkend leren, effectiviteitskenmerken, zelfstandig werken en de taak. De structuur is eenvoudig: Een daltonthema, een impuls wordt besproken. Vervolgens wordt nagedacht hoe vanuit deze impulsen binnen de eigen klassenpraktijk geëxperimenteerd kan worden. In de volgende bijeenkomst worden ervaringen uitgewisseld en kan vervolgens een nieuwe impuls volgen. Ontwikkelen op schoolniveau In het derde deel van de bijeenkomsten staat de bijdrage in subgroepen van ongeveer 3 personen aan schoolontwikkeling centraal. De docenten hebben op basis van een analyse van hun eigen (klasse- of school-) praktijk een verbetertraject geformuleerd. Dit leidt tot een onderzoeksopzet. In dit deel van de bijeenkomsten bespreken zij in een intervisieachtige setting de voortgang van hun onderzoek. De deelnemers beoordelen in kleine groepen analyses en voorstellen en doen suggesties voor het onderzoek. De deelnemers kunnen elkaar problemen of vragen voorleggen en feedback vragen op deelproducten. De opbrengsten worden verwerkt in hun onderzoek en in het uiteindelijke product. Doel is via dit onderzoek uiteindelijk een bijdrage aan dalton binnen de eigen school te leveren. In de laatste twee bijeenkomsten presenteren de deelnemers de uitkomsten van hun onderzoeken en geven de relevantie ervan aan voor de school. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 5
De structuur van de bijeenkomsten in schema: Elke bijeenkomst bestaat uit een drietal onderdelen. In het eerste onderdeel wordt de theorie verwerkt, getoetst via een coöperatieve werkvorm. Vervolgens worden ervaringen van de cursisten met kleine experimenten in de eigen klas besproken. In het tweede deel brengt de docent een thema in, een impuls voor een experiment in de eigen klassenpraktijk. In het derde deel van de avond werken de cursisten in subgroepen gedurende de eerste zes bijeenkomsten aan een casus. De docent kan hierbij de individuele groepen ondersteunen, maar het kan ook zijn dat subgroepen elkaar ondersteunen of plenair een tussenrapportage uitbrengen. Via de pijlen aan de rechterkant wordt het traject ter verbetering van de eigen klassenpraktijk weergegeven. Het traject aan de linkerkant geeft de doorgaande lijn aan waarin de dop-groepen (Dop = Dalton Ontwikkel Plan) werken aan hun bijdrage aan de verbetering van een aspect van dalton binnen de eigen school. Hieronder staat een tweetal bijeenkomsten in schema 1a 1b 2a 2b Literatuur toetsen en coöperatief bespreken Nabespreking van ervaringen op basis van theorieën en uitprobeerafspraken uit vorige bijeenkomst: Impuls: Nieuwe theorieen, visies, daltonkennis, (voor)beelden en modellen Uitprobeeropdracht voor komende periode, afspraken in intervisiegroep. Eigen School Klas Praktijk 3 Eigen onderzoek:. schoolontwikkeling onderzoek, ontwerp, afstemming, ontwikkeling, presentatie, Eigen School Eigen School 1a 1b 2a 2b Literatuur toetsen en coöperatief bespreken Nabespreking van ervaringen op basis van theorieën en uitprobeerafspraken uit vorige bijeenkomst: Impuls: Nieuwe theorieen, visies, daltonkennis, (voor)beelden en modellen Uitprobeeropdracht voor komende periode, afspraken in intervisiegroep. Klas Praktijk 3 Eigen onderzoek:. schoolontwikkeling onderzoek, ontwerp, afstemming, ontwikkeling, presentatie, Eigen School Klas Praktijk Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 6
Fasering in een daltontaak Parkhurst faseert haar taken met behulp van de volgende indeling. We proberen in deze taak in hoofdlijnen dezelfde fasering te gebruiken. Preface (Vooraf) De inleiding op de taak moet leerlingen nieuwsgierig maken. Het moet ze motiveren, belangstelling wekken, behoefte creëren (wij spreken van betekenis verlenen); Topic (Het onderwerp) Het onderwerp van de taak. Het centrale idee. Problems (opgaven) Het gaat om de opgaven waarvoor je een oplossing vindt. Actief en probleemoplossend leren. (Een kaart tekenen, een route lopen, een experiment doen). Ook het aanpakgedrag (strategieën) worden opgenomen in de taak Written work (schriftelijk werk). Beschrijving van het schriftelijk werk dat gedaan moet worden. Memory work (Geheugen werk). Al het werk dat leerlingen moeten onthouden staat in de taak vermeld. Conferences (Mondelinge lessen). Binnen de taak zijn er afwisselend groepslessen en individueel werk. Op de taak staat aangegeven op welk moment de groep bij elkaar komt. De leerling kan zich daarop voorbereiden. (discussie, materiaal verzamelen, iets presenteren). References (Naslagwerk). Het naslagwerk dat de leerlingen kunnen hanteren. De mediatheek is belangrijk (Hier voegen we uiteraard internet aan toe). Equivalents (Vereffening). De taak gaat uit van studiebelastinguren, de tijd die voor de taak staat. Op de taak staat vermeld hoe controle en aftekening geregeld is. Het overzicht voor leerlingen en leerkrachten is belangrijk. Parkhurst ontwierp een uitgebreid administratief systeem. Bulletin study (Mededelingenbord). Verwijzingen naar materialen, handleidingen, stappenplannen, etc. Denk aan een prikbord. Departmental cuts (Samenhang). De leerstof wordt in samenhang aangeboden. Parkhurst was fel gekant tegen vakkenonderwijs. Ze streefde integratie na. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 7
Daltoncertificering in de vorm van een taak volgens Helen Parkhurst 0 Preface Je gaat werken op een vooruitstrevende Daltonschool die al tientallen jaren het Daltonpredikaat heeft en jij bent de enige die nog weinig kennis van en ervaring met het Daltononderwijs heeft. Je wilt je bijscholen en daarbij ook een meerwaarde kunnen bieden aan het team waarin je komt te werken (of werkt). Allerlei vragen komen al bij je naar boven; wat zijn de uitgangspunten van Daltononderwijs? Hoe ging de grondlegster te werk? Hoe kun je de uitgangspunten toepassen in de praktijk? Hoe gebeurt dat op mijn (referentie-) school* 1 en welke bijdrage in de schoolontwikkeling kan ik hierin geven?" 1 Topic Via het werken aan deze taak ga je jezelf ontwikkelen tot een startbekwaam daltonleerkracht. Dat betekent dat je kennis hebt opgedaan van de ideeën en opvattingen van Helen Parkhurst, dat je beelden hebt van de hedendaagse daltonpraktijk en dat je verschillende recente (wetenschappelijke) inzichten kunt betrekken op dalton. Wat is dalton; een daltondriehoek als basis Daltononderwijs baseert zich op de onderwijskundige uitgangspunten die door Helen Parkhurst geformuleerd zijn. Maar dat wil niet zeggen dat dalton alleen dat is wat Parkhurst ooit gezegd of geschreven heeft. Er is een daltonpraktijk op de Nederlandse daltonscholen gegroeid met (ook) kenmerken die niet bij Parkhurst te vinden zijn. Daarvan kennis nemen hoort ook een plek te hebben in een opleiding tot daltonleerkracht. Het idee van Parkhurst was dat haar Dalton Laboratory Plan nooit tot een methode uit zou moeten groeien. Leerkrachten zouden voortdurend in onderwijsexperimentjes op zoek moeten blijven naar verbeteringen van de eigen praktijk. Daltononderwijs kenmerkt zich daarom ook door het feit dat men in die praktijk en voor die praktijk voortdurend op zoek is hoe recente (wetenschappelijke) kennis toegepast kan worden. Daarom is de opzet van de cursus richting daltoncertificaat gebaseerd op een drietal peilers: Uitgangspunten Helen Parkhurst Daltonpraktijk Nieuwe inzichten, recente literatuur 1 Referentieschool: De school, waarop de cursist zich richt tijdens deze cursus. Voor docenten meestal de daltonschool, waar ze al werken; voor studenten een daltonschool, waar de student stage loopt, of die hij in verband met verschillende opdrachten, observaties bezoekt. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 8
De hoekpunten als werkterrein * Helen Parkhurst Een goede daltonleerkracht heeft kennis van de drijfveren van Helen Parkhurst, de tijd waarin ze leefde, haar ideeën over onderwijs en opvoeding * Daltonpraktijk Natuurlijk heeft een daltonleerkracht kennis van de uitwerkingen van dalton, zoals die op verschillende scholen vorm hebben gekregen. Het gaat hierbij om voorbeelden, ideeën, en kennis van aanpakken en methodieken. De daltonleerkracht vraagt ook naar de verantwoording, de onderbouwing van de gemaakte keuzes. Daltonpraktijk is voor hem bron, model en toepassingsgebied, * Recente (wetenschappelijke) inzichten Dalton kan anno 2000 niet meer hetzelfde zijn als in het begin van de vorige eeuw. De daltonleerkracht probeert recente wetenschappelijke inzichten te integreren in zijn daltonpraktijk. Grondhouding is reflexiviteit De kern van de driehoek is echter de reflexieve leerkracht. De leerkracht die vanuit een onderzoekende houding zijn onderwijs evalueert, bijstelt en eventueel met nieuwe ideeën experimenteert. Een daltonleerkracht integreert de concepten van Parkhurst, recente wetenschappelijke inzichten en ervaringen in een daltonpraktijk en zoekt naar kwalitatieve verbetering van onderwijs: Dalton is no method, no system; Dalton is an influence, a way of life (Parkhurst, 1924). Doelen Met het behalen van het certificaat wordt gewerkt aan de volgende doelen: 1. De docent toont een open, kritische en reflectieve houding naar onderwijsvernieuwingen in het algemeen en naar het daltononderwijs in het bijzonder. (Hij kan een gemotiveerd en onderbouwd standpunt innemen met betrekking tot de theorie en de praktijk van dalton) 2. De docent kan relevante literatuur met betrekking tot het daltononderwijs aan zijn praktijk koppelen. (Daarvoor bestudeert hij in ieder geval Education of the Daltonplan van Helen Parkhurst (hoofdstuk 1 en 2) en de andere artikelen uit de literatuurreader. Daarnaast stelt hij in overleg met de begeleiders zelf een literatuurlijst op. 3. De docent kan relevante wetenschappelijke inzichten koppelen aan zijn daltonpraktijk. (Hij bestudeert een onderwerp naar keuze en legt een relatie met de daltonpraktijk, bijvoorbeeld effectiviteitskenmerken in relatie tot daltononderwijs) 4. De docent is op de hoogte van de daltonpraktijk en ontwikkelingen hieromtrent, zowel binnen als buiten zijn school (Hij bezoekt een of meer daltonscholen en kan de werkwijze op daltonkenmerken vergelijken met zijn eigen referentie-school) 5. De docent draagt bij aan ontwikkeling van dalton op zijn school (Hij maakt een keuze uit een van de aangeboden onderzoeksopdrachten van de school of hij formuleert zelf een onderzoeksopdracht. Vervolgens werkt hij deze uit.) 6. De docent kan pedagogische doelen, didactische principes en didactische uitwerkingen voor zijn eigen daltonpraktijk inhoud en vorm geven. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 9
Competenties (Bijvoorbeeld: hij ontwerpt een taak, voert deze uit en verwerkt evaluatie en feedback in het eindproduct) 7. De docent formuleert aan het eind van het traject enkele ontwikkelingspunten voor zich zelf en voor de school. (Hij geeft aan wat hij in dit kader kan bijdragen, bijvoorbeeld het beschrijven van een doorgaande lijn binnen de school rondom de peiler vrijheid en deze doorgaande lijn met (visuele) voorbeelden kunnen onderbouwen) In het volgende overzicht zijn de competenties uit de fase lio-bekwaam opgenomen, die gelden voor het basismoduul daltononderwijs. 1.22 Hij geeft de kinderen leiding maar laat hun ook verantwoordelijkheid en geeft hun een eigen inbreng 1.23 Hij brengt een goede samenwerking tot stand met de kinderen en tussen de kinderen onderling 1.24 Hij evalueert positief en negatief (groeps)gedrag met de kinderen 2.21 Hij vormt zich een goed beeld van het sociale klimaat in een groep, van het individuele welbevinden van de kinderen en van de vorderingen die zij maken op het gebied van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid 2.24 Hij toont zich gevoelig voor culturele verschillen en kan m.b.v. leerinhouden bruggen bouwen tussen culturen 2.25 Hij waardeert de inbreng van de kinderen, is nieuwsgierig naar hun ideeën en complimenteert hen regelmatig. Hij stimuleert hen om kritisch na te denken over hun opvattingen en gedrag en om daarover in de groep te communiceren. 2.26 Hij enthousiasmeert leerlingen voor de leerinhoud 2.27 Hij creëert een veilige leeromgeving en straalt voldoende gezag uit 2.28 Hij is zich bewust van zijn eigen normen en waarden. Hij heeft zelfkennis ten aanzien van de kwaliteit van zichzelf als uniek individu en de eigen sterktes en zwaktes als leraar 2.29 Hij kan zijn pedagogische opvattingen verantwoorden en ook hoe hij de groep of individuele kinderen aangepakt heeft. 3.22 Hij varieert en differentieert in zijn werkwijze zowel groepsgewijs als individueel. Hij neemt tijdens het werken met de groep waar wat er in de klas gebeurt en anticipeert daarop (Adaptief) 3.23/ 3.32 Hij evalueert die activiteiten en de effecten ervan en stelt ze zo nodig bij, voor de hele groep, maar ook voor individuele leerlingen 3.25 Hij is vertrouwd met de opbouw van de leerinhouden in leerlijnen en met de samenhang daartussen 3.26 Hij heeft kennis van (onderzoeksmatig) ontwerpen van onderwijs, algemene en vakdidactieken en didactische leermiddelen 3.28 Hij stemt de leerinhouden en ook zijn doen en laten af op de kinderen en houdt rekening met individuele verschillen 3.29 Hij vormt zich een goed beeld van de mate waarin de leerlingen de leerinhouden beheersen en de wijze waarop zij hun werk aanpakken 3.30 Hij ontwerpt vanuit een rijk repertoire aan onderwijsmodellen speel- en leeractiviteiten die voor leerlingen uitvoerbaar zijn en die zelfwerkzaamheid bevorderen. Hij voert deze met de leerlingen uit. 3.31 Hij geeft opbouwend commentaar op het werk van zijn kinderen en op de manier waarop ze werken. Hij doet op basis van evaluatie en toetsing betrouwbare uitspraken over hun kennis en de vaardigheid. 3.33 Hij leert de kinderen leren, ook van en met elkaar, om daarmee onder Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 10
andere hun zelfstandigheid te bevorderen 3.34 Hij toetst het eigen handelen aan zijn eigen subjectieve concept 3.35 Hij kan zijn vakinhoudelijke en didactische opvattingen vanuit de theorie verantwoorden en ook hoe hij met de groep of individuele kinderen gewerkt heeft. 4.21 Hij hanteert op een consequente manier concrete, functionele en door de kinderen gedragen procedures en afspraken 4.23 Hij gebruikt organisatievormen, leermiddelen en leermaterialen die leerdoelen en leeractiviteiten ondersteunen 4.24 Hij houdt een planning aan die bij de kinderen bekend is en gaat adequaat om met tijd. In onverwachte situaties improviseert hij op een professionele manier en stelt daarbij duidelijke prioriteiten 5.21 Hij neemt vruchtbaar deel aan collegiale consultatie en intervisie 6.21 Hij verantwoordt zijn professionele opvattingen en werkwijze met betrekking tot een leerling aan ouders en andere mensen en instellingen buiten de school en past in gezamenlijk overleg zo nodig zijn werk met die leerling aan 6.22 Hij signaleert situationele invloeden en onderneemt zo nodig actie om er wat mee te doen 6.24 Hij kent de professionele infrastructuur waar zijn school onderdeel van is 7.21 hij is op de hoogte van actuele ontwikkelingen op het gebied van pedagogiek en didactiek die relevant zijn voor zijn onderwijs 7.23 hij is op de hoogte van de onderwijspraktijk in andere scholen voor primair onderwijs en vervolgscholen en ook van actuele ontwikkelingen op het gebied van pedagogiek, didactiek, inhouden, werkwijzen en organisatievormen in het primair onderwijs 7.24 hij werkt planmatig aan de ontwikkeling van zijn bekwaamheid, op basis van een goede analyse van zijn competenties. Hij vraagt hierbij feedback aan betrokkenen in zijn omgeving 8.21 Hij kan schriftelijk beargumenteren in hoeverre bevindingen uit onderzoeksartikelen in tegenspraak zijn met elkaar of in overeenstemming zijn met de conclusie en hier implicaties voor de onderwijspraktijk uit afleiden. 8.26 Hij kan de resultaten van een data-analyse gebruiken om antwoord te geven op de onderzoeksvraag en een conclusie te trekken gericht op de eigen onderwijspraktijk. 8.27 Hij kan onderzoeksresultaten uitleggen, verantwoorden en presenteren. De taak levert een aantal producten op, die beschreven staan onder de kopjes: problems, written work en memorywork 2. Problems In de loop van deze taak heeft de student aan verschillende opdrachten gewerkt. Deze opdrachten leiden deels tot concrete geschreven producten (zie het kopje written work ) en deels tot parate kennis en inzichten (zie memory work ) Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 11
De problems (opdrachten) 1. Literatuur De cursist heeft voor de verschillende bijeenkomsten de verplichte literatuur uit de basisreader bestudeerd op zodanige wijze dat hij hierover toetsvragen kan beantwoorden en op basis van de literatuur beargumenteerde standpunten kan innemen. (memory-work). Naast de verplichte literatuur zoekt de student ongeveer 200 pagina s aanvullende literatuur op basis van onderstaande casus en/of persoonlijke interesse. 2. Individueel: experiment of voorbeeld Voor elke bijeenkomst geldt: de cursist heeft de gelezen literatuur en/of de impuls van de vorige bijeenkomst verwerkt in een concrete actie. Voor een docent of student met een daltonpraktijk betekent dit dat hij op basis van deze (nieuwe?) inzichten en reflecties een experiment doet in zijn eigen daltonpraktijk. Voor een student zonder eigen daltonpraktijk of mogelijkheid daadwerkelijk te experimenteren betekent dit dat hij bij de betreffende concepten en ideeën concrete voorbeelden zoekt, c.q. bedenkt. (written work). 3. Groepsopdracht: uitwerken van een casus In een groep van 2 tot maximaal 4 cursisten werken de cursisten samen aan een casus. Een dergelijke groep noemen we een DOP-groep (DOP staat voor: dalton ontwikkelings plan). Deze casus kan een door daltondeventer ontwikkelde opdracht zijn (zie bijlage 1) maar de student kan er ook voor kiezen een onderzoek- of ontwikkelopdracht van een daltonschool te adopteren. Ook kan de student zelf met een voorstel voor een casus komen. In de tweede bijeenkomst maken de studenten een keuze voor een opdracht en worden de DOP-groepjes samengesteld. Uiterlijk tijdens de derde bijeenkomst worden de DOP-plannen definitief vastgesteld op basis van het digitaal aangeleverde format (bijlage 3). De student onderbouwt zijn casus vanuit de literatuur. Dit kunnen artikelen uit de basisreader betreffen, maar ook worden hier de 200 pagina s nieuwe, zelf gezochte literatuur gebruikt. In het kader van het werken aan de casus is het verplicht tenminste een werkbezoek aan tenminste één daltonschool af te leggen. De casus resulteert in een presentatie aan de cursusgroep (en evt de opdrachtgever) in cursusweek 7 of 8 en in een onderzoeksverslag volgens een vast format (bijlage 3). Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 12
3. Written work Tijdens de eerste zeven bijeenkomsten staat steeds een bepaald thema centraal. Deze thema s zijn impulsen voor een experiment in de eigen praktijk of een uitdaging om deze thematiek via heldere voorbeelden concreet te maken. De cursist heeft in de bijeenkomst volgend op de betreffende impuls het ingevulde format 2a (experiment) of 2b (voorbeelden) bij zich. Daarnaast werkt de groep tijdens elke bijeenkomst aan een casus via een daltonontwikkelingsplan. Op het eind van bijeenkomst 8 levert de cursist een portfolio in met: 1. De 3 uitgewerkte formats (experiment of voorbeeld) waar hij het meest trots op is (zie bijlage 2a, c.q. 2b), 2. Het Daltonontwikkelingsplan (zie bijlage 3) met de bijbehorende casus, inclusief bewijsstukken / producten 3. Een persoonlijke literatuurlijst (200 pagina s nieuwe literatuur) Deze lijst bevat schrijver, titel, aantal pagina s, eventueel webadres, etc 4. Een ingevulde zelfevaluatie/beoordeling (bijlage 4). Bovendien: aantoonbare aanwezigheid bij 7 bijeenkomsten (bijeenkomst 7 en 8 verplicht!) 4. Memory work Bij elk thema hoort ook een pakketje basisliteratuur. De kennis van deze basisliteratuur wordt getoetst in bijeenkomst 7 of 8 (externe cursisten) en voor de interne cursisten in de eerstvolgende toetsweek (week 10). In bijlage 6 staan de kernbegrippen van de basisliteratuur vermeld als een soort studiewijzer, een leidraad voor de bestudering van de basisreader voor de toets. (volgt later; zie website: http://www.daltondeventer.nl/cursus1213/basis/ ). 5. Conferences Tijdens bijeenkomst 1 tm 7 staat telkens een conference op het programma. De conference betreft steeds een thema. Dit thema wordt benaderd vanuit de invalshoeken Parkhurst, Recente literatuur en Daltonpraktijk. Aan de conferences is steeds basisliteratuur verbonden. Cursisten, die denken over een bepaald onderwerp reeds voldoende te weten vanuit de drie perspectieven kunnen in de tijd van de betreffende conference zelfstandig werken aan hun daltonontwikkelplan of bijvoorbeeld de literatuurstudie. Bijeenkomst 1 Bijeenkomst 2 Bijeenkomst 3 Bijeenkomst 4 Bijeenkomst 5 Bijeenkomst 6 Bijeenkomst 7 Bijeenkomst 8 Biografie H. Parkhurst, DOP Presentaties DOP, pedagogiek van dalton, curriculair spinnenweb, de taak a la Parkhurst (beknopt) dalton kernwaarde Vrijheid en de taak dalton kernwaarde Zelfstandigheid en de taak dalton kernwaarde Samenwerken en de taak Building learning power, effectiviteit en dalton dalton kernwaarde Reflectie en de taak Eindpresentaties (plenair of in 2 subgroepen) Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 13
6. References Literatuurdeel (laatste deel van deze reader) In deze taak wordt verwezen naar een aantal vaste informatiebronnen. Het gaat daarbij om de websites: www.daltondeventer.nl en www.daltonplan.nl 1. Berends, R. (2010). Onvermoeibaar ontwerper van het daltononderwijs. Pedagogiek in Praktijk, oktober 2010) 2. Parkhurst, H. (1924). Education on the Dalton plan, hsk 1 en 2. 3. Wolthuis, H., Wisselink, G., Sanders, L. en Berends, R. (2006). Een aanzet voor een instrument voor ontwikkelingslijnen binnen Daltononderwijs in: JSW (2006) 4. Wolthuis, H. (2008). Kijkwijzer ontwikkelingslijnen binnen daltononderwijs 5. Van der Ploeg, P. (2008). Negatieve vrijheid. Deventer: www.daltonplan.nl 6. Van der Ploeg, P. (2008). Positieve vrijheid. Deventer: www.daltonplan.nl 7. Ormrod, J. E. (2006) Self-regulation in: Essentials of Educational Psychologie, New Yersey Columbus, Ohio: Pearson Merrill Prentice Hall, page 103-107 8. Van der Ploeg, P. (2008). Daltonplan: verantwoorde verbetering van onderwijs. Deventer: www.daltonplan.nl 9. Sanders, L. (2007). Daltononderwijs en de taak a la Helen Parkhurst. Deventer: www.daltonplan.nl 10. Van der Ploeg, P. (2010). De theorie op het tweede gezicht in: Dalton Plan: oorsprong en theorie van het daltononderwijs, Saxion Dalton University Press, september 2010 11. Berends, R. (2011). Onbedoelde opbrengsten van opbrengstgericht werken 12. Choinowski, N. (2007). Samen werken Samen leren. Deventer: www.daltondeventer.nl. 13. Wolthuis, H. (2012). Directe instructie en dalton. Deventer: www.daltondeventer.nl. 14. Nederlandse dalton vereniging, (2012). Daltonidentiteit. Leren is werken, zelfstandig en samen. Den Haag: www.dalton.nl. 15. Berends, R. (2012). Reflectie en dalton. Deventer: www.daltondeventer.nl. 16. Aarssen, J., Van der Bolt, L., Leseman, P., Davidse, N.J., De Jong, M.T., Bus, A.G. en Mesman, J (2010). Zelfsturing als basis van de ontwikkeling van het kind Sardes Speciale Editie, nummer 9, september 2010. 17. Berends, R. (2012). Building Learning Power en dalton. Deventer: www.daltondeventer.nl. Verder is het de bedoeling dat studenten additionele literatuur lezen, afhankelijk van keuzes die er in het studietraject binnen de taak gemaakt worden. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 14
Tips voor aanvullende literatuur Roel Röhner, Hans Wenke: Mariët Förrer, Simon Veenman: Monique Boekaerts: Leve de school Coöperatief leren in de basisschool Leren en instructie 7. Equivalents De NDV verplicht opleidingsinstituten de daltonopleiding de minimale omvang van 160 sbu s te geven (6 ects). In deze taak is de omvang als volgt onderverdeeld: - 8 bijeenkomsten van 3,5 uur (28 uur) - Het bestuderen van 200 bladzijden basisliteratuur (25 uur) - Het bestuderen/ lezen van 200 bladzijden keuzeliteratuur (25 uur) - Het uitwerken van de casus (DOP-plan) (56 uur) - Het voorbereiden en uitwerken van opdrachten in het verlengde van de impulsen van de zes bijeenkomsten: 6 x 4 uur: (24 uur) - Het schrijven van het miniportfolio ( 4 uur) Toetsing Miniportfolio en mc-toets Aan het eind van de cursus wordt van studenten verwacht zijn zij hun opgedane kennis verantwoorden door middel van een miniportfolio. Dit bestaat uit de volgende onderdelen: - een onderbouwd antwoord op de vraag waarom jij een echte daltonleerkracht bent/wilt worden (omvang 2 A4) - uitwerking van 3 experimenten - het dop-product, een verantwoording hiervan en een weergave van de presentatie - een zelfbeoordeling (zie format) Voor cursisten: MC-toets in bijeenkomst 8 (er worden tijdens de bijeenkomsten toetsvragen geoefend) miniportfolio inleveren (per mail) 2 weken voor de eindpresentaties Voor Pabo studenten: MC-toets in 2.8 /herkansing in 3.6 miniportfolio inleveren in 2.8 MC-toets in 4.8 / herkansing in 4.11 miniportfolio inleveren in 4.8 8. Bulletin study In de loop van het studietraject zul je geregeld artikelen, sites, materialen, handleidingen, stappenplannen, etc. tegenkomen, die misschien ook wel interessant zijn voor al je medecursisten of juist voor een bepaalde dopgroep. Bij het begin van de bijeenkomst kun je de betreffende info op het mededelingenbord hangen. Natuurlijk kun je ook daarnaast ook de maillijst van de cursusgroep gebruiken. Op de website van DaltonDeventer zal ook een pagina ingericht worden als Bulletin Board. 9. Departmental cuts Samenhang met andere vakken vind je in deze taak niet. Wel is de opzet van de taak zodanig, dat een optimale samenhang gerealiseerd wordt tussen de impulsen van de bijeenkomsten, de literatuurstudie en de daltonpraktijk. Tijdens het impulsonderdeel zullen ook elke bijeenkomst de verbanden tussen de informatie van de verschillende bijeenkomsten aan de orde komen. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 15
Bijlage 1 Onderwerpen voor casussen Groepsopdracht: uitwerken van een casus In een DOP-groep van 2 tot maximaal 4 cursisten werken de cursisten samen aan een casus. Deze casus kan een door de docenten geconstrueerde opdracht zijn (zie hieronder) maar de student kan er ook voor kiezen een onderzoek- of ontwikkelopdracht van een daltonschool te adopteren. Ook kan de student zelf met een voorstel voor een casus komen. De student onderbouwt zijn casus vanuit de literatuur. Hiervoor kunnen artikelen uit de basisreader gebruikt worden, maar ook kan hier (een deel van) de keuzeliteratuur (200 pagina s) op worden afgestemd. Bovendien is het verplicht tenminste een bezoek aan tenminste één daltonschool af te leggen. De casus resulteert in een presentatie aan de cursusgroep (en evt de opdrachtgever) in cursusweek 7 of 8 en in een onderzoeksverslag volgens een vast format (bijlage 3). Een aantal casussen is door de docenten nader uitgewerkt. Studenten hebben de keuze uit deze onderwerpen. Daarnaast is er de mogelijkheid voor de student een eigen casus te kiezen en uit te werken, maar wel in overleg met de docent. Voor een aantal uitgewerkte casussen, cq thema s zijn er bij daltondeventer informatiedozen samengesteld. Neem contact op met de docenten om deze informatiedozen in te kunnen zien. Onderwerpen voor uit te werken casussen kunnen zijn: een keuze uit onderstaande lijst casus gekoppeld aan (dalton-)scholen studenten mogen ook zelf een voorstel voor een casus voorleggen aan de daltondocent. Basislijst casussen: 1. Een analyse van een school die wil starten met daltoniseren In deze regio zijn er basisscholen die bezig zijn zich te ontwikkelen tot daltonschool. Ze starten met een daltoncursus en willen graag een nulmeting. Wat doen we al en waar moeten we naar toe? De opdracht is: Maak een afspraak met de school, Gebruik onder andere de Kijkwijzer (in basisreader) en maak een rapport, waarin je de school beschrijft vanuit een ontwikkelperspectief richting dalton. Presenteer dit resultaat aan de school en verwerk de feedback in je presentatie aan de cursusgroep. Toetsing: Powerpoint- presentatie op de basisschool en in de cursusgroep. Bovendien een proces/productverslag (12 15 pag.) 2. Reken- of taalonderwijs in de vorm van een taak Rekenen en taal staan op een daltonschool wel altijd op de taakbrief, maar heel vaak in de vorm van een opsomming van opdrachten. Deze manier heeft niets van doen met de taak zoals Parkhurst die ontwikkelde, maar ook eigenlijk niets met de principes van het huidige daltononderwijs. Dat kan toch anders, ook als de school gewend is een bestaande methode te gebruiken? De opdracht is: Neem als uitgangspunt een hoofdstuk of een leerstofblok uit een methode voor rekenen of taal. Bestudeer de handleiding van de methode met het oog op didactische en organisatorische (en pedagogische?) uitgangspunten. Zet de leerstof om in een dalton-weektaak Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 16
met een breed perspectief (= de leerstof dient als kennis en/of vaardigheid om een taak goed uit te kunnen voeren). Denk o.a. aan: relevantie van de leerstof, instructie (wanneer, hoe en voor wie?), een theoretische onderbouwing van de taak. Het is de bedoeling dat deze taak op enkele dagdelen wordt uitgevoerd op een Daltonschool. Toetsing: presentatie door middel van video-opnames en een proces/productverslag (12 15 pag.) 3. Ontwikkelingslijn vrijheid/zelfstandigheid op een school of Ontwikkelingslijn samenwerken op een school Of Ontwikkelingslijn reflectie op een school Als je kinderen vraagt om te gaan samenwerken, terwijl ze dat nog nooit echt hebben geleerd of gedaan, dan gaat het vaak mis. Hetzelfde geldt voor zelfstandig werken en voor het uitvoeren van opdrachten waarin ze veel vrijheid ervaren. Het gaat pas goed als kinderen van jongs af aan vaardigheden leren die gericht zijn op samenwerken enz. Welke vaardigheden hebben ze eigenlijk nodig? Aan welke voorwaarden moeten kinderen, moet de groep, de omgeving voldoen om deze vaardigheden aan te leren? En op welke leeftijd bied je deze vaardigheden aan? Wat mag je bijvoorbeeld verwachten van negenjarige kinderen binnen deze gebieden? Hoe ver wil je eigenlijk gaan als school in het samenwerken of in het geven van ruimte (vrijheid) aan kinderen? De opdracht is: Breng een bezoek aan een daltonschool, spreek met de directie en met leerkrachten over dit onderwerp. Lees het schoolplan en de schoolgids. Beschrijf vervolgens een ontwikkelingslijn op een van deze gebieden voor de gehele school. Kies voor een praktische invulling met een theoretische onderbouwing. Als de school al over dergelijke ontwikkelingslijnen beschikt, kun je deze analyseren en verbetervoorstellen doen in overeenstemming met de wensen en mogelijkheden van de school. Toetsing: Powerpoint-presentatie en een proces/productverslag van (12 15 pag.)) 4. Verbetering van het pedagogisch klimaat Het creëren van een veilige leeromgeving wordt algemeen gezien als een voorwaarde om goed onderwijs te kunnen geven. Kinderen moeten het fijn hebben op school, ze moeten er met plezier naar toe gaan en vertrouwen hebben in zichzelf, in andere kinderen en in de leerkracht. In de klas en in de school zal daarom steeds aandacht moeten zijn voor het scheppen, in standhouden en verbeteren van een goed pedagogisch klimaat. Dat geldt zeker ook voor een Daltonschool, waar kinderen moeten leren samenwerken, de zelfstandigheid van kinderen wordt bevorderd en waar ze ruimte krijgen om aan hun taken te werken. De opdracht is: Breng een bezoek aan een daltonschool, spreek met de directie en met leerkrachten over dit onderwerp. Lees het schoolplan en de schoolgids. Stel in overleg met de school een verbeterplan op waardoor het pedagogisch klimaat in de onderbouw of in de bovenbouw een flinke kwaliteitsimpuls krijgt. Het plan omvat ook een voorstel voor een invoeringstraject. Het wordt een praktisch product met beschrijvingen, afbeeldingen en foto s en een theoretische onderbouwing. Toetsing: Powerpoint-presentatie en een proces/productverslag van (12 15 pag.) Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 17
5. Ontwikkeling van een meetinstrument m.b.t. zelfregulerend leren Ieder kind leert op zijn eigen manier, past eigen leerstrategieën toe. De één leert vooral door te doen, de ander door te denken, weer een ander door kennis toe te passen enz. De leercyclus van Kolb geeft bijv. aan welke stadia er in een leerproces te onderscheiden zijn. Steeds meer scholen vinden het belangrijk om hier rekening mee te houden in hun onderwijsaanbod. Kinderen blijken ook goed in staat te zijn hun eigen leerstrategieën te onderkennen en daarnaar te handelen. We praten dan over metacognitieve vaardigheden die aangeleerd kunnen worden. Als kinderen hierin voldoende vaardig zijn, zijn ze in staat om hun eigen leerproces voor een groot deel ter hand te nemen en daar verantwoordelijkheid voor te dragen. De opdracht is: maak een bruikbaar meetinstrument waarmee je kunt bepalen in hoeverre leerlingen in staat zijn om hun eigen leerproces te reguleren. Gebruik het instrument op een daltonschool en geef naar aanleiding hiervan doelgerichte aanbevelingen. Een theoretische onderbouwing van het instrument mag niet ontbreken. Toetsing: Presentatie van het meetinstrument en een proces/productverslag van (12 15 pag.) 6. Portfolio s op een Daltonschool Hoe houd je zicht op de ontwikkeling van kinderen? Wie is daar eigenlijk verantwoordelijk voor? Veel leerkrachten zullen zichzelf noemen en tegelijk aangeven dat het een hele klus is om goed zicht te houden op alle kinderen. Op een Daltonschool worden kinderen zelf verantwoordelijk gemaakt voor hun eigen ontwikkeling. We kunnen ze helpen door het instrument van het portfolio te introduceren om hier zicht op te houden. Wat houdt zo n portfolio in? Wat komt erin? Door wie wordt het gevuld? Wie mogen er in kijken? Welke pedagogische en didactische uitgangspunten zijn hierbij van toepassing? Hoe bouw je een portfolio op vanaf groep 1? Denk ook aan de toegankelijkheid van het portfolio. De opdracht is: Ga op zoek naar de theorie rondom portfolio s. Neem contact op met verschillende Daltonscholen die hiermee werken en vergelijk deze met elkaar op dit punt. Schrijf een voorstel met betrekking tot de invoering van portfolio s op een Daltonschool. Neem daarin ook een eigentijdse variant op van de graphs die Parkhurst gebruikte voor het bijhouden van de leeractiviteiten. Toetsing: presentatie van het voorstel in de vorm van een praktische uitwerking en een proces/productverslag (12 15 pag.) 7. Onderzoek naar de aansluiting tussen Dalton PO en Dalton VO Het zou toch vreemd zijn als kinderen die op een daltonbasisschool hebben gezeten een groot verschil ervaren als ze op een dalton-voortgezet onderwijs school terechtkomen. Toch is het niet ondenkbaar dat het gebeurt, omdat een dalton vo-school te maken heeft met een grote instroom van kinderen van vele (niet-dalton) basisscholen. Dan moet je toch water bij de (dalton)wijn doen? Hoe herkenbaar zijn de daltonprincipes in het vo? Worden ze opdezelfde wijze geïnterpreteerd als in het primair onderwijs? Hoe wordt dit ervaren door leerlingen die op een daltonbasisschool hebben gezeten? Zijn er plaatselijke contacten tussen dalton po en dalton vo scholen? Op welke terreinen is er sprake van afstemming tussen de scholen? De opdracht is: onderzoek de beide schooltypes met het oog op de daltonprincipes en de praktische vertaling hiervan op school- en klasseniveau. Breng een bezoek aan beide scholen en geef een uitgebreid Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 18
advies (aan de po school en de vo school) teneinde de aansluiting tussen beide scholen te verbeteren. Toetsing: presentatie van het onderzoek en het advies dmv een powerpoint en een proces/productverslag (12 15 pag.) 8. Beoordeel de kwaliteit van een Daltonschool De Nederlandse Dalton Vereniging beoordeelt iedere vijf jaar een daltonschool op basis van een groot aantal criteria, waaronder de uitgangspunten en de vertaling van de daltonprincipes. De daltonvisiteurs brengen de resultaten van hun visitatie uit in een rapport waarin de stand van zaken wordt beschreven en waarin aanbevelingen worden gedaan die tot verbetering zouden moeten leiden. In deze opdracht ben jij een daltonvisiteur en ga je op bezoek bij een daltonschool. Je maakt gebruik van het bestaande visiteurs beoordelingsformat om de school in beeld te brengen. Dat doe je door middel van observatie, gesprekken met de schoolleiding en leerkrachten, bestudering van schooldocumenten en zo mogelijk klassenbezoeken. Vervolgens stel je een rapport op (met aanbevelingen) en stuur je dit naar de directeur van de school die daar vervolgens op kan reageren. Met de directeur vindt een afrondend gesprek plaats. Toetsing: presentatie van de hoofdlijnen van het eindrapport en een proces/productverslag (12 15 pag., excl. het rapportageformat) 9. Dalton in groep 3? Het aanvankelijk lezen en rekenen in groep 3 eist een belangrijke plaats op en wordt meestal door middel van een sterk gestructureerde methodes aangeboden, waarbij relatief veel aandacht wordt besteed aan (klassikale) instructie. Het onderwijs in deze groep wordt vaak, zowel door kinderen als door leerkrachten ervaren als strak keurslijf, waarbij weinig ruimte is voor vrije (keuze)momenten. Ook op een daltonschool zie je dat er in vooral groep 3 geworsteld wordt met een concrete vertaling van de begrippen zelfstandigheid en vrijheid. Hoe kan het anders? Op welke manier kan ook in groep 3 gewerkt worden vanuit de daltonprincipes? Hoe kunnen de bestaande methodes voor taal/lezen en rekenen vertaald worden naar de daltonpraktijk? Hoe kun je ervoor zorgen dat deze hobbel tussen groep 2 en groep 4 voor de kinderen een stuk lager wordt? Overigens: Parkhurst zag het werken met taken vooral voor kinderen vanaf 9 jaar. Daar had ze duidelijke opvattingen over. Neem deze overwegingen mee in de uitwerking. De opdracht is: Maak een taakbrief (weektaak verdeeld in dagtaken) waarin de leerstof van taal/lezen en rekenen uit de methodes is opgenomen. Deze weektaak wordt aangevuld met opdrachten uit andere vakgebieden. Denk hierbij de plaats van de instructie, differentiatie, maar ook aan verplicht- en keuzewerk. De drie daltonprincipes moeten duidelijk terug te zien zijn. Daarnaast een theoretische onderbouwing waarin ook de didactische uitgangspunten van de methodes zijn geïntegreerd. Deze taak wordt gedurende een dag uitgevoerd in groep 3 van een daltonschool. Toetsing: presentatie door middel van video-opnames en een proces/productverslag (12 15 pag.) Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 19
10. Model voor conflicthantering Conflicten op school tussen kinderen en tussen kinderen en volwassenen zijn van alle tijden. Zelfs op daltonscholen komen ze voor. Da s logisch! Of toch niet? Volgens Parkhurst streeft het onderwijs twee belangrijke doelen na: zelfbeheersing en gemeenschapszin. Dat zou op z n minst betekenen dat er op Daltonscholen veel aandacht wordt besteed aan sociale vorming (vaardigheden), aan emotionele ontwikkeling, aan burgerschapsvorming enz. Als we hieraan de begrippen samenwerking, zelfstandigheid en vrijheid koppelen, kunnen we kinderen in voldoende mate toerusten om op een juiste manier om te gaan met conflicten en beter nog: ze toe te rusten met vaardigheden die gericht zijn op het voorkomen van conflicten. De opdracht is: beschrijf een model, een ontwikkelingslijn van sociale vaardigheden die specifiek van toepassing is op het daltononderwijs. Kies voor onderbouw of bovenbouw. Maak vervolgens een serie van 3 opeenvolgende lessen, waarvan je er tenminste twee op een daltonschool geeft. Toetsing: presentatie door middel van video-opnames en een proces/productverslag (12 15 pag. excl. de uitgewerkte lessen) 11. OGO op een Daltonschool? Steeds meer scholen, ook daltonscholen, kiezen in de onderbouw voor OntwikkelingsGericht Onderwijs (OGO). Een visie op onderwijs die zich kenmerkt door een gerichtheid op een brede ontwikkeling door middel van o.a. spel. Daarnaast benadrukt men dat leren alleen plaatsvindt in betekenisvolle situatie die liggen in de zone van naaste ontwikkeling (Vygotsky). De vraag is in hoeverre de uitgangspunten van OGO zich laten verenigen met de uitgangspunten van daltononderwijs. Wringt deze schoen ergens? Zo ja, waar dan? In de praktijk en/of juist in de onderwijskundige concepten? Verschilt de OGO-aanhanger van de daltonleerkracht? De opdracht is: bezoek een daltonschool waar in de onderbouw (of bovenbouw.) volgens OGO wordt gewerkt. Observeer de situatie en bespreek dit met de leerkrachten en met de directie. Bestudeer het schoolplan, de schoolgids op deze punten. Zoek oplossingen voor eventuele discrepanties tussen beide concepten en beschrijf deze in de vorm van aanbevelingen in beide richtingen. Geef hieraan een stevige theoretische onderbouwing. Toetsing: presentatie van het onderzoek en de aanbevelingen dmv een powerpoint en een proces/productverslag (12 15 pag.) Wie weet kun je je voor een eigen onderwerp, een eigen casus laten inspireren door onderstaande brainstormproducten? 12. Wat zei HP over samenwerken en vertaal dat eens naar de onderwijspraktijk van daltonscholen heden ten dage 13. De ideale taak? 14. Zelfregulerend leren 15. Dalton en groep 2/3 16. Mediation 17. Democratie en onderwijs 18. De vertaling van dalton naar het reken- en wiskundeonderwijs 19. De implementatie van het daltononderwijs in Engeland (wij hebben contacten!) 20. De school als gemeenschap (learning community) Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 20
Bijlage 2a Format voor verslaglegging van een experiment Impuls Welk ideeën / concepten / inzichten vanuit de vorige bijeenkomst of vanuit de bestudeerde literatuur hebben jou geïnspireerd om vervolgens in je eigen dalton praktijk mee aan de slag te gaan, mee te experimenteren? Activiteit Welke experimentele, vernieuwende activiteit heb je in je klas gedaan op basis van bovenstaande impuls? Wat verwachtte je ervan? Evaluatie Hoe waren je ervaringen? Wat waren de resultaten? Verantwoording Leg in ongeveer 200 woorden een relatie tussen de bestudeerde literatuur 2 en gekozen activiteit. 2 zie http://www.daltondeventer.nl/cursus1213/basis/. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 21
Bijlage 2b Format voor voorbeelden bij impuls en literatuur Impuls Welke ideeën / concepten / inzichten vanuit de vorige bijeenkomst of vanuit de bestudeerde literatuur spraken jou zo aan, dat je deze graag zou willen uitwerken naar concrete mogelijkheden, voorbeelden? Activiteit Welke concrete voorbeelden, ideeën voor de daltonpraktijk kun je bedenken bij de thema s, impulsen, die je hierboven beschreven hebt. Evaluatie In hoeverre zijn jouw voorbeelden realistisch, uitvoerbaar? Welke randvoorwaarden zijn hierbij van belang? Misschien kun je dit ook voorleggen aan daltonleerkrachten? Verantwoording Leg in ongeveer 200 woorden een relatie tussen de bestudeerde literatuur 3 en gekozen voorbeelden. Geef daarbij steeds aan waarom dit goede voorbeelden van dalton zijn 3 zie http://www.daltondeventer.nl/cursus1213/basis/. Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 22
Bijlage 3 Format DALTONONTWIKKELINGSPLAN (DOP) Vooraf Het Daltonontwikkelingsplan kent 3 fasen. In fase 1 kiest de Dalton studiegroep een casus en formuleert daarbij gemeenschappelijke leerdoelen. De studiegroep aan welke activiteiten men onderneemt om de doelen te bereiken. In het kader van de bewijsfase, fase 3, geeft de groep en elke student afzonderlijk aan hoe men gaat bewijzen dat de gestelde doelen bereikt zijn. Dit leercontract bespreekt de groep met de begeleidend docent. Samenstelling van de Dalton studiegroep Naam (nr. 1 is contactpersoon) E mail Telefoon 1. 2. 3. 4. Begeleidend docent: 1. DOELEN GROEPSDOELEN: Te bereiken resultaat, product 2. STUDIEFASE Plan van aanpak Tijdpad en werkwijze Gemeenschappelijk studieprogramma Observaties, schoolbezoeken, literatuurstudie, etc Individuele ondersteunende studies Observaties, schoolbezoeken, literatuurstudie, etc AUB zo smart (bijlage 5) mogelijk formuleren 3. BEWIJSFASE Concrete producten Presentatie aan cursusgroep 4 Onderzoeksverslag 5 Presentatie aan opdrachtgever 4. Individuele URENVERANTWOORDING Bestede tijd aan: Voor de casus is 50 uur pp beschikbaar, Voor de ondersteunende (nieuwe) literatuur is 25 uur beschikbaar. Hoe heb jij jouw tijd besteed? 4 Verplicht onderdeel 5 Verplicht onderdeel Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 23
Bijlage 4 Zelfevaluatie / zelfbeoordeling Zelfbeoordeling Aanwezigheid Conditio sine qua non Minimum voor certificering : 7 vd 8 keer aanwezig Beoordelen Participatie tijdens de bijeenkomsten Was ik steeds voorbereid? Actieve inbreng tijdens cursus Kwaliteit van je inbreng, bijdrage aan groepsresultaat 1. Reflexiviteit Ik kan een gemotiveerd en onderbouwd standpunt innemen met betrekking tot de theorie en de praktijk van dalton 2. Literatuur Ik kan relevante literatuur met betrekking tot het daltononderwijs aan mijn praktijk koppelen Elke bijeenkomst voldoende bestudeerd? Heb je NU alle literatuur op goed niveau bestudeerd? Kon je de toets vragen zelf voldoende beantwoorden? Kon je tijdens de werkvormen rond de toetsvragen op basis van de bestudeerde literatuur bijdragen aan de discussie? 4. Andere Daltonscholen Ik ben op de hoogte van de daltonpraktijk en ontwikkelingen hieromtrent, zowel binnen als buiten zijn school Ik heb een of enkele daltonscholen bezocht Ik heb kenmerken van de bezochte school vergeleken, geïntegreerd met mijn referentie-school 5. DOP: inzet Levert onze DOP-bijdrage een wezenlijke bijdrage aan de school / aan dalton? Ben ik tevreden over mijn bijdrage in onze DOP-groep 3. DOP: kwaliteit De docent kan relevante wetenschappelijke inzichten koppelen aan zijn daltonpraktijk. Zit onze DOP-presentatie consistent in elkaar. Is het gewoon een goed doortimmerd en leesbaar stuk? Verantwoorden we onze DOP voorstellen en uitwerkingen ook vanuit daltonperspectief, vanuit de literatuur? 6. Experiment/voorbeeld nav impuls + reflectie 6 x experiment gedaan en Format ingevuld? Tenminste 3 Formats ingeleverd? 7. Plan voor verdere ontwikkeling Ik heb enkele ontwikkelingspunten geformuleerd voor zich zelf voor mijn (referentie-) school Aantal keren aanwezig 1 2 3 4 5 6 7 8 Toelichting g rv v t o g rv v t o g rv v t o g rv v t o g rv v t o g rv v t o g rv v t o g rv v t o Ben ik een daltoncertificaat waardig? Ja Nee Dalton is no method, no system, Dalton is an influence, a way of life (Helen Parkhurst) 24