Sorteeranalyse 2016
Sorteeranalyse 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Micro onderzoek 3. Macro ontwikkeling 3.1. Macro ontwikkeling restafval 3.2. Macro ontwikkeling Groente, Fruit en Tuinafval 3.2.1 GFT ontwikkeling macro 4. Micro onderzoek GFT in restafval 4.1 Micro onderzoek Tuinafval in restafval 4.2 Micro onderzoek Groente, en Fruit in restafval 4.3 Conclusie Groente/ Fruit en Tuinafval 5. Macro analyse Textiel 5.1 Micro onderzoek Textiel 5.2 Ontwikkeling illegaal geplaatste textiel containers 5.3 Textiel sorteercentrum 5.4 Conclusie Textiel 6. Macro analyse Plastic, Metalen en Drankenkartons 6.1 Micro onderzoek P in restafval 6.2 Micro onderzoek MD ( metaal en drankenkarton) in restafval 6.3 Conclusie ten aanzien van PMD 7. Overige fracties in het restafval 8. Kleine fracties in het restafval 9. Algemene conclusie 10. Belangrijkste aandachtpunten 11. Sorteeranalyse 1
1. Inleiding RWM is de afvalinzamelaar van de gemeenten Beek, Schinnen, Sittard-Geleen en Stein. RWM zamelt de volgende fracties in, via huis-aan-huis of brengvoorzieningen; - GFT-afval, - textiel, - glas, - oud papier en karton, - kunststofverpakkingsafval en restafval. RWM onderzoekt de samenstelling van het huishoudelijk restafval iedere twee jaar. De gemeenten hebben RWM de verantwoordelijkheid gegeven de ingezamelde afvalstromen op een zo efficiënt mogelijke wijze af te zetten. Restafval is een belangrijke fractie met hoge verwerkingskosten. Verbeteringen op dat vlak hebben dan ook grote effecten voor de inwoners. Daarom heeft RWM, net als in 2014, in juni 2016 een sorteeranalyse laten uitvoeren om inzicht te krijgen in deze stroom. Deze informatie is voor RWM ook van belang in het kader van het efficiënt afzetten van deze fractie. Daarnaast kunnen de gemeenten de informatie gebruiken in het kader van het afvalplan dat er van uit gaat dat de hoeveelheid restafval dient af te nemen naar gemiddeld minder dan 100 kg. 2. Micro onderzoek (het sorteer onderzoek restafval) De sorteeranalyse wordt om de twee jaar in nagenoeg dezelfde periode uitgevoerd om er voor zorg te dragen dat de cijfers zo vergelijkbaar mogelijk zijn. De gebruikte methode voor het sorteer onderzoek is gelijk aan de werkwijze van 2012 en 2014. De uitkomst van de analyse is daardoor in hoge mate gelijk aan de voorafgaande onderzoeken. In de toekomst is RWM voornemens om het onderzoek jaarlijks uit te voeren om de effecten van het gemeentelijke beleid ( afvalplan 2016-2019) nog beter te kunnen evalueren. Op die manier krijgen we over de jaren heen een zeer scherp beeld van het scheidingsgedrag van de burger. Bij het onderzoek is er uit iedere gemeente/wijk, een steekproefmonster van ca. 750 kg van het restafval genomen. In de laagbouw betreffen dit ca. 40 minicontainers voor restafval en in de hoogbouw 4 ondergrondse containers. De inhoud hiervan is zorgvuldig gesorteerd en geïnventariseerd, zodat er inzicht verkregen wordt in het scheidingsgedrag van de burger. De steekproef is uitgevoerd tussen; 06 juni en 18 juni (2012), 30 mei en 19 juni (2014), en 08 juni en 20 juni 2016. In de bijlage treft u de uitvoerige rapportage van bureau de Afspiegeling (micro niveau/gemeente/wijk) van de sorteerproef aan. Voor de algemene conclusies op het niveau van de westelijke mijnstreek spreken wij over de micro analyse. Deze gaat niet in op wijk of gemeente niveau maar op het hogere gelegen beeld naar aanleiding van de sorteeranalyse. In grafiek 1 (staafdiagram) wordt dit micro beeld van de samenstelling van het restafval voor het jaar 2014 en 2016 weergegeven voor de belangrijkste fracties. 2
40,0% 35,0% 33,2% 33,8% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 14,8% 11,6% 15,2% 10,0% 5,0% 8,6% 7,8% 6,6% 5,6% 4,7% 5,1% 3,7% 2,8% 2,4% 1,6% 1,2% 8,0% 1,8% 1,8% 2,2% 1,9% 7,0% 0,0% 3 Samenstelling hoofdfracties restafval in 2014 en 2016 (grafiek 1) Een aantal zaken die direct opvallen bij de vergelijking van de samenstelling van het restafval 2016 met 2014 zijn; 1. Tuinafval is afgenomen 2. Etensresten nagenoeg gelijk 3. KVA afgenomen 4. Textiel sterk toegenomen 5. Drankenkartons afgenomen 6. Hygiënisch papier afgenomen 7. Een sterke toename van de overige aangetroffen fracties Vergeleken met Nederlandse gemiddelden zijn de Overige fracties sterk aanwezig in het restafval. Denk daarbij aan Zand en Kattenkorrels. De tweede fractie die opvalt, is Textiel dat bovengemiddeld in het restafval aanwezig is. GFT scoort normaal tot veel ten opzichte van landelijk. Alle andere fracties zijn gemiddeld of lager dan het landelijke gemiddelde aanwezig in het restafval. Wel dient aangetekend te worden dat het sorteeronderzoek periode afhankelijk is en voor Overige fracties het voor de observanten moeilijk is (alsnog) de materialen te herkennen. Ondanks dat blijft de constatering van toepassing dat Overige fracties afwijken ten opzichte van landelijk. 3. Macro ontwikkeling aan geboden afval huis aan huis Om te kunnen komen tot conclusies of aanbevelingen proberen we in deze notitie van macro naar micro niveau (algemeen beeld naar aanleiding de sorteerproeven) af te dalen. De macro analyse bestaat uit hoeveelheden die zijn aangeboden. De micro analyse uit de samenstelling van het restafval. Door het combineren van beide kan het inzicht vergroot worden. Voor de macro analyse kunnen we normaal gesproken rekenen met de gerealiseerde jaargegevens van vorig jaar. Deze cijfers zijn nu echter niet meer zo representatief omdat in het Afvalplan prijsprikkels zijn
opgenomen om de burger het afval beter te laten scheiden. In de macro analyse rekenen we daarom met het aangeboden afval in 2016 van de periode 1 januari t/m 30 juni. Door deze gegevens te vermenigvuldigen met 2 verkrijgen we een betere indicatie dan met behulp van de cijfers van vorig jaar. Het is dus een indicatie met een beperkte zekerheid door te vermenigvuldigen maal 2 (eerste half jaar maal 2). In 2017 zullen we deze cijfers aanpassen volgens de gerealiseerde jaargegevens van 2016. Tevens rekenen we met het vastgestelde inwoneraantal zoals vermeld in het jaarverslag 2015 van RWM. 3.1 Macro ontwikkeling Restafval In het Afvalplan zijn prijsprikkels opgenomen om de burger zo het afval beter te laten scheiden. Ook een belangrijk maatregel is het inzamelen van PMD in de bestaande Plastic Heroes zak. Sinds 1 januari mag ook Metaal en Drankkartons worden toegevoegd aan het KVA. Uit de cijfers van het eerste half jaar omgerekend naar een heel jaar blijkt dat in de regio t.o.v. vorig jaar de hoeveelheid Restafval sterk is gedaald is. Gemiddeld 9 kg minder restafval dan vorig jaar. De al een aantal jaren stabiele hoeveelheid restafval van rond de 125 kg lijkt voor het eerst te gaan dalen. Huishoudelijk restafval, per inwoner Lager is beter 200 201 Kg 180 160 140 120 125,1 125,4 116,5 100 2014 2015 2016 Landelijk gemiddelde (NVRD) Gemiddelde Westelijke Mijnstreek Ontwikkeling restafval (grafiek 2) eerste helft 2016 maal 2. De totale hoeveelheid ingezameld restafval ligt daarmee in de westelijke mijnstreek ver onder het landelijke gemiddeld van 201 kg (peiljaar 2014). 3.2 Macro ontwikkeling Groente, Fruit-, en Tuinafval (GFT) 3.2.1 GFT ontwikkeling macro. De inzameling van groente, fruit en tuinafval is van belang om de restafval fractie te beperken. Daarmee vormt GFT een belangrijk aandachtpunt bij de verdere reductie van het restafval. De tabel laat zien dat de gemiddelde burger in de westelijke mijnstreek in 2016 (eerste half jaar maal 2) zo n 60,73 kg GFT via de groene bak ( huis aan huis ) aanbiedt. GFT per inwoner 2014 56 kg 2016 60,7 kg 4
Dit is een aanzienlijke stijging (grafiek 3) in het aangeboden GFT van bijna 4 kg bij de huis aan huis inzameling. De verhouding gft/restafval wordt hiermee verbeterd. Landelijk ligt de hoeveelheid aangeboden GFT dit aanzienlijk hoger, namelijk op 91 kg per inwoner. Door de aangeboden hoeveelheid GFT afval, te delen door de ingezamelde hoeveelheid restafval, krijgen we het scheidingspercentage. In 2016 ca. 52% tegen 44% in 2014. Nogmaals; - het zijn eerste indicaties. GFT afval, per inwoner Hoger is beter Kg 100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 91 60,3 57,0 60,73 2014 2015 2016 5 Landelijk gemiddelde (NVRD) Gemiddelde Westelijke Mijnstreek GFT afval per inwoner huis aan huis eerste helft 2016 maal 2 (grafiek 3). 4. Micro onderzoek GFT in de restfractie Door ook te kijken naar de hoeveelheid GFT in het restafval (sorteerproef) kan de geconstateerde macro trend (gezien het feit dat het slechts een half jaar is) misschien bevestigd worden. Op micro niveau, met behulp van de sorteeranalyse, constateren we dat het aandeel GFT in het restafval, gemiddeld 42,2% is. Dat is ruim 6% lager dan tijdens de vorige meting in 2014. De macrotrend en de microtrend sluiten in deze aan, namelijk meer GFT aangeboden en minder GFT in het restafval. De prijsprikkel (Rest duurder en GFT goedkoper) lijkt effect te resulteren. 4.1 Micro onderzoek Tuinafval in de restfractie Groente/fruit en tuinafval (GFT) bestaat uit twee delen namelijk; - tuinafval (T) en - etensresten/ groente en fruit (GF). Deze fracties moeten we separaat behandelen omdat dit voor de burger m.n. in de wijze van aanbieden andere handelingen vereist. In onderstaande tabel zien we dat op micro niveau er in het restafval 10,0 kg tuinafval (T) zit bij de sorteeranalyse 2016. Dat is 8,6%. Twee jaar geleden (2014) was dit aandeel nog 14,8%. Er heeft dus een flinke daling van T in het restafval plaatsgevonden. Restafval, per inwoner 2014 = 125,4 kg per inwoner 2016 = 116,5 kg Tuinafval in restafval Aandeel T restafval in 2014 18,5 kg 14,8 % Aandeel T restafval in 2016 10,0 kg 8,6 % Het aandeel T in het restafval is bij alle gemeenten flink afgenomen. Mogelijke verklaringen voor deze dalingen zijn; - vanaf 1 januari is gedurende het gehele jaar het aanbieden van tuinafval gratis op het milieupark, - verruiming van de openstelling van de milieuparken, - communicatie via afvalkalender en regionale afvalkrant, - de burger mag nu naar ieder milieupark in de westelijke mijnstreek.
Mogelijk is het T aandeel in het restafval, ook afgenomen doordat de huis-aan-huis inzameling van T beter is gepland en afgestemd op het groeizame weer. De burger krijgt zo meer kans om het T op de juiste moment kwijt te raken. De gemeente Beek scoort gemiddeld slechter dan de andere gemeenten met nog 14,6 kg tuinafval ( tegen gemiddeld 10 kg) in het restafval mogelijk vanwege het ontbreken van een brengvoorziening binnen de eigen gemeente. 4.2 Micro onderzoek Groente, - en Fruitafval (GF) in het restafval In onderstaande tabel, kunnen we zien dat er bijna 40 kg groente- en fruit (etensresten) in het restafval belanden. Dit is de grootste fractie die in het restafval terecht komt. De staafdiagrammen van de samenstelling van het restafval laat dat ook zien. In 2016 is dit ongeveer 2,2 kg minder dan in 2014. Dat is een gunstige ontwikkeling maar nog heel beperkt. Het aandeel GF in het restafval zou nog veel verder moeten dalen. Restafval, per inwoner 2014 = 125,4 kg per inwoner 2016 = 116,5 kg Groente en fruit afval in restafval Aandeel GF in restafval in 2014 41,6 kg 33,2 % Aandeel GF in restafval in 2016 39,4 kg 33,8 % Het percentuele aandeel (%) GF in het restafval is nagenoeg gelijk gebleven. Zorgelijk is echter wel dat bij vooral Beek en Schinnen het aandeel GF fors is toegenomen. Een verklaring hiervoor is moeilijk te geven. Waarschijnlijk kiest men er nog steeds voor om de eerstvolgende container te kiezen die ingezameld wordt in verband met overlast (stank) of ruimte te kort. De hogere kosten neemt men dan voor lief of is zich daarvan niet bewust. Wat ook opvalt, is dat in iedere gemeente het GF toeneemt in het restafval, behalve in de gemeente Sittard-Geleen. In Sittard-Geleen nemen de etensresten in het restafval af met bijna 4 kg. En dat terwijl Sittard-Geleen het hoogste percentage hoogbouw heeft en men gedwongen is om etensresten in het restafval te deponeren. 4.3 Conclusie GF (fracties groente/fruit) en T (tuinafval) Sinds 1 januari 2016 is het nieuwe Afvalplan actief, met de daarbij horende vernieuwde tarieven. Ingezet is vooral om het T in het restafval te verminderen. Als stuurmiddel voor een afname voor het GF, T en KVA in het restafval is de prijs van het restafval per kg verhoogd en die van GFT verlaagd. Gratis groen (T) op de milieuparken, verruiming van de openstelling en 4 keer per jaar huis aan huis zouden de T fractie moeten doen afnemen, aldus het plan. In algemene zin zien we ook op macro niveau een toename van het grof tuinafval (T) via de huis-aan-huis en de milieuparken. T is evenwel seizoen afhankelijk waardoor grote variaties in de metingen kunnen ontstaan. Ondanks mogelijke seizoenseffecten sluiten de macro trend (4 kg meer aangeboden GFT bij de huis aan huis inzameling van GFT) en microtrend (van 14,8% T in 2014 naar 8,6% T in het restafval in 2016) bij deze fractie bij elkaar aan. Volume toename huis aan huis GFT en afname T in de Restfractie lijken te duiden op een ander gedrag van de burger. Percentueel verandert het aandeel GFT in het Restafval niet omdat het restafval is afgenomen. Het is nog te pril om harde conclusies te trekken. Ons advies blijft dan ook om in de communicatie de nodige aandacht te blijven schenken aan GFT. 6
5. Macro analyse Textiel Textiel is een belangrijke fractie bij de huis-aan-huis inzameling en vormt een belangrijk aandachtspunt bij de verdere reductie van het restvalval. De hoeveel textiel via de (ondergrondse) wijkbrengvoorzieningen wordt in onderstaande grafiek (4) weergegeven. Landelijk is de respons 3,6 kg per inwoner. Beleidsmatig is landelijk het streven uitgesproken om de respons te doen groeien naar 7 kg per inwoner. De landelijke doelstelling kan met een goede voorlichting op de lange termijn zeker bereikt worden. 8 7 6 5 4 3 2 1 0 7 5,56 4,2 4,6 3,6 2012 2014 2016 landelijk doelstelling Grafiek 4. Ontwikkeling Textiel Het landelijke gemiddelde was in 2014 nog 3,6 kg per inwoner. De gemeenten uit de westelijke mijnstreek realiseren nu (half jaar 2016 maal 2) al 5,56 kg. Een positieve ontwikkeling richting de landelijke doelstelling van 7 kg. 5.1 Micro onderzoek Textiel Jaarlijks wordt er nog veel textiel bij het restafval gegooid. Dat is zonde, want textiel is een stroom die bijzonder goed te recyclen valt, en dat levert relatief veel op. De burger kan zijn textiel gratis deponeren in onze wijkvoorzieningen en milieuparken. Er belandt echter nog zo n 9,1 kg textiel in het restafval, dat ook in de gratis inzamelcontainers had gemogen. Restafval, per inwoner 2014 = 125,4 kg per inwoner 2016 = 116,5 kg Textiel in restafval Aandeel Textiel in restafval in 2014 4,5 kg 3,6 % Aandeel Textiel in restafval in 2016 9,1 kg 7,8 % Het aandeel textiel in het restafval, is in 2016 zelfs hoger. Het is bijna verdubbeld t.o.v. de sorteeranalyse in 2014. Dit kost de burger extra geld en een waardevolle grondstof wordt verbrand. 5.2 Ontwikkeling illegaal geplaatste textielcontainers De gemeenten spannen zich goed in om illegaal geplaatste containers op de openbare weg, te verwijderen. Echter, er staan nog steeds illegale textielcontainers op privéterreinen. Ook dit is verboden, zelfs de terrein eigenaar kan hiervoor aansprakelijk worden gesteld. 5.3 Textiel sorteercentrum Het ingezamelde textiel wordt naar het textielsorteercentrum gebracht, waar al het textiel handmatig voor een eerste keer gesorteerd wordt. Ook hier zien we een volume toename. In de praktijk betekent dit dat 7
het wordt gesorteerd in textiel en restafval. Opvallend is het toenemende aandeel restafval in het aangeboden textiel. 5.4 Conclusie textiel Macro neemt de hoeveelheid aangeboden textiel goed toe. Evenwel ook in het restafval. Dit is een opvallende ontwikkeling. Waarschijnlijk ook als gevolg van de afname van het aantal illegaal geplaatste containers die de burgers ook als (legaal) inleverpunt zagen belandt er nu meer in het restafval. Jammer genoeg realiseert zich de burger nog niet dat ook van het textiel dat hij in het restafval deponeert, er nog veel te recyclen is. Het verschil hergebruik en recyclen van textiel zou in de communicatie meegenomen kunnen worden. Handhaven op illegale containers, blijft een punt van aandacht. Daar waar ze van de openbare weg verdwijnen, komen ze terug bij op particuliere terreinen. Ook dát is niet wenselijk en dient te worden aangepakt. Daarnaast is het zaak om de wijkbrengvoorzieningen mogelijk uit te breiden. Daar waar illegale containers verdwijnen, dient z.s.m. een alternatief te komen, zodat de burger de mogelijkheid krijgt om zijn textiel te scheiden. 6. Macro analyse Plastic, Metalen, Drankkartons (PMD) Het scheiden van PMD gaat goed in de Westelijke Mijnstreek. Aan de hand van onze inzamelgegevens, zien we dat de gemiddelde inwoner uit deze regio, jaarlijks ruim 23,74 kg PMD scheidt (eerste half jaar 2016 maal 2). In 2014 was dit nog 17,6 kg (toen enkel Plastic verpakkingsafval/kva). Een toename van 6 kg per inwoner (25%) inclusief blik en dranken kartons ten opzichte van de periode van alleen verpakkingskunststof. 6.1 Micro onderzoek P in restafval Toch zit er nog een groot aandeel P in het restafval, dat zeer geschikt is voor recycling. In onderstaand tabel kunnen we zien dat er 6,6 kg P per inwoner in het restafval verdwijnt. Dit P is geschikt voor het ontvangen van de Nedvang vergoeding. Overige ( harde) kunststoffen hebben we buiten beschouwing gelaten. Restafval, per inwoner 2014 = 125,4 kg per inwoner 2016 = 116,5 kg P in restafval Aandeel P in restafval in 2014 8,3 kg (KVA) 6,6 % Aandeel P in restafval in 2016 6,6 kg (KVA) 5,6 % 6.2 Micro onderzoek MD ( metaal en drankenkarton) in restafval Sinds 1 januari 2016 mag de burger ook metalen en Drankkartons in de gebruikelijke Plastic Heroes zakken deponeren. De hoeveelheid drankkartons in het restafval, is afgenomen van 2,08 kg naar 1,34 kg. Blik is afgenomen van 3,21 kg naar 2,82 kg. Er is dus nog een potentiele groei van MD haalbaar. Restafval, per inwoner 2014 = 125,4 kg per inwoner 2016 = 116,5 kg Metalen en Drankenkarton in restafval Aandeel MD in restafval in 2014 5,3 kg 4,2 % Aandeel MD in restafval in 2016 4,2 kg 3,5 % 6.3 Conclusie ten aanzien van PMD De inzameling van PMD verloopt zeer goed. Macro is de hoeveelheid PMD ten opzichte van KVA toegenomen met meer dan alleen de toevoeging van blik en drankenkartons. Op micro niveau zien we dat de hoeveelheid in het restafval ook afneemt. Macro en micro en trend sluiten bij deze fractie bij elkaar aan. 8
Toch zien we nog steeds resten PMD in het restafval, die prima gerecycled hadden kunnen worden. Het is zaak om hierop te blijven sturen d.m.v. communicatie. 7. Overige fractie in het restafval Opvallend is het grote aandeel van overige fracties in het restafval en zeker de toename daarvan na de daling in 2014. Bij overige fracties moet gedacht worden aan tapijten en matten, leer en rubber, zand en kattenkorrels en niet herbruikbaar papier en karton. 2012 2014 2016 Tapijt en matten 1% 0,7% 0,9% Leer en Rubber 0,7% 0,1% 1% Bijzonder afval 3,6% 1,9% 3,7% Zand en kattenkorrels 7,3% 4,1% 7,9% OPK niet herbruikbaar 2,1% 0,2% 1,7% Totaal 14,7% 7% 15,2% 8. Kleine fracties De fracties glas, harde- en overige kunststoffen laten weinig variatie zien en vormen op dit moment geen aandachtpunt. Wel blijft aandacht voor OPK met 4,3% ( 5 kg op jaarbasis in het restafval) noodzakelijk. 9. Algemene conclusie naar aanleiding van de sorteerproeven De hoeveelheid restafval die de burgers aanbieden is ook afgezet tegen de landelijke tendens zeer goed te noemen. De sorteerproeven laten een noemenswaardige verandering zien tussen 2014 en 2016. We zien een indicatie dat het Afvalplan effect heeft, want er is weer een dalende tendens waargenomen. Prijsprikkels zijn doorgevoerd in het Afvalplan, tevens heeft de harmonisatie geholpen. Nu is het belangrijk om de communicatie naar de burger op te pakken. Zie ook de gedetailleerde conclusies op pagina 25. 10. Belangrijkste aandacht punten GFT Het scheiden van GFT is voor velen geen prettige bezigheid. Etensresten gaan stinken/vergisten/composteren in de bak, en daardoor wil men binnenshuis etensrestjes niet apart houden. Het komt daarmee in het restafval terecht. Ook hier speelt communicatie de belangrijkste factor. Inpakken helpt om stank te voorkomen. Textiel Textiel behoeft een sterkte communicatiecampagne. Veel mensen denken dat alleen herbruikbare kleding in de textiel container mag. Dat is echter niet meer zo. Ook onherbruikbaar textiel kan prima worden gerecycled. PMD Het inzamelen van kunststof heeft een boost gekregen door de inzameling van PMD. De inzamelcijfers liggen iets hoger dan we voorheen hadden verwacht. Toch is er nog voldoende ruimte om dit te verbeteren. Hierin blijft ons advies van 2014 staan, dat de distributie van de zakken verbeterd kan worden. Tevens speelt communicatie weer een belangrijke rol. Het is belangrijk mensen te blijven informeren welk afval nou wel/niet in de PMD zak mag. Met vriendelijke groet, RWM NV Bijgevoegd treft u het volledige verslag van de sorteeranalyse 2016 van uw gemeente aan. 9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28