Algemeen adres Academie voor Crisisbeheersing Postadres: Postbus 7010, 6801 HA Arnhem Bezoekadres: Kemperbergerweg 783, 6816 RW Arnhem Telefoon: 026 355 24 30 Concept, tekst en realisatie: Turnaround Communicatie bv Communicatiespecialist voor Defensie en Veiligheid www.turnaroundcommunicatie.nl Fotografie: Martine Siemens Het ontwikkeltraject Procesmanager Oefenen is ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties door: NIFV Academie voor Crisisbeheersing PLATO; Platform Opleiding, Onderwijs en Organisatie Universiteit Leiden Twynstra Gudde Adviseurs en Managers Oefenen als professie Procesmanager Oefenen Masterclass Evaluatoren De Masterclass Evaluatoren is ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties door: Politieacademie TNO COT Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement NIFV Academie voor Crisisbeheersing 2 Meer informatie kunt u vinden op de website van het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid Nibra - www.nifv.nl - en dan Academie voor Crisisbeheersing. This makes CENS 2
kan op proces- en teamniveau, maar ook op inhoudelijk en individueel niveau. Die informatie kan vervolgens gebruikt worden als uitgangspunt voor een volgende oefening, maar Professioneel oefenen Oefenen als professie De Nederlandse samenleving wordt steeds complexer en de Die professionaliseringsslag heeft niet alleen te maken met manier grijpen verschillende leeractiviteiten mooi in elkaar, veiligheidsrisico s nemen eerder toe dan af. Om in te kun- het kunnen inspelen op maatschappelijke veranderingen. met als doel de rampenbestrijding en crisisbeheersing op nen spelen op de veranderingen in de maatschappij wordt Het heeft ook alles te maken met het vakbekwaam het belang van oefenen steeds groter. In het verleden werd maken en houden van mensen op oefengebon- gekeken hoeveel oefeningen er gedraaid konden worden den functies. Het gaat hier om functiona- met de beschikbare capaciteit die voorhanden was. Jaarplan- rissen uit alle disciplines die zich met nen werden opgesteld en oefenthema s bepaald. Dat gebeur- oefenbeleid, -ontwikkeling, - uitvoering de vaak willekeurig, door iemand die het als neventaak had. en evalueren bezig houden. Daarmee daarvan bewaken en evalueren. Het Veel gehoord commentaar was dan ook dat oefendoelen stellen zij anderen in staat op een ministerie van Binnenlandse Zaken en ontbraken, vaag en niet meetbaar waren, en niet aanslo- professionele manier te oefenen. Het ten op eerder gehouden oefeningen. Evaluaties waren een zijn functies waar het oefenen van sluitpost en lieten te wensen over, waardoor leerpunten niet wezenlijk belang is voor de taakuitvoe- beklijfden. Cynici riepen dan ook lange tijd dat de evaluatie ring. Oefenen brengt namelijk nieuwe van de volgende oefening vooraf al geschreven kon worden. kennis en inzichten met zich mee, maar Inmiddels is het besef doorgedrongen dat er veel meer uit leert ook nieuwe vaardigheden aan. Door van oefenen gehaald kan worden. Vanuit het veiligheidsveld is te voren goede leerdoelen vast te stellen en ze kan ook aanleiding zijn om een individuele functionaris extra op te leiden of zijn vaardigheden te trainen. Op die een aantal grote rampen en crises, zoals overstromingen, de vuurwerkramp in Enschede, de cafébrand in Volendam, het neerstorten van een vliegtuig bij Amsterdam en de aanslag op de Koninklijke familie in Apeldoorn. Deze calamiteiten doen zich niet dagelijks voor. Daarom oefenen veiligheidsregio s en hulpdiensten; om voorbereid te zijn op de crisis die ooit komt. 2 een hoger niveau te tillen. Oefenen mag dan ook beschouwd worden als een belangrijk werkpro- kennis ces. Om maximaal rendement uit oefenen te halen, zijn opgeleide professionals nodig die dit belangrijke proces en de kwaliteit opleiden de roep dan ook groot om functionarissen op te leiden die meetbaar te maken, wordt het mogelijk om vakkundige en kunnen zorgen voor een professionaliseringsslag. professionele evaluaties uit te voeren. Daarbij kan gedetailleerd bekeken worden waar verbeteringen mogelijk zijn. Dat Koninkrijksrelaties erkent dit en heeft oefenen daarom in de Wet veiligheidsregio s opgenomen dat iedere veiligheidsregio functies moet hebben voor het proces oefenen en het proces evalueren. Daarmee is oefenen definitief een vak geworden; oefenen als professie. Het NIFV biedt daarom in dit kader twee opleidingen aan: de basisopleiding Procesmanager Oefenen (PMO), en als verdieping daarop de Masterclass Evaluatoren (MCE). O E FENE N A LS PRO FESSIE De recente Nederlandse geschiedenis kent 3
Multidisciplinair leren en verbeteren CENS 2 In onze moderne samenleving is geen enkele crisis nog voorbehouden aan één kolom. Politie, brandweer, Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR), gemeenten en Defensie, maar ook functionele partners als waterschappen, Rijkswaterstaat en bedrijven uit de vitale infrastructuur (bijvoorbeeld energiebedrijven) hebben elkaar nodig en komen elkaar steeds vaker tegen. Vanuit dat perspectief is het belangrijk om buiten het eigen monodisciplinaire referentiekader te kunnen treden. Om out of the box te denken en verder te kijken dan de eigen organisatie. Door de opleidingen multidisciplinair in te richten, ontstaat er kruis bestuiving en leren de deelnemers van elkaar. Ook leren de deelnemers elkaar kennen en groeit het onderlinge vertrouwen, waardoor de samenwerking effectiever wordt. Tijdens de opleidingen wordt hieraan expliciet aandacht aan gegeven. Aanvullend op de opleiding, delen PMO ers kennis en ervaring via intervisie en verdiepingsbijeenkomsten en wordt het Infopunt Veiligheid, dossier Multidisciplinair Opleiden, Trainen en Oefenen benut. MCE ers worden na de opleiding opgenomen in een landelijk multidisciplinair evaluatieteam. Dit team wordt ingezet bij grote multidisciplinaire oefeningen, veelal in een veiligheidsregio of regio-overstijgend. Ook zij blijven vakbekwaam door verdiepingsdagen. Het NIFV, de Politieacademie en de Nederlandse Defensie Academie werken samen binnen het programma Centre of Excellence National Safety and Security (CENS2). Dit programma beoogt multidisciplinaire kennis te ontwikkelen, te delen en te verdiepen. Ook stimuleert het de leercirkel, waar opleiden, trainen en oefenen op elkaar aansluiten en elkaar versterken. Het leren van oefenen en evalueren krijgt nadrukkelijk de aandacht binnen dit programma. Een studiehuis voor oefengebonden functies is in ontwikkeling. Vandaar dat de opleidingen PMO en MCE worden aanbevolen door CENS2. This makes CENS 2 OEFENEN ALS PROFESSIE 4 5
Opleiding Procesmanager Oefenen De toekomstige Procesmanager Oefenen (PMO) is in staat om alle beschikbare hulpmiddelen op oefengebied effectief in te zetten en geleidelijk het oefenen op regionaal en landelijk niveau op een kwalitatief hoger peil te brengen. De basisopleiding PMO geeft inzicht in wat nodig is om te oefenen én om te leren van oefenen. Ingrediënten zijn onder andere planvorming, maken van producten als oefenplannen, het opstellen van leerdoelen, het meetbaar maken van die doelen om evaluatie mogelijk te maken, en het organiseren van oefeningen en opleidingen. Voor wie De opleiding PMO is bedoeld voor functionarissen die ervaring hebben met multidisciplinair oefenen, zich verder willen ontwikkelen op dit gebied en zich willen inzetten om het (leren van) oefenen verder te professionaliseren. Uitgangspunten Een viertal uitgangspunten staat centraal in de opleiding PMO: Procesmanagers Oefenen dragen bij aan de verbetering van de gehele oefencyclus, Procesmanagers Oefenen hoeven niet alle activiteiten van de gehele oefencyclus zelf tot in detail te beheersen. Zij kijken naar eigen mogelijkheden en grenzen, en benutten zonodig kwaliteiten van anderen, Procesmanagers Oefenen hebben meerwaarde als het gaat om het verdiepen en aanvullen van bestaande deskundigheid op het gebied van oefenen, met name op de terreinen planvorming en leren van oefenen, Procesmanagers Oefenen wisselen onderling kennis, oefenproducten en vaardigheden uit. Na de opleiding blijven PMO ers gezamenlijk werken aan de verdere ontwikkeling van hun professie. Inhoud Rampenbestrijding en crisisbeheersing is geen dagelijkse taak. Oefeningen moeten er toe bijdragen dat hulpdiensten en andere organisaties voorbereid zijn op de crisis die ooit komt. Naast kennisoverdracht, worden oefeningen ook gebruikt om vaardigheden aan te leren. Om dat mogelijk te maken, is het van belang goede oefenplannen en scenario s te maken, leerdoelen vast te stellen en meetbaar te maken voor evaluatie, oefenresultaten te gebruiken als input voor nieuwe oefeningen, trainingen en opleidingen. De hele oefencyclus van planvorming, voorbereiding, uitvoering en evaluatie komt dan ook aan bod, zodat de PMO er de kwaliteit van het hele oefenproces kan bewaken en verbeteren binnen zijn organisatie. Ook wordt de PMO er gestimuleerd om kennis, oefenproducten en ervaringen te delen via het Infopunt Veiligheid, dossier Multidisciplinair Opleiden, Trainen en Oefenen. OEFENEN ALS PROFESSIE 6 7
8 De opleiding bestaat naast de genoemde vakinhoudelijke elementen ook uit procesvaardigheden als didactiek, gespreksvaardigheden, observatievaardigheden, groepsdynamica, reflecterend vermogen en persoonlijke effectiviteit. Niet alleen qua inhoud, maar ook qua werkwijze is de opleiding PMO vernieuwend. Het is geen standaard opleiding, maar meer een ontwikkeltraject voor de functionarissen die het volgen. De deelnemers werken namelijk zelf aan hun inhoudelijke vakkennis, hun procesvaardigheden en hun persoonlijke effectiviteit. Competentiegericht leren, zelfassessment, kennisproductiviteit, multidisciplinair en interactief leren vormen de basiselementen. Theorie en praktijk worden afgewisseld. Tijdens de opleiding wordt rekening gehouden met het niveau en de leervragen van de cursisten. Het geheel wordt begeleid door een leermanager die continu de groep volgt, trainers informeert over de leervraag en tegelijk vraagbaak is. Ervaren trainers van NIFV, Plato en Twynstra Gudde leveren een bijdrage aan deze opleiding. Tijdsduur en kosten De opleiding kent vier blokken van ieder tweeënhalve dag. Eén onderdeel van de oefencyclus wordt per blok behandeld. De verschillende blokken vinden met tussenpozen van enkele weken plaats, zodat er ruimte is voor reflectie en tussentijds aan individuele of gezamenlijke opdrachten gewerkt kan worden. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties subsidieert de opleiding PMO. Daarom wordt er slechts een beperkte eigen bijdrage gevraagd die voorziet in locatie- en verblijfskosten. Selectie en aanmelden De opleiding Procesmanager Oefenen is niet vrijblijvend. Er wordt veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van competen- kop Je staat aan de basis van wat je collega s gaan leren intro intro Eric intro van der Maas Teamleider intro Opleiden, Trainen en Oefenen GHOR Gooi- en Vechtstreek body... Opleiding: PMO Nederland is een land met rijke historie, maar grote incidenten komen daar nauwelijks in voor. Toch hebben we grote hoeveelheden mensen en materieel beschikbaar, voor als het toch eens mis gaat. Die moeten daarop voorbereid zijn en daar komt het oefenen om de hoek kijken. Deelnemers verwachten duidelijkheid over wat ze gaan oefenen en waarom. Ook willen ze weten wat hun resultaten zijn op individueel en teamniveau, daar oefenen ze immers voor. Om dat te bereiken, heb je goede en meetbare oefendoelen nodig. De opleiding PMO heeft me daarop gewezen. Daarnaast heb ik meegekregen dat een 360-graden blik heel belangrijk is. Kijk verder dan je eigen kolom. Het is leuk dat we als GHOR drie processen aansturen, maar die hebben raakvlakken met de politie, brandweer, gemeente en partners als bijvoorbeeld Rijkswaterstaat. Daarom is het goed multidisciplinair te oefenen om zo van elkaar te leren. Het is niet een sluitstuk, maar een voortgaand, continu proces. Daarom moet een oefening ook iedere keer weer leuk en uitdagend zijn voor de deelnemers. De opleiding PMO helpt je om het hele oefenproces vorm te geven en te begeleiden. Je staat aan de basis van wat je collega s gaan leren.
Je wordt aan het denken gezet Evelien Henstra Beleidsmedewerker Multidisciplinair Opleiden Trainen Oefenen Veiligheidsregio Kennemerland Opleiding: PMO Als regio willen we het oefenen steeds verder verbeteren, zodat onze mensen er optimaal van leren en een stap verder komen in hun professionalisering op het gebied van crisisbeheersing. Daar zijn we met een team mee bezig, maar als Procesmanager Oefenen heb ik het totaaloverzicht. Ik bekijk, samen met de collega s, onder andere welke opzet en doelstellingen we bij een bepaalde leeractiviteit zullen kiezen. Hierbij gebruiken we ook de evaluatieresultaten van eerdere oefeningen of incidenten, zodat de activiteiten binnen de oefencyclus op elkaar worden afgestemd. Tevens houd ik me bezig met een meerjaren oefenbeleidsplan, dat past binnen de bredere doelstelling van de veiligheidsregio. Oefenen staat niet op zichzelf, maar hoort bij te dragen aan het grotere geheel. Daarom is het ook zo belangrijk om het professioneel op te pakken. Een PMO er heeft oefenen als professie en draagt bij aan het ontwikkelen van oefeningen die beantwoorden aan de behoefte van mensen. Hierdoor raken zij meer voorbereid op het functioneren tijdens een crisis. De opleiding PMO leert je niet even wat trucjes aan, je wordt zelf aan het denken gezet. Door de combinatie van theorie en praktijk heb ik veel inspiratie opgedaan, waar ik nu in mijn regio op voortborduur. ties van de deelnemers. De belangrijkste eisen zijn daarom: actieve steun van het management van de eigen organisatie, de wil om actief te werken aan de ontwikkeling van de eigen vaardigheden, de bereidheid om samen met anderen te werken en te leren, de bereidheid om na afronding van de opleiding blijvend te werken aan de verdere ontwikkeling van de eigen competenties en het vak Procesmanager Oefenen. Kandidaten die geselecteerd zijn voor de opleiding PMO, krijgen een zelfassessment voor het bepalen van de persoonlijke leervragen. Op basis hiervan vindt een ontwikkelgesprek plaats en wordt tijdens de opleiding met de ontwikkeldoelen van de gehele groep rekeninggehouden. Het aanmeldformulier voor deze opleiding is te vinden op www.nifv.nl. Klik op Academie voor Crisisbeheersing en Opleiden. Hier vindt u ook meer informatie over de opleiding en contactgegevens. OEFENEN ALS PROFESSIE 11
Masterclass Evaluatoren De pijlers van de masterclass De toekomstige evaluator kan multidisciplinaire oefeningen observeren en evalueren. Geleerd wordt objectief te kijken naar de manier waarop leden van de Regionale en Gemeentelijke Beleidsteams, Regionale Operationele Teams, staven Grootschalig en Bijzonder Optreden en teams Commando Plaats Incident functioneren. Gedegen feedback leveren en een goede schriftelijke rapportage zijn belangrijke ingrediënten van de Masterclass Evaluatoren (MCE). Voor wie De MCE is bedoeld voor functionarissen in het veld van multidisciplinaire rampenbestrijding en crisisbeheersing, die willen leren professioneel te evalueren. De Masterclass Evaluatoren is een verdiepingsslag op de opleiding Procesmanager Oefenen. Het is aan te bevelen eerst deze opleiding te volgen. Uitgangspunten Een viertal uitgangspunten staat centraal in de MCE: gecertificeerde evaluatoren hebben geleerd waardevrij te observeren, de juiste methodieken toe te passen en een adequate diagnose te stellen, gecertificeerde evaluatoren kunnen helder evalueren, door met de juiste woorden hun feedback te geven, gecertificeerde evaluatoren kunnen heldere evaluatierapporten opstellen met een doelgerichte tekststructuur, gecertificeerde evaluatoren zijn in staat een professionele houding aan te nemen en als autoriteit om te gaan met conflictmanagement. OEFENEN ALS PROFESSIE 12 13
14 Inhoud De laatste jaren vindt er een professionaliseringsslag plaats op het gebied van multidisciplinaire crisisbeheersing. Een van de instrumenten die daaraan bijdraagt, is oefenen. Om de kwaliteit en effectiviteit van oefenen te vergroten, is een gedegen evaluatie onontbeerlijk. Vaak wordt er namelijk veel aandacht besteed aan de technische kant van een oefening. Gekeken wordt of een besluit wel of niet juist en tijdig is genomen. In veel mindere mate is er aandacht voor de persoonlijke inbreng van deelnemers in een crisisteam. Als rode draad door de MCE loopt dan ook het verbeteren van de waarneming tijdens oefeningen. Daarnaast is er veel aandacht voor het geven van feedback. Juist door het geven van een persoonlijke terugkoppeling zijn deelnemers in staat te leren van een oefening. Tijdens de MCE wordt daarom veel aandacht besteed aan het verwoorden van verbeterpunten op individueel en groepsniveau. De koppeling wordt gelegd naar oefendoelen, resultaten en welke in een volgende oefening moeten terugkomen om nogmaals te beoefenen. Dit sluit aan bij de kerncompetenties van een evaluator: het kunnen waarnemen (observeren) en zowel mondeling als schriftelijk feedback kunnen geven. Naast deze inhoudelijke elementen wordt ook nadrukkelijk stil gestaan bij de professionele houding die een gecertificeerde evaluator moet aannemen. Onderwerpen die in dit kader aan bod komen zijn: respect, gezag, autoriteit en omgaan met conflicten. Theorie en praktijk wisselen elkaar af in de Masterclass Evaluatoren. De cursisten gaan aan de slag met diverse casussen. Zij beoordelen een oefenend team op DVD en er wordt gewerkt met trainingsacteurs die aan de hand van een gespeelde casus geobserveerd worden. Na afloop geven de cursisten feedback ten overstaan van deze kritische tegensprekers en stellen zij een evaluatierapport op volgens de aangereikte tekststructuur. De MCE wordt afgesloten met een examen. Vervolgens worden de gecertificeerde evaluatoren opgenomen in het Landelijke Team Evaluatoren. De individuele leden van dit team worden minimaal acht dagdelen per jaar ingezet bij grote multidisciplinaire oefeningen in de veiligheidsregio of bij regiogrensoverstijgende oefeningen. Deze inzet maakt onderdeel uit van de afspraak die bij de aanmelding met de cursist en de werkgever is gemaakt. Evaluatoren worden Mijn collega s kunnen nu nog meer leren van oefenen Theo Klein Bleumink Beleidsmedewerker Opleiden Trainen en Oefenen Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland Opleiding: PMO en MCE Vanuit mijn functie stel ik meerjaren oefenplannen op, formuleer ik oefendoelstellingen en vertaal ik deze naar concrete oefenactiviteiten. Ik mis echter bagage; ik heb namelijk geen didactische achtergrond. Dat heb ik aangevuld met de opleiding PMO: hoe zet je oefeningen op en hoe stel je goede leerdoelen vast. Op dat vlak heb ik geleerd te focussen op een beperkt aantal oefendoelen, zodat de evaluatie zich daar volledig op kan richten. Dat levert diepgang op, waardoor de oefendeelnemers er meer van kunnen leren. Daarnaast heb ik geleerd oefendoelen meetbaar te maken, zodat de evaluatie ook echt ergens over gaat. Evaluatie is vaak een stiefkindje. Er wordt een kwartiertje nagepraat en dan is het klaar. Dat heeft ertoe geleid dat ik vervolgens ook de masterclass Evaluatoren heb gedaan. Een flinke kwaliteitsverbetering is het gevolg, want mijn waarneming en feedback is beter geworden. Daar maken mijn collega s dankbaar gebruik van. Zij kunnen nu nog meer leren van oefenen.
In mijn regio heb ik echt dingen kunnen veranderen 16 niet ingezet binnen de eigen veiligheidsregio. Het is de bedoeling dat zij onafhankelijk en zonder waardeoordeel in andere regio s evalueren. De opgedane kennis en ervaringen kunnen vervolgens toegepast worden binnen de eigen organisatie. Ervaren trainers van Politieacademie, TNO Human Factors en Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement (COT) leveren een bijdrage aan de MCE. Tijdsduur en kosten De Masterclass Evaluatoren beslaat drie blokken van elk tweeënhalve dag en een examendag. Voor aanvang van de MCE en tussendoor krijgen de cursisten huiswerkopdrachten. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties subsidieert de MCE. Slechts een beperkt deel van de opleidingskosten komt voor rekening van de deelnemer. Selectie en aanmelden Aan de kandidaten voor de MCE worden de volgende eisen gesteld: HBO of academisch werk- en denkniveau, actieve steun van het management van de eigen organisatie, de wil om actief te werken aan de ontwikkeling van de eigen vaardigheden, de bereidheid om samen met anderen te werken en te leren, basiskennis van en ervaring met de multidisciplinaire rampenbestrijdings- en crisisbeheersingsorganisatie, toestemming van de direct leidinggevende en de bereidheid van de cursist om na het behalen van het certificaat opgeroepen en ingezet te worden vanuit het landelijke multidisciplinaire evaluatieteam. Naar aanleiding van een gemotiveerde schriftelijke aanmelding inclusief actuele cv en schriftelijke toestemming van Marian Knollema Projectleider Veiligheidsregio Noord-Holland Noord Opleiding: PMO en MCE Rampen en crises komen niet zo heel vaak voor. Maar als ze zich voordoen, is het belangrijk om te weten wat je moet doen. Daar zijn oefeningen voor nodig. De opleiding Procesmanager Oefenen heeft me geleerd oefeningen in samenhang op te bouwen. Het is niet zomaar een kunstje, maar je moet bewust kijken welke scenario s en oefendoelen nodig zijn om collega s verder te bekwamen. Verder heb ik geleerd aandacht te besteden aan de evaluatie, want uiteindelijk moeten de mensen daarvan leren. Evalueren komt niet pas aan het eind, je moet al van te voren nadenken wat geobserveerd en geëvalueerd moet worden in het kader van te behalen oefendoelen. Na de opleiding heb ik binnen mijn regio echt dingen kunnen veranderen. Wat me opvalt, is dat er tijdens de opleiding veel openheid is. Vanuit alle disciplines en organisaties worden successen, valkuilen en blunders eerlijk gedeeld. Ook na de afronding wisselen PMO ers nog steeds kennis uit. Dat vind ik een verademing. Daardoor kunnen we van elkaar leren. Om aan te kunnen tonen dat je oefendoelen wel of niet gehaald hebt, is observatie en evaluatie belangrijk. Om maximaal rendement uit oefeningen te kunnen halen, heb ik de Masterclass Evaluatoren gevolgd. Een prima verdieping! Je leert je dienstbaar op te stellen en mondeling en schriftelijk goede feedback te geven. Daar valt denk ik voor iedereen veel winst te behalen, met als doel het oefenen effectiever te maken.
Door te focussen kun je verdieping aanbrengen de leidinggevende, krijgt de kandidaat een intakegesprek om persoonlijke leerdoelen vast te stellen. In de opleiding wordt hier zoveel mogelijk rekening mee gehouden. Geke van der Werff Adviseur Rampenbestrijding Gemeente Groningen Opleiding: MCE Evalueren van een oefening is een beetje een stiefkindje; er wordt weinig tijd voor genomen. Maar als je niet evalueert en er geen lessen uit trekt, blijf je op hetzelfde niveau hangen. Wil je verder komen, dan is het juist belangrijk om goede oefendoelen op te stellen en die met de deelnemers te evalueren op individueel en teamniveau. Daarom heb ik de Masterclass Evaluatoren gevolgd. Ik heb daar geleerd te observeren. Het lijkt zo eenvoudig, maar je merkt dat iedereen op zijn eigen manier tegen dingen aankijkt. Daar ga ik nu heel bewust mee om. Verder heb ik geleerd me te beperken tot enkele oefendoelen en die goed te observeren. Door te focussen kun je verdieping aanbrengen voor de deelnemers. Daar hebben zij het meeste aan. Tot slot kan ik nu feedback geven op relaties binnen een team. Daar moet je niet bang voor zijn, want dat bepaalt namelijk heel sterk de onderlinge communicatie en samenwerking. De opleiding zit goed in elkaar, is interactief en je wordt niet gespaard. Daar leer je van! Het aanmeldformulier voor deze opleiding is te vinden op www.nifv.nl. Klik op Academie voor Crisisbeheersing en Opleiden. Hier vindt u ook meer informatie over de opleiding en contactgegevens. 1 e prijs voor MCE De Masterclass Evaluatoren heeft de eerste prijs gehaald tijdens het prestigieuze congres van The International Emergency Management Society. De prijs werd toegekend op basis van de multidisciplinaire aanpak, het innovatieve aspect, de ambities, het niveau van het project en de ingezonden OEFENEN ALS PROFESSIE en gepresenteerde paper. 19