provinsje fryslân provincie fryslân b



Vergelijkbare documenten
ZORG ECONOM 1 E nieuwsbrief

ZO RG ECO NO lvii Eprovincie fryslân nieuwsbrief

FACTSHEET ARBEIDSMARKT

Ontgroening en vergrijzing Noord en Midden Limburg en Zuid Limburg

Quickscan arbeidsmarkt Langdurige zorg

Prognose bevolking Fryslân

Impressie Informatiebijeenkomst Zorgeconomie voor Friese gemeenten - 12 maart 2015

Februari Brancheschets Zorg & Welzijn

Informatiebijeenkomst op 20 mei over Samenwerkingsagenda gemeen te Leeuwarden en provincie Fryslân Lwd. KH18

Jaarplan 2017 en 2018 Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie

Leeftijdsopbouw Groningen

Leeftijdsopbouw Drenthe

Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten RAAT Samen de tekorten aanpakken!

provinsje fryslân provincie fryslân

Factsheet arbeidsmarkt zorg en wjk Friesland 2017

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant

Januari Brancheschets Zorg & Welzijn

SIGRA. Facts & Figures. Arbeidsmarktgegevens Regio Amsterdam & Diemen AMSTERDAM & DIEMEN NOORD-HOLLAND NOORD ZAANSTREEK-WATERLAND TEXEL DEN-HELDER

Facts & Figures. Arbeidsmarktgegevens Regio Kennemerland, Amstelland & Meerlanden KENNEMERLAND, AMSTELLAND & MEERLANDEN AMSTERDAM & DIEMEN TEXEL

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal

Leeswijzer levensverwachting tabellen

Inhoudsopgave. Leeswijzer

Aan de Statenleden van de provincies Fryslân, Groningen en Drenthe. Groningen 30 juni 2015 Behandeld door bestuurszaken SNN Telefoonnummer

Factsheet arbeidsmarkt zorg en wjk Drenthe 2017

Factsheet arbeidsmarkt zorg en wjk Groningen 2017

Zorg & Welzijn Rivierenland --- Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

Tussentijdse evaluatie. van het. Útfieringsprogramma Soarchekonomy

Trends Noord-Nederlandse arbeidsmarkt & onderwijs:

Overzicht ontwikkelingen arbeidsmarkt Zorg en Welzijn Flevoland

Monitor Economie 2018

FACTSHEET. Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn. Zeeuws-Vlaanderen. foto Xander Koppelmans voor DNA-beeldbank op

De arbeidsmarkt in Oost-Brabant en Limburg

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Amersfoort

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Friesland, februari 2019

SIGRA. Facts & Figures. Arbeidsmarktgegevens Regio Zaanstreek - Waterland ZAANSTREEK-WATERLAND NOORD-HOLLAND NOORD AMSTERDAM & DIEMEN TEXEL DEN-HELDER

postbus hm leeuwarden tweebaksmarkt 52 telefoon: (058) Provinciale Staten van de Provincie Fryslân

Ontwikkelingen Healthy Ageing en gevolgen voor toekomstige professionals

Regionale VTV Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M.

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio IJsselvechtstreek

Centraal Bureau voor de Statistiek. Maandelijkse cijfers over de werklozen en niet-werkende werkzoekenden van het CBS en UWV WERKbedrijf.

Werkloosheid nauwelijks veranderd

Facts & Figures. Arbeidsmarktgegevens Regio Noord-Holland Noord NOORD-HOLLAND NOORD AMSTERDAM & DIEMEN ZAANSTREEK-WATERLAND TEXEL DEN-HELDER HOORN

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Gorinchem

Factsheet Helpende in de zorg. Kansrijke overstapberoepen

Arbeidsmarkt in Kaart

Fluchskrift Wurkgelegenheid

Casestudy Monitor Regiobeeld 2025 Regio Alkmaar

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Friesland

Onderwijs in Kaart 2018 Cijfermatige onderwijsontwikkelingen in Noord-Brabant MBO

Voorwoord. Inleiding. In dit tabellenboek worden de volgende 28 regio's onderscheiden: Zaanstreek en Waterland. Amstelland, Kennemerland, Meerlanden

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 4

De Arbeidsmarkt in de provincie Utrecht

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 1

Arbeidsmarktverkenning zorg en welzijn Editie Twente

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Toekomstverkenning voor de branche Universitair Medische Centra. Vraag en aanbod van verplegend en verzorgend personeel

Zzp ers in de provincie Utrecht Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep

HANDLEIDING VOOR HET OPSTELLEN VAN MEETBARE DOELSTELLINGEN

Tweede Kamer der Staten-Generaal

COLOFON. Samenstelling regioportret: E,til. In opdracht van: RegioPlus. Eindredactie: Venturaplus

provinsje fryslân provincie fryslân b

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Food Valley

Útfieringsprogramma Soarchekonomy Ynnovaasje en ferbine mei soarch

Fluchskrift Wurkgelegenheid

Demografische gegevens ouderen

COLOFON. Samenstelling regioportret:

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Friesland, oktober 2018

Nieuwe verdeelmodel provinciefonds

Onderwijs in Kaart 2018 Midden-Brabant

Onderwijs in Kaart 2018 West- Brabant

De arbeidsmarkt klimt uit het dal

De arbeidsmarkt in Zuidoost-Brabant. UWV Gerald Ahn 9 september 2014

Langzaam maar zeker zijn ook de gevolgen van de economische krimp voor de arbeidsmarkt zichtbaar

Onderwijs in Kaart 2018 Noordoost-Brabant

Wij vragen u de mail te verspreiden onder de collega s die zich op enige wijze bezighouden met arbeidsmarkt, werkgelegenheid en/of bedrijvigheid.

INLEIDING REGIOSCHETS 3 Bevolkingssamenstelling: ontgroening en vergrijzing 3 (Potentiële) beroepsbevolking 4 Werkgelegenheid 6

Toekomstverkenning voor de branche Algemene en categorale ziekenhuizen. Vraag en aanbod van verplegend en verzorgend personeel

Inhoudsopgave. Leeswijzer

REGIO RIVIERENLAND. Samengesteld door Koster & van Hooren in opdracht van WZW Juli 2014

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2012 / 1

Factsheet economische crisis. 1 e kwartaal 2010

Onderwijs in Kaart 2018 Zuidoost-Brabant

Meerjarenplan O&O-fonds GGZ

REGIO EDE. Samengesteld door Koster & van Hooren in opdracht van WZW Juli 2014

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud

Eerste Kamer der Staten-Generaal

REGIO NIJMEGEN. Samengesteld door Koster & van Hooren in opdracht van WZW Juli 2014

Barometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek (BARA) Juni 2011

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 2

rd) provinsje fryslân provincie fryslân Provinciale Staten van Fryslan t.a.v. de Statenfractie V\ID Tweebaksmarkt KZ LEEUWARDEN

Nieuws. Innovatieve topsectoren

REGIO ARNHEM. Samengesteld door Koster & van Hooren in opdracht van WZW Juli 2014

Innovatie van dienstverlening via Loket. Reden voor gebruik en gebruikerstevredenheid.

De regionale arbeidsmarkt 2016

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Rijnmond

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Drenthe

fjj; K provincie ^S& groningen

Toekomstverkenning voor de Thuiszorg

Ontwikkeling werkgelegenheid in % 2 1,7 1,5 1,1 0,5 -0,5 -1,5 -1,4. -2 Totaal banen Grote banen Kleine banen

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Zuidoost-Brabant

Transcriptie:

Ons provinsje fryslân provincie fryslân b postbus 20120 8900 hm leeuwarden tweebaksmarkt 52 telefoon: (058) 292 59 25 i4 telefax: (058) 292 51 25-1 -1 wsvw.fryslan.nl Provinciale Staten van de Provincie Fryslan provsncie@fryslan.nl OS US www.twitter.com/provfryslan 8900 HM LEEUWARDEN Leeuwarden, 8 september 2015 Verzonden, g sep, 2015 Ons kenmerk : 01223788 Afdeling : Beleid Behandeld door : A.J. Swart Ranshuysen /(058) 292 55 02 of a.j.swartranshuysenfryslan.frl Uw kenmerk Bij lage(n) Onderwerp : Monitoring Uitvoeringsprogramma zorgeconomie 2014-2020 Geachte Statenleden, Het Uitvoeringsprogramma (UP) Zorgeconomie is op 24 september 2014 ter kennisneming aangenomen door uw Staten. In het UP zorgeconomie was een globale opzet gemaakt voor de monitoring. Hierbij is aangegeven dat er een nulmeting zou worden uitgevoerd over 2014 en dat het monitoringskader nog verder moest worden uitgewerkt. Hierbij bieden wij u ter kennisname het monitoringskader en de nulmeting aan getiteld Monitoring Uitvoeringspro gramma Zorgeconomie 2014-2020. Het UP Zorgeconomie zet in op het realiseren van innovatieve producten en diensten van het MKB met als effect een bijdrage aan een toekomstbestendige en adequate Friese zorginfrastructuur en economische spin-off voor het Friese MKB. Resumerend, staan in het UP Zorgeconomie vier programmalijnen centraal: 1) Business development en projectontwikkeling: innovatie van producten en diensten van het Friese MKB toepasbaar in de zorgsector. 2) Onderwijs en arbeidsmarkt: voldoende gekwalificeerd personeel voor de zorg. 3) Procesinnovatie in de zorg: stimuleren nieuwe samenwerkingsvormen in een veranderend zorglandschap. 4) Cluster - en netwerkversterking: inzet op creëren van samenwerking en launching costu mer platforms ten behoeve van de programmalijnen 1 t/m 3. 1 / 2 - kenmerk: 01223788

provinsje fryslân provincie fryslân In het UP Zorgeconomie is een drietal zaken aangegeven die we willen gaan monitoren: - De resultaten van de met behulp van diverse beschikbare financiële instrumenten - door - De - Het de provincie ge(co)financierde projecten; -I 1 bijdrage van de gesteunde projecten aan groei van de werkgelegenheid, innovatie in de zorg en de maatschappelijke uitdagingen op het gebied van zorg, demografie en wel zijn; effect van de provinciale middelen. In welke mate genereren de provinciale mid-delen een multiplier voor externe middelen en dragen ze bij aan Europese doelstel-lingen. Ge zien de uitkomst van het coalitieakkoord en het besluit om geen extra mid-delen beschik baar te stellen, zal dit effect naar verwachting beperkter zijn. Dit is mede afhankelijk van de verdere uitwerking van het economisch beleid en de inzet van mogelijke andere ont schotte fondsen. Ook hebben we aangegeven dat we over 2014 een nulmeting zullen laten uitvoeren en in 2020 een eindmeting, en dat indien gewenst, tussentijdse monitoringsrondes worden uitge voerd. Het eerste kwartaal van 2015 is de nulmeting over 2014 uitgevoerd. In de bijlage leest u hoe we de monitoring de komende jaren willen gaan aanpakken. U leest hierin welke gegevens we willen gaan verzamelen, op welke wijze en op welke momenten. Ook staat hierin beschreven op welke momenten en op welke wijze we u willen gaan infor meren over de resultaten. Tot slot bevat de bijlage de resultaten van de nulmeting van de gekozen effectindicatoren. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Gedeotteerde Staten van Fryslân, secretaris -2/2 Ons kenmerk: 01223788

Opzet Monitoringskader Útfieringsprogramma Soarchekonomy 2014-2020 Augustus 2015 1

Inleiding In het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie 2014-2020 Innoveren en verbinden met zorg (vastgesteld door GS op 10 juni 2014) is aangegeven dat de monitoring van de het Uitvoeringsprogramma de volgende aspecten zal bevatten: - Monitoren van de resultaten van de in het kader van programma Zorgeconomie beschikbare financiële instrumenten- gehonoreerde projecten - De bijdrage van de gesteunde projecten aan groei van de werkgelegenheid, innovatie in de zorg en de maatschappelijke uitdagingen op het gebied van zorg, demografie en welzijn - Het effect van de provinciale middelen. In welke mate genereren de provinciale middelen een multiplier voor externe middelen en dragen ze bij aan Europese doelstellingen? Ook hebben we aangegeven dat we in 2014 een nulmeting zullen laten uitvoeren en in 2020 een eindmeting, en dat, indien gewenst, tussentijdse monitoringsrondes worden uitgevoerd. In deze eerste monitoringsrapportage beschrijven we hoe we monitoring gaan organiseren: wat gaan we meten, wanneer, op welke wijze en hoe gaan we rapporteren? Hierbij gaan we achtereenvolgens in op: I. De drie lijnen waarlangs we de monitor organiseren; II. De tussen- en eindevaluatie; III. De planning van de monitoringsacties en rapportages; Als bijlage I is de nulmeting van de maatschappelijke context opgenomen. Bijlage II gaat in op de selectie van indicatoren voor deze nulmeting. I. Monitoring langs drie lijnen We gaan langs drie, elkaar aanvullende lijnen monitoren en rapporteren. 1. Voortgang van de activiteiten In het Uitvoeringsprogramma is aangegeven welke activiteiten we als provincie willen gaan uitvoeren om de doelen te bereiken. Via de BERAP s rapporteren we aan PS op geaggregeerd niveau in hoeverre de uitvoering op schema loopt en in de tussentijdse evaluatie (2017) en eindevaluatie (2020) geven we hiervan een uitgebreid overzicht aan Provinciale Staten. 2. De gefinancierde projecten en hun bijdrage aan de (economische en maatschappelijke) doelstellingen We houden een overzicht bij van de projecten die we in het kader van het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie ondersteunen. Waar relevant bevragen we de (partners binnen deze) projecten over bijvoorbeeld de werkgelegenheid aan het begin van het project. Dit vragen we opnieuw tijdens de tussentijdse evaluatie (2017) en eindevaluatie (2020). Per project zullen we de volgende informatie weergeven: Naam van het project Looptijd Korte beschrijving Programmalijn waar het project aan bijdraagt Projectpartners Totaal budget Bijdrage provincie (en vanuit welk fonds/budget) Bijdrage aan beoogde effecten (in termen van groei werkgelegenheid en bedrijvigheid, innovatie in de zorg, maatschappelijke uitdagingen op gebied van zorg, demografie en welzijn) 2

3. De ontwikkeling van de maatschappelijke context We brengen de ontwikkeling van de maatschappelijke context in beeld met behulp van indicatoren op het gebied van bijvoorbeeld werkgelegenheid, gezondheid en arbeidsmarkt. Dit doen we tijdens een nulmeting (zie Bijlage I), tussentijdse evaluatie (2017) en eindevaluatie (2020). Er bestaat geen directe relatie tussen de inspanningen van de provincie in de zorgeconomiesector en de ontwikkeling van contextindicatoren. Deze ontwikkeling is namelijk van vele andere factoren afhankelijk. De ontwikkeling geeft wel een beeld in hoeverre de indicatoren zich in de gewenste richting ontwikkelen. Dit beeld kan helpen in het maken van keuzen voor bijvoorbeeld herijking of continuering van de provinciale inzet. De contextindicatoren zijn geselecteerd op basis van de in het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie opgenomen ambities. In bijlage II wordt op deze selectie ingegaan. Waar geen geschikte contextindicator kon worden gevonden is aangegeven op welke wijze we de ontwikkeling dan wel in beeld willen gaan brengen. Opmerking over definitities, aannamen en gegevensbronnen Het is goed om te realiseren dat de waarden van de indicatoren meestal niet exact kunnen worden bepaald. Om toch een uitspraak over de de waarde van de indicatoren te kunnen doen wordt daarom gebruik gemaakt van (meestal steeksproefsgewijs) onderzoek. Hierbij is het belangrijk wat precies de definitie is van de indicator die onderzocht is en welke aannamen worden gedaan om de waarde te bepalen. Deze definities en aannamen zullen we dan ook zo goed mogelijk toelichten. De provincie verricht zelf geen onderzoek naar zorgkosten, gezondheid en arbeidsmarkt. Om hierover uitspraken te kunnen doen maken we daarom gebruik van gegevens van derden, zoals het CBS, GGD, VenturaPlus en het UWV. Deze bronnen zullen we altijd bij de cijfers vermelden. II. Tussenevaluatie en eindevaluatie Eind 2016 / begin 2017 voeren we een tussenevaluatie uit en in 2020 voeren we een eindevaluatie uit. In deze evaluaties willen we een zo goed mogelijke momentopname maken van de zorgsector en de bijdrage van de provinciale inzet. De voortgangsmonitor, de monitor gefinancierde projecten en de effectmonitor vormen hiervoor de belangrijkste bouwstenen. Hiernaast willen we werken met een aantal aanvullende analyses via bijvoorbeeld enquetes en meningen van experts om hiermee ook grip te krijgen op een aantal belangrijke aspecten zoals bijvoorbeeld de mate waarin er sprake is van een vraaggericht aanbod, procesinnovatie en kennisvalorisatie. De tussenevaluatie moet antwoord geven op de vragen: - In hoeverre zijn de doelstellingen al gehaald? - Wat is het resultaat van de provinciale inzet tot dusver? - Hoe staat de zorgeconomiesector er voor, wat is er gedurende de rest van de programmaperiode nodig en wat betekent dat voor de (economische) inzet van de provincie. In 2020 voeren we een eindevaluatie uit rond de volgende vragen: - In hoeverre zijn de doelstellingen gehaald? - Wat is het resultaat van de provinciale inzet geweest? - En optioneel: hoe staat de zorgeconomiesector er voor, wat is er de komende jaren nodig en wat zou de provincie (economisch) hierin kunnen betekenen? 3

III. Planning van de monitoringsacties en rapportages De planning ziet er dan als volgt uit 2014 / 2016 2017 2018 2019 2020 2015 Rapportage over de voortgang van de activiteiten via de BERAP X X X X X X Voortgangsmonitor (zie B) X X Effectmonitor (zie D) X X X Monitor gefinancierde projecten (zie C) X X Tussenevaluatie X Eindevaluatie X 4

Bijlage I: Nulmeting van de maatschappelijke context (= lijn 3) In deze bijlage geven we de nulmeting van de indicatoren die we volgen om de ontwikkeling van de maatschappelijke context in beeld te brengen. Er bestaat geen directe relatie tussen de inspanningen van de provincie in de zorgeconomiesector en de ontwikkeling van contextindicatoren. Deze ontwikkeling is namelijk van vele andere factoren afhankelijk. De ontwikkeling geeft wel een beeld in hoeverre de indicatoren zich in de gewenste richting ontwikkelen. Dit beeld kan helpen in het maken van keuzen voor bijvoorbeeld herijking of continuering van de provinciale inzet. De contextindicatoren zijn geselecteerd op basis van de in het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie opgenomen ambities. In bijlage II wordt op deze selectie ingegaan. We maken onderscheid tussen de volgende vier thema s: werkgelegenheid, gezondheid en gezond ouder worden, zorgkosten, arbeidsmarkt en onderwijs. Waar mogelijk en zinvol geven we de ontwikkeling van de waarden sinds 2010, zodat ook de trend vóór de start van het Uitvoeringsprogramma in beeld is. Werkgelegenheid Onderstaande grafiek toont het aantal zorgeconomie gerelateerde banen onderverdeeld in een viertal deelsectoren. Selectie van instellingen en bedrijven is gedaan op basis van SBI (Standaard Bedrijfsindeling) codering. Hiervoor is een landelijke selectie gebruikt welke enigszins is bewerkt door middel van het uitsluiten en toevoegen van codes om de selectie zo goed mogelijk van toepassing te laten zijn op de Friese situatie. 60000 Werkgelegenheid zorgeconomie 2010 en 2014 50000 40000 30000 20000 2010 2014 10000 0 Care and cure Diensten en lifestyle Handel Productie Totaal Bron: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân De totale zorgeconomie telt in 2014 51.792 banen. Ten opzichte van 2010 is het aantal banen gerelateerd aan de zorgeconomie met bijna 2.000 toegenomen, een groei van 4%. Deze groei komt voor rekening van de deelsector Care and Cure. In de andere (kleinere) deelsectoren is sprake van een lichte krimp van werkgelegenheid. 5

Gezondheid en gezond ouder worden De gezondheid van de Friese burgers wordt hieronder via een drietal indicatoren in beeld gebracht: de ervaren gezondheid, de levensverwachting en de gezonde levensverwachting. Ervaren gezondheid Onderstaande grafiek geeft aan in hoeverre Friezen hun gezondheid goed tot zeer goed ervaren. Cijfers zijn afkomstig uit de gezondheidsmonitor van de GGD. Ervaren gezondheid, ook wel subjectieve gezondheid of gezondheidsbeleving, weerspiegelt het oordeel over de eigen gezondheid. Ervaren gezondheid is een samenvattende gezondheidsmaat van alle gezondheidsaspecten die relevant zijn voor de persoon in kwestie. Deze onderliggende gezondheidsaspecten variëren per persoon, maar hebben vaak betrekking op zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid. Hoe slechter iemand zijn of haar eigen gezondheid ervaart, hoe groter de kans op overlijden. Ervaren gezondheid 2012 100 90 80 70 60 50 40 30 Ervaren gezondheid goed/zeer goed 19-64 jaar Ervaren gezondheid goed/zeer goed 65 jaar en ouder 20 10 0 Fryslân Nederland Bron: Gezondheidsmonitor 2012, GGD Fryslân Van de 19-64 jarigen ervaart 84% zijn of haar gezondheid als goed/zeer goed. Van de ouderen (65+) ervaart 70% zijn of haar gezondheid als goed/zeer goed. Friezen ervaren relatief vaker een goede gezondheid dan de gemiddelde Nederlander. Door een aanpassing van de landelijke richtlijnen om ervaren gezondheid te berekenen s vergelijking met eerdere onderzoeken niet meer mogelijk, aldus de GGD. Levensverwachting Onderstaande grafiek geeft de levensverwachting weer van kinderen geboren tussen 2009 en 2012 en van 65 jarigen in dezelfde periode. Levensverwachting = het aantal jaren dat iemand nog te leven heeft. De levensverwachting van de Fries is nagenoeg gelijk aan het landelijk gemiddelde. 6

jaar Levensverwachting geborenden en 65 jarigen (periode 2009-2012) 90 80 70 60 50 40 30 Bij geboorte Bij 65 jaar 20 10 0 Fryslan Nederland Bron: Nationale Atlas Volksgezondheid Gezonde levensverwachting Onderstaande grafiek toont de levensverwachting van 19 jarigen in 2012 op basis van vier gezondsheidsmaten. Gezonde levensverwachting bij 19 jaar is de gemiddelde levensverwachting op een aantal indicatoren. Bijvoorbeeld: de gemiddelde levensverwachting dat men zonder chronische ziekten leeft is 28,2 jaar in Fryslan. Gezonde levensverwachting bij 19 jaar Zonder chronische ziekten Zonder beperkingen In goede geestelijke gezondheid In goede ervaren gezondheid 20 25 30 35 40 45 50 55 60 Aantal jaren Nederland Fryslan Bron: Nationale Atlas Volksgezondheid 7

Zorgkosten De zorgkosten worden in beeld gebracht met behulp van de zorgkosten uit de basisverzekering die door CBS zijn verzameld. De zorgkosten uit de basisverzekering zijn niet in alle provincies gelijk. Deze verschillen kunnen echter alleen zinvol worden geïnterpreteerd wanneer rekening wordt gehouden met de verschillen in leeftijdsopbouw tussen de provincies. De zorgkosten hangen immers sterk samen met de leeftijd en geslacht. Het CBS heeft de zorgkosten daarom gestandaardiseerd voor leeftijd en geslacht. Na standaardisatie blijkt dat de zorgkosten in Fryslân het laagst zijn van alle provincies. De gemiddelde zorgkosten zijn in Fryslân ongeveer 6% lager dan het Nederlandse gemiddelde. 8

Arbeidsmarkt en onderwijs Om de stand van zaken omtrent de arbeidsmarkt en de aansluiting met het onderwijs in beeld te brengen, wordt gebruik gemaakt van een tweetal indicatoren: de spanningsindicator arbeidsmarkt van het UWV en de verwachte uitbreidingsvraag naar VOV-personeel van Venturaplus. De spanningsindicator arbeidsmarkt Noord Nederland Onderstaande grafiek geeft de vraag naar -en het aanbod van medische en paramedische beroepen in Noord-Nederland weer voor de eerste kwartalen in 2011-2015. De spanningsindicator is niet beschikbaar op Friese schaal, daarom is ervoor gekozen om deze op Noord-Nederlands niveau weer te geven. 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Spanningsindicator arbeidsmarkt medische en paramedische beroepen 2011 2012 2013 2014 2015 kortdurend werkzoekend openstaande vacatures Bron: UWV Werkbedrijf stand 1 e kwartaal http://www.arbeidsmarktcijfers.nl/panorama/ami_spanningsindicator.asp In de grafiek is te zien dat de afgelopen 5 jaar het aantal vacatures redelijk constant gebleven. Het aanbod op de arbeidsmarkt is toegenomen, waardoor de arbeidsmarkt zich van een gemiddeld naar een ruime arbeidsmarktniveau heeft ontwikkeld. Onderstaande tabel is een verdere specificering van de grafiek. Hierin is de ontwikkeling van de binnen de verschillende functiecategorieën te zien. Hierin is te zien dat anno 2015 alleen voor artsen de arbeidsmarkt nog als krap wordt getypeerd. Typering arbeidsmarkt cure 2011 2012 2013 2014 2015 Verplegenden en doktersassistenten gemiddeld Ruim ruim zeer ruim ruim Apothekersassistenten en medisch laboranten zeer krap gemiddeld ruim Ruim gemiddeld Therapeuten en verpleegkundigen zeer krap gemiddeld ruim Ruim ruim Medisch analisten * * ruim Ruim zeer ruim Afdelingshoofden zorginstelling ruim zeer ruim zeer ruim zeer ruim zeer ruim Verpleeghulpen en leerlingverpleegkundigen ruim Ruim zeer ruim zeer ruim zeer ruim Artsen zeer krap zeer krap gemiddeld Krap krap Apothekers * * * Ruim * verzorgend personeel ruim Ruim zeer ruim zeer ruim zeer ruim * aantallen vraag/aanbod te klein voor indicatie Bron: UWV Werkbedrijf stand 1 e kwartaal 9

Verwachte uitbreidingsvraag naar Verpleging, opvoedkundig en verzorgend (VOV)-personeel Fryslân Venturaplus maakt jaarlijks een regioportret van de Friese arbeidsmarkt in de zorgsector. Hierin geeft ze een prognose van de ontwikkeling van de tekorten en overschotten binnen de verschillende fuctiecategorieën. Onderstaande tabel toont de uitbreidingsvraag naar VOV-personeel (Verpleging, Opvoedkundig en Verzorgend) in de periode 2013-2017. Cijfers geven geen trend, maar een toekomstverwachting. Voor de periode tot en met 2017 wordt een overschot van ca. 6300 personen verwacht. Uitbreidingsvraag VOV werknemers 2013-2017 (care) wervingsbehoefte totale instroom tekort/overschot verpleegkundige (niveau 5) 790 820 30 verpleegkundige (niveau 4) 1810 1620-190 verzorgende (niveau 3) 2530 4070 1540 helpende zorg en welzijn (niveau 2) 1260 1110-150 zorghulp (niveau 1) 1260 1950 690 sociaal-pedagogische hulpverlening (niveau 5) 1020 1420 400 sociaal-cultureel werker (niveau 5) 150 130-20 sociaal-cultureel werker (niveau 4) 70 70 0 maatschappelijk werk en dienstverlening (niveau 5) 480 540 60 sociaal-maatschappelijke dientverlening (niveau 4) 90 100 10 pedagogiek (niveau 5) 410 500 90 SAW (niveau 4) 1280 2440 1160 SAW (niveau 3) 850 3530 2680 Totaal 12000 18300 6300 Bron: Regioportret Friesland Arbeidsmarkt zorg en welzijn november 2013, Venturaplus E,til, Regioplus 10

Bijlage II: Selectie van de contextindicatoren (= lijn 3) In het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie 2014-2020 zijn verschillende maatschappelijke effecten genoemd die we via het programma willen beïnvloeden. We zien de ontwikkeling van deze indicatoren als de maatschappelijke context van het Uitvoeringsprogramma, die we steeds in beeld houden en waarmee we richting kunnen geven aan de uitvoering. In onderstaande tabel geven we aan welke effecten we met het Uitvoeringsprogramma beogen en welke indicatoren we in de effectmonitor opnemen. In bijlage I is voor de geselecteerde effectindicatoren de nulsituatie opgenomen. Waar geen geschikte effectindicator beschikbaar is, geven we aan op welke wijze we het beoogde effect dan in beeld gaan brengen. Programmalijn Onderdeel Doelstelling in het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie 2014-2020 Effectindicator en wijze van rapporteren Projectontwikkeling en business development Gezonde voeding Door innovatiestimulering van de voedingsmiddelenindustrie is nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid gecreëerd. - We houden een lijst bij met bedrijven die door provinciale inzet ondersteund zijn en bevragen hen (in ieder geval tijdens tussen- en eindevaluatie) op de gerealiseerde toename in bedrijvigheid en werkgelegenheid. - Daarnaast brengen we de werkgelegenheidsontwikkel ing in de zorgsector in beeld met cijfers uit het provinciale werkgelegenheidsregister. Medische (bio)technologie, e-health, domotica en serious gaming Door medische technologie, e-health, domotica en serious gaming heeft Fryslân zich ontwikkeld tot een nationale toplocatie voor bedrijvigheid kennis en kunde - We houden een lijst bij met bedrijven die door provinciale inzet ondersteund zijn en bevragen hen (in ieder geval tijdens tussen- en eindevaluatie) op de gerealiseerde toename in bedrijvigheid. - Daarnaast brengen we de werkgelegenheidsontwikkel ing in deze in beeld met cijfers uit het provinciale werkgelegenheidsregister. Healthy Lifestyle Economy Via cross-overs met de provinciale beleidsspeerpunten zoals R&T, CH, cultuur en sport is bijgedragen aan het Indicatoren over gezondheid en gezond ouder worden uit de GGD gezondheidsenquête en de gezondheidsatlas 11

Programmalijn Onderdeel Doelstelling in het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie 2014-2020 Effectindicator en wijze van rapporteren actief en gezond ouder worden van Friese inwoners Arbeidsmarkt - onderwijs Meer werkgelegenheid door toename overnachtingen en bestedingen Er is een vraaggericht aanbod ontwikkeld rondom een gezonde levensstijl Er is voldoende en voldoende gekwalificeerd personeel in de zorg en hieraan gelieerde bedrijven passend bij (toekomstige) zorgbehoefte Hierin specifiek: beschikbaarheid van personeel voor kritieke functies (huisartsen, medisch specialisten) We houden een lijst bij met bedrijven die door provinciale inzet ondersteund zijn en bevragen hen (in ieder geval tijdens tussen- en eindevaluatie) op de gerealiseerde toename in werkgelegenheid. Hier is geen geschikte directe indicator voor beschikbaar. Via aanvullende analyse rapporteren we hierover in de tussen- en eindevaluatie. We kijken hiervoor naar: - Spanningsindicator voor medische en paramedische beroepen. Cijfers van UWV werkbedrijf. - De verwachte uitbreidingsvraag naar verplegend, opvoedkundig en verzorgend personeel in Fryslân. Cijfers van Venturaplus. Procesinnovatie in de zorg Innovaties in het MKB, arbeidsmarkt/personeel en in het zorgveld zijn aanvullend en stimulerend op elkaar. De gewenste projectontwikkeling, business development en aanpassingen arbeidsmarkt - onderwijs zijn geland in het zorgveld en vice versa. Nieuwe vormen van samenwerking worden gestimuleerd. 12 Hier is geen geschikte effectindicator voor beschikbaar. In de voortgangsmonitor en de monitor gefinancierde projecten rapporteren we over de gerealiseerde projecten. Via aanvullende analyse rapporteren we hierover in de tussen- en eindevaluatie. En we kijken naar cijfers

Programmalijn Onderdeel Doelstelling in het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie 2014-2020 Effectindicator en wijze van rapporteren beschikbaar bij Fries Sociaal Planbureau. Clusterversterking en netwerkvorming Bijgedragen aan de oplossing van de maatschappelijke uitdaging op het gebied van gezondheid, demografie en welzijn. Meer innovatie en kennisvalorisatie in de zorg in Fryslân via uitbreiding en verankering van essentiële netwerken en kennisuitwisseling op het terrein van zorgeconomie en healthy ageing. We kijken hiervoor naar indicatoren over gezondheid en gezond ouder worden van de GGD gezondheidsenquête en de Gezondheidsatlas. Hier is geen geschikte indicator voor beschikbaar, Via de voortgangsmonitor rapporteren we o.a. over georganiseerde bijeenkomsten. Via aanvullende analyse rapporteren we hierover in de tussen- en eindevaluatie. 13