Personalia De auteurs werken bijna allemaal binnen het circuit Volwassenen van Psychotherapeutisch Centrum De Viersprong voor het behandelprogramma De Kliniek en voor het behandelprogramma Ik-opbouwende Psychotherapie (IOP). De Kliniek is een klinisch programma met een behandelduur van maximaal een jaar, eventueel vervolgd met een eendaagse deeltijdbehandeling van maximaal drie maanden. De IOP is een stepped down-programma. Patiënten starten de behandeling klinisch (een half jaar) en vervolgen de behandeling in een (niet-tijdgelimiteerd) deeltijdprogramma van drie, twee of één dag. Veel van de auteurs zijn werken daarnaast bij de Viersprong Academy als trainer (klinische) schematherapie. Drs. E. Beijer, klinisch psycholoog-psychotherapeut, supervisor (basisaantekening) psychodiagnostiek, lid NVGP, lid VCgP, Schematherapeut. Drs. J. Blokland-Vos, geregistreerd psychomotorisch therapeut. Drs. A.M.T.S. Claassen, psychotherapeut en teammanager, voorzitter Vereniging voor Klinische Psychotherapie (VKP). Drs. W. Edens, socioloog, inrichtingswerker, geregistreerd maatschappelijk werker en milieutherapeut. G. Günther, geregistreerd beeldend therapeut. Drs. J.A. Kerstens, pedagoog en onderwijskundige, met adviespraktijk gericht op training en opleiding van medewerkers en managers in gezondheidszorginstellingen en opleidingsinstituten. Drs. P.C.A. Lenaerts, klinisch psycholoog, psychotherapeut, systeemtherapeut, directeur en hoofdopleider systeemtherapie van Instituut voor Psychotherapeutische Relaties en Reflectie te Mechelen. J.P. Molenaar, beeldend therapeut. E. Muste et al. (Red.), Handboek klinische schematherapie, DOI 10.1007/978-90-313-7206-5, 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij
202 Handboek klinische schematherapie C. van Mook, dramatherapeut, psychodramatherapeut i.o. Drs. E.H. Muste, klinisch psycholoog-psychotherapeut, lid NVGP, VGCt (asp.), Schematherapeut, supervisor en bestuurslid register Schematherapie. M. Oudmaijer, sociotherapeut, maatschappelijk werker, gedragstherapeutisch medewerker i.o. Drs. S.M.C. Vinken, GZ-psycholoog, psychotherapeut i.o., cognitief gedragstherapeut i.o. en Schematherapeut. D. de Weerd, sociotherapeut, gedragstherapeutisch medewerker i.o. Dr. A. Weertman, GZ-psycholoog, psychotherapeut, Schematherapeut, supervisor en bestuurslid register Schematherapie, supervisor VGCt. Drs. M.M. Westenbroek, GZ-psycholoog, psychotherapeut i.o., cognitief gedragstherapeut i.o. en Schematherapeut i.o.
Register a aangrijpingsniveau, van behandeling 67 activiteitencommissie 145 Afhankelijkheid/incompetentie 18, 112 afspraak 141 Afstandelijke beschermer 22, 85, 120 Antisociale persoonlijkheidsstoornis 33 attitude, sociotherapeut 152, t.a.v. modi 152 avondronde 143 b basisbehoefte 11, 16, 62, 133, 134, 140, 197, Autonomie, competentie en identiteitsgevoel 19, Realistische grenzen 19, Spontaniteit en spel 19, Veiligheid 19, Verbondheid 19, Zelfexpressie 19 basisbenodigheid voor klinische schematherapie 180 basisovertuigingsgroep 84 basisvisie 93 beeldende therapie 99 begrenzing 73, 140 behandeldoel 51 behandeleenheid 69 behandeleffect 11 behandelovereenkomst 72, 95, 184 behandelplan 51, 72, 188, individueel 149, 184 behandelplan (dag)klinische schematherapie 55 behandelrelatie 90 behandelstrategie 24 behandelvisie 180 beperkte reparenting 90 Bestraffende ouder 23, 85, 120 Bestraffendheid 17 binnenweekend 147 Blije kind 23, 122 borderline persoonlijkheidsstoornis 15 Boze kind 23, 122 c casusconceptualisatie 42, 50, 54, 84, 188 coach 150 co-constructie 166 co-constructivist 162 cognitief schema 168 cognitief-gedragstherapeutisch medewerker 181 cognitief-gedragstherapeutische techniek 136 cognitieve behandelstrategie 135 cognitieve strategie 24 cognitieve therapie 9 communicatiegroep 145 constructivisme 161, 162, 164 constructivistische therapie 163 contra-indicator, voor schematherapie 32 copingvragenlijst 48 corrigerende emotionele ervaring 139 corrigerende ervaring 79, 102, 103, 137 d dagafsluiting 142 E. Muste et al. (Red.), Handboek klinische schematherapie, DOI 10.1007/978-90-313-7206-5, 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij
204 Handboek klinische schematherapie dagindeling 25 dagklinisch milieu 179 dagklinische behandeling 3, 191 dagklinische milieu 133 dagopening 142 dagprogramma 72 dagstructuur 72, 135 diagnostiek 41 diagnostische fase 41, 42 diagnostische imaginatie 49 Dialectische Gedrags Therapie 198 direct 107 discipline 129, 179 disfunctionele gedrag 136 disfunctionele oudermodus 22 domein 17, 108, Gerichtheid op anderen 100, Ongebondenheid en afwijzing 100, Overmatige waakzaamgheid en inhibitie 100, Verzwakte autonomie en verzwakt functioneren 100, Verzwakte grenzen 100 dosering 34 draagkracht 61 dramatherapie 87, 99 dyadisch contact 195 dyadische relatie 19, 164, 165 e ego-sterkte 34, 38, 61 EMDR 198 Emotioneel tekort 18, 110 emotionele basisbehoeft 84 emotionele basisbehoefte 133, 134, 151 Emotionele geremdheid 18, 118 empathische confrontatie 26, 74, 79, 90, 94, 132, 134, 138, 141 evaluatie, behandelplan 188 experiëntieel proces 102, 120 experiëntiële behandelstrategie 137 experiëntiële interventie 102 experiëntiële strategie 24, 93, 129 experiëntiële techniek 48, 100 experimenteren met ander gedrag 137 externe Gezonde volwassene 133, 134, 144, 152 Extreem hoge eisen 18, 119 g gedragsmatige behandelstrategie 136 gedragsmatige strategie 25 gedragstherapeutisch medewerker 135, 151 gently pushing 105 geprotocolleerde behandeling 193 gespreksgroep 132 gespreksvoorbereidingsformulier 150 gezinsachtergrond 166 gezinssituatie 161 gezonde kijk 139 Gezonde volwassene 19, 23, 61, 85, 123, externe 133, 134, 144, 152 Goedkeuring/erkenning zoeken 17 grens 185 grensoverschrijding 75, 77 groep 69 groepsbehandeling 196 groepsdynamiek 106 groepsfase 197 groepsgerichte psychotherapie 80 groepspsychotherapie 84 h her-ouderen, reparenting 11 historisch rollenspel 87 holding 26, 193, 195 hoofdbehandelaar 181 huistaak 144 i identiteit 194 ik-sterkte 32, 61, 67, 197 imaginatieoefening 27, 49, 88 implementatie, schematherapie 8, van schematherapie 196 indicatiestelling 31, 38 indicator, voor schematherapie 31, voor setting 32 indirect 107 individu 68 individueel behandelplan 149, 184, 188 individueel gesprek 188 individuele begeleiding 134, 136, 150 individuele behandeling 196
Register 205 individuele psychotherapie 92 individuele vaktherapie 106 intakeprocedure 39 integratie van therapiemodellen 9 integratief 10 interactie tussen therapeut, patiënt en medium 104 interactionele/interpersoonlijke techniek 90 interpersoonlijke behandelstrategie 138 interpersoonlijke strategie 26 interpersoonlijke techniek 93 interventieniveau 94, 135, 184, individu, groep, milieu 27 intervisie 189 k kennismakingsgesprek 187 kindmodus 22 klachtgericht werken 135 klinisch milieu 179 klinische behandeling 3, 191 klinische milieu 140 klinische psychotherapie 3, 7 Kwetsbaarheid voor ziekte en gevaar 18, 113 Kwetsbare kind 19, 61, 85, 89, 122 Kwetsbare kind of Verlaten kind of Eenzame kind 23 l leefgroep 69, 131 leefmilieu 131 lichaamsgewaarwording 102 limited reparenting 59, 62, 74, 89, 94, 104, 138, beperkt her-ouderen 19 limitsetting 59 m maaltijd 141 maatschappelijk werker 181 maatschappij 68 management 180 medicatie 181 medium 106, 120 meerstoelentechniek 50, 85 mentaliseren 115 milieu 8, 140, 169 milieutherapeut 59, 74, 182 milieutherapeutisch model 66 milieutherapeutische arrangement 59 milieutherapie 60, 71, 131 Minderwaardigheid/schaamte 18, 110 Mindfulness 198 Mislukking 18, 114 modelling 139 modiwerk 119 modus, Afstandelijke beschermer 22, Bestraffende ouder 22, Blije kind 22, Boze kind 22, Disfunctionele ouder- 22, Gezonde ouder 22, Gezonde volwassene 22, Kind- 22, Kwetsbare kind, Verlaten kind, Eenzame kind 22, Onaangepaste coping- 22, Onthechte zelfsusser 23, Zelfverheerlijker 23 modus gezonde volwassene 22 modus, modi 22, 47, 119, 152 modussequentie 165 motivatie 32 multidisciplinair 10 multidisciplinair team 132, 180, 189 Multidisciplinaire Richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen 12, 32, 162 n Negativisme/pessimisme 17 nieuw samengesteld gezin 172 niveau 133 non-verbaal werken 105 not knowing position 167, 171 o onaangepaste copingmodus 22 Onderwerping 18, 117 ongestructureerde tijd 133, 137 Onthechte zelfsusser 23 Onverbondenheid en afwijzing 19 Onvoldoende zelfcontrole/zelfdiscipline 18, 116 onvoorwaardelijk versus voorwaardelijk schema 51
206 Handboek klinische schematherapie Op je rechten staan 18, 115 opnamegesprek 187 organisatie 70 oriëntatiedag 187 overcompensatie, van schema 21 overdracht 11, 195 overgave, aan schema 21 overlegstructuur 182 p parallelproces 74 Patiënten Staf Ontmoeting 185 patiëntenraad 145 patiënten-stafontmoeting 75 persoonlijkheidspathologie 9 persoonlijkheidsproblematiek 10 persoonlijkheidsstoornis 23 preverbaal 107 primair en secundair schema 51 psychiater 181 psychoanalytische visie 10 psychodrama 109 psycho-educatie 81 psychomotorische therapie 99 psychotherapeutische interventie 80 psychotherapie 80, groeps- 84, individuele 92 r randvoorwaarde 140 rapport 183 rationeel niveau 192 reconstructief milieu 64 reflectiezitting 148 regels 141 register voor Schematherapeuten 196 regressie 74 re-integratie 149 relatietherapie 161 reparenting 79 representatie 16 rescripting 27, 88 rol en positie van de therapeut 162 rollenspel 49, 86, 137 rouwverwerking 108 s samenwerking in de groep 134 schema 15, 16, 164, Afhankelijkheid/incompetentie 18, 100, cognitief 168, Emotioneel tekort 18, 100, Emotionele geremdheid 18, 100, Extreem hoge eisen 18, 100, Kwetsbaarheid voor ziekte en gevaar 1-8, 100, Minderwaardigheid/schaamte 18, 100, Mislukking 18, 100, Onderwerping 18, 100, Onvoldoende zelfcontrole/zelfdiscipline 18, 100, Op je rechten staan 18, 100, Sociaal isolement/vervreemding 18, 100, Verlating/instabiliteit 18, 100, Verstrengeling/onderontwikkeld zelf 1-8, 100, Wantrouwen/misbruik 18, 100, Zelfopoffering 18, 100 Schema Mode Inventory-versie 1 47 schemadagboekkaart 81, 82 schemadiagnose 44 schemadomein 19, Gerichtheid op anderen 19, Onverbondenheid en afwijzing 19, Overmatige waakzaamheid en inhibitie 19, Verzwakte autonomie en verzwakt functioneren 19, Verzwakte grenzen 19 schemamodel 10 schemaovertuiging 132 schemataal 81, 105 schematherapeut 174 schematherapie 10, implementatie 196, in een klinische setting 10, in een psychodynamische groep 193 schematherapie in de groep 193 Schematraining 81 Schema-uitwerklijst 43, 188 schemavragenlijst 44 schemawerk 108 scripts 169
Register 207 semidirect 107 SMART 150 Sociaal isolement/vervreemding 18, 111 sociaaltherapeutisch milieu 65 sociaaltherapeutische model 65 sociale ongewenstheid 17 socialevaardigheidstraining 137, 148 sociogram 111 sociotherapeut 131, 132 sociotherapeutisch middel 139 Sociotherapeutisch Plan 150 sociotherapeutische relatie 138 sociotherapie 131, 132 sociotherapie als therapiezitting 145 speelveld 186 stepped care 33 supportief milieu 62 symbolisch werken 105 systeem 185 systeemtherapeut 174, 181 systeemtherapie 161 t taakgroep 132, 144 taal, van klinische schematherapie 18, 105, 192 team 70, 195, multidisciplinair 180, rol van het 179 teamleider 182 teamverband 70 tegenoverdracht 11, 153 temperament 41 therapeut, rol en positie van 162 therapeutisch milieu 20, 60, 61, 74, 95, 133, 191 therapeutische gemeenschap 7, 8, 131 therapeutische relatie 10, 15, 16, 79, 94, 105, 138, 151, 173, 195 therapiegroep 69 therapieklimaat 139 therapieproces 189 therapierooster 72, 183 tijdsduur 194 toepassingsmogelijkheid 196 trauma 109 traumaverwerking 194 triadisch contact 195 v vaardighedengroep 132 vaktherapeut 181 vaktherapeutisch proces 107 vaktherapeutische werken met de verschillende modi 120 vaktherapeutische werkvorm 108 vaktherapie 99, individueel 106 valkuil, sociotherapeut 153 Veiligheid 19 Verbondenheid 19 Verlating/instabiliteit 18, 108 vermijding, van schema 21 Verstrengeling/onderontwikkeld zelf 18, 114 visie 171, modernistische en romantische 171, postmoderne en ultramoderne 171 vragenlijst 43 Vragenlijst Sociale Omstandigheden 134, 150 w Wantrouwen/misbruik 18, 109 weekend 146 weekendformulier 146 weekendvoorbespreking 146 weekopening 147 weekprogramma 72 Werkboek klinische psychotherapie 4 Werkboek klinische schematherapie 81 werkgroep 69, 84 y Young Compensation Inventory 48 Young Compensatory Inventory 45 Young Parent Inventory 46 Young Schema Questionnaire 44 Young-Rygh Avoidance Inventory 45, 48 z Zelfopoffering 18, 117 Zelfverheerlijker 23