Wanneer is mijn bloeddruk goed? Rozemarijn van de Sande, huisarts DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering en Ondersteuning Kwaliteitsbeleid Huisartsenpraktijken Noordwest-Nederland ISO 9001 gecertificeerd Kwakelkade 21f 1823 CL Alkmaar telefoon 072-527 91 00 fax 072-527 91 01 secretariaat@dokh.nl www.dokh.nl hhhh
Voorstellen Rozemarijn van de Sande, huisarts Solopraktijk in Wormer, met 2100 patiënten 3 assistentes, 1 POH-S & 1 POH-GGZ Gebaseerd op nascholing CVRM voor doktersassistentes van ketenzorggroep SEZ
Disclosure
Inhoudsopgave Hypertensie achtergrond Bloeddrukmeting 24-uursmeting vs. thuismeting Enkel-armindex
Bij ons in de praktijk wordt de bloeddruk altijd elektronisch gemeten
De bovendruk is belangrijker dan de onderdruk
Uw bloeddruk is te hoog, ik vraag of de dokter een pil voor u uitschrijft
CVRM CVRM = Cardiovasculair risicomanagement Doel van CVRM: Het bevorderen van een optimale behandeling van patiënten met een verhoogd risico op HVZ. Hierdoor kan het risico op eerste of nieuwe ziekte door HVZ en het risico op complicaties en sterfte als gevolg van HVZ worden verminderd.
CVRM in cijfers (2012) Nederlandse bevolking 35-70 jaar 25% cholesterol > 6,5 50% verhoogde bloeddruk 25% rookt 45% overgewicht waarvan 12% ernstig (BMI >30)
Behandeling Groen (0 9%) Leefstijladviezen, zelden medicatie Geel (10 19%) Leefstijladviezen, medicatie bij risico verhogende factoren Rood (> 20%) Leefstijladviezen en medicatie
Bij een te kleine manchet wordt de bloeddruk te laag ingeschat
Ik heb zo n rood hoofd, ik heb vast hoge bloeddruk
Hypertensie Systolische bloeddruk > 140 mmhg Diastolische bloeddruk niet gebruikt in NHGstandaard Aan geen enkele ziekte schrijven patiënten zo veel klachten toe als aan hoge bloeddruk! Tijdens consult 2x meten, gemiddelde nemen Meerdere bloeddrukmetingen over enkele dagen tot weken verspreid
Hypertensie Systolische bloeddruk > 200-220 mmhg spoedgeval (mogelijk maligne hypertensie) Systolische RR > 180 mmhg altijd medicamenteus behandelen (ongeacht risico op HVZ)
Bloeddrukmeting Bloeddrukmanchet met opblaasbare drukkamer A. brachialis gecomprimeerd Auscultatie elleboogplooi Korotkoff tonen verschijnen en verdwijnen Breedte 40% bovenarm Lengte 80% bovenarm Te kleine manchet overschatting RR Te grote manchet (geringe) onderschatting RR
Korotkoff I: Korotkoff II: Korotkoff III: Korotkoff IV: Korotkoff V: De eerste, korte tonen die hoorbaar zijn wanneer de bloeddrukband leegloopt; alleen tijdens de systole stroomt er bloed. Deze tonen, aanwezig gedurende het grootste deel van de tijd tussen systole en diastole, klinken meer als een geruis. De tonen worden luider, net als Korotkoff I-tonen. De tonen klinken steeds doffer. Stilte: doordat bloed gedurende zowel de systole als de diastole door de slagader stroomt, zijn er geen wervelingen en dus geen geluiden.
Bloeddrukmeting (2) Soorten bloeddrukmeters Veermanometer Kwikmanometer Automatische meter 24-uurs RR meter
Vrijwilliger bloeddrukmeting?
Uitvoering RR meting 3-5 min. wachten tevoren Rustige omgeving Bloeddrukmanchet t.h.v. sternum Zitten Benen naast elkaar Arm rustig neerleggen Altijd zelfde arm meten Niet praten tijdens de meting
Uitvoering RR meting (2) Controleer of manchet goed past Ontblote bovenarm Oppompen tot 200 mmhg of tot 20 mmhg boven verwachte SBD Stethoscoop op a. brachialis Leeglopen manchet 2-3 mmhg/seconde (of 1 hartslag per 2 mmhg) Aflezen 2 mm nauwkeurig
Uitvoering RR meting (3) Manchet volledig leeg laten lopen, niet tussendoor opnieuw oppompen i.v.m. stuwing 1 e keer beide armen meten Indien > 10 mmhg verschil voortaan hoogste arm meten Indien > 20 mmhg verschil consult huisarts
Meest gemaakte fouten RRmeten Afronden op 0 of 5 Onvoldoende rust RR manchet niet op goede hoogte Onjuiste maat RR manchet Meten bij atriumfibrilleren Moeilijk te horen korotkoff tonen Automatische meters
10 procent van de populatie heeft een witte jassen bloeddruk
De gemiddelde bloeddruk bij een 24-uursmeting was 137/88 mmhg. Dit wordt door de huisarts beoordeeld als goed behandeld.
Witte jassen hypertensie 15-20% van de populatie Bij 4% sterk verhoogde bloeddruk Gevaar: overbehandeling Opsporen met thuismeting of 24-uurs ambulante bloeddrukmeting
Thuismeting Voordelen Opsporen witte jassen hypertensie Bloeddrukmeten is een moment opname zo beter benaderen gemiddelde bloeddruk Bevorderen bewustzijn/betrokkenheid patiënt Nadelen: Obsessie Zelf therapie aanpassen Onbetrouwbaar gemeten
Ambulante 24-uurs RR meting Meting bij continueren normale dagelijkse activiteiten Instructie: Metingen elke 20-30 minuten overdag, elke 60 minuten s nachts Houdt tijdens meting dagboek bij Meetarm stil houden tijdens meting Benadruk noodzaak i.v.m. hinder voor patiënt
Streefwaarden bloeddruk Meetmethode Spreekkamer Thuis, protocollair Ambulant, 24 uur Streefwaarde SBD 140 mmhg (bij 80-plussers 150-160 mmhg) 135 mmhg 130 mmhg
Man, 81 jaar
Vrouw, 67 jaar
Vrouw, 54 jaar
Ik heb pijn in mijn kuiten bij lopen, als ik dan even stilsta gaat het beter. Komt dit door mijn spataderen?
In mijn praktijk wordt een Enkel-Arm-Index (Doppler) verricht
Perifeer arterieel vaatlijden Claudicatio intermittens of etalagebenen Pijn in benen/billen bij lopen die afzakt in rust Prevalentie op basis enkel-armindex: 8% op 55-jarige leeftijd 56% > 85 jaar Slechts 1 op 3 personen met verlaagde EAI heeft klachten
Enkel-Arm-Index (EAI) Interpretatie van de enkel-armindex na 1x of 3x meten EAI > 1,1 (1x) of 1,0 (3x) PAV uitgesloten, behalve bij DM 0,9 < EAI < 1,0 PAV mogelijk, zo nodig aanvullende diagnostiek EAI < 0,8 (1x) of <0,9 (3x) PAV aangetoond
Enkel-Arm Index
EAI - Uitvoering Patiënt voldoende ontkleed 5 minuten rustig zitten of liggen RR meten arm links én rechts Ultrasoundgel op de a.radialis (pols) Plaats de transducer in een hoek van 30-60 in de richting van de arterie Zoek het beste arteriële signaal ( swoesj ) Pomp de bloeddrukband op tot 200 mmhg Laat manchet rustig leeglopen Lees systolische RR af zodra pulsaties weer hoorbaar worden
EAI Uitvoering (2) RR meten benen links én rechts Breng bloeddrukmanchet aan vlak boven de enkel met de slangen naar boven Palpeer de a.tibialis posterior aan de binnenkant van de enkel (a.dorsalis pedis wreef) Breng op deze plaats de ultrasoundgel aan Plaats de transducer in de richting van de arterie onder een hoek van 30-60 en zoek naar het beste arteriële signaal
EAI Uitvoering (3) Houd de transducer goed gefixeerd en pomp manchet op tot 30 mmhg boven het niveau waarop het signaal verdwijnt Laat de manchet met 2 mmhg per seconde leeglopen Noteer de druk bij het eerste arteriële signaal Bereken de EAI
Take Home Messages Bloeddrukwaardes beoordelen in CVRM kader (risicotabel) Besteed tijd en zorg aan zorgvuldige bloeddrukmeting Streefwaarde RR: praktijk 140 mmhg thuismeting 135 mmhg 24-uurs meting 130 mmhg
Literatuurlijst NHG standaard CVRM (2012) Handboek diagnostische verrichtingen in de huisartsenpraktijk (NHG 2012) Eigen spreekuur en chronische ziekten (BSL 2013)
DOKh, hét nascholingsinstituut voor de Eerstelijn