FUSIES EN OVERNAMES IN DE GEZONDHEIDSZORG: ONDERZOEK 2017 Executive summary maart 2017, Amsterdam
BOER & CROON CORPORATE FINANCE ONDERZOEKT SINDS 2008 JAARLIJKS HET AANTAL FUSIES EN OVERNAMES IN DE NL ZORG Criteria Betreft alle transacties met een Nederlandse target actief in de gezondheidszorg. Uitgangspunt is dat er daadwerkelijk een transactie heeft plaatsgevonden (overname van aandelen, dan wel oprichting van een joint-venture) Meegenomen in de analyse: Zorgverlening: bijvoorbeeld in thuiszorg, ziekenhuizen en GGZ Toelevering aan gezondheidszorg: bijvoorbeeld in medische technologie en hulpmiddelen Niet meegenomen in de analyse: Transacties in farmaceutische industrie en biotechnologie Bestuurlijke fusies en samenwerkingen De lijst is gebaseerd op publiek beschikbare bronnen. Transactiewaardes zijn beperkt beschikbaar en berusten op inschattingen van Boer & Croon Corporate Finance 1
AANTAL TRANSACTIES IN DE ZORG NEEMT GESTAAG TOE (1/2) Hoofdconclusies In lijn met de trend van de afgelopen jaren is het aantal transacties in de zorg in 2016 gestegen (81 in 2016 vs. 73 in 2015). Dit is tevens het hoogste aantal deals sinds 2008 De groei in het aantal transacties komt met name voort uit een stijging in het aantal transacties in de verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg (19 in 2016 vs. 11 in 2015) en in de GGZ (9 in 2016 vs. 6 in 2015). Het aantal transacties in de kern van de zorg is licht gestegen (43 in 2016 vs. 40 in 2015) Met name de stijging in het aantal transacties in de thuiszorg, kraamzorg, mondzorg en GGZ is opvallend in 2016 (1) : De transacties binnen de thuiszorg worden voornamelijk gedreven door faillissementen (o.a. TSN en Senior Assist) De transacties binnen de kraamzorg worden gedreven door druk op de tarieven en investeringen waardoor schaalgrootte in toenemende mate van belang is De transacties binnen de mondzorg worden gedreven door met name ketenvorming, vaak gesteund door private equity partijen De transacties binnen de GGZ zijn voornamelijk in de generalistische basis GGZ Voetnoot: (1) Veel transacties in de mondzorg zijn niet meegenomen in deze analyse, aangezien de omvang van de targets kleiner zijn dan de gehanteerde omvangcriteria 2
AANTAL TRANSACTIES IN DE ZORG NEEMT GESTAAG TOE (2/2) Hoofdconclusies Private equity partijen als koper hebben 20 deals gedaan in 2016, een daling van 33% ten opzichte van het aantal transacties in 2015 (30 in 2015; beide met inbegrip van transacties door portfolio-ondernemingen) Het aantal transacties door strategische partijen nam daarentegen toe. Veel partijen verkopen hun niet-kernactiviteiten aan strategische kopers om zich meer te kunnen focussen op hun kernactiviteiten De totale waarde van fusie- & overnametransacties in de zorg is naar schatting circa 2,2mrd in 2016. Een aantal opvallende partijen en transacties: Sonova neemt voor 830m de gehoorapparatenwinkelketen AudioNova International over van HAL Investments Medtronic neemt een meerderheidsbelang in de Obesitas Kliniek Karmijn Kapitaal koopt leer- en gedragsontwikkeling begeleider Opdidakt van Holland Venture Dental Clinics neemt de tandartspraktijken van concurrent Ivory & Ivory over Investeringsmaatschappij Reggeborgh neemt een belang in Prescan, een private instelling die zich toelegt op preventief medisch onderzoek Naviva Kraamzorg gaat deel uitmaken van het Zorg van de Zaak Netwerk 3
VERWACHT WORDT DAT DE TRANSACTIE ACTIVITEIT IN DE TOELEVERING EN BIJ OVERIGE ZORGAANBIEDERS ZAL AANHOUDEN Verwachting 2017 Verwacht wordt dat de hoge transactie-activiteit in de toelevering van de zorg en overige zorgaanbieders zal aanhouden in 2017 De toelevering van de zorg is in veel deelgebieden nog een gefragmenteerde markt naast enkele grote spelers. Naar verwachting zal in een aantal deelmarkten consolidatie optreden, waaronder de toeleveranciers van hulpmiddelen, disposables en instrumenten De stijging van het aantal transacties bij overige zorgaanbieders zal naar verwachting aanhouden door onder andere transacties in de mondzorg Private equity partijen hebben op dit moment relatief veel fondsen beschikbaar om te investeren, het aantal geschikte transacties blijft echter relatief schaars (qua omvang en focus), waardoor het aantal transacties door private equity redelijk stabiel zal blijven 4
FUSIES EN OVERNAMES IN DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG Overnames in de zorg (2008-2016) 80% totaal 23 totaal 23 totaal 33 totaal 39 totaal 48 totaal 41 totaal 63 totaal 73 totaal 81 65% 60% 55% 50% 50% 54% 51% 53% 40% 39% 30% 33% 38% 20% 0% 17% 18% 19% 26 26 13% 10% 14 % 7% 12 11 8 13 2 13 16 4 20 15 4 22 19 7 21 16 5 41 20 2 43 26 4 61 16 4 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Deals excl. private equity Private equity als koper (tier 1) Private equity als koper (tier 2) % Kern van de zorg % Private equity als koper (kern van de zorg) 5
HET AANTAL TRANSACTIES PER SECTOR IN 2014-2015 - 2016 Transacties per sector (aantallen) 2014 2015 2016 25 20 15 10 5 0 22 23 19 18 15 15 13 9 11 8 8 9 11 11 9 6 5 5 6 4 Ziekenhuis/ZBC GGZ/GZ VVT Overige zorgaanbieder Toelevering Dienstverlening Transacties 2015 (totaal 73) Transacties 2016 (totaal 81) 15% 11% 11% 10% 8% 11% 30% 15% 28% 24% 21% 11% Ziekenhuis/ZBC 8% GGZ 15% VVT 21% Overige zorgaanbieders 30% Toelevering 15% Dienstverlener 16% 10% Ziekenhuis/ZBC 11% GGZ 24% VVT 16% Overige zorgaanbieders 28% Toelevering 11% Dienstverlener 6
Dagmar Enklaar Partner Boer & Croon Corporate Finance +31 (0)6 21 29 09 77 +31 (0)20 301 47 51 d.enklaar@boercrooncf.nl Matthijs van Thiel de Vries Vice President Boer & Croon Corporate Finance +31 (0)6 54 68 08 34 +31 (0)20 301 43 14 mvtdv@boercrooncf.nl Boer & Croon Corporate Finance is een van de grootste onafhankelijke corporate finance adviseurs in Nederland en België. Wij adviseren organisaties op het gebied van fusies en overnames, waardebepalingen, financiële kwesties in gereguleerde markten en financieringsvraagstukken. Boer & Croon Corporate Finance is partner van Clairfield International, het internationale netwerk van onafhankelijke M&A adviseurs. Boer & Croon Corporate Finance Piet Heinkade 95A 1019 GM AMSTERDAM +31(0)20 301 47 51 contact@boercrooncf.nl www.boercrooncf.nl