MENTOR: JULIUS TERPSTRA De kracht van sportverenigingen in Den Helder Moet de verenigingen anders georganiseerd worden? Roy Slort CDA Talentacademie 2015-2016
Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hoe is het nu georganiseerd?... 4 Argument (voor) Sportverenigingen als onderdeel van een wijkteam... 5 Argument (voor) Is de sportvereniging toekomst bestendigheid.... 6 Uitgangspunten... 8 Conclusie... 9 Literatuurlijst... 10 CDA TA 2015-2016 Roy Slort 2
Inleiding Sport in verenigingsverband heeft iets bijzonders. Sport in verenigingsverband zorgt voor een gezonde en sterke samenleving. Bewegen is goed voor de gezondheid, het houdt mensen fit en vitaal. Maar sport is meer dan sport alleen. Het is ook samenleven, normen en waarden leren, je talenten ontwikkelen, een gezamenlijk doel hebben, in teamverband te werken, zich sportief gedragen en ontdekken dat gedisciplineerd trainen kan leiden tot resultaat. Het is willen winnen en leren verliezen (incasseren). Het verenigingsleven maakt van elk individu een samenleving met elkaar! Ruim zestig procent van alle Nederlanders doet aan een vorm van sport. De meer dan één miljoen vrijwilligers en bijna 24.000 sportclubs vormen het cement van onze samenleving. Voor de gemeente Den Helder geldt dit niet anders. Mijn vraagstelling kan worden toegepast voor elke gemeente in Nederland. Echter wordt deze vraag toegespitst op de gemeente Den Helder. Toegepast met mijn CDA-gedachtegoed. Ik heb om antwoorden te krijgen op de bovenstaande vraag gesproken met (oud) beleidsmakers, verenigingsvrijwilligers, verenigingsvoorzitters en topsporters en een werkbezoek aan NOC*NSF. De vraag die ik stel is: Moet sportverenigingen anders georganiseerd worden om aan de maatschappelijke vraag te kunnen blijven voldoen? CDA TA 2015-2016 Roy Slort 3
Hoe is het nu georganiseerd? Den Helder heeft een schat aan verschillende sportverenigingen. Waar de gemeente geld in investeert. De verdeling van de beschikbare middelen vindt plaats via de sportnota. Daarin wordt op een eerlijk manier de verdeling gemaakt. Sportvereniging hebben het moeilijk, zowel financieel als het kunnen blijven organiseren van activiteiten door een tekort aan vrijwilligers. Waar in het verleden de gemeente veel geld beschikbaar had voor de verenigingen is dit de laatste jaren flink afgenomen. Mede door teruglopende (rijks)financiën stelt de gemeente zich de komende jaren op als regievoerder in plaats van bepaler en uitvoerder. De gemeente Den Helder erkent dat sport van groot belang is voor de volksgezondheid en zorgt voor sociale samenhang in een lokale samenleving. De verandering van het menselijk gedrag zoals het gemakkelijk wisselen van sport en vereniging i.p.v. een vereniging trouw blijven en je inzetten voor de vereniging, zorgt bij alle verenigingen voor een moeizaam bestaan. Ook de economische omstandigheden van Nederland en de geografische ligging van Den Helder zorgt voor moeilijkheden m.b.t. het behouden en aantrekken van sponsoren. Het gevaar is aanwezig dat (sport)verenigingen nu en in de toekomst niet meer die belangrijke rol kunnen blijven invullen voor de samenleving door een te kort aan middelen en nog onvoldoende de centrale rol vervullen. CDA TA 2015-2016 Roy Slort 4
Argument (voor) Sportverenigingen als onderdeel van een wijkteam De zorg verandert. Ouderenzorg, thuiszorg en jeugdzorg moeten op een andere manier georganiseerd worden. De lokale overheid speelt een prominente rol en de middelen worden minder. De inwoners moeten meer voor zichzelf én voor elkaar gaan zorgen. De zorgorganisaties erkennen de sportvereniging nauwelijks of niet als wijkpartner om een succesvolle, wijkgerichte aanpak te ontwikkelen. De waarden waarop sportverenigingen van oudsher zijn ontstaan, sluiten aan bij de uitgangspunten van de huidige transities op het gebied van zorg: dichtbij mensen, op eigen kracht en een sociale netwerken. Als één van de weinige sectoren is de sport nog vrijwel geheel met vrijwilligers georganiseerd. Een deel van de sportverenigingen willen een bijdrage leveren om een centrale rol te spelen in de samenleving en als centraal punt te fungeren voor allerlei lokale vragen. Waaronder eenzaamheid bij zowel ouderen maar ook zeker bij jongeren. Hierdoor zou het zeer wenselijk zijn dat de sportvereniging als wijkpartner wordt gezien. Er is ook steeds meer wetenschappelijk bewijs dat sporten en bewegen bij een sportvereniging niet alleen bijdraagt aan de gezondheid van kwetsbare doelgroepen. Een vereniging geeft namelijk ook sociale binding. Bij de sportvereniging ontmoet je je vrienden en je buurman. Sporten bij een sportvereniging geeft vaak zelfvertrouwen om ook weer op andere terreinen mee te gaan doen, het voorkomt dat ouderen in een sociaal isolement terecht komen en helpt met het verminderen van gedragsproblemen van kinderen. En natuurlijk moet er aan de kant van de sportvereniging nog een ontwikkeling plaatsvinden. Maar het moet een combinatie zijn met elkaar de een moet eerst willen waardoor de ander zich gaat aanpassen. Waardoor er een prachtige samenwerking kan ontstaan. Voorbeeld: De voorzitter van een sportvereniging die zijn ingedutte club vernieuwt met sportieve kinderopvang, sportaanbod voor ouderen, maatschappelijke stages en een jaarlijks buurttoernooi. Een mooi voorbeeld van een sportvereniging die slimme samenwerkingsrelaties heeft gezocht. CDA TA 2015-2016 Roy Slort 5
Argument (voor) Is de sportvereniging toekomstbestendig? Het belang van de sportverenigingen en rol die zij spelen in de maatschappij wordt onderschreven. Sportverenigingen kennen een moeilijke tijd door een terugloop van het aantal leden. Waardoor er ook een terugloop is van vrijwilligers die de vereniging draaiende houden. Volgens de verenigingen zijn hier meerdere verklaringen voor: - Veel meer keuze in activiteiten waar het vroeger voornamelijk voetbal of basketbal was en de sporten tennis en hockey de verenigingen waren voor de elite. Al deze sporten zijn dichter tot elkaar gekomen en is het voor iedereen bereikbaar tot gevolg van meer spreiding. - De vele activiteiten van buiten de sport (internet, huiswerk) - Gezinnen die kleiner zijn geworden. Vroeger waren gezinnen met 5 kinderen klein. Dat geeft niet maar dat betekent wel dat de maatschappij is ingericht voor een te grote groep. Waar de bevolking terugloopt in een gemeente als Den Helder moeten daar de voorzieningen wat betreft de verenigingen op reageren. Elke organisatie (lees: vereniging) probeert meer leden te werven. Echter blijven we allemaal in dezelfde vijver vissen, maar de vrije tijd van de mensen neemt niet toe. Buurthuizen zijn de laatste jaren zeer actief en organiseren vele activiteiten. Alleen dient iedereen dat vanuit zijn eigen vereniging. De verenigingen moeten de krachten bundelen en met elkaar het totaalpakket aanbieden. Durf een combivereniging te worden waar inwoners meerdere sporten kunnen beoefenen. Durf als Den Helder te zeggen; wij hebben twee kerngezonde verenigingen (1 in Den Helder en 1 in Julianadorp). Zorg dat er opvang is vanuit school voor huiswerkbegeleiding om vervolgens erna te sporten. Dit is niet alleen goed voor een gezonde club. Dit geeft de mens de kans een gezond leven te leiden. De middelen vanuit de gemeente worden minder, ook een logisch gevolg indien de gemeente ook minder middelen heeft om te verdelen. Echter indien de verenigingen beter ingezet worden en daarmee een aantal maatschappelijk vraagstukken op kan pakken wordt dit positief vertaald naar andere beleidsterreinen. De gemeente moet wel voor zorgen de juiste partijen bij elkaar te brengen en de maatschappelijke synergie laten ontstaan tussen lokale sportorganisaties. CDA TA 2015-2016 Roy Slort 6
Argument (tegen) Sportvereniging zijn er alleen om te kunnen sporten de zorg rol ligt daar niet. Sportverenigingen willen graag hun eigen identiteit behouden en de primaire taak uit kunnen blijven voeren. Onder de primaire taak wordt gezien het beoefenen van de sport waarvoor de vereniging is opgericht. Daarnaast geeft de vereniging ook een aantal knelpunten aan op het gebied om een nog bredere maatschappelijke taak te vervullen. - Er is nu al met regelmaat een tekort aan vrijwilligers, met name voor het opzetten van projecten en uitvoeren van activiteiten dat verder gaat dan het team waarin het eigenkind speelt. - De middelen worden minder en kosten worden hoger. - De groep trouwe leden wordt kleiner en ook ouder. De jongeren binden zich steeds minder aan de vereniging (alleen voor korte periodes). Deze feiten onderstrepen dat verenigingen -ondanks de kansen en mogelijkhedenbelemmeringen ervaren om zich te ontwikkelen tot een vereniging die verder groeit tot een centraal punt in de samenleving. Alleen al omdat ze de mankracht of financiële mogelijkheden ontberen om daarin stappen te zetten. Iedere vereniging ontwikkelt zich op basis van de eigen organisatorische mogelijkheden en ambities. Een deel van de verenigingen zal daarbij altijd meer intern dan extern gericht blijven. En kiezen om alleen als sportvoorziening te opereren. CDA TA 2015-2016 Roy Slort 7
Uitgangspunten Gespreide verantwoordelijkheid Gespreide verantwoordelijkheid betekent: vanuit het beginsel van gespreide verantwoordelijkheid wordt eerst de verantwoordelijkheid gelegd bij de samenleving en pas daarna bij de overheid. Wanneer je dit vertaalt naar de sportvereniging, dan zal de verandering vanuit de sportverenigingen zelf moeten ontstaan. Wel moet daarbij vermeld worden dat de sportvereniging zo n belangrijke rol in de maatschappij vervult, dat de gemeente (Overheid) dit nooit geheel aan de sportverengingen mag overlaten. Wij moeten de voorwaarde scheppen dat sportverenigingen zo gepositioneerd en georganiseerd worden dat zij toekomst bestendig zijn. Waarin zelfredzaamheid van essentieel belang is. Rentmeesterschap Rentmeesterschap betekent: het goede behouden, maar tegelijkertijd niet wegkijken en weglopen voor nieuwe uitdagingen. En indien wij kijken naar hoe de sportverenigingen georganiseerd zijn en welke volle maatschappelijk waarde zij leveren, moeten wij naar een oplossing zoeken om de sportverenigingen toekomst bestendig te maken en zo ook te houden. De verenigingen een nog grotere en prominentere rol laten vervullen in de individuele samenleving. Indien we dit voorbij laten gaan gaat de cohesie verloren en richt de mens zich niet meer op het met én voor elkaar zijn en doen. CDA TA 2015-2016 Roy Slort 8
Conclusie Het beantwoorden van de vraag of sportverenigingen anders georganiseerd moeten worden om aan de maatschappelijke vraag te kunnen blijven voldoen? Ja! Iedereen erkent het belang van de sportverenigingen voor de samenleving en de cohesie die hiermee wordt behouden. Er is geen betere plek dan de sportverenigingen die zorgen voor de sociale banden van de inwoners. Bij verenigingen worden individuen een team en kijkt men naar elkaar om. Echter moet daarbij vermeld worden dat verenigingen bang zijn voor het verlies van de eigen identiteit bij verandering (aandachtspunt). Ik ben van mening dat sportverenigingen over moeten gaan naar combiverenigingen om de maatschappelijke rol nu en in de toekomst te blijven vervullen. En aansluiting te krijgen met de sociaal wijkteams. Waardoor middelen samenkomen en het sportaanbod wordt vergroot zonder dat de sporter van vereniging blijft veranderen. En natuurlijk moet er nog veel gebeuren om bij de sportvereniging een ontwikkeling plaats te laten plaatsvinden. Maar hierin kan en moet de lokale overheid een grote rol spelen. Den Helder is gebaat bij goede verenigingen in de gemeente waarbij omgezien wordt naar elkaar en activiteiten ontplooit met elkaar. Sport voor een samenleving waarin we echt samen leven en omzien naar elkaar! Zoals het boek Op zoek naar de samenleving aangeeft, men moet zich dan ook niet blindstaren op de bestaande, oude vormen, want die kunnen soms meer bezig zijn met het voortbestaan van de eigen organisatie dan dat ze een eigentijdse manier vormen om maatschappelijk ambitie(s) te organiseren. CDA TA 2015-2016 Roy Slort 9
Literatuurlijst Het CDA-gedachtegoed. Den Haag: CDA-bestuurdersvereniging en CDA-partijbureau (2009). Kamphuis, B., Gradus, R.H.J.M. (2011). Uit overtuiging. Op zoek naar de kracht van de samenleving. Den Haag, Publicatie van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA. http://www.nisb.nl Werkbezoek aan NOC*NSF te Papendal www.nocnsf.nl Interview met: (oud) ambtenaren, verenigingsvrijwilligers, verenigingsvoorzitters en topsporters uit Den Helder. CDA TA 2015-2016 Roy Slort 10