Gemeenten Capelle aan den IJssel en Krimpen aan den IJssel Schooljaar 2015-2016
Inhoudsopgave Inleiding... 1 1. Verzuim en sanctiemogelijkheden... 1 2. De cijfers... 2 2.1 Aantal leerplichtige leerlingen... 2 2.2 Aantal door Leerplicht in behandeling genomen zaken... 2 2.3 Verdeling naar type zaak... 3 2.4 Processen-verbaal en Haltverwijzingen... 5 3. Ontwikkelingen... 5
Inleiding In de Leerplichtwet 1969 is in artikel 25 bepaald dat het college jaarlijks aan de gemeenteraad verslag doet van het gevoerde beleid inzake handhaving van de leerplicht en de kwalificatieplicht (iemand is leerplichtig tot zijn 18e jaar, tenzij eerder een HAVO-diploma of een diploma op MBO-2 niveau is behaald) en de resultaten daarvan. De leerplichtambtenaren van de gemeente Capelle aan de IJssel en de gemeente Krimpen aan den IJssel houden gezamenlijk toezicht op de naleving van de Leerplichtwet en handhaven als dat nodig is. Daarnaast werken zij samen met scholen om in het kader van preventie ervoor te zorgen dat kinderen naar school gaan. Dit jaarverslag is het tweede gezamenlijke jaarverslag en geeft inzicht in de invulling en uitvoering van de Leerplichtwet in Capelle aan den IJssel en Krimpen aan den IJssel in het schooljaar 2015-2016. 1. Verzuim en sanctiemogelijkheden Een school is wettelijk verplicht schoolverzuim te melden bij de leerplichtambtenaar indien er sprake is van 16 uur ongeoorloofd verzuim binnen een periode van vier opeenvolgende lesweken. Relatief en absoluut verzuim en thuiszitters Er is sprake van relatief verzuim wanneer een leerplichtige leerling op een school staat ingeschreven, maar deze niet volgens zijn lesrooster bezoekt. Van absoluut verzuim is sprake als een leerplichtige leerling op geen enkele school of onderwijsinstelling staat ingeschreven, zonder dat hij of zij daarvoor is vrijgesteld. Bij absoluut verzuim zijn de ouders/verzorgers verantwoordelijk, bij relatief verzuim zowel de ouders/verzorgers als de leerling zelf (vanaf 12 jaar). Onder luxeverzuim wordt verstaan extra verlof dat zonder toestemming van de schooldirectie of de leerplichtambtenaar wordt opgenomen, vaak voorafgaand aan of volgend op een officiële schoolvakantie. Thuiszitters zijn wel op een school ingeschreven maar volgen daar voor een langere periode geen onderwijs, meestal in afwachting van een plek op een andere school/opleiding. Vrijstellingen Een leerling kan worden vrijgesteld van inschrijving op psychische en/of lichamelijke gronden (artikel 5a), omdat er binnen een redelijke afstand geen school is die qua richting aansluit bij de levensbeschouwing van de ouders (artikel 5b) of wegens het bezoeken van een school in het buitenland (artikel 5c). Daarnaast is op grond van artikel 15 mogelijk om een leerling vrij te stellen vanwege het volgen van ander onderwijs zoals bijvoorbeeld een interne bedrijfsopleiding die leidt naar een startkwalificatie. Processen-verbaal en Haltverwijzingen Als ondanks waarschuwingen, gesprekken en/of geboden oplossingen het ongeoorloofde verzuim aanhoudt, kan de leerplichtambtenaar overgaan tot het handhaven van de wet en een procesverbaal opmaken. Dat betekent dat de leerling (vanaf 12 jaar) en/of de ouders bij de kantonrechter voor moet(en) komen. De rechter kan een strafmaatregel opleggen, zoals een (voorwaardelijke) geldboete, een werkstraf en/of begeleiding door een Jeugdreclasseerder. Bovendien vindt bij een procesverbaal tegen een jongere automatisch onderzoek plaats door de Raad voor de Kinderbescherming. De leerplichtambtenaar kan een jongere bij het OM, onder bepaalde voorwaarden, voordragen voor een zogenoemde Haltverwijzing. De jongere wordt dan, na goedkeuring door het OM, aangemeld bij Halt voor een taakstraf. De jongere hoeft dan niet voor de rechter te verschijnen. Mocht de jongere zijn Haltstraf niet uitvoeren dan wordt de zaak alsnog voorgelegd aan de rechter. 1
2. De cijfers 2.1 Aantal leerplichtige leerlingen In onderstaand figuur is te zien dat binnen de gemeente Capelle het aantal leerplichtigen de afgelopen drie jaar is gedaald. Het aantal leerplichtigen in de gemeente Krimpen aan den IJssel is redelijk stabiel gebleven in de afgelopen jaren. 10.500 Aantal leerplichtigen Capelle aan den IJssel en Krimpen aan den IJssel 9.500 8.500 7.500 6.500 5.500 Leerplichtigen Capelle aan den IJssel Leerplichtigen Krimpen aan den IJssel 4.500 2012 2013 2014 2015 Figuur 1: Leerplichtigen gemeenten Capelle en Krimpen aan den IJssel (Bron: BPR) 2.2 Aantal door Leerplicht in behandeling genomen zaken Aantal leerplichtzaken per 100 leerplichtigen 12 10 8 6 4 2 0 '12/'13 '13/'14 '14/'15 '15/'16 Krimpen aan den IJssel 7,2 5,8 6,3 6 Capelle aan den IJssel 9,8 8,4 8,5 9,4 Figuur 2 : Aantal leerplichtzaken per 100 leerplichtige leerlingen in Krimpen aan den IJssel en Capelle aan den IJssel In Capelle aan den IJssel kwam 9,4% van de leerplichtige leerlingen in het schooljaar 2015-2016 met Leerplicht in aanraking, dat wil zeggen bijna 1 op de 10 leerlingen. In Krimpen aan den IJssel kwam het afgelopen schooljaar 6% van de leerlingen, dus 1 op de 16 leerlingen, met Leerplicht in aanraking. 2
2.3 Verdeling naar type zaak Capelle aan den IJssel Soort melding 2012-2013 2013-2014 2014-2015 2015-2016 Relatief verzuim totaal 435 358 332 366 Waarvan luxeverzuim 33 23 22 18 Verdeling relatief verzuim naar schooltype BAO en SBO 88 78 65 49 (V)SO 19 32 27 34 VO 223 164 162 214 MBO 105 84 78 69 Absoluut verzuim (op 16 40 36 37 geen enkele school ingeschreven) Veelvuldig 30 41 64 55 ziekteverzuim Zorgmeldingen* 211 188 129 128 Waarvan Herstart junior** 17 15 12 13 Thuiszitters 13 10 25 27 Schorsingen 36 34 59 43 Bemiddelingszaken 23 30 45 22 Vrijstelling van 5 6 8 20 inschrijving 5a Vrijstelling van 0 0 1 0 inschrijving 5b Vrijstelling van 0 0 9 3 inschrijving 5c Vrijstellingen art. 15 1 Overige zaken*** 256 162 119 138 Totaal 1.025 869 827 840 Tabel 1: Verdeling leerplichtzaken naar type Capelle aan den IJssel *Voorbeelden van zorgmeldingen zijn o.a. dreigende uitval wegens gedragsproblemen, problemen in de thuissituatie, psychosociale problematiek bij de leerling. **Dit zijn basisschoolleerlingen die zijn geplaatst bij tijdelijke opvangvoorziening Herstart junior. Deze leerlingen kunnen (tijdelijk) niet terecht op de basisschool. Aangezien plaatsing van VO-leerlingen op het OPDC, een vergelijkbare voorziening, buiten Leerplicht om plaatsvindt, zijn daarover geen cijfers bekend. ***Denk hierbij bijvoorbeeld aan het behandelen en afwikkelen van verlofaanvragen, vervoerproblemen en gedoogbeschikkingen. Toelichting op tabel 1, verdeling naar zaaktype in Capelle aan den IJssel In bovenstaande tabel vallen de volgende zaken op: Bemiddelingszaken Als betrokken partijen, meestal school en ouders, er ten aanzien van een leerling niet uitkomen, treedt de leerplichtambtenaar op als mediator. Dit is in het schooljaar 2015-2016 minder vaak gebeurd (22 keer tegen 45 keer in schooljaar 2014-2015). Vrijstellingen Het grote aantal vrijstellingen van inschrijving wordt veroorzaakt doordat het aantal vrijstellingen vanaf het schooljaar 2015-2016 een cumulatief cijfer betreft. Het gaat dus niet meer om het aantal afgegeven vrijstellingen in één schooljaar maar het totaal aantal geldende vrijstellingen voor leerplichtige kinderen per gemeente in dat schooljaar. Overigens worden vrijstellingen in de meeste gevallen niet afgegeven voor de volledige duur van de leerplicht maar wordt per schooljaar bekeken of er ontwikkelingen zijn waardoor een kind toch (weer) naar school kan gaan. Thuiszitters Zie onder paragraaf 3. 3
Krimpen aan den IJssel Soort melding 2012-2013 2013-2014 2014-2015 2015-2016 Relatief verzuim totaal 150 131 131 114 luxeverzuim 27 18 23 15 Verdeling relatief verzuim naar schooltype BAO en SBO 6 16 32 14 (V)SO 6 5 22 5 VO 88 85 83 62 MBO 26 13 17 33 Absoluut verzuim (op 10 7 16 10 geen enkele school ingeschreven) Veelvuldig 18 23 24 28 ziekteverzuim Zorgmeldingen* 19 29 44 72 Waarvan Herstart junior** 2 3 2 3 Thuiszitters 4 6 5 2 Schorsingen 5 9 10 10 Bemiddelingszaken Niet apart geregistreerd in Krimpen aan den IJssel 0 Vrijstellingen van 7 8 4 6 inschrijving 5a Vrijstellingen van 2 0 0 0 inschrijving 5b Vrijstellingen van 1 0 1 4 inschrijving 5c Vrijstellingen art. 15 1 Overige zaken*** 128 62 58 35 Totaal 344 275 298 282 Tabel 2: Verdeling leerplichtzaken naar type Krimpen aan den IJssel *Voorbeelden van zorgmeldingen zijn o.a. dreigende uitval wegens gedragsproblemen, problemen in de thuissituatie, psychosociale problematiek bij de leerling. **Dit zijn basisschoolleerlingen die zijn geplaatst bij tijdelijke opvangvoorziening Herstart junior. Deze leerlingen kunnen (tijdelijk) niet terecht op de basisschool. Aangezien plaatsing van VO-leerlingen op het OPDC, een vergelijkbare voorziening, buiten Leerplicht om plaatsvindt, zijn daarover geen cijfers bekend. ***Denk hierbij bijvoorbeeld aan het behandelen en afwikkelen van verlofaanvragen, vervoerproblemen en gedoogbeschikkingen. Toelichting op tabel 2: verdeling naar zaaktype in Krimpen aan den IJssel In tabel 2 vallen de volgende zaken op: Lichte daling totaal aantal zaken, sterke daling aantal overige zaken Er is sprake van een lichte daling van het totaal aantal leerplichtzaken, een sterke daling doet zich voor bij overige zaken, de zaken als verlofaanvragen, vervoersproblemen en zaken waarvoor er niet echt een categorie bestaat omdat zij niet vaak voorkomen. Vanaf het schooljaar 2013-2014 is een slag gemaakt om deze restcategorie beter te analyseren om de zaken onder de juiste noemer te registreren. Daarnaast is er binnen de samenwerking met Capelle extra aandacht geweest voor een eenduidige registratie. Deze acties hebben geleid tot een afname van het aantal overige zaken. Stijging aantal zorgmeldingen Het meest opvallende in de cijfers over de leerplichtzaken in de gemeente Krimpen aan den IJssel is de stijging van het aantal zorgmeldingen. De oorzaak van deze stijging is de aanpak van een groep jongeren uit een wijk in Krimpen aan den IJssel waarbij sprake was van zorgelijk gedrag op meerdere levensgebieden. De groep is succesvol aangepakt in samenwerking met de wijkagent, het jongerenwerk, het Krimpens Sociaal Team en de scholen. 4
2.4 Processen-verbaal en Haltverwijzingen Aantallen processen-verbaal en Haltverwijzingen 30 25 20 15 10 5 0 '12/'13 '13/'14 '14/'15 '15/'16 CAP PV 25 23 19 11 KRI PV 19 8 9 2 CAP Halt 1 0 2 4 KRI Halt 7 3 9 6 Figuur 3: Aantal processen-verbaal en Haltverwijzingen per gemeente De in het schooljaar 2012-2013 ingezette daling van het aantal processen-verbaal zet zich door. Door de inzet van het netwerk rond een schoolverzuimer en samenwerking met andere partijen blijkt het uiterste middel, het opmaken van een procesverbaal, vaak niet nodig te zijn om een verzuimer weer naar school te krijgen. Naast het opmaken van een procesverbaal is in sommige gevallen (verzuim minder dan 16 uur, geen multiproblematiek, geen eerdere contacten met justitie) doorverwijzing naar Halt mogelijk. Vorig schooljaar is in totaal tien keer naar Halt doorverwezen. 3. Ontwikkelingen Samenwerking Met andere leerplichtambtenaren in de regio wordt periodiek overlegd en kennis uitgewisseld, o.a. over SISA-meldingen, HALT en de contacten van Rotterdam met het ministerie van OCW in het kader van leerplicht. Voorts wordt met RMC in subregionaal verband overleg gevoerd over de aanpak van voortijdig schoolverlaters. Het team Leerplicht heeft een goed contact met de CJG-teams en het Eropaf-team in Capelle aan den IJssel en de Krimpenwijzer en het Krimpens Sociaal Team in Krimpen aan den IJssel. Regelmatig worden leerlingen en gezinnen doorverwezen en aangemeld. In het schooljaar 2015-2016 hebben de leerplichtambtenaren op afroep deelgenomen aan de schoolondersteuningsteams (SOT s) en zorgadviesteams (ZAT). Thuiszitters Sinds schooljaar 2015-2016 dienen de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs aan het Ministerie van OCW per kwartaal te rapporteren over het aantal thuiszitters. Leerplicht levert de informatie hierover aan de samenwerkingsverbanden. Dit betekent dat alle thuiszitters bij het team in beeld zijn. Onder andere in aansluiting op de werkzaamheden van de Rotterdamse Taskforce Thuiszitters is eind 2016 voor Capelle en Krimpen gestart met een Thuiszitterstafel. In een multidisciplinaire setting worden ingewikkelde casussen tegen het licht gehouden en wordt naar (snellere) oplossingen gezocht. In meeste gevallen blijkt niet plaatsing op een reguliere VO-school het probleem, maar het bestaan van wachtlijsten bij het speciaal onderwijs. Dit knelpunt, dat meer gemeenten in de regio raakt, is aanleiding voor de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs om onderzoek te doen naar mogelijke capaciteitsuitbreiding van het (V)SO. 5
OPDC Als VO-scholen bij een leerling tijdelijk met hun handen in het haar zitten, kan deze leerling geplaatst worden in een time-outvoorziening in de regio Rijnmond, inmiddels Orthopedagogisch-Didactisch Centrum genoemd. Met ingang van het schooljaar 2015-2016 is het aantal OPDC s teruggebracht van 4 naar 1. Dit ene OPDC heeft twee vestigingen, een op de noordoever en een op de zuidoever van de Nieuwe Waterweg. Behalve dat het aantal plaatsen is gehalveerd, is ook de duur van het verblijf bekort en is een tijdelijke lesplaats in het OPDC alleen mogelijk voor kinderen die daarna weer kunnen terugkeren naar het reguliere onderwijs. Het kleinere aantal plaatsen heeft in het schooljaar 2015-2016 niet tot een wachtlijst voor het OPDC geleid. Overstap VO-MBO Om kwetsbare VMBO-leerlingen die naar het MBO gaan te begeleiden, zijn sinds het schooljaar 2015-2016 zogenaamde overstapcoaches in het VO actief. Zij begeleiden leerlingen tot de maand november in het volgende schooljaar op hun nieuwe school. Onderwijs aan nieuwkomers In het schooljaar 2015-2016 is een convenant voorbereid tussen de gemeenten Capelle en Krimpen en alle schoolbesturen in beide gemeenten over de organisatie en bekostiging van het basisonderwijs aan nieuwkomers. Met ingang van het schooljaar 2016-2017 is voor nieuwkomers in de VO-leeftijd een Internationale Schakelklas (ISK) gestart bij het IJsselcollege. 6