Jaarverslag 2008-2009 Buurtbemiddeling Midden-Limburg (periode december 2008 t/m december 2009) Ambtelijke Stuurgroep Buurtbemiddeling Midden-Limburg Maart 2010
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 3 1. INLEIDING 4 1.1 Project buurtbemiddeling 4 1.2 Besluitvorming in Midden-Limburg 4 1.3 Voorbereidingen in 2008 5 1.4 Financiering project 5 1.5 Ambtelijke stuurgroep Buurtbemiddeling Midden-Limburg 6 2. RUIM 1 JAAR BUURTBEMIDDELING 7 2.1 Publiciteit 7 2.2 De werkwijze 7 2.3 Vrijwilligers 8 2.4 Algemene trends 10 2.5 Gemelde zaken per gemeente en wijk/kern 11 2.6 Gemelde zaken naar type woning 13 2.7 Initiatiefnemers en doorverwijzers 14 2.8 Geschiktheid van gemelde zaken 15 2.9 Intake- en bemiddelingsgesprekken 15 2.10 Resultaten buurtbemiddeling Midden-Limburg 16 3. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 17 2
VOORWOORD Eind december 2008 is het project Buurtbemiddeling Midden-Limburg van start gegaan in de gemeenten Echt-Susteren, Leudal en Weert. Buurtbemiddeling Midden-Limburg loopt nu ruim een jaar en het aantal meldingen is boven verwachting. Meteen vanaf de start hebben de inwoners en verwijzers de weg weten te vinden naar Buurtbemiddeling Midden-Limburg. In de opstartfase zijn er natuurlijk veel zaken die al lang spelen en sommige zaken die niet meer geschikt waren voor buurtbemiddeling. Soms werden deze toch nog opgelost met behulp van buurtbemiddeling. Buurtbemiddeling is voor de inwoners van gemeente Echt-Susteren, Leudal en Weert. De inwoners moeten er aan wennen dat er een beroep wordt gedaan op hun eigen verantwoordelijkheid. Men legt graag het probleem bij iemand anders neer om op te lossen. Men wil vaak geen direct contact met, in hun ogen, de overlastveroorzakers. De vrijwillige bemiddelaars brengen de mensen juist wel met elkaar in contact en leggen de verantwoordelijkheid voor het oplossen van het probleem expliciet terug bij de partijen die het conflict hebben. De oplossingen komen dus niet van de bemiddelaars, maar van de bewoners zelf. Dit is het grote verschil met een (rijdende) rechter. Deze wijst een winnaar aan. Echter (in mijn ogen) zijn er dan twee verliezende partijen, want de verhouding wordt er natuurlijk niet beter op. Bij buurtbemiddeling willen juist bereiken dat beide partijen tevreden zijn na afloop van een bemiddeling. Dat is de kracht van buurtbemiddeling. Daarnaast dat zaken veelal snel weggezet kunnen worden. Als inwoners bellen of het door verwijzers wordt doorgestuurd naar buurtbemiddeling, wordt er binnen 3 werkdagen contact gezocht met de melder. Er wordt dan al geluisterd naar het verhaal van de melder, wat in sommige zaken al voldoende is. Zij kunnen zelf verder met de informatie en het advies dat ze hebben gekregen. In de meeste gevallen is er behoefte aan een intake, dus komen de vrijwilligers in actie. In veel gevallen doet een goed gesprek echt wonderen. Vaak is een bemiddelingsgesprek niet eens meer nodig. Als het wel tot een bemiddeling komt, dan kan men eens uitleggen wat hun stoort en worden er afspraken gemaakt zodat het in de toekomst anders gaat. Buurtbemiddeling zet vooral in op herstel van communicatie, zodat de buren of buurtgenoten veelal in de toekomst geen buurtbemiddeling meer nodig hebben. Zelfs als je in een gesprek niet het gewenst resultaat behaalt, zet je mensen wel aan het denken en dat heeft mogelijk toch een positief effect. Bij zaken die in het registratiesysteem als niet opgelost zijn afgesloten, zie je in de praktijk dat het toch rustiger wordt en bij verwijzende instanties (zoals politie en woningbouwcoöperaties) geen klachten meer binnen komen. Het aantal aanvragen werd al snel zo groot, dat er een tweede groep vrijwilligers is opgeleid. De vraag blijft echter groter dan het aantal vrijwilligers aankan, dus in 2010 zullen er nog meer vrijwilligers geworven en opgeleid moeten worden. Het is van belang om de zaken snel weg te kunnen zetten bij vrijwilligers, dat na het (snelle) eerste contact, niet een lange wachtlijst komt. Dit is in 2009 toch wel vaker voorgekomen. In december is er zelfs aangegeven, dat er geen nieuwe zaken meer bij konden in verband met de lange wachtlijst. Met de samenwerkingspartners is inmiddels kennis gemaakt. De samenwerkingspartners zoals politie en de verschillende woningbouwverenigingen verwijzen ook steeds meer zaken naar buurtbemiddeling. Er komen vanuit verwijzers vooral positieve reacties dat ze de samenwerking als prettig ervaren. Het slagingspercentage is hoog, wat aangeeft dat buurtbemiddeling werkt. Claire van Bekkum Coördinator Buurtbemiddeling Midden-Limburg 3
1. INLEIDING Dit hoofdstuk gaat in op wat het project buurtbemiddeling is, hoe de besluitvorming in het politiedistrict Midden-Limburg is verlopen, welke voorbereidingen er in 2008 zijn getroffen en hoe de financiering en aansturing van het project eruit ziet. 1.1 Project buurtbemiddeling Het spreekwoord zegt het al: beter een goede buur dan een verre vriend. Een goede verstandhouding met de buren wordt over het algemeen als waardevol ervaren. Helaas kan onenigheid tussen buurtgenoten een normale omgang in de weg staan. Wederzijdse ergernissen Hoe meer ik er over lees, hoe meer zin ik er stapelen zich op en leiden uiteindelijk tot een in krijg om zelf te gaan bemiddelen. ogenschijnlijk onoplosbaar conflict. De buren kunnen of willen zelf niet uit de situatie komen. (Jacqueline, toekomstig vrijwilliger in Weert) Het risico op strafbaar gedrag groeit, maar de betrokkenen vinden het te ver gaan om justitie of politie in te schakelen. Andere instanties kunnen vaak ook weinig doen. In dit geval kan buurtbemiddeling wél uitkomst bieden. Burenbemiddeling houdt in dat er een luisterend oor en onafhankelijke gespreksleiding voor de betreffende buren is. Want de bedoeling is dat de ruziënde partijen zelf samen hun conflict oplossen. Dit alle gebeurt onder leiding van twee bemiddelaars. Dat zijn vrijwilligers die daarvoor een speciale training hebben gevolgd. Een belangrijk kenmerk van buurtbemiddeling is dat die altijd op vrijwillige basis plaatsvindt en gratis is. Daarmee wordt de laagdrempeligheid vergroot. Buurtbemiddeling is speciaal bedoel voor een vroegtijdige aanpak van problemen. De verantwoordelijkheid voor de oplossing van het conflict ligt bij de ruziënde partijen zelf. Buurtbemiddeling geeft vaardigheden terug aan burgers, waardoor ze weer met elkaar communiceren en prettig kunnen samenleven in hun wijk of buurt. Buurtbemiddeling is uitgegroeid tot een veelgeprezen en nagevolgde praktijk, in Nederland is veel belangstelling voor buurtbemiddeling als methode om de leefbaarheid in een wijk te vergroten. Het aantal gemeenten dat buurtbemiddeling aanbiedt, groeit nog steeds. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) is landelijk aanspreekpunt voor buurtbemiddeling. Het CCV heeft in december 2008 een landelijk Handboek Buurtbemiddeling ontwikkeld. 1.2 Besluitvorming in Midden-Limburg Na goed geïnformeerd te zijn over het project buurtbemiddeling, is tijdens de vergadering van de agendacommissie Midden-Limburg 1 op 12 juni 2008 deelname aan het project besproken. Geïnventariseerd is welke gemeenten (vanaf eind 2008) wilden participeren in het project buurtbemiddeling. Een advies van de agendacommissie is vervolgens voorgelegd aan de leden van de Districtelijke Driehoek Midden-Limburg 2 op 25 juni 2008. In de Driehoek Midden-Limburg is besproken, dat de drie gemeenten Echt-Susteren, Leudal en Weert gezamenlijk, met ondersteuning van een extern bureau, het project buurtbemiddeling opstarten. Binnen de drie gemeenten afzonderlijk is het project buurtbemiddeling opgenomen in het, door de gemeenteraad vastgestelde, Integraal Veiligheidsbeleid. Eind 2009 zal het project buurtbemiddeling in deze drie gemeenten worden geëvalueerd en is het mogelijk dat andere gemeenten in Midden-Limburg aansluiten bij het project. 1 In de agendacommissie Midden-Limburg zijn vertegenwoordigd: beleidsmedewerkers van de gemeenten in Midden-Limburg, de Politie Limburg-Noord en het Openbaar Ministerie Roermond. De agendacommissie bereidt de vergaderingen van de districtelijke driehoek voor en wisselt ervaringen met elkaar uit. 2 In de Driehoek Midden-Limburg zijn vertegenwoordigd: de burgemeesters van de gemeenten in Midden- Limburg, de (gebieds)officier van justitie en de districtschef van de politie. 4
1.3 Voorbereidingen in 2008 In september 2008 zijn de gemeenten Echt-Susteren, Leudal en Weert, met ondersteuning van een extern bureau (Buro Civix) gestart met het opzetten van het project buurtbemiddeling. In 2008 zijn concrete werkafspraken gemaakt met de gemeenten, de politiebasiseenheden en de woningcorporaties. Er is een eigen coördinator buurtbemiddeling aangesteld, 15 vrijwilligers zijn geworven en getraind en het project is via media en huis-aan-huis bezorgde folders onder de aandacht gebracht van alle inwoners van de drie gemeenten. Eind december 2008 en begin januari 2009 zijn de eerste aanvragen voor buurtbemiddeling binnengekomen. 1.4 Financiering project De kosten van de ondersteuning door Buro Civix voor de opstart van het project buurtbemiddeling ( 20.000,-), de kosten voor de trainingslocatie ( 1.022,-) en de kosten voor ontwikkelen, drukken en verspreiden van de folder ( 9.556,-) zijn in 2008 voor rekening gekomen van de gemeenten Echt-Susteren, Leudal en Weert. Deze kosten voor de opstart van het project ( in totaal 30.578,-) zijn verdeeld over de participerende gemeenten, naar rato van het aantal inwoners. De kosten voor de uitvoering van het project bestaan uit de loonkosten van de coördinator buurtbemiddeling, organisatiekosten, PR en communicatie, trainingskosten vrijwilligers en overige (administratieve) kosten. In totaal komt dit neer op een bedrag van 49.683,- per jaar voor de drie gemeenten. Een deel van kosten ( 9.141,-) wordt gedekt door woningcorporaties in de desbetreffende gemeenten. Deze woningcorporaties betalen mee naar rato van het aandeel huurwoningen in de gemeente. De kosten van de drie gemeenten komt in totaal neer op 40.542,- per jaar. Tabel 1: Kosten lopend project buurtbemiddeling in de drie gemeenten. Kostenverdeling Bedrag per jaar Loonkosten projectcoördinator 39.143 Organisatiekosten 2.400 PR en communicatie 1.350 Scholingskosten 2.700 Kosten vrijwilligers 1.500 Overige kosten (financiële administratie e.d.) 2.590 Totaal 49.683 Bijdrage woningcorporaties 9.141 Totaalbedrag gemeenten 40.542 Ik heb de dag erna meteen de overhangende takken afgezaagd. Niet omdat de buurman daar recht op heeft, maar omdat mij dat billijk lijkt (tevreden inwoner na bemiddeling) 5
1.5 Ambtelijke stuurgroep Buurtbemiddeling Midden-Limburg Voor de aansturing van Buurtbemiddeling Midden-Limburg is er een ambtelijke stuurgroep ingesteld. Deze ambtelijke stuurgroep bestaat uit: de coördinator buurtbemiddeling (voorzitter); de beleidsmedewerkers veiligheid van de gemeenten Echt-Susteren, Leudal en Weert; medewerkers sociaal beheer/ leefbaarheid vanuit de woningcorporaties Wonen Roer en Maas en Wonen Weert; senior taakaccenthouder (hoofdagent) vanuit de politie Weert; De stuurgroep komt minimaal ieder kwartaal bij elkaar om de voortgang te bespreken aan de hand van een opgestelde rapportage. Indien nodig stuurt de stuurgroep bij. De stuurgroep is in de periode december 2008 t/m december 2009 in totaal zeven keer bij elkaar gekomen. Van de vergaderingen wordt een actiepuntenlijst opgesteld. 6
2. RUIM 1 JAAR BUURTBEMIDDELING Dit hoofdstuk gaat in op de publiciteit, werkwijze, vrijwilligers en het aantal meldingen verdeeld in gemeenten, kernen/ wijken, aard klachten, koopwoning -huurwoning en de resultaten van de bemiddelingen. 2.1 Publiciteit Buurtbemiddeling was in de regio nog niet bekend, dus het is dan van belang ervoor te zorgen dat inwoners en verwijzers weten wat het project betekent en wanneer men er terecht kan. De verwijzers (zoals woningcorporaties en politie) hebben vooraf informatie ontvangen en afspraken gemaakt. Voor de inwoners van de drie gemeenten is apart reclame gemaakt. Het project buurtbemiddeling is in december 2008 van start gegaan met de huis-aan-huis verspreiding van de folder buurtbemiddeling. Er is de nodige reclame gemaakt in de wijkbladen, informatiebladen van de woningbouwverenigingen, websites van de gemeentes en woningbouwverenigingen. Er heeft twee keer een artikel in Dagblad De Limburger over buurtbemiddeling gestaan. Eén keer over de resultaten en één keer over het proces van buurtbemiddeling. Bij omroep 3ML (regio Leudal en Maasgouw) is er een interview uitgezonden (het Gesprek van Hier) met de coördinator (december 08 en januari 09). Bij TV Weert is er eveneens een item over buurtbemiddeling uitgezonden (september 09). Een interview met de coördinator en twee vrijwillige bemiddelaars waren hier een onderdeel van. Er is een telefonisch interview geweest bij L1. Er zijn bij alle drie de gemeente nog interviews op de radio geweest. Verder is er niet veel extra gedaan om reclame te maken. Het project verkoopt zichzelf. De vraag was al vaak groter dan het aantal vrijwilligers aankon, dus daarom is er verder geen reclame meer gemaakt. Landelijk is er ook veel aandacht voor buurtbemiddeling geweest. Een artikel in de Volkskrant en als item bij een uitzending van netwerk. 2.2 De werkwijze De werkwijze staat in de folder goed uitgelegd. Er staat duidelijk in dat het gaat om keuken-huisen tuinconflicten. Dus op het moment dat er sprake is van psychiatrische of verslavingsproblematiek dan wel lopende juridische procedures dan is buurtbemiddeling niet meer geschikt. Als er sprake is van familiaire aangelegenheden is buurtbemiddeling ook niet geschikt. Als er sprake is geweest van fysiek geweld, is de fase van buurtbemiddeling eveneens voorbij. Hoe gaat het in z n werk? Telefonische intake: Als mensen naar buurtbemiddeling bellen, zal de coördinator allereerst beoordelen of de melding in aanmerking komt voor buurtbemiddeling of dat er wordt doorverwezen naar een andere instantie. Intake en bemiddeling Er worden in de meeste situaties twee vrijwillige buurbemiddelaars ingezet. Deze zijn getraind in conflictbemiddeling, ze hebben een onpartijdige houding en respecteren mensen van verschillende leefwijzen en/of culturen. De buurtbemiddelaars laten beide partijen hun verhaal vertellen, proberen de partijen met elkaar aan de praat te krijgen en hun zelf een oplossing te laten bedenken. Ze spelen dus niet voor rechter. Nazorg: Tussen de 2 en 6 weken wordt er nog gebeld door de buurtbemiddelaars om te horen of beide partijen zich aan hun afspraken houden. Indien dit niet het geval is, wordt er weer opnieuw gekeken waarom dit niet zo is en of er nog een vervolg gesprek nodig is. 7
Indien een zaak via een verwijzer binnenkomt, dan krijgt deze een melding dat de zaak is aangekomen, of er gestart wordt met buurtbemiddeling (soms wil partij 1 toch niet meewerken) en of het probleem is opgelost of niet. Indien beide partijen er mee akkoord gaan, dan worden de gemaakte afspraken ook aan de verwijzers doorgegeven. Op papier is het heel duidelijk of een zaak geschikt is voor buurtbemiddeling of niet. In de praktijk zie je wel een groot grijs gebied. Melders zeggen al snel dat hun buren asociaal of gek zijn. Het is per telefoon soms moeilijk in te schatten of dit ook daadwerkelijk zo is en de mate waarin. Soms wordt er daarom gekozen voor een verlengde intake zodat de vrijwilligers, die een uitgebreide intake hebben, beter kunnen beoordelen of buurtbemiddeling nog geschikt is of niet. 2.3 Vrijwilligers Zonder vrijwilligers is het project buurtbemiddeling niet uitvoerbaar voor de afgesproken kosten (zie tabel 1). Daarnaast zijn er meer voordelen. Respect: De vrijwilligers krijgen al snel veel respect van de partijen, juist omdat ze vrijwilliger zijn. De mensen weten dat ze er geen geld voor krijgen, dus dat ze met de juiste intentie het werk doen. Ruime intaketijd : Ze nemen echt de tijd om naar het verhaal van de mensen te luisteren. Onpartijdig en onafhankelijk: Het grote voordeel is dat vrijwilligers niet vanuit een organisatie werken, waar van wordt verwacht dat ze partij kiezen. Dit verwachten ze wel van een medewerker van de politie of de woningbouwcorporatie. Vertrouwelijk: Alles wat de mensen aan de vrijwilligers vertellen, is vertrouwelijk. Er komt dus geen extra aantekening in een of ander dossier (tenzij de mensen hier zelf voor kiezen). Het project is gestart met 15 vrijwilligers. De vraag naar buurtbemiddeling nam snel toe, de 15 vrijwilligers waren niet in de gelegenheid om alle casussen tijdig te bemiddelen. Er werd gestart met de werving van nieuwe vrijwilligers. In april heeft een tweede groep vrijwilligers de cursus gevolgd. Van de eerste groep vrijwilligers hebben we van één vrijwilligster afscheid moeten nemen, door overlijden. Van de tweede groep is er ook een vrijwilligster gestopt, vanwege persoonlijke redenen. De overige vrijwilligers zijn nu nog steeds actief, dus er is weinig verloop onder de vrijwilligers. Dit komt natuurlijk de kwaliteit van het project ten goede. Het is tevens een teken dat de vrijwilligers het werk leuk vinden om te doen. Tabel 1: aantal actieve en opgeleide vrijwilligers, periode december 2008 t/m december 2009, naar gemeente. Maand december 2008 april 2009 Totaal Gemeente Echt-Susteren 3 4 7 Gemeente Leudal 5 2 7 Gemeente Weert 6 5 11 Totaal 14 11 25 De vrijwilligers zijn ingedeeld naar gemeente, echter ze zijn overal inzetbaar. We streven er wel naar om ze zo dicht mogelijk bij huis in te zetten, in verband met de reistijd. Indien de vrijwilligers een van de partijen (goed) kent, dan wordt er een andere vrijwilliger gezocht. Dit om de schijn van partijdigheid te voorkomen. In 2010 worden er opnieuw vrijwilligers geworven en opgeleid, want de vraag is nog steeds groter dan het huidige aantal vrijwilligers aan kan. Niet alleen vinden, maar ook het binden van de vrijwilligers is belangrijk. Dit gebeurt door: Ondersteuning: de vrijwilligers krijgen ondersteuning van de coördinator buurtbemiddeling. Dit kan individueel (indien nodig) of in groepsverband. Bijeenkomsten: er zijn in het eerste jaar voor de vrijwilligers 9 bijeenkomsten geweest. De bijeenkomsten zijn niet verplicht, maar wel leerzaam. De vrijwilligers krijgen ruim de 8
gelegenheid om ervaringen met elkaar uit te wisselen. De opkomst is goed te noemen. Er zijn verschillende onderwerpen aan bod geweest. Deskundige van buitenaf: deze geeft handvaten hoe je bijvoorbeeld omgaat met de emotie woede. Vrijwilligers kunnen aangeven welke thema s zij interessant vinden. Dank-je-wel-feest: tijdens dit feest worden de vrijwilligers in het zonnetje gezet, om hun te bedanken voor hun (vrijwillige) inzet. Kerst-inn: een middag voor alle vrijwilligers van Proteion Welzijn. Attentie: alle vrijwilligers hebben een kerstpakket ontvangen. Soms heb je niet het resultaat behaald wat je zou willen, maar heb je beide partijen wel aan het denken gezet. Dit helpt misschien toch ook in het creëren van een opening bij beide partijen (Claire, coördinator buurtbemiddeling) 9
2.4 Algemene trends Vanaf de start van het project buurtbemiddeling (december 2008 t/m december 2009) zijn in totaal 220 zaken gemeld bij de coördinator buurtbemiddeling. Zie tabel 2. Tabel 2: aantal gemelde zaken buurtbemiddeling, gemeenten Echt-Susteren, Leudal en Weert, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg Per Maand 2008 2009 Totaal kwartaal December 13 13 13 Januari 24 24 Februari 9 9 Maart 13 13 April 15 15 Mei 26 26 juni 20 20 Juli 16 16 augustus 26 26 september 15 15 oktober 19 19 november 13 13 december 11 11 Totaal 13 207 220 220 Elke melding neemt al snel 45 minuten tijd in beslag. Mensen willen toch hun verhaal kwijt en er moet beoordeeld worden of zaken geschikt zijn. Niet alle zaken zijn geschikt en er zijn ook melders die niet verder willen gaan met buurtbemiddeling. Soms vinden ze dat een instantie het voor hen moet oplossen, maar soms zijn ze bang voor de reactie van de andere partij. Ze zijn dat het dan juist erger wordt. In tabel 3 is de aanleiding van het burenconflict weergegeven. Voor de categorisering is de landelijke registratie gebruikt. In de meeste gevallen gaat het bij 59 61 57 43 Na het eerste telefonische contact, zijn er veel mensen die je bedanken dat je naar hen verhaal hebt willen luisteren (Claire, coördinator buurtbemiddeling) gemelde buurtbemiddelingszaken om geluidsoverlast door personen (volwassenen/kind), muziek of dieren. Als je alle vormen van geluid onder de noemer geluidsoverlast zou zetten, dan kom je op 138 meldingen. Geluidsoverlast is dus de belangrijkste oorzaak voor een conflict met de buren. Verder zie je nog dat pesten/ lastig vallen en tuin/ grondverschil een hoge score heeft. De laatste vooral in het voorjaar en de zomer. Het komt voor dat een melder last heeft op meerdere gebieden. bang de 10
Tabel 3: aanleiding van het bij buurtbemiddeling gemelde burenconflict, gemeenten Echt-Susteren, Leudal en Weert, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden- Limburg Aanleiding burenconflict Dec 08 t/m maart 09 April t/m juni 09 Juli t/m sep 09 Okt t/m dec 09 Geluid, muziek 14 9 8 10 41 Geluid, volwassen/kind; overlast 16 12 10 15 53 Geluid dieren 5 7 10 6 29 Geluid apparaten/audio 3 4 0 2 9 Geluid overig 1 3 2 0 6 Pesten/lastig vallen 9 10 9 5 33 Tuin/grondverschil 4 10 11 4 29 Kinderen (geen geluid) 2 1 0 1 4 Dieren (geen geluid) 7 4 3 2 16 Bedreiging 6 2 2 3 13 Rommel 4 3 4 2 13 Stankoverlast 3 1 2 0 6 Parkeerproblemen 7 1 2 1 11 Vernielingen 5 0 2 0 7 Discriminatie 1 0 1 0 2 Anders, nl. 2 3 1 4 10 Onbekend 0 3 0 1 4 Totaal Totaal 90 73 67 56 286 Voor bijna alle conflicten geldt, dat de verhoudingen onderling al verstoord zijn. Samen praten, lijkt dan al onmogelijk. Meestal zeggen mensen elkaar al geen goedendag meer. Burenruzies leiden regelmatig tot politieoptreden, rechtelijke uitspraken en in het ergste geval tot huisuitzetting. Buurtbemiddeling probeert de negatieve spiraal naar beneden te doorbreken. 2.5 Gemelde zaken per gemeente en wijk/kern In tabel 4a t/m 4c is het aantal gemelde buurtbemiddelingszaken in de periode december 2008 t/m december 2009 per gemeente en per wijk/kern weergegeven. Te zien is dat het aantal meldingen in de gemeenten Weert en Echt-Susteren het hoogst is met respectievelijk 97 en 81 meldingen. De gemeente Leudal blijft iets achter, met 42 gemelde zaken. In de gemeente Echt springt het aantal bemiddelingszaken in de kern Echt (34 van de in totaal 81 zaken) en Susteren (21 van de 81) eruit. Dit kan ook aan het aantal inwoners liggen in deze kernen. In de gemeente Weert springt het aantal zaken in Keent (17 van de in totaal 97 zaken) en Moesel (13 van de in totaal 97 zaken). In Leudal is het aantal bemiddelingszaken redelijk verdeeld over de kernen. Vanuit Heythuysen en Roggel komen de meeste meldingen (8 en 7 van de in totaal 42 zaken). De bemiddelaars waren niet alleen neutraal en correct, maar bleven ook ons en onze klacht serieus nemen. Mede daardoor werden onze emoties naar een lager niveau gebracht. (Tevreden inwoner na bemiddeling) 11
Tabel 4a: aantal gemelde zaken buurtbemiddeling in wijken/kernen van de gemeente Echt-Susteren, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg dec. 08 april t/m juli t/m okt. t/m t/m Aantal Gemeente Wijk/kern juni sept. dec. Totaal % maart inwoners 2009 2009 2009 2009 Dieteren 2 1 3 3,7% 828 Echt- Susteren Totaal gemeente Echt- Susteren Echt 17 8 7 2 34 42,0% 7.757 Koningsbosch 1 1 2 2,5% 1.696 Maria-Hoop 0,0% 1.390 Nieuwstadt 1 2 2 3 8 9,9% 3.345 Pey 1 2 4 7 8,6% 6.691 Sint Joost 1 1 1,2% 1.529 Susteren 4 6 5 6 21 25,9% 7.343 Roosteren 2 2 1 5 6,2% 1.568 27 21 21 12 81 100% 32.172 Tabel 4b: aantal gemelde zaken buurtbemiddeling in wijken/kernen van de gemeente Leudal, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg dec. 08 april t/m juli t/m okt. t/m t/m Aantal Gemeente Wijk/kern juni sept. dec. Totaal % maart inwoners 2009 2009 2009 2009 Leudal Baexem 2 1 3 6 14,3% 2.672 Buggenum 1 1 2,4% 955 Ell 1 1 2,4% 1.471 Grathem 2 1 3 7,1% 1.748 Haelen 2 2 1 5 11,9% 4.319 Haler 1 1 2,4% 515 Heibloem 1 1 2,4% 867 Heythuysen 1 2 1 4 8 19,0% 6.559 Horn 4 4 9,5% 3.968 Hunsel 0 0,0% 1.002 Ittervoort 0 0,0% 1.877 Kelpen-Oler 0 0,0% 1.217 Neer 3 3 7,1% 3.441 Neeritter 2 2 4,8% 1.322 Nunhem 0 0,0% 706 Roggel 3 2 1 1 7 16,7% 4.106 Totaal gemeente Leudal 9 9 10 14 42 100% 36.745 12
Tabel 4c: aantal gemelde zaken buurtbemiddeling in wijken/kernen van de gemeente Weert, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg dec. 08 april t/m juli t/m okt. t/m t/m Aantal Gemeente Wijk/kern juni sept. dec. Totaal % maart inwoners 2009 2009 2009 2009 Weert Altweerterheide 2 1 3 3,1% 1.107 Biest 3 2 1 1 7 7,2% 2.231 Boshoven 2 3 2 3 10 10,3% 7.017 Centrum 3 1 4 4,1% 3.243 Fatima 2 3 1 1 7 7,2% 1.938 Graswinkel 2 2 3 7 7,2% 2.593 Groenewoud 5 4 1 10 10,3% 4.015 Kazernelaan 1 1 1,0% 1.654 Keent 5 7 2 3 17 17,5% 4.610 Laar/Hushoven 1 1 1,0% 1.450 Leuken 3 1 2 2 8 8,2% 3.702 Moesel 7 3 3 13 13,4% 4.062 Molenakker/ Kampershoek 1 1 1,0% 3.372 Stramproy 1 5 6 6,2% 4.979 Swartbroek 1 1 1,0% 849 Tungelroy 1 1 1,0% 1.008 Totaal gemeente Weert 23 31 26 17 97 100% 47.830 Er wonen 504 personen die in een instelling wonen (zijn niet onderverdeeld naar een wijk). 2.6 Gemelde zaken naar type woning In het registratiesysteem van het project buurtbemiddeling wordt bijgehouden of het bij de bemiddelingszaak om koop- of huurwoningen gaat. In tabel 5 is van zowel partij 1, de meldende partij, als van partij 2 weergegeven of sprake is van een koop- of huurwoning. Tabel 5: aantal gemelde zaken buurtbemiddeling naar type woning, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg Type woning Partij 1 Partij 2 Totaal Huurwoning 117 115 232 Koopwoning 90 79 169 Onbekend 13 26 39 Totaal 220 220 440 Er zijn meer bemiddelingszaken die betrekking hebben op een huurwoning dan op een koopwoning. 13
2.7 Initiatiefnemers en doorverwijzers Interessant is om na te gaan wie het initiatief heeft genomen om een burenconflict aan te melden bij buurtbemiddeling. In tabel 6 is dit weergegeven. In het begin was het vooral de bedoeling dat mensen zich zelf zouden melden bij de coördinator, maar in de praktijk werkte dit niet naar wens. Daarom is afgesproken, dat de samenwerkingspartners vragen of het goed is dat de zaak naar buurtbemiddeling gaat. Indien akkoord ontvangt de coördinator de adresgegevens en neemt zelf contact op met de betreffende melder. Het totaal aantal kan afwijken van het aantal zaken, want soms wordt één zaak op twee manieren aangemeld. Tabel 6: aantal gemelde zaken buurtbemiddeling naar initiatiefnemer, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg Initiatiefnemer Totaal Eigen initiatief buren (n.a.v. de folder, PR, website) 44 Eigen initiatief buren, maar op advies van een organisatie 81 Doorverwijzing van organisatie 92 Onbekend (bij eigen initiatief) 5 Totaal 222 Als we meer inzoomen op de adviezen en doorverwijzingen per organisatie, dan zien we dat vanuit alle woningcorporaties in de periode december 2008 t/m december 2009 een doorverwijzing/advies hebben gegeven richting het project buurtbemiddeling. Wonen Weert is vanuit de woningbouwverenigingen erg actief. Vanuit de politie blijkt de basiseenheid Echt- Susteren erg actief te zijn. Het komt voor dat samenwerkingspartners wel het advies geven om contact op te nemen met buurtbemiddeling, maar dit gebeurt niet altijd. Deze komen dan niet terug in de tabel. Zie tabel 7 is een overzicht van alle kwartalen samen te zien. Tabel 7: aantal gemelde zaken buurtbemiddeling naar doorverwijzende organisatie, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg Rechtstreekse Initiatiefnemer Op advies Totaal doorverwijzing Woningcorporatie Politie Gemeente Overig Wonen Weert 12 31 43 WoonGoed 2-duizend 3 4 7 Zo Wonen 2 2 4 Wonen Zuid 1 4 5 Wonen Roer & Maas 3 4 7 Basiseenheid Echt-Susteren 20 17 37 Basiseenheid Leudal 2 9 11 Basiseenheid Weert 12 11 23 Servicecentrum (Venlo) 0 2 2 Echt-Susteren 10 3 13 Leudal 8 1 9 Weert 4 2 6 Begeleider 2 0 2 Juridisch loket 1 0 1 Menswel 0 1 1 Gemeenteraadslid 0 1 1 Punt Welzijn 1 0 1 Totaal 81 92 173 14
2.8 Geschiktheid van gemelde zaken In tabel 8 is per gemeente weergegeven hoeveel aanmeldingen wel of niet geschikt zijn voor buurtbemiddeling. Bij 5 zaken is het onbekend, gezien er geen contact is geweest met de melder. Vaak via een verwijzer aangemeld, zonder of onjuist telefoonnummer. Er zijn 192 meldingen als geschikt aangemerkt en 23 als ongeschikt. Het eerste jaar zijn veel zaken opgepakt, dus als geschikt geregistreerd. Tabel 8: aantal geschikte en ongeschikte gemelde zaken buurtbemiddeling naar gemeente, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg Geschikt Niet geschikt Totaal Gemeente Echt-Susteren 67 9 76 Gemeente Leudal 37 5 42 Gemeente Weert 88 9 97 Totaal 192 23 215 Bij de 23 niet geschikte zaken ging het vooral om problemen die thuis horen bij hulpverlenende instanties of de gemeente (zoals parkeerproblemen). 2.9 Intake- en bemiddelingsgesprekken De vrijwilligers hebben in de periode december 2008 t/m december 2009 139 intakegesprekken gehad met partij 1 en 94 met partij 2. In totaal dus 233 intakegesprekken. Zie tabel 9. Tabel 9: aantal wel of niet gevoerde intakegesprekken met partij 1 en partij 2, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg Partij 1 Partij 2 Totaal Intake 139 94 233 Geen intake 81 126 207 Totaal 220 220 440 Bij 94 zaken is zowel met partij 1 als met partij 2 gesproken. In 38 gevallen heeft de zaak een vervolg gekregen in een bemiddelingsgesprek. Zie tabel 10. Tabel 10: aantal wel of niet gevoerde bemiddelingsgesprekken, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg Echt-Susteren Leudal Weert Totaal Bemiddelingsgesprek 12 7 19 38 Geen bemiddelingsgesprek 68 33 74 175 Nog in behandeling 1 2 4 7 Totaal 81 42 97 220 15
2.10 Resultaten buurtbemiddeling Midden-Limburg In tabel 11 is van het totaal aantal gemelde zaken (220) weergegeven of die wel of niet is opgelost of wat er verder met de zaak is gedaan. De indeling en de berekening van het slagingspercentage is afkomstig uit het landelijke handboek buurtbemiddeling. Uit de tabel blijkt dat van de 220 bemiddelingszaken er 89 zijn opgelost en 28 niet zijn opgelost. De overige 103 zaken zijn op een andere wijze afgehandeld, of nog in behandeling. Het slagingspercentage van buurtbemiddeling kan voor de periode december 2008 t/m december 2009 worden vastgesteld op 76%. Tabel 11: aantal wel of niet opgeloste bemiddelingszaken, periode december 2008 t/m december 2009, bron: registratiesysteem buurtbemiddeling Midden-Limburg Echt- Leudal Weert Totaal Percentage 3 Susteren 1. Opgelost via een gezamenlijk gesprek met 10 6 16 32 beide buren 2. Opgelost via gesprekken 12 10 21 76% met één of beide buren apart 43 3. Opgelost via intake door 2 2 10 de coördinator 14 4. Niet opgelost 11 5 12 28 24% Totaal opgeloste/ niet opgeloste zaken 35 23 59 117 100% 5. Warme verwijzing naar 11 4 11 een andere instantie 26 25% 6. Niet geschikt/ terug 0 1 0 verwijzen naar de verwijzer 1 1% 7. Actie buurtbemiddeling stop, bijv. omdat melder 34 12 23 67% 69 geen bemiddeling wil 9. Nog in behandeling 1 2 4 7 7% Totaal overige zaken 47 19 38 103 100% De zaken die niet zijn opgelost zijn veelal zaken die volgens de richtlijnen ook niet bij buurtbemiddeling thuis horen. Dit zijn zaken die al lang lopen en daarmee vaak complex zijn of er speelt een psychiatrisch probleem mee. Na een evaluatie met de politie Echt-Susteren blijkt dat zij zaken die bij buurtbemiddeling als niet opgelost geregistreerd staan, wel als opgelost zien, omdat zij er geen meldingen van ontvangen. Blijkbaar wordt het dan toch na afloop rustiger. Het aantal niet geschikt in tabel 11 wijkt van het aantal niet geschikte zaken in tabel 8. Dit komt omdat een aantal zaken niet geschikt waren en vervolgens naar een andere instantie zijn verwezen soms wil partij 1 ook niet verder. Ik ben bij partij 1 langs geweest en verteld dat bij partij 2 geen bereidheid is voor een gesprek. Ik heb partij 1 nog meegegeven dat als ze partij 2 niet kunnen veranderen, ze kunnen kijken wat ze zelf kunnen veranderen. Dus proberen anders tegen de situatie aan te kijken. (Sjef, vrijwilliger in Weert) af en 3 Het percentage wordt berekend door het aantal opgeloste zaken te delen door het aantal onopgeloste zaken maal 100%. 16
3. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN De volgende conclusies kunnen worden getrokken: In de periode december 2008 t/m december 2009 zijn 25 vrijwilligers uit de gemeenten Echt-Susteren, Leudal en Weert geworven en opgeleid en nog actief. In de periode december 2008 t/m december 2009 zijn binnen de drie deelnemende gemeenten 220 aanmeldingen binnengekomen bij de coördinator buurtbemiddeling. Dit zijn gemiddeld 17 aanmeldingen per maand. December 2008 is meegeteld, terwijl dit geen volledige maand is geweest. Geluidsoverlast is de meeste voorkomende aanleiding voor een burenconflict, die wordt gemeld bij buurtbemiddeling. Van de 220 aangemelde zaken zijn er 137 zaken door burgers zelf gemeld (44 via folder, PR, enz, 81 op advies van een organisatie); de overige 92 zaken zijn door organisaties zelf doorverwezen naar buurtbemiddeling. Als partij 1 niet wil meewerken aan buurtbemiddeling (tijdens de aanmelding), probeer ik hun toch te overtuigen van het nut hiervan. Ik weet hoe goed het in de praktijk werkt. En een gespannen verhouding met de buren, daar wordt niemand beter van. (Claire, coördinator buurtbemiddeling) Het aantal doorverwijzingen per organisatie is verschillend. Een aantal woningcorporaties heeft slechts enkele buurtbemiddelingszaak doorverwezen, mogelijk wel meer geadviseerd, maar dan hebben deze personen zich niet gemeld bij Buurtbemiddeling Midden-Limburg. Ook zijn er verschillen in doorverwijzing tussen de drie politiebasiseenheden en de drie gemeenten. Er zijn 192 zaken als geschikt aangemerkt en 23 als ongeschikt. In een aantal gevallen zijn zaken doorverwezen, waar de problemen al jaren spelen en waar al diverse instanties geprobeerd hebben de situatie op te lossen. Deze al langer slepende casussen zijn vooral in de beginfase van het project buurtbemiddeling opgepakt, maar zijn eigenlijk niet geschikt voor buurtbemiddeling. In totaal hebben 233 intakegesprekken plaatsgevonden en 38 bemiddelingsgesprekken (waarvan er 32 zijn opgelost). Van de 220 zaken zijn er 89 opgelost, 28 zaken zijn niet opgelost, 26 zijn doorverwezen naar een andere instantie, 1 zaak is niet geschikt (is terugverwezen naar de verwijzer) en bij 69 zaken is de bemiddeling gestopt omdat de melder niet meer verder wil. Het slagingspercentage komt uit op 76%. De volgende aanbevelingen kunnen worden gemaakt: De coördinator blijft kritisch kijken naar de geschiktheid van aanmeldingen voor het project buurtbemiddeling. De coördinator heeft blijvende aandacht voor begeleiding en training van de groep vrijwilligers. Alle vrijwilligers zijn al ingezet. Echter door de grote vraag, is al duidelijk dat zelfs met de nieuwe groep er nog niet voldoende vrijwilligers zijn. Dit komt omdat de vrijwilligers een bemiddeling nooit alleen doen, maar altijd met 2 personen. In de vakantieperiode is een deel van de vrijwilligers niet beschikbaar. De coördinator begint opnieuw te werven voor een nieuwe groep vrijwilligers te kunnen opleiden. Gezien het aantal beschikbare uren, wil de coördinator niet meer dan in totaal 34 vrijwilligers. Vrijwilligers hebben recht op begeleiding en deze moet wel geboden kunnen worden. De coördinator blijft buurtbemiddeling onder de aandacht houden bij de samenwerkingspartners. De coördinator zal in 2010 zich beter aan het aantal uren moeten houden wat er voor buurtbemiddeling staat (25 uur per week), waardoor de kans op een wachtlijst groter wordt. Er zal dan sneller aangegeven worden dat er geen zaken meer aangemeld kunnen worden. Een geautomatiseerd landelijk registratiesysteem voor de coördinator. 17