3TU.School for Technological Design STAN ACKERMANS INSTITUTE Fulltime opleiding ADMS Architectural Design Management Systems Postacademische ontwerpersopleiding
Voorwoord Meer informatie: Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Bouwkunde ADMS, Vertigo 8.15 Postbus 513 5600 MB Eindhoven Secretariaat: T 040 247 2715 E adms@bwk.tue.nl W www.tue.nl/adms Procesinnovatie in de bouwwereld is hard nodig om de actuele huisvestingsvragen van opdrachtgevers en gebruikers adequaat te beantwoorden. De ADMS-opleiding biedt daartoe een uitstekende mogelijkheid. Door een beter inzicht in de bedrijfskundige aspecten van bouwkundige ontwerpprocessen ben je in staat om een beter ontwerpproces op te zetten, dat eenvoudiger van opzet en transparanter is met veel aandacht voor goede communicatie en samenwerking. Dat bespaart tijd voor het ontwerpteam om integraal beter te kunnen nadenken over de huisvesting voor wat betreft duurzaamheid, energiegebruik, flexibiliteit, gezondheid en overige aspecten. De output van de ADMS-opleiding van de afgelopen vijftien jaren laat de toegevoegde waarde van ADMS duidelijk zien. Zowel voor de organisaties en bedrijven waarvoor bruikbare methodes en tools ontworpen zijn, als voor degenen die de opleiding succesvol afgerond hebben. Elphi Nelissen decaan faculteit Bouwkunde TU/e 3TU.School for Technological Design, Stan Ackermans Institute biedt een reeks van tweejarige postacademische technologische ontwerpersopleidingen. Dit instituut is een samenwerkingsverband tussen de drie technische universiteiten in Nederland: Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven en Universiteit Twente.
Inleiding en achtergrond In de ADMS-opleiding ontwikkel je nieuwe competenties. Je wordt opgeleid tot procesontwerper en -manager van ontwerpprocessen in de bouw. Hierdoor kun je in de praktijk bezig zijn met het ontwerpen, inrichten en besturen van multidisciplinaire (steden)bouwkundige ontwerpprocessen met een hoge technische complexiteit. Je ontwikkelt hiervoor de daarbij behorende strategieën. Dit multidisciplinaire technologische ontwerpdomein betreft bouwkundige en bedrijfskundige aspecten. Het onderscheid met bouwmanagers is, dat je een goed bedrijfskundig inzicht in architectonische ontwerpprocessen verwerft waardoor je pro-actief kunt handelen. Je vaardigheden concentreren zich op het ontwerpen van procesmethodieken ter verbetering van sturing van personele inzet, kwaliteit, tijd, informatie, communicatie en kosten binnen de projectkaders. De postacademische ontwerpersopleiding Architectural Design Management Systems (ADMS) maakt onderdeel uit van 3TU.School for Technological Design, Stan Ackermans Institute (SAI). De opleiding is opgericht om tegemoet te komen aan de vraag van het bedrijfsleven om ontwerpprocessen in de bouw te verbeteren en te innoveren. Het gaat daarbij met name om integraliteit, nieuwe contractvormen en het stimuleren van innovaties in de bouwwereld. De opleiding richt zich daarom op een belangrijk en groeiend organisatiespecialisme in de bouw: het ontwerpen van ontwerpprocessen waarbij effectiviteit en kwaliteit van het resultaat belangrijke aspecten zijn. De opleiding wordt inhoudelijk verzorgd door de faculteiten Bouwkunde en Industrial Engineering & Innovation Sciences (IE&IS) van de TU/e. De opleiding wordt beheerd door de faculteit Bouwkunde van de TU/e. De fulltime opleiding is gestart in 1996 en bestaat inmiddels 14 jaar. Meer dan 80 cursisten hebben de opleiding succesvol afgerond. Afgestudeerden krijgen de titel PDEng: Professional Doctorate in Engineering. ADMS kent een 2-jarige fulltime en een 3,5 jarige parttime opleiding. De ADMS-opleiding is opgezet voor ontwerpers, adviseurs en managers uit de bouwwereld met een universitaire opleiding. Het doel van de ADMS-opleiding is: Verdere professionalisering van de beheersing van ontwerp processen voor het (steden)bouwkundig en civieltechnisch ontwerpen Kennisverdieping in de (steden)bouwkundige en civieltechnische ontwerpwereld Het bijdragen aan verbetering van de kwaliteit van de gebouwde omgeving Aan de opleiding kunnen deelnemen: universitair afgestudeerde (steden)bouwkundigen, technisch bedrijfskundigen, civiel technische ingenieurs of universitair afgestudeerden met een gelijkwaardige opleiding. Kandidaten die over bedrijfservaring beschikken die gerelateerd is aan de ontwerpfase in bouw- en stedenbouwkundige projecten strekt tot aanbeveling. De fulltime opleiding deelt het onderwijsprogramma met de parttime opleiding. Casestudies binnen de opleiding worden in kleine groepen (fulltimers en parttimers afzonderlijk van elkaar) verricht waarbij via discussiebijeenkomsten de resultaten uitgewisseld worden. De opleiding wordt afgesloten met een opdracht voor een ontwikkelende - of ontwerpende organisatie uit de bouwwereld. Dit is een betaalde opdracht waarbij een proces gemodelleerd wordt op een praktische en bruikbare wijze en wetenschappelijk verantwoord. Hierbij dient bedrijfskundige kennis gevaloriseerd te worden. Met de organisatie wordt de implementatie van de opdracht doorgenomen. Deze implementatie is geen onderdeel van het ADMS-curriculum en wordt verder door de organisatie verzorgd. De trainee heeft gedurende de uitvoering van de bedrijfsopdracht de rol van een junior-adviseur. Het eindrapport dient zowel methodologisch als schematisch van voldoende niveau te zijn waarbij het ontwerp voor de betreffende managementtool helder omschreven dient te zijn en binnen het bedrijf reeds getest te zijn (pilotproject).
Van coördinatie naar samenwerking: advies voor herstructurering organisatie van ID-projecten Dit is de titel van de bedrijfsopdracht die ir. Sander Dorleijn PDEng uitvoerde voor ABT in 2007. De opdrachtgever vanuit ABT was algemeen directeur ir. Jacques Hulsbergen. Er is een organisatiebreed veranderproces ingezet. Jacques Hulsbergen Opdrachtgevers gaan steeds eerder grote aannemers inschakelen, die op hun beurt projectteams samenstellen met adviseurs. De rol van de traditionele opdrachtgever die zelf de regie voert, neemt daarmee af. Dat betekent dat een organisatie als ABT een andere positie krijgt. Hoe gaan we om met onze aansprakelijkheid, onafhankelijkheid, hoe risicodragend wordt het ondernemen? Bij het beantwoorden van deze vragen brengen afgestudeerden van ADMS hun kennis in. Voor onze organisatie is de (parttime) opleiding ADMS een optie voor de high-potentials, die wij daarmee kennisverdieping en competentieontwikkeling aanbieden. Sander Dorleijn ABT merkte dat opdrachtgevers steeds meer behoefte hebben aan een interdisciplinaire aanpak van projecten. Ik gaf aan ABT advies hoe het bedrijf de interdisciplinaire projectbehandeling kon verbeteren. Daartoe beschreef ik een herorganisatie met een benaderingswijze vanuit de cultuur en structuur. Het eindresultaat is een kader waarmee de directie haar beleid kan bepalen en daarmee heeft zij een organisatiebreed veranderproces ingezet. Door de verandering in de projectbehandeling bij ABT is de saamhorigheid binnen projecten gegroeid, is er een sterker wij-gevoel ontstaan en is de efficiëntie flink toegenomen. Na het strategisch advies van de bedrijfsopdracht, volgen nu verschillende tactische en operationele aanpassingen zoals een herziening van de beloningsstructuur. Sander Dorleijn volgde van 2005 tot 2007 de opleiding ADMS en voerde zijn bedrijfsopdracht uit bij ABT BV in Velp (Gelderland). Momenteel werkt hij daar als projectleider.
Huisvestingswensen in beeld?: een Kwaliteit Management Systeem voor het opstellen van programma s van eisen voor huisvesting Dit is de titel van de bedrijfsopdracht die ir. Marianne Stolk PDEng uitvoerde in 1998 voor RPS Kraan Consulting BV (voormalig Adviesbureau Kraan BV). Het model dat ik twaalf jaar geleden heb ontwikkeld, passen we nu nog steeds toe. Marianne Stolk De opleiding ADMS leert je denken in processen. Ze leren je bij de start van een project eerst tot een procesontwerp te komen. Ieder project is maatwerk en daarom doorloop je voor aanvang van ieder project bepaalde stappen, om zo de planning en projectorganisatie te bepalen. Deze denkwijze heb ik bij RPS Kraan geïntroduceerd en hieruit is het Plan van Aanpak of Projectplan als apart adviesproduct ontstaan. Met het resultaat van mijn bedrijfsopdracht - een kwaliteit management systeem - kunnen we Programma s van eisen voor kantoorhuisvesting op gestructureerde en efficiënte wijze volledig en eenduidig opstellen en ontwikkelen. Het model dat ik twaalf jaar geleden heb ontwikkeld, passen we nu nog steeds toe. Marianne Stolk volgde de ADMS-opleiding van 1996 tot 1998. Momenteel werkt zij als operationeel directeur huisvesting / senior huisvestingsadviseur bij RPS Kraan Consulting BV in Rotterdam.
Roy Pype (alumnus) en Clemens Witteveen over ADMS ir. Roy Pype PDEng In dienst bij Wiegerinck architecten stedenbouw in Arnhem als projectleider. Hij volgde de ADMS-opleiding van 2004 tot 2006. Architectonische kwaliteit borgen en meerwaarde voor de klant bieden. Gedurende de ADMS-opleiding heb ik vooral leren tolken. Voor mijn huidige rol als projectleider is het essentieel om inzicht te hebben in de rollen, de belangen en de krachtenvelden van gebruikers, opdrachtgevers, ontwerpers en uitvoerende partijen. Het enige verschil met een tolk is het feit dat ik zelf niet belangeloos ben. Het bereiken van architectonische kwaliteit staat immers voorop, vanaf de eerste ontwerpvergadering tot en met het laatste bouwoverleg. De ADMS-opleiding heeft me de competenties bijgebracht om die kwaliteit te kunnen borgen. Daarbij gaat het zowel om technisch integraal denken als de gevoeligheid voor de politieke aspecten van een ontwerpproces. ir. Clemens Witteveen MBA Algemeen directeur van Wiegerinck architecten stedenbouw in Arnhem. Binnen ons architectenbureau is een ADMS-er zoals Roy Pype in staat gewenste ontwikkeling te organiseren. Zo is een werkplaats opgestart waarin we verdieping van kennis realiseerden als meerwaarde voor de klant. De acquisitie is geprofessionaliseerd waardoor we kosten besparen en mooie opdrachten binnenhalen. Een architectenbureau moet geleid worden, het liefst door een architect, omdat hij de taal spreekt. Goed leidinggeven leer je door ervaring op te doen onder andere in financiële en personele zaken en contracteren, maar vooral ook door strategische keuzes te maken: welke markten bedien je, hoe profileer je jouw bureau en wat zijn de toekomstige ontwikkelingen. Wanneer je deze onderwerpen te weinig aandacht geeft, is de continuïteit een vraag en vooral een zorg. Vaak zie je dat de eigenaar architect zelf alle ballen in de lucht houdt, hetgeen hem weghoudt van wat hij het liefst doet en waar hij goed in is. Maar hij hoeft het niet allemaal zelf te doen. ADMS-ers zijn door hun opleiding in staat tot goede ondersteuning bij strategische keuzes. Zij leggen verbindingen tussen theorie en praktijk.