veiligheid door samenwerken Buurtbemiddeling Van conflict naar communicatie

Transcriptie

1 veiligheid door samenwerken Buurtbemiddeling Van conflict naar communicatie

2

3 vrede in eigen buurt begint bij goede afspraken Geluidsoverlast, overhangende takken, pesterijen; veel mensen hebben wel eens last van hun buren of buurtgenoten. Gelukkig komen de meeste buren daar samen wel uit, al kunnen kleine ergernissen soms jarenlang voortslepen. In het ergste geval ontstaat er een ogenschijnlijk onoplosbaar conflict, waardoor een normale omgang niet meer mogelijk is. Ook de buurt heeft te lijden als er onenigheid is tussen bewoners. Vaak gaat het alleen te ver om justitie of politie in te schakelen, en ook andere instanties zoals een gemeente of woningcorporatie kunnen meestal weinig voor de geplaagde buurtbewoners doen. Buurtbemiddeling door onafhankelijke bemiddelaars kan gelukkig uitkomst bieden, en wordt in Nederland als methode al langere tijd met succes toegepast. De methode is speciaal bedoeld voor een vroegtijdige aanpak van problemen. Samen met een bemiddelaar leren buurtgenoten om weer in gesprek met elkaar te komen en afspraken te maken die voor beide partijen aanvaardbaar zijn. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) kan iedere organisatie of georganiseerde groep die meer wil weten over buurtbemiddeling op een actieve wijze steunen en van alle benodigde informatie voorzien. Een veilige samenleving opbouwen doen we uiteindelijk samen.

4 primaire doelen en uitgangspunten Buurtbemiddeling is een methode om buurtgenoten die problemen hebben met elkaar weer met elkaar in gesprek te brengen. De methode werkt het best in een vroeg stadium en bij niet al te ernstige problemen. Goed getrainde vrijwilligers helpen de partijen om het onderlinge contact te herstellen en oplossingen te bedenken voor het conflict. De primaire doelstellingen van buurtbemiddeling zijn: het herstellen van de onderlinge communicatie; het bevorderen van wederzijds respect; het benoemen van gezamenlijke belangen; het toewerken naar afspraken die voor beide partijen aanvaardbaar zijn. 6 gouden regels van buurtbemiddeling 1. Deelname is gratis (en dus laagdrempelig). 2. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor de oplossing van een conflict. 3. Een snelle, vroegtijdige aanpak voorkomt escalatie. 4. Zelf bedachte oplossingen zijn duurzamer dan opgelegde oplossingen. 5. De bemiddelaars stellen zich onpartijdig op en geven geen oordeel. 6. Gesprekken en afspraken zijn strikt vertrouwelijk.

5 hoe weten we dat buurtbemiddeling succesvol is? Uit de benchmark van het CCV blijkt dat twee derde van de bemiddelde conflicten wordt opgelost. Uit onderzoek van het ministerie van Justitie blijkt dat meer dan 90 procent van de lokale betrokkenen - zowel deelnemers als professionals - tevreden tot zeer tevreden is over de methode. Het complete onderzoeksverslag, Het succes van buurtbemiddeling, is te vinden op de website van het CCV. In een onderzoek van het CCV over buurtbemiddeling wordt duidelijk dat de methode goed aanslaat in de praktijk. Het rapport, Buurtbemiddeling in perspectief; een praktijkevaluatie, is terug te vinden op de website van het CCV. Informatie over actuele onderzoeksgegevens is te vinden op de website van het CCV. Kijk hiervoor op: CCV Publicaties buurtbemiddeling voorkomt dat kleine problemen escaleren Annedorien van der Waarde, consulent Woonbedrijf ieder1 (Deventer): Buurtbemiddeling haalt huis- tuin- en keukenproblemen weg bij de woningcorporatie. Dat vermindert niet alleen onze werklast, maar is ook prettiger voor de betrokken buren. Als een corporatie zich mengt in een conflict, zijn mensen snel bang om uit hun huis gezet te worden. Buurtbemiddeling is laagdrempelig, waardoor het voor deelnemers makkelijker is om tot een oplossing te komen. In veel gevallen voorkomt buurtbemiddeling dat kleine problemen escaleren.

6 positieve neveneffecten Buurtbemiddelaars helpen niet alleen de gekwelde buurtbewoners uit de brand, maar hebben door hun inspanningen ook een gunstige uitwerking op de sfeer en leefbaarheid in de buurt. Het effect kan vergeleken worden met een steentje dat in het water gegooid wordt en steeds groter wordende kringen veroorzaakt. Een relatief kleine actie kan zo een heilzame uitwerking hebben op de hele buurt. preventie van criminaliteit Vroegtijdige inzet van buurtbemiddelaars voorkomt escalatie van conflicten. Herstel van de onderlinge communicatie leidt vaak tot een oplossing die voor beide partijen acceptabel is. Hiermee wordt voorkomen dat partijen naar de rechter stappen. vermindering van de werklast van hulpverleners Buurtbemiddeling neemt werk uit handen van instanties als politie en woningcorporaties, die anders op telefoontjes en mails zouden moeten reageren van de klagende buurtbewoners. Ook door te voorkomen dat een conflict escaleert, worden er vele uren tijd en inzet bespaard van hulpverleners! bevorderen van een veilige en leefbare woonomgeving Buurtbemiddelaars investeren veel tijd in een betere communicatie tussen de buurtbewoners en een beter begrip voor elkaars verschillen. Dit heeft een direct en positief effect op de veiligheid en het sociale gedrag in de buurt, ook in omgevingen waar veel verschillende levenswijzen en achtergronden te vinden zijn. zelfredzaamheid van bewoners Buurtbemiddeling leert mensen om beter om te gaan met conflicten. Ze ontdekken hun eigen vaardigheden en beseffen dat ze zelf (mede)verantwoordelijk zijn voor de leefbaarheid in hun buurt.

7 organisatie en uitvoering Voor de organisatie van buurtbemiddeling werken verschillende partijen samen: gemeente, woningcorporaties, welzijnsorganisaties en politie. Een project buurtbemiddeling bestaat uit vier fasen, die van start gaan vanaf het moment dat de intiatiefnemers een projectgroep hebben gevormd. fase 1: initiatief Actie: de initiatiefgroep doet onderzoek en maakt een projectplan De initiatiefnemers voor een project buurtbemiddeling vormen samen een initiatiefgroep. Deze initiatiefgroep gaat na of buurtbemiddeling een waardevolle aanvulling is op bestaande voorzieningen binnen de gemeente. Ook onderzoekt ze of er voldoende financiële middelen beschikbaar zijn om het project voor langere tijd op te zetten. De gemeente en woningcorporaties zijn meestal de financiers van het project. De samenwerkende partijen in de initiatiefgroep stellen een convenant op met duidelijke afspraken en uitgangspunten. Aan het convenant wordt een projectplan gekoppeld. Dit plan vormt de basis voor de verdere voorbereiding en uitvoering van buurtbemiddeling. fase 2: voorbereiding Actie: de stuurgroep laat een plan van aanpak ontwikkelen In de voorbereidingsfase treedt een stuurgroep aan als opvolger van de initiatiefgroep. De stuurgroep geeft opdracht aan een organisatie om buurtbemiddeling verder te ontwikkelen en uit te voeren. In de praktijk is de uitvoerende instantie meestal een lokale welzijnsorganisatie. Resultaat van de voorbereidingsfase is een plan van aanpak, waarin de concrete uitvoering van het project buurtbemiddeling verder is uitgewerkt. Het plan beschrijft onder andere de activiteiten van de coördinator, de registratie- en rapportagewijze en afspraken over doorverwijzingen. Daarnaast bevat het plan concrete ijkpunten op basis waarvan de voortgang van het project (tussentijds) wordt beoordeeld.

8 fase 3: uitvoering Actie: de vrijwilligers worden getraind en gaan aan de slag In het begin van de uitvoeringsfase is het vooral belangrijk om een kantoor en gesprekruimtes in te richten, vrijwilligers te werven en te trainen en publiciteit te zoeken. Als de nodige voorbereidingen zijn getroffen, kan het bemiddelen beginnen. Bij de uitvoering van buurtbemiddeling kunnen coördinatoren buurtbemiddeling rekenen op ondersteuning van het CCV. Zij zijn de spil binnen het project buurtbemiddeling die zowel de stuurgroep informeert als de dagelijkse leiding van het project in handen heeft. Het CCV organiseert voor hen regelmatig landelijke en regionale bijeenkomsten. Aan de hand van ervaringen en praktijkvoorbeelden bespreken de deelnemers hun werk. De bijeenkomsten zijn ook bedoeld om de kwaliteit van de methode buurtbemiddeling te bewaken en verder te ontwikkelen. fase 4: evaluatie Actie: de stuurgroep evalueert het project buurtbemiddeling In de voorbereidingsfase van een project buurtbemiddeling heeft de stuurgroep al vastgesteld hoe en wanneer het project wordt geëvalueerd. Voor deze evaluatiemomenten zijn ijkpunten of criteria vastgelegd in het plan van aanpak. Tussentijdse evaluaties zijn nodig om het project tijdig te kunnen bijsturen en ervoor te zorgen dat de gestelde doelen zo veel mogelijk worden gehaald. Bij de meeste projecten vindt de eindevaluatie in de eerste helft van het derde jaar plaats. Op basis van het evaluatieverslag beoordeelt de stuurgroep of het project een toegevoegde waarde heeft en bijdraagt aan een leefbare woonomgeving. Op basis hiervan kan worden besloten om van buurtbemiddeling een structurele voorziening te maken. Meer informatie hierover is te vinden in het handboek Buurtbemiddeling en op de website van het CCV. Kijk hiervoor op: CCV Publicaties

9

10 hoe verloopt de bemiddeling? stap toelichting 1. Aanmelding Een verwijzende instantie (zoals de politie of de woningcorporatie) of een bewoner meldt het conflict aan. 2. Intake coördinator De coördinator beoordeelt of het conflict geschikt is voor bemiddeling. 3. Selectie bemiddelaars De coördinator selecteert geschikte bemiddelaars. 4. Gesprek eerste partij De bemiddelaars hebben een gesprek met de eerste partij. 5. Gesprek tweede partij De bemiddelaars hebben een gesprek met de tweede partij. 6. Bemiddelingsgesprek De bemiddelaars voeren het bemiddelingsgesprek tussen de twee partijen. Bij jongerenbuurtbemiddeling is hier vaak ook de coördinator bij. 7. Nazorg De coördinator of de bemiddelaars bellen met beide partijen om te verifiëren of het conflict inderdaad is opgelost.

11 lessen uit de praktijk Waar lopen mensen die zich voor buurtbemiddeling inspannen in de praktijk tegenaan? In welke gevallen leent de methode zich voor het adequaat kunnen ingrijpen in een burenruzie? Wat gebeurt er als de ruzie toch uit de hand loopt? Waar moeten de bemiddelaars op letten om hun kans op succes te vergroten? Een greep uit de lessen die de betrokkenen in de afgelopen jaren opgedaan hebben. beperkingen en mogelijkheden Buurtbemiddeling kan niet altijd worden ingezet. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de ruzie al te ver geëscaleerd is, of dat er sprake is van personen die psychisch labiel zijn en medische aandacht nodig hebben. In dat geval adviseert buurtbemiddeling waar partijen terecht kunnen voor hulp. Andersom kan het ook voorkomen dat buurtbemiddeling juist méér kan betekenen en de bewoners extra diensten kan leveren. Een voorbeeld hiervan is groepsbemiddeling, wanneer meerdere bewoners overlast ervaren van anderen, en er dus twee (of meer) groepen ontstaan die een conflict of meningsverschil hebben met elkaar. Ook komt het voor dat een (of meer) van de buren na bemiddeling in een vervelende situatie blijft zitten. Hier kan nazorg geboden worden in de vorm van individuele coaching van een bewoner. Deze extra diensten zijn een verdieping in de werkwijze van de bemiddelaars. Jongeren luisteren het best naar mensen van hun eigen leeftijd. Daarom is er een aangepaste vorm van buurtbemiddeling ontwikkeld, waar al zeer goede resultaten mee zijn behaald. Meer hierover verderop in deze brochure. de kracht van vrijwilligheid Vrijwilligheid van zowel deelnemers als bemiddelaars is een noodzakelijke voorwaarde bij buurtbemiddeling. Als de conflictpartijen vrijwillig met elkaar in gesprek gaan, is de kans op slagen veel groter dan wanneer dat onder druk gebeurt. De onbetaalde inzet van de bemiddelaars benadrukt hun belangeloosheid in de bemiddeling. Voor ruziënde buren kan dit ontwapenend werken. Ze realiseren zich dan dat ze ook hun eigen verantwoordelijkheid in een conflict kunnen nemen.

12 gelijkwaardige communicatie De methode die de bemiddelaars gebruiken, werkt drempelverlagend en maakt gelijkwaardige communicatie mogelijk. De bemiddelaars kunnen geen sancties opleggen en hebben een neutrale positie. Er wordt veel aandacht besteed aan herstel van het contact tussen de partijen. In de praktijk blijken de betrokkenen deze ruimte nodig te hebben voor de erkenning van het probleem, de uitwisseling van emoties en de zoektocht naar een oplossing. De tijd en aandacht die hiervoor nodig is, worden ze bij andere hulpverleners zelden gegund. Niet zozeer uit onwil, maar vanwege tijdgebrek. Een wijkagent of medewerker van een woningcoöperatie heeft nu eenmaal wel meer te doen dan urenlang te praten over ergenissen als katten die hun behoefte doen in het rozenperkje van de buren, of de heg, die tijdens de vakantie van de bewoners, wel érg drastisch is gesnoeid. Maar voor de getroffen buurtbewoners kunnen deze irritaties enorme stressklachten geven met alle gevolgen van dien... Vrijwilligers moeten goed getraind zijn om succesvol te kunnen bemiddelen. Een opleiding bij een (erkende) trainingsinstelling blijkt geen overbodige luxe te zijn. Het CCV toetst de kwaliteit van trainingen; instellingen kunnen zich hiervoor opgeven. Een overzicht van trainingsinstellingen staat op de website. Meer informatie hierover is te vinden in het handboek buurtbemiddeling en op de website van het CCV. Kijk hiervoor op: informatie en documenten voor coördinatoren trainingen het voelt goed om mensen te kunnen doorverwijzen Willem Foppen, wijkagent (regiopolitie Noord- en Oost-Gelderland, Harderwijk): Vroeger bemiddelden we als wijkagenten zelf bij een conflict tussen buren. Tegenwoordig wordt van ons verwacht dat we ons vooral bezig houden met handhaving en opsporing. Bemiddeling past daar minder goed bij. Bovendien is het voor een agent vanuit zijn gezagspositie lastig om op gelijkwaardige basis te bemiddelen. Het voelt dan ook heel goed om mensen met een conflict te kunnen doorverwijzen naar professionele vrijwilligers van buurtbemiddeling.

13 jongerenbuurtbemiddeling Bij irritaties in de buurt komt het natuurlijk ook voor dat er jongere buurtbewoners in het spel zijn. Denk aan problemen als: muziek te hard zetten of rommel achterlaten op de hangplek. Om goed hierin te bemiddelen is de aanpak jongerenbuurtbemiddeling ontwikkeld. gouden greep voor overlast in openbare ruimte In principe kan jongerenbuurtbemiddeling zowel bij een conflict tussen oudere en jongere buurtbewoners ingezet worden als tussen jonge buurtbewoners onderling. In de praktijk gaat het voornamelijk om conflicten in de openbare ruimte, zoals geluidsoverlast, vernieling, naroepen of overlast door spel. bemiddelaars van de eigen generatie Het belangrijkste onderscheid is dat de bemiddelaars jongeren zijn. Het gebruikmaken van jongeren als bemiddelaar vergroot de kans dat een bemiddeling succesvol is. Jongeren nemen nu eenmaal eerder iets aan van hun leeftijdgenoten dan van een volwassene! andere pluspunten De coördinator bij jongerenbuurtbemiddeling loopt vaak mee met de bemiddelaars en is dus extra goed op de hoogte van de praktijk. Jongerenbuurtbemiddeling kan makkelijk aansluiten bij een bestaande voorziening voor buurtbemiddeling. Door gebruik te maken van de bestaande infrastructuur, netwerken, kennis en ervaring kan veel tijd worden bespaard. Meer informatie hierover is te vinden in het stappenplan jongerenbuurtbemiddeling op de website van het CCV. Kijk hiervoor op:

14 wat doet het ccv voor buurtbemiddeling? Het CCV is het landelijk aanspreekpunt voor (jongeren)buurtbemiddeling en biedt ondersteuning en informatie in elke fase van het proces. Projectcoördinatoren worden voorzien van zo veel mogelijk informatie en praktische zaken, waar in veel gevallen kostenloos gebruik van gemaakt kan worden. Op regionale en landelijke bijeenkomsten kan de kennis en ervaring weer uitgewisseld worden. welke gratis producten en diensten zijn er zoal beschikbaar? een registratieprogramma waarin een coördinator alle bemiddelingen kan vastleggen en de eigen resultaten kan vergelijken met andere projecten een benchmark dat het CCV maakt met gegevens van alle projecten buurtbemiddeling in Nederland het officiële logo (jongeren)buurtbemiddeling voor projecten die willen meeliften op landelijke naamsbekendheid een standaardfolder, waarin ruimte is voor lokale informatie over buurtbemiddeling beoordeling van basistrainingen (jongeren)buurtbemiddeling op kwaliteitscriteria een stappenplan voor jongerenbuurtbemiddeling via meer informatie over buurtbemiddeling? Kijk op de website van het CCV via Hier staat uitgebreide informatie over de organisatie en methode van buurtbemiddeling. Kijk voor alle zaken rondom jongerenbuurtbemiddeling op Hier zijn onder andere een stappenplan en een introductiefilm te vinden. Vraag publicaties op over buurtbemiddeling via en onder het tabblad Publicaties. Zo is er een brochure met de highlights uit het evaluatieonderzoek en een Handboek Buurtbemiddeling dat een leidraad biedt aan iedere organisatie die een project buurtbemiddeling wil opzetten. Raadpleeg het CCV voor alle vragen over buurtbemiddeling die niet terug te vinden zijn op de website of in het handboek. Het mailadres is

15 centrum voor criminaliteitspreventie en veiligheid Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) draagt bij aan de maatschappelijke veiligheid door met partners integrale aanpakken te ontwikkelen en een brede implementatie van deze aanpakken te bevorderen. Het CCV zorgt voor ondersteuning en afstemming op maat, gericht op de lokale praktijk. Het CCV heeft onder andere de volgende instrumenten in beheer: het Politiekeurmerk Veilig Wonen, de Tafel van Elf ( en Leerlingbemiddeling. meer informatie Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen over (jongeren)buurtbemiddeling, neemt u dan contact op met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid Jaarbeursplein 17, 3521 AN Utrecht Postbus 14069, 3508 SC Utrecht

16 Stichting Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) draagt bij aan de maatschappelijke veiligheid door het stimuleren van publiek-private samenwerking, actieve kennisdeling van de veiligheidspraktijk en kwaliteitsontwikkeling van instrumenten en regelingen. Eindredactie: Roses Unlimited (Naarden). Vormgeving: VormVijf (Den Haag). Druk: Artoos Communicatiegroep bv (Rijswijk). Fotografie: Inge van Mill (Den Haag). Het CCV, december Oplage: 1500 exemplaren.