Aardappelen Toepassing van spuiwater in aardappelen: wat is het en wat is het waard? Wendy Odeurs, Jan Bries Bodemkundige Dienst van België vzw W. de Croylaan 48-3001 Heverlee Tel 016/310922 Fax 016/224206 E-mail info@bdb.be - Website www.bdb.be
Waarom? Rendabiliteit teelt N-benutting Nitraatresidu Eerder: - Rijenbemesting - Bijbemesting tijdens seizoen - Meststoffenkeuze
Waarom? Vraag Rendabiliteit teelt N-benutting Nitraatresidu Aanbod Groot, variabel, steeds nieuw Minerale meststoffen Bladvoedingen Organische mest afgeleiden Andere Eerder: - Rijenbemesting - Bijbemesting tijdens seizoen - Meststoffenkeuze
Basis: stand van zaken en zicht op het komende Praktijkgericht N-onderzoek in 70 en 80 door Bodemkundige Dienst N-INDEX = Maat voor de hoeveelheid N die de bodem nuttig ter beschikking kan stellen voor een specifieke teelt = Σ 18 factoren N-advies = A b * N-index
Aanbod - Meststoffen Uitgebreid en divers aanbod producten Organische meststoffen Drijfmest Vaste mest Dunne fractie mestscheiding Effluenten biologie Vaste fractie mestscheiding Compost Slib Andere meststoffen Digestaat Spuiwater.. LCA-programma Proeven 3 jaar Start 2013
Wat is het? Klassiek = dierlijke mest + mineraal Alternatieven voor kunstmest? Spuiwater? Spuiwater* < luchtwassers van emissiearme stallen Chemische luchtwasser Biologische luchtwassers Combiwassers (chemische: NH 3 -biologische:geur) *(chemische reiniging lucht hallen vr compostering/drogen/pelletiseren van pluimveemest/varkensmest of digestaat)
Wat is het? Chemische luchtwasser: NH 3 uit lucht reageert met zwavelzuur tot (NH 4 ) 2 SO 4 spuiwater = kunstmest Biologische luchtwassers: bacteriën zetten NH 3 om in NO - 2 en NO - 3 spuiwater = andere mest Geen concurrente voor dierlijke mestafzet
Wat is het? Chemische luchtwasser Spuiwater= kunstmest Hoger N-gehalte; geconcentreerd Zuur, lage ph Biologische luchtwasser Spuiwater= andere meststof Lager N-gehalte Neutraal (NH 4 ) 2 SO 4 NH 4 NO 2 +NO 3 Niet in kelder!!!; spuiwater+mest= vorming H 2 S Veel grotere volumes, meer waterverbruik (10 à 30x) corrosief S
Biologische Wat is het?
Proeven in LCA-programma Start in 2013: 3 proefvelden BDB: Linter & Kortijs PIBO: Tongeren LCA-programma 2014: 4 proefvelden BDB: Huldenberg & Nieuwenhove PIBO: Tongeren Ten Bunderen: Poperinge LCA-programma 2015: 4 proefvelden BDB: Huldenberg & Nieuwenhove PIBO: Tongeren Ten Bunderen: Poperinge B i o l o g i s c h C h e m i s c h
Nieuwenhove Proeven 2015 Bintje Plantdatum: 16/04/15 N-advies = 210 (160-50) kg N/ha Spuiwater: chemische luchtwasser-1.68 m³ 9.5%
Nieuwenhove 2015 Bemestingsstrategie Behandeling Kunstmest planten bijbemesting Spuiwater Totaal 1. Getuige, geen N - - - - 2. Kunstmest-basis advies 160 - - 160 3. Kunstmest -bijbemesting tot 100% 160 50-210 5. Spuiwater-basis advies - - 160 160 6. Spuiwater-bijbemesting tot 10 % - 50 160 210
Proeven 2013-2015 Alle proeven netto productie Vergelijking objecten met gelijke N-bemesting* Netto productie PIBO '15-dig 93 PIBO'15-zonder dig 98 PIBO '14-dig 94 PIBO'14-zonder dig 97 PIBO '13-dig 100 PIBO'13-zonder dig 92 Poperinge 15 volle dosis 102 Poperinge 15 tot advies en bijbemest 103 Poperinge 15 tot 70 % 102 Poperinge 14 volle dosis 95 Poperinge 14 tot advies en bijbemest 100 Poperinge 14 tot 70 % 98 Huldenberg 15-1e fractie 102 Huldenberg 15 F1 en bijbemest 118 Nieuwenhove 15-1e fractie 92 Nieuwenhove 15 F1 en bijbemest 106 Linter 13 advies 100% 96 Huldenberg 14 tot advies (min aanv) 90 Huldenberg 14 70% (min aanv) 100 Huldenberg 14 70% (min aanv+bijbem) 99 Nieuwenhove 14 tot advies (min aanv) 98 Nieuwenhove 14 70% (min aanv) 102 nieuwenhove 14 70% (min aanv+bijbem) 94 * -Totale N-gift = gelijk -gehele & gedeeltelijke vervanging van N- kunstmest -Bemesting tot & onder advies - chemisch & biologisch spuiwater 99 % bij toepassing van spuiwater in vergelijking met toepassing kunstmest
Proeven 2013-2015 Alle proeven nitraatresidu Vergelijking objecten met gelijke N-bemesting* verschil in nitraatresidu PIBO '15-dig 21 PIBO'15-zonder dig -14 PIBO '14-dig -7 PIBO'14-zonder dig 27 PIBO '13-dig -2 PIBO'13-zonder dig 20 Huldenberg 15-1e fractie -97 Huldenberg 15 F1 en bijbemest 48 Nieuwenhove 15-1e fractie 1 Nieuwenhove 15 F1 en bijbemest -2 Linter 13 advies 100% -22 Huldenberg 14 tot advies (min aanv) -35 Huldenberg 14 70% (min aanv) 11 Huldenberg 14 70% (min aanv+bijbem) -26 Nieuwenhove 14 tot advies (min aanv) -40 Nieuwenhove 14 70% (min aanv) 4 nieuwenhove 14 70% (min aanv+bijbem) -140 * -Totale N-gift = gelijk -gehele & gedeeltelijke vervanging van N- kunstmest -Bemesting tot & onder advies - chemisch & biologisch spuiwater Residu gemiddeld: lager bij toepassing van spuiwater in vergelijking met toepassing kunstmest
% Proeven 2013-2015 Alle proeven nitraatresidu Vergelijking objecten met gelijke N-bemesting* 50 40 * -Totale N-gift = gelijk -gehele & gedeeltelijke vervanging van N- kunstmest -Bemesting tot & onder advies - chemisch & biologisch spuiwater 30 20 10 0 % residu > dan 10 kg kleiner % residu minder dan 10 kg verschil % residu > 10 kg hoger Residu gemiddeld: lager bij toepassing van spuiwater in vergelijking met toepassing kunstmest
Biologisch spuiwater Enkele bedenkingen Lage inhoud: water rijden stel gemiddelde inhoud van 4 g N/l of 0.4 % gemiddeld advies AA : 200 kg N/ha (160-40) 160/4 = 40 m³/ha= 40 000 l/10 000 m² = 4 l/m² veel aanvoer, transport, dikwijls rijden N-inhoud vergelijkbaar RDM; geen bijkomende elementen
Chemisch spuiwater Enkele bedenkingen Lage ph: ± 3 Verzurende werking en corrosief Corrosief= aangepast materiaal nodig (opslag & toediening) Verzurende werking basenequivalent (1 be= 1 kg CaO) te berekenen met Sluijsmans formule (gehaltes in procenten). (1 * CaO) + (1.4 * MgO) + (0.6 * K 2 O) + (0.9 * Na 2 O) - (0.4 * P 2 O 5 ) - (0.7 * SO 3 ) - (0.8 * Cl) - (n * N) in te vullen percentages komen overeen met de gehalten in de meststof. De waarde n is voor akkerland 0.8, voor grasland 1.0.
Chemisch spuiwater Enkele bedenkingen (1 * CaO) + (1.4 * MgO) + (0.6 * K 2 O) + (0.9 * Na 2 O) - (0.4 * P 2 O 5 ) - (0.7 * SO 3 ) - (0.8 * Cl) - (n * N) Vb spuiwater 2015 Nieuwenhove: 9.5 % SO 3 SO 2-4 *0.833 *0.833 :10 zodat % -(0.7*23.1)-( 0.8*9.5) = -23.77 Onder welke vorm worden elementen opgenomen door de planten? N als NO 3 - S als SO 4 2- Hoe worden de gehaltes van de elementen in de meststoffen aangeduid? N als % N S als % SO 3
Chemisch spuiwater Enkele bedenkingen Vb spuiwater 2015 Nieuwenhove: = -23.77 be per 100 l Per kg N: =-23.77/9.5 = -2.5 be Vergelijking ammoniumsulfaat: - 62 be of -2.95/ kg N Bij 160 E N 160 * -2.5= - 400 be OF 160* -2.95 = - 472 be Bekalking - niet op percelen met suboptimale ph AA: gedijt bij iets lagere ph
Chemisch spuiwater Enkele bedenkingen Zwavelhoudende meststof Stelregel 1 m³ spuiwater: ± 150 E sulfaat (120 250) Vb spuiwater 2015 Nieuwenhove
Chemisch spuiwater Enkele bedenkingen Zwavelhoudende meststof Stelregel 1 m³ spuiwater: ± 150 E sulfaat (120 250) Vb spuiwater 2015 Nieuwenhove Bij gemiddeld K 2 O-advies: 250 kg K 2 O/ha (230-280 kg/ha) Meststof % K 2 O %SO 3 dosis kg SO 3 /ha patentkali 30 42 833 kg 350 kaliumsulfaat 50 45 invulling advies 500 kg 225 haspargit 33 30 250 kg K 2 O 758 kg 227 chloorkali 60-417 kg - spuiwater Ninove - 23,1 invulling 160 kg N 1,7 m³ 393
Actuele S-beschikbaarheid AKKERBOUW-S : zwaveladvies houdt rekening met alle elementen van de zwavelbalans Indien twijfel over actuele S-beschikbaarheid (uitspoeling)? Cfr. N-indexonderzoek NO 3 - = actuele N-beschikbaarheid SO 4 2- = actuele S-beschikbaarheid Bv, Tarwe voor eerste gift 14 kg SO 4 -S/ha in 0-30 cm advies = 60 kg SO 3 /ha
Zwavelbehoefte S-behoefte Akkerbouw Vollegrondsgroenten Kg SO 3 /ha HOOG Spruitkool 200 Koolzaad Witte, rode, savooikool 175 Bloemkool, broccoli 150 Chinese kool Uien, knolselder 125 LAAG Granen Prei 100 Suikerbieten 75 Maïs 60 Aardappelen 50 Sla, spinazie 20 Bron: Mertens et al. (2004)
kg/ha Zwavelbehoefte 60 50 0.12 0.13 0.13 g S/100 g DS 40 30 20 S-export SO3-export 10 0 0 234 629 Dosis SO 3 (kg/ha) Bron: Bodemkundige Dienst SO 3 -export conform 50 kg SO 3 /ha
Wat kan? Spuiwater Spuiwater volwaardig alternatief Aandacht herkomst spuiwater (mogelijkheden, dosis) Analyse, weten met wat je werkt Nood aan bijbemesting verifiëren Richtlijn 1 m³, S beperkende factor Chemisch spuiwater mglhd opmengen
Wat kan? Klassiek = dierlijke mest + mineraal Stel gemiddeld N-advies 210 (160-50) kg N/ha 170 kg N dierlijke (mengmest à 60 % WZ): 102 kg N Rest: 60 of 110 kg N te vervangen kg N 60 110 mogelijke besparing op N-meststof* ( ) 59 108 * Vlb N: 293 /ton of 0.98 /kg N
Wat kan? Te vervangen kg N 60 110 mogelijke besparing op N-meststof* ( ) 59 108 Kosten voor Opslag Logistiek Machine Te bemesten oppervlakte Besparing N/ha Inhoud spuiwater Bedrijfsspecifiek, Niet groter dan.
Jan Bries, Wendy Odeurs Bodemkundige Dienst van België vzw W. de Croylaan 48-3001 Heverlee Tel 016/310922 Fax 016/224206 E-mail info@bdb.be - Website www.bdb.be