Wurkgelegenheid Fryslân Utkomst wurkgelegenheidsûndersiik 2014
Uitkomsten Werkgelegenheidsonderzoek 2014 1
Colofon Deze rapportage is een uitgave van: Provincie Fryslân Afdeling Informatievoorziening Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden Rapportage: M.J. Holkema Foto omslag: Fotobureau het Hoge Noorden Overname van cijfers is toegestaan mits bron vermeld wordt: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2014 De werkgelegenheidscijfers en deze rapportage zijn tevens te raadplegen op www.fryslan.databank.nl. 2
Inhoud Samenvatting... 4 Inleiding en toelichting... 5 Werkgelegenheid Fryslân... 7 Werkgelegenheid naar sectoren... 9 Landbouw en visserij... 12 Industrie en delfstoffenwinning... 12 Nutsbedrijven... 13 Bouwnijverheid... 13 Handel en reparatie... 14 Horeca... 14 Vervoer, opslag en communicatie... 15 Financiële instellingen... 15 Zakelijke dienstverlening... 16 Openbaar bestuur en overheid... 16 Onderwijs... 17 Gezondheids- en welzijnszorg... 17 Overige dienstverlening... 18 Recreatie en toerisme... 19 Agrofood... 19 Werkgelegenheid naar streekregio... 20 Werkgelegenheid naar gemeente... 22 Werkgelegenheid naar geslacht... 25 Vestigingen... 26 Bijlage... 27 3
Samenvatting Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in 2014 280.910 banen. Het betreft 220.905 fulltime banen (meer dan 15 uur per week) en 60.005 parttime banen (minder dan 15 uur per week). In de periode april 2013 en april 2014 is het aantal fulltime banen met 2.920 afgenomen, een krimp van 1,3%. Het totaal aantal parttime banen is ten opzichte van 2013 met een krimp van 0,1% nagenoeg gelijk gebleven. Evenals voorgaande jaren is het aantal zelfstandigen (vestigingen met 1 werkzame persoon) toegenomen. Ten opzichte van 2013 is het de werkgelegenheid door de toename van het aantal zelfstandigen met 1449 banen toegenomen, een groei van 5,5%. In 2009 werden de gevolgen van de financiële en economische crisis zichtbaar in de werkgelegenheid. Sinds het uitbreken van de crisis zijn er in Fryslân ruim 11.000 fulltime banen verloren gegaan, een krimp van 4,8%. In de financiële sector zijn tussen april 2013 en april 2014 ruim 750 fulltime banen verloren gegaan, een daling van 8,7%. De handelssector, de bouw, het onderwijs en de overheid kenden een verlies van 2 tot 3%. Binnen de industrie was de daling 1,1% en de landbouw kromp met 0,6%. De zorgsector is de grootste werkgever in Fryslân. Deze sector groeide de afgelopen jaren steeds waardoor het totale Friese banenverlies enigszins beperkt bleef. Dit jaar is het aantal fulltime banen in de zorg echter voor het eerst afgenomen (1,1%). Alleen binnen de zakelijke dienstverlening is er ten opzichte van 2013 sprake van een werkgelegenheidsgroei. Het aantal banen in de zakelijke dienstverlening nam met 550 toe, goed voor een groei van 2,4%. Regionaal is de werkgelegenheid in Noordwest-Fryslân (-1,5%), Noordoost-Fryslân(-1,4%), Zuidwest- Fryslân (-0,9%) en Zuidoost-Fryslân (-1,4%) gekrompen. De Waddeneilanden kennen gezamenlijk een groei van 1,3% van de werkgelegenheid. Bij 11 van de 24 Friese gemeenten is sprake van een verlies aan werkgelegenheid van minimaal 1%. Bij 8 gemeenten is het totaal aantal fulltime banen min of meer gelijk gebleven en bij 5 gemeenten is sprake van een werkgelegenheidsgroei van meer dan 1%. Op de Waddeneilanden Schiermonnikoog, Vlieland en Terschelling en in Kollumerland en Ferwerderadiel is sprake van toename van het aantal banen. Van de 5 grootste Friese gemeenten is zowel absoluut als relatief het banenverlies in Leeuwarden het grootst. In de gemeente met de grootse werkgelegenheidsfunctie gingen 1.055 banen verloren, een krimp van 1,9%. Ook in Heerenveen (-1,8%), Smallingerland (-1,7%), Súdwest-Fryslân (-1,0%) en De Friese Meren (-0,8) is sprake van een banenverlies. In 2014 is zowel het aantal fulltime banen bezet door mannen (-0,7%) als het aantal banen bezet door vrouwen (-2,2%) afgenomen. Binnen de parttime werkgelegenheid is sprake van een groei van 2,6% van het aantal banen bezet door mannen en een krimp van 1,5% van het aantal vrouwelijke parttime banen. Het Friese MKB is in 2013 goed voor 61% van de totale Friese werkgelegenheid. Het grootbedrijf heeft een aandeel van 8%. De non-profit/overig vestigingen kennen een gezamenlijk aandeel van 31%. 4
Inleiding en toelichting Deze jaarlijkse rapportage bevat de uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2014. De werkgelegenheidscijfers zijn eerder gepubliceerd en verspreid in de vorm van een fuchskrift en een uitgebreid tabellenbestand. De werkgelegenheidscijfers en deze rapportage zijn tevens te raadplegen op www.fryslan.databank.nl. Werkwijze Jaarlijks zet de provincie een schriftelijke enquête uit onder bedrijven en instellingen waar betaalde arbeid wordt verricht. Grote bedrijven worden jaarlijks benaderd en kleinere door middel van een steekproef. Na de schriftelijke ronde wordt een deel van de niet gerespondeerde bedrijven telefonisch benaderd. De respons bedraagt jaarlijks ongeveer 75% van de totale werkgelegenheid. Non-respons vestigingen worden opgehoogd. Voor deze ophoging wordt gebruik gemaakt van weging op basis van de ontwikkelingen bij vergelijkbare bedrijven (grootteklasse en sector). Anders dan bij andere bronnen is er sprake van een compleet register. Dit maakt het mogelijk om analyses te doen op elk gewenst ruimtelijk en/of sectoraal niveau. In Nederland zijn in totaal 21 provinciale en regiogerichte registers actief. Zij zijn verenigd in de stichting LISA. LISA bundelt de uitkomsten tot landelijke cijfers. Peildatum De peildatum van de registratie is 1 april. Urengrens In de registratie wordt gevraagd naar het aantal banen van meer en minder dan 15 uur per week. FT = minimaal 15 uur en PT = minder dan 15 uur per week. Landbouw De werkgelegenheidsgegevens van de landbouwsector waren tot 2010 gebaseerd op gegevens uit de landbouwtelling van het CBS (agrariërs), aangevuld met de gegevens van landbouwverwante bedrijven die binnen de reguliere enquête vielen. De cijfers van het CBS toonde (niet verklaarbare) onjuistheden. Het overkoepelde landelijke register (LISA) heeft besloten de landbouwstatistieken van het CBS vanaf 2011 los te laten en agrariërs op te nemen in het vestigingenregister. De inschrijfverplichting van agrariërs bij de KvK sinds 2008 bood deze mogelijkheid. Het register bevat hierdoor vanaf 2010 landbouwstatistieken op vestigingsniveau. Agrariërs gaan niet mee in de eigen enquête. De werkgelegenheidsgegevens worden verkregen via Prosu Databased Marketing. Prosu vraagt naar de werkgelegenheid als onderdeel van een eigen bredere enquête onder landbouwbedrijven. Bij de opname van agrariërs in het register is grotendeels gebruik gemaakt van de werkgelegenheidscijfers van Prosu. Voor het deel waar dit gegeven niet bekend was is gebruik gemaakt van de inschrijfgegevens bij de KvK. Wat betekent dit voor de werkgelegenheidscijfers: Het register heeft ervoor gekozen om 2010 als basisjaar te gebruiken voor de nieuwe werkwijze. Dit houdt in dat de landbouwgegevens tot en met 2009 gebaseerd zijn op de CBS telling en vanaf 2010 op de eigen registratie met als bron Prosu Databased Marketing. De werkgelegenheidsregistratie van Prosu wijkt af van die van het CBS, waardoor er tussen 2009 en 2010 sprake is van een trendbreuk. Meewerkende gezinsleden worden door Prosu veelal niet meegeteld en door het CBS wel. Voor de jaren 2008 en 2009 zijn enkele aanpassingen gedaan in de geaggregeerde statistiek op basis van niet eerder gecorrigeerde ontwikkeling. In de gemeenten Menameradiel en Franekeradeel is door de trendbreuk sprake van een toename van de werkgelegenheid in de landbouw tussen 2009 en 2010. De reden hiervoor is dat het CBS onvoldoende werkgelegenheid telde binnen de glastuinbouw. Voor de jaren 2010 en 2011 heeft hier een aanpassing plaatsgevonden. LISA hanteert een iets afwijkende methodiek, waardoor de trendbreuk tussen 2010 en 2011 plaatsvindt. Reden hiervoor is o.a. dat een aantal registers de breuk uitsmeren over de komende jaren. Mede gezien onze al voor de breuk al afwijkende werkwijze en om juiste actuele cijfers te kunnen presenteren heeft het register Fryslân ervoor gekozen ook de landbouwvestigingen 2010 met terugwerkende kracht op vestigingsniveau te vullen met werkgelegenheidscijfers, waardoor de breuk tussen 2009 en 2010 valt. De totale werkgelegenheidsgroei die LISA en het register Fryslân presenteren verschilt hierdoor. 5
Mutaties in reeks 10 jaar Het register verbetert haar historische gegevens. Eventueel geconstateerde fouten of dubbeltellingen worden met terugwerkende kracht (tot tien jaar) doorgevoerd. Jaarlijks verschijnt een nieuwe reeks van gegevens. Het is daardoor niet mogelijk de gegevens uit deze rapportage naast die van eerdere rapportages te leggen. Analyses dienen plaats te vinden met de (historische) gegevens die actueel in het register zijn opgenomen. NHR-effect Op 1 juli 2008 is de Nieuwe Handelsregisterwet van kracht gegaan. Gevolg hiervan is dat alle bedrijven en instellingen zich moeten inschrijven bij de KvK. Dit geldt dus ook voor sectoren die voorheen niet- inschrijfplichtig waren. Vestigingen in de sectoren landbouw, overheid, onderwijs, gezondheidszorg en vrije beroepen hebben een uiterste inschrijfdatum gekregen. De meeste van deze vestigingen zaten al als zogenaamde witte vlekken in het register. Vestigingen die ten onrechte nog niet in het register zaten worden met terugwerkende kracht opgevoerd en van werkgelegenheid voorzien. Op deze manier wordt het NHR-effect zoveel mogelijk geminimaliseerd. Informatie werkgelegenheidscijfers Voor vragen over de werkgelegenheidscijfers of voor het bestellen van aanvullende gegevens kunt u contact opnemen met de afdeling Informatievoorziening van de Provincie Fryslân: 058-292 5384 / wgr@fryslan.nl LISA (Landelijke register) Wanneer u geïnteresseerd bent in provinciegrensoverschrijdende statistieken en nationale statistieken dan kunt u zich wenden tot: Project Organisatie LISA Postbus 597 7500 AN Enschede tel: 053-4825080 email: info@lisa.nl website: www.lisa.nl Bronvermelding Bij gebruik van cijfers bron vermelden: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2014 6
Werkgelegenheid Fryslân Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in 2014 280.910 banen. Het betreft 220.905 fulltime banen (meer dan 15 uur per week) en 60.005 parttime banen (minder dan 15 uur per week). In de periode april 2013 en april 2014 is het aantal fulltime banen met 2.920 afgenomen, een krimp van 1,3%. Het totaal aantal parttime banen is ten opzichte van 2013 met een krimp van 0,1% nagenoeg gelijk gebleven. Landelijk is het aantal fulltime banen met 1,2% gekrompen en nam de parttime werkgelegenheid af met 0,3%. 250000 Banen Fryslân 2004-2014 200000 150000 100000 50000 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 fulltime 218312 217151 219494 226698 231962 232516 228632 229179 227611 223828 220905 parttime 57079 57489 58438 59257 59290 60237 57756 58689 59826 60068 60003 Evenals voorgaande jaren is het aantal zelfstandigen (vestigingen met 1 werkzame persoon) toegenomen. Ten opzichte van 2013 is het de werkgelegenheid door de toename van het aantal zelfstandigen met 1.449 banen toegenomen, een groei van 5,5%. De totale werkgelegenheid bij bedrijven/instellingen met minimaal 2 fulltime werkzame personen laat een krimp zien van 2,2%. Hier gingen 4.370 fulltime banen verloren. De krimpende werkgelegenheid wordt enigszins getemperd door de groei van het aantal zelfstandigen. 7
Werkgelegenheidsontwikkeling provincies 2013-2014 in % (fulltime banen) Noord-Holland Utrecht Flevoland Overijssel Noord-Brabant Gelderland Fryslân Zeeland Groningen Limburg Zuid-Holland Drenthe -4,0-3,5-3,0-2,5-2,0-1,5-1,0-0,5 0,0 Alle provincies kenden tussen 2013 en 2014 een krimp van de werkgelegenheid. Met een verlies van 3,4% was het banenverlies in Drenthe het grootst. Ook in Groningen (1,7%) was de krimp iets groter dan in Fryslân. In Noord-Holland bleef het banenverlies beperkt tot 0,2%. Jaarlijkse werkgelegenheidsontwikkeling Fryslân en Nederland (fulltime banen) 4,0 3,3 3,0 2,6 2,6 2,3 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0 1,1 1,0 0,4 0,2 0,1 0,2 0,3-0,1-0,6-0,5-0,7-0,7-0,8-1,3-1,3-1,2-1,7-1,7 03-'04 04-'05 05-'06 06-'07 07-'08 08-'09 09-'10 10-'11 11-'12 12-'13 13-'14 Fryslân Nederland Sinds 2004 is het aantal fulltime banen met 1,2% toegenomen. Landelijk groeide de werkgelegenheid met 2,9% sterker in dezelfde periode. In 2009 werden de gevolgen van de financiële en economische crisis zichtbaar in de werkgelegenheid. Sinds het uitbreken van de crisis zijn er in Fryslân ruim 11.000 fulltime banen verloren gegaan, een krimp van 4,8%. Landelijk is de werkgelegenheid sinds 2008 met 3,6% gekrompen, waardoor de gevolgen van de crisis voor de werkgelegenheid in Fryslân in verhouding groter zijn. 8
Werkgelegenheid naar sectoren De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per sector. In de financiële sector zijn tussen april 2013 en april 2014 ruim 750 fulltime banen verloren gegaan, een daling van 8,7%. De handelssector, de bouw, het onderwijs en de overheid kenden een verlies van 2-3%. Binnen de industrie was de daling 1,1% en de landbouw kromp met 0,6%. De zorgsector is de grootste werkgever in Fryslân. Deze sector groeide de afgelopen jaren steeds waardoor het totale Friese banenverlies enigszins beperkt bleef. Dit jaar is het aantal fulltime banen in de zorg echter voor het eerst afgenomen (1,1%). Alleen binnen de zakelijke dienstverlening is er ten opzichte van 2013 sprake van een werkgelegenheidsgroei. Het aantal banen in de zakelijke dienstverlening nam met 550 toe, goed voor een groei van 2,4%. Werkgelegenheidsontwikkeling naar sector 2013-2014 Sectie Sectie omschrijving 2013 2014 Groei abs Groei Fryslân % Groei Nederland % A Landbouw/visserij 12.232 12.164-68 -0,6-2,6 BC Industrie/delfstoffenwinning 33.372 33.014-358 -1,1-1,6 DE Nutsbedrijven 2.763 2.776 13 0,5-3,0 F Bouwnijverheid 16.255 15.928-327 -2,0-3,6 G Handel en reparatie 31.368 30.656-712 -2,3-1,2 HJ Vervoer, opslag en communicatie 13.198 13.197-1 0,0 0,4 I Horeca 6.423 6.429 6 0,1-0,3 K Financiële instellingen 8.683 7.925-758 -8,7-1,5 LMN Zakelijke dienstverlening 22.886 23.439 553 2,4-0,5 O Openbaar bestuur en overheid 13.671 13.301-370 -2,7-2,3 P Onderwijs 16.501 16.031-470 -2,8-1,1 Q Gezondheids- en welzijnszorg 38.141 37.725-416 -1,1-1,1 RSTU Overige dienstverlening 8.335 8.320-15 -0,2 0,0 Totaal 223.828 220.905-2.923-1,3-1,2 Landelijk kende de bouwsector met 3,6% relatief gezien de grootse banenkrimp. In Fryslân bleef het verlies beperkt tot 2%. Hier staat tegenover dat in 2013 de krimp in de Friese bouw met 8,1% groter was dan 6,2% landelijk. Het relatief grote verlies in de financiële sector komt grotendeels voor rekening van de overname van de Friesland Bank. Naast de financiële sector is het banenverlies binnen de handel, de overheid en het onderwijs relatief wat groter dan landelijk. Het verlies aan werkgelegenheid in de landbouw, industrie, bouw en nutsbedrijven is in Fryslân relatief minder groot dan landelijk. Het banenverlies binnen de zorg bedraagt zowel landelijk als in Fryslân 1,1%. In tegenstelling tot een landelijke krimp van een half procent nam de Friese werkgelegenheid in de dienstverlening met 2,4% toe. Zowel landelijk als provinciaal bleef het totaal aantal banen binnen de horeca en vervoerssector nagenoeg gelijk. 9
Werkgelegenheidsontwikkeling sectoren 2008-2014 in % (fulltime banen) Nutsbedrijven Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Vervoer, opslag en communicatie Horeca Handel en reparatie Landbouw/visserij Industrie/delfstoffenwinning Financiële instellingen Bouwnijverheid -25,0-20,0-15,0-10,0-5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 Nederland Fryslân De crisis heeft met name de werkgelegenheid in bouw- en financiële sector flink geraakt. In beide sectoren geldt dat sinds 2008 ruim één op de vijf banen verloren is gegaan. Binnen de bouw zijn 4.735 banen verloren gegaan en de financiële instellingen tellen gezamenlijk 2.220 banen minder dan 6 jaar geleden. De sterke groei van het aantal zorg- en welzijnsbanen beperkt het totale banenverlies tot 4,8% ten opzichte van 2008. 10
In onderstaand figuur wordt de structuur van de Friese werkgelegenheid in beeld gebracht op basis van de werkgelegenheid in de verschillende sectoren. Ook is er een vergelijking met Nederland gemaakt. De zorgsector levert de meeste banen in Fryslân, gevolgd door de industrie en handel. In vergelijking met het landelijk gemiddelde is de industriesector relatief groot in Fryslân. Dit geldt in mindere mate ook voor de bouw, landbouw en financiële instellingen. Bij de dienstverlening, de handel en de vervoerssector is het omgekeerde het geval: het aandeel van deze sectoren is relatief laag in Fryslân. Werkgelegenheidsstructuur sectoren Fryslan en Nederland in % 2014 Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur en overheid Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en communicatie Handel en reparatie Bouwnijverheid Nutsbedrijven Industrie/delfstoffenwinning Landbouw/visserij 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 18,0 Fryslân Nederland 11
Landbouw en visserij Met een krimp van 0,6% is het banenverlies in de landbouw beperkt gebleven. Ten opzichte van 2004 is de werkgelegenheid in de Friese landbouw met 17,9% afgenomen. Deze afname is sterker dan de landelijke banenkrimp van 13,1% in de landbouw. Landbouw en visserij (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Industrie en delfstoffenwinning De industrie telt ruim 33.000 banen en is hiermee de tweede grootste sector in de provincie. In 2014 telt de sector ruim 350 banen minder dan een jaar eerder, een verlies van 1,1%. Tot 2010 was de industrie de grootste werkgever in Fryslân. In de afgelopen 10 jaar heeft de sector 8,2% van haar werkgelegenheid zien verdwijnen. Landelijk is het industriële banenverlies met 13,3% nog sterker. In tien jaar tijd zijn in de houtindustrie en bij de vervaardiging van transportmiddelen meer dan 500 banen verloren gegaan. Industrie en delfstoffenwinning (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 12
Nutsbedrijven De kleinste sector in Fryslân telt op 1 april 2014 2.066 fulltime banen. Het gaat binnen deze sector om bedrijven die zich bezighouden met winning en distributie van water, productie en handel van gas en elektriciteit en afvalinzameling en -behandeling. Nutsbedrijven (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Bouwnijverheid In de periode april 2013-april 2014 zijn er in de Friese bouw nog eens 325 banen verloren gegaan. Dit banenverlies van 2% is veel minder sterk dan de krimp in 2012 (6,2%) en 2013 (8,2%). De bouwsector is het voornaamste slachtoffer van de economische crisis. Sinds 2008 heeft de sector maar liefst 22,9% van haar werkgelegenheid ingeleverd, goed voor ruim 4.700 fulltime banen. Landelijk bedraagt het banenverlies 19% sinds de crisisuitbraak. Mede als gevolg van de crisis is het aantal eenmansvestigingen (waaronder zzp ers) sinds 2008 sterk toegenomen in de bouw. Sinds 2008 zijn er 1204 eenmansvestigingen bijgekomen, een groei van 31%. Bouwnijverheid (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 13
Handel en reparatie Net als in 2013 is er ook in 2014 sprake van een banenverlies van 2,3%. Met het verlies van 710 banen telt de sector in 2014 30.655 fulltime banen. Het banenverlies in Fryslân is wat sterker dan de gemiddelde landelijke daling van 1,2%. Sinds het uitbreken van de crisis is er binnen de handel sprake van 8,0% werkgelegenheidskrimp in Fryslân tegenover 5,7% krimp landelijk. Verliezen komen voor rekening van de detailhandel. De groothandel is redelijk stabiel gebleven. De sector telt met een totaal van 15.325 relatief veel parttime banen. Sinds 2008 is de parttime werkgelegenheid met 4% toegenomen, goed voor 585 banen. Een deel van deze groei zal voortkomen uit het feit dat mensen minder uren zijn gaan werken. De handelssector loopt van alle sectoren het meest gelijk op met de totale werkgelegenheidsontwikkeling. Handel en reparatie (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Horeca Het totaal aantal fulltime horecabanen in 2014 is met 6.430 onveranderd ten opzichte van een jaar eerder. In 2012 en 2013 had de horeca nog te maken met een banenverlies van respectievelijk 3,6% en 2,6%. In de horeca zijn veel mensen parttime werkzaam. Het totaal aantal parttime banen nam met 2,1% af tot een totaal van 5.310. Sinds het uitbreken van de crisis is 6,9% fulltime en 7,7% parttime werkgelegenheid in de Friese horeca verdwenen. Landelijk is de sector redelijk stabiel gebleven. Horeca (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 14
Vervoer, opslag en communicatie De sector is met 13.195 fulltime banen even groot als in 2013. Ook landelijk is met een verlies van 0,3% sprake van een stabiel jaar. Tussen 2004 en 2008 groeide de werkgelegenheid met 6,3%, waarna er na 2008 sprake was van een verlies van 4,4%. Vervoer, opslag en communicatie (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Financiële instellingen Na een verlies van 400 banen in 2013 is er in 2014 opnieuw veel werkgelegenheid verloren gegaan in de Friese financiële sector. In de periode 2013-2014 heeft de sector 755 banen verloren, een krimp van 8,7%. Het verdwijnen van de Friesland Bank speelt hierin een grote rol. Landelijk bedroeg het verlies 1,5%. Sinds de uitbraak van de crisis telt de sector 21,9% minder banen. Landelijk zijn de gevolgen met een krimp 14,8% minder groot. Ook voor de crisis was er al een dalende trend waarneembaar. Hierdoor is de werkgelegenheid in de financiële sector in tien jaar tijd met een kwart afgenomen tot 7.925 banen in 2014. Financiële instellingen (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 15
Zakelijke dienstverlening De zakelijke dienstverlening is in 2014 de enige sector met een groeiende werkgelegenheid. Ten opzichte van 2013 nam het totaal aantal fulltime banen met 550 toe tot een totaal van 23.440, goed voor een groei van 2,4%. Landelijk leverde de sector in dezelfde periode met 0,5% iets aan werkgelegenheid in. De sector zat voor de crisis flink in de lift. Na enkele jaren van lichte schommelingen is er in 2014 weer sprake van een stijgende werkgelegenheid. In de afgelopen 10 jaar heeft de werkgelegenheid in de sector zich met een groei van 24% sterk ontwikkelt. Ondanks deze relatief sterkere groei dan de landelijke toename van 19% blijft het aandeel van de sector in de totale werkgelegenheid achter bij het Nederlands gemiddelde. Zakelijke dienstverlening (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Openbaar bestuur en overheid Een verlies van 370 banen maakt een totaal van 13.300 fulltime overheidsbanen in 2014. Deze krimp van 2,7% is iets sterker dan de landelijke krimp van 2,3%. Sinds 2004 is de werkgelegenheid bij de Friese overheidsinstellingen met 7,2% gekrompen, tegenover een landelijke krimp van 6%. Openbaar bestuur en overheid (Indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 16
Onderwijs Na jaren van toenemende werkgelegenheid binnen het onderwijs is er sinds 2012 sprake van een dalende trend in het aantal onderwijsbanen. In 2014 telt het Friese onderwijs 470 minder fulltime banen dan in 2013, een verlies van 2,8%. In 2011 telde de onderwijsinstellingen gezamenlijk 17.470 fulltime banen. In 2014 zijn dit er 1.440 minder, goed voor een krimp van 8,2%. Landelijk is dezelfde trend waarneembaar, al is deze nog wel voorzichtiger. Banenverlies komt voor rekening van het basisonderwijs. Binnen het voorgezet onderwijs zijn de verliezen klein en binnen het hogere onderwijs is sprake van een lichte groei. Onderwijs (Indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Gezondheids- en welzijnszorg De zorg is met 37.725 fulltime banen de grootste werkgever in Fryslân. Waar deze sector de afgelopen jaren nog de banenmotor was die zorgde dat het totale banenverlies enigszins beperkt bleef, is deze nu omgeslagen naar een krimpsector. In de periode april 2013-april 2014 zijn er binnen de zorg 415 fulltime banen verdwenen, een verlies van 1,1%. Ook landelijk nam het aantal zorgbanen met 1,1% af. Ondanks dit verlies is de sector in de afgelopen 10 jaar met in Fryslân met 23,1% gegroeid. Landelijk nam het aantal zorgbanen met 20,9% toe. Het totaal aantal parttime zorgbanen in 2014 bedraagt 14.045 is hiermee met 0,3% toegenomen ten opzichte van 2013. Gezondheids- en welzijnszorg (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 17
Subsector zorg en welzijn 2013 2014 2013-2014 Ziekenhuizen 7.075 6.975-95 Medische en tandheelkundige praktijken 4.930 4.960 30 Paramedische praktijken en overige gezondheidszorg 4.085 4.245 160 Verpleeghuizen 3.905 3.875-25 Huizen en dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten 4.420 4.090-330 Huizen, dagverblijven voor niet-verstandelijk gehandicapten 4.875 4.865-5 Jeugdzorg en maatschappelijke opvang met overnachting 775 750-30 Maatschap. dienstverl. zonder overnachting (ouderen/gehand.) 3.885 3.650-235 Maatschap. dienstverl. zonder overnachting (overige) 4.190 4.310 121 Totaal 38.140 37.725-415 Met name in de gehandicaptenzorg en de maatschappelijke dienstverlening voor ouderen/gehandicapten (o.a. thuiszorg) zijn banen verloren gegaan. Overige dienstverlening De sector overige dienstverlening bevat onder andere bedrijven en instellingen binnen de cultuur, sport, belangenorganisaties en wellness. De sector is met 0,2% licht gekrompen tot een totaal van 8.320 fulltime banen. In de afgelopen 10 jaar heeft de sector zich met een groei van 23,8% sterk ontwikkeld. Overige dienstverlening (indexcijfer t.o.v. 2004) 140 130 120 110 100 90 80 70 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Naast de standaard gebuikte sectoren biedt het register de mogelijkheid inzicht te geven in andere deelsectoren, waarbij op basis van SBI codes een selectie wordt gemaakt uit de standaardsectoren. 18
Recreatie en toerisme Recreatie en toerisme is een belangrijke sector in Fryslân. (De sector is een samenstelling van bedrijven uit de hiervoor weergegeven sectoren). 25000 Werkgelegenheid Recreatie en Toerisme 2004-2014 20000 15000 10000 5000 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Fulltime Parttime Totaal Het totaal aantal banen (fulltime en parttime) in de sector bedraagt 18.175 in 2014. De sector heeft hiermee een aandeel van 6,5% in de totale werkgelegenheid. De sector telt in april 2014 345 banen minder dan in april 2013, een krimp van 1,9%. Landelijk nam het aantal R&T banen met 0,2% af. Sinds de uitbraak van de crisis zijn er 1.635 banen verloren gegaan in de Friese recreatie en toerismesector. In tien jaar tijd is de totale werkgelegenheid binnen de sector met 0,5% afgenomen. Agrofood Agrofood gaat over alles wat met voedsel maar ook met non food - te maken heeft; van productie tot het bewerken, verwerken, veemarkten en distribueren ervan. Werkgelegenheid agrofood (banen minimaal 15 uur) 2014 2013-2014 2004-2014 Aandeel in werkgelegenheid abs % abs % 2004 2014 Landbouw 12.164-68 -0,6-2.644-17,9 6,8 5,5 Voedings- en genotmiddelenindustrie 7.387 39 0,5-41 -0,6 3,4 3,3 Groothandel 3.612 25 0,7 377 11,7 1,5 1,6 Overig 1.588-72 -4,3-266 -14,3 0,8 0,7 0 Totaal Agrofood 24.751-76 -0,3-2.574-9,4 12,5 11,2 Agrofood heeft een aandeel van 11,2% in de Friese werkgelegenheid. In de afgelopen 10 jaar is het aantal banen in de landbouw sterk afgenomen. De voedingsmiddelenindustrie telt in 2014 nagenoeg net zoveel banen als in 2004. 19
Werkgelegenheid naar streekregio Een weergave van de werkgelegenheid, de werkgelegenheidsontwikkeling en de structuur van de werkgelegenheid in de provinciale streekregio s. Werkgelegenheid streekregio's 2013-2014 (fulltime banen) 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden 2013 2014 Regionaal is de werkgelegenheid in Noordwest-Fryslân (-1,5%), Noordoost-Fryslân(-1,4%), Zuidwest- Fryslân (-0,9%) en Zuidoost-Fryslân (-1,4%) gekrompen. De Waddeneilanden kennen gezamenlijk een groei van 1,3% van de werkgelegenheid. 115 Ontwikkeling werkgelegenheid streekregio's (indexcijfer t.o.v. 2004) 110 105 100 95 90 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Er zijn duidelijke verschillen tussen de streekregio s waarneembaar als het gaan om de werkgelegenheidsontwikkeling in de afgelopen 10 jaar. In Zuidwest- en Zuidoost Fryslân is het aantal banen met respectievelijk 4,5% en 5% toegenomen; ruim boven het provinciaal gemiddelde van 1,2%. Het Noorden van de provincie laat een ander beeld zien. Noordwest-Fryslân telt ten opzichte van 2004 2,4% minder banen. In Noordoost Fryslân kromp de werkgelegenheid met 2,6% nog iets sterker. 20
Werkgelegenheidsstructuur regio s 2014 Sector Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Totaal Landbouw en visserij 3,7 8,8 7,4 4,9 4,5 5,5 Industrie en delfstoffenwinning 10,3 17,3 18,4 17,6 2,2 14,9 Nutsbedrijven 2 0,4 0,8 1,2 0 1,3 Bouwnijverheid 4,5 12,3 8,4 7,2 8,1 7,2 Handel en reparatie 11,7 15,2 14,2 15,6 11,8 13,9 Horeca 1,9 2,2 3,4 2,2 31,6 2,9 Vervoer, opslag en communicatie 5,4 5,6 5,2 7 10 6 Financiële instellingen 7,4 1,7 1,4 1,8 0,7 3,6 Zakelijke dienstverlening 10,8 8,5 12,1 10,5 8,1 10,6 Openbaar bestuur en overheid 11,1 4 3,3 2,9 6,2 6 Onderwijs 8,7 6,4 5,8 7,1 4,6 7,3 Gezondheids- en welzijnszorg 19 14,3 14,8 18,3 7,2 17,1 Overige dienstverlening 3,5 3,5 4,6 3,6 5 3,8 Totaal 100 100 100 100 100 100 De vijf Friese regio s verschillen onderling vrij sterk. De regio Noordoost heeft een relatief groot aandeel landbouw, industrie en bouw en een laag aandeel dienstverlening en gezondheidszorg. De regio Noordwest heeft een structuur met relatief weinig industrie, bouw en handel en veel werkgelegenheid in financiële instellingen, overheid en gezondheidszorg. Dit komt met name ook doordat Leeuwarden binnen deze regio valt. In de regio Zuidwest Fryslân hebben de sectoren landbouw, bouw en dienstverlening een relatief groot aandeel. De gezondheidszorg en het onderwijs hebben hier een relatief kleiner aandeel in de structuur. Zuidoost Fryslân kent een relatief groot aandeel handel en gezondheidszorg. Op de Waddeneilanden is de horeca met afstand de grootste sector. 21
Werkgelegenheid naar gemeente Onderstaand kaartje toont de werkgelegenheidsontwikkeling van de Friese gemeenten. Bij 11 van de 24 Friese gemeenten is sprake van een verlies aan werkgelegenheid van minimaal 1%. Bij 8 gemeenten is het totaal aantal fulltime banen min of meer gelijk gebleven en bij 5 gemeenten is sprake van een werkgelegenheidsgroei van meer dan 1%. Op de Waddeneilanden Schiermonnikoog, Vlieland en Terschelling en in Kollumerland en Ferwerderadiel is sprake van toename van het aantal banen. Van de 5 grootste Friese gemeenten is zowel absoluut als relatief het banenverlies in Leeuwarden het grootst. In de gemeente met de grootse werkgelegenheidsfunctie gingen 1.055 banen verloren, een krimp van 1,9%. Ook in Heerenveen (-1,8%), Smallingerland (-1,7%), Súdwest-Fryslân (-1%) en De Friese Meren (-0,8) is sprake van een banenverlies. 22
Ontwikkeling werkgelegenheid Friese gemeenten 2004-2014 Fulltime 2014 Aandeel 2004-2014 abs. 2004-2014 % Heerenveen 22.505 10,2 2.775 14,1 Vlieland 515 0,2 49 10,5 Kollumerland en Nieuwkruisland 2.918 1,3 272 10,3 het Bildt 2.642 1,2 196 8,0 Franekeradeel 6.222 2,8 437 7,6 Ameland 1.508 0,7 98 7,0 Menameradiel 2.657 1,2 132 5,2 Súdwest-Fryslân 29.958 13,6 1.416 5,0 Ferwerderadiel 2.154 1,0 87 4,2 De Friese Meren 15.053 6,8 536 3,7 Weststellingwerf 6.761 3,1 190 2,9 Terschelling 1.825 0,8 44 2,5 Harlingen 4.887 2,2 108 2,3 Littenseradiel 2.468 1,1 46 1,9 Smallingerland 22.183 10,0 378 1,7 Dantumadiel 3.758 1,7-29 -0,8 Ooststellingwerf 6.530 3,0-80 -1,2 Opsterland 7.763 3,5-138 -1,7 Leeuwarderadeel 1.645 0,7-53 -3,1 Achtkarspelen 6.897 3,1-240 -3,4 Leeuwarden 55.230 25,0-2.707-4,7 Dongeradeel 7.268 3,3-391 -5,1 Tytsjerksteradiel 7.175 3,2-496 -6,5 Schiermonnikoog 383 0,2-37 -8,8 Totaal Fryslân 220.905 100 2.593 1,2 De gemeente Leeuwarden is met een kwart van de Friese banen de grootste werkgelegenheidsgemeente gevolgd door Súdwest-Fryslân, Heerenveen en Smallingerland. In de periode 2004-2014 is de werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen zowel absoluut als relatief het sterkst gegroeid. Ook in de gemeenten Vlieland en Kollumerland is het aantal banen met ruim 10% gestegen in de afgelopen tien jaar. 23
Ontwikkeling werkgelegenheid F4 gemeenten (indexcijfer t.o.v. 2004 120 115 110 105 100 95 90 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Heerenveen Leeuwarden Smallingerland Súdwest-Fryslân De 4 grootste gemeenten, de zogenaamde F4 gemeenten, zijn samen goed voor bijna 60% van de Friese werkgelegenheid. De werkgelegenheid van deze gemeenten heeft zich in de afgelopen 10 jaar verschillend ontwikkeld. Met ruim 55.000 fulltime banen is de gemeente Leeuwarden goed voor een kwart van de werkgelegenheid. In de afgelopen 10 jaar is de werkgelegenheid in Leeuwarden echter met 4,7% gekrompen. De werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen heeft zich van de vier het sterkst ontwikkelt met een groei van 14,1%. Súdwest-Fryslân en Smallingerland tellen in 2014 respectievelijk 5,0% en 1,7% meer banen dan tien jaar geleden. De groei in de gemeente Heerenveen heeft met name plaatsgehad in de periode tot aan 2009. De gevolgen van de crisis zijn voor alle F4 gemeenten zichtbaar al zijn die voor Smallingerland en Leeuwarden groter geweest dan in Súdwest- Fryslân en Heerenveen. Werkgelegenheidsstructuur F4 gemeenten 2014 Heerenveen Leeuwarden Smallingerland Súdwest-Fryslân Landbouw en visserij 2,7 0,6 1,5 6,9 Industrie en delfstoffen 15,3 8,2 22,8 16,9 Nutsbedrijven 1,5 2,6 1,7 0,9 Bouwnijverheid 5,4 3,0 7,2 8,2 Handel en reparatie 15,6 10,1 13,7 14,0 Horeca 1,8 1,8 1,9 3,0 Vervoer, opslag en communicatie 9,7 5,2 6,3 5,1 Financiële instellingen 3,0 9,7 1,5 1,7 Zakelijke dienstverlening 13,6 11,0 9,5 12,4 Openbaar bestuur en overheid 2,2 13,7 3,2 3,3 Onderwijs 6,5 9,7 8,3 6,5 Gezondheidszorg 18,4 21,0 19,6 16,4 Overige dienstverlening 4,4 3,4 2,6 4,8 totaal 100 100 100 100 De F4 gemeenten hebben allemaal een eigen werkgelegenheidsstructuur. De structuur van Heerenveen ligt het dichtst bij het provinciaal gemiddelde. Leeuwarden telt relatief veel werkgelegenheid binnen de financiële dienstverlening en de overheid. Het percentage industriële banen is in Leeuwarden relatief laag. Smallingerland kenmerkt zich juist door het hoge percentage banen in de industrie. In Súdwest-Fryslân zijn relatief veel banen in de landbouw en de bouw. 24
Werkgelegenheid naar geslacht In 2014 is zowel het aantal fulltime banen bezet door mannen (-0,7%) als het aantal banen bezet door vrouwen (-2,2%) afgenomen. Binnen de parttime werkgelegenheid is sprake van een groei van 2,6% van het aantal banen bezet door mannen en een krimp van 1,5% van het aantal vrouwelijke parttime banen. 120 Ontwikkeling werkgeleenheid naar geslacht (indexcijfer t.o.v. 2004) 115 110 105 100 95 90 85 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Mannen fulltime Vrouwen fulltime Mannen parttime Vrouwen parttime Vrouwen zijn een steeds belangrijkere rol gaan spelen op de Friese arbeidsmarkt. Het aantal fulltime banen bezet door vrouwen is sinds 2004 met 8,0% gegroeid, terwijl het aantal fulltime banen bezet door mannen met 2,9% afnam. De ontwikkeling van de parttime werkgelegenheid laat een omgekeerd beeld zien. Het aantal parttime banen bezet door een man groeide met 13,9% en het aantal vrouwelijke parttime banen nam toe met 1,0%. De groei van het aantal parttime banen bezet door een man komt deels voort uit een verschuiving in de urengrens. Binnen de zorg, horeca, overige dienstverlening en het onderwijs zijn vrouwen in de meerderheid op de werkvloer. Werkgelegenheidsstructuur sectoren 2014 Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur en overheid Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en communicatie Handel en reparatie Bouwnijverheid Nutsbedrijven Industrie/delfstoffenwinning Landbouw/visserij 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% man fulltime man parttime vrouw fulltime vrouw parttime 25
Vestigingen Onder een vestiging wordt een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandig beroepsbeoefenaar verstaan waarin of van waaruit een economische activiteit of zelfstandig (vrij) beroep wordt uitgeoefend door minimaal 1 werkzame persoon. In 2014 telde Fryslân 55.246 vestigingen. Ten opzichte van 2013 is het aantal vestigingen met 3,1% gegroeid. De handelssector en zakelijke dienstverlening tellen de meeste vestigingen. Beide sectoren zijn goed voor ruim 18% van alle bedrijven/instellingen. De sectoren overige dienstverlening, bouw en landbouw zijn ieder goed voor ruim 10% van de Friese bedrijven/instellingen. Vestigingen naar sector 2014 Zakelijke dienstverlening Handel en reparatie Landbouw/visserij Bouwnijverheid Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Vervoer, opslag en communicatie Industrie/delfstoffenwinning Horeca Eenmans/zzp Vestigingen met personeel Onderwijs Financiële instellingen 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 Openbaar bestuur en overheid Nutsbedrijven Ruim de helft (63%) van de vestigingen bestaat uit eenpersoonsvestigingen (waaronder zzp ers). Met name in de bouw en dienstverlening is het aandeel eenpersoonsbedrijven groot. Het Midden- en kleinbedrijf (MKB) betreft alle bedrijven tot 250 werkenden in de marktsector. De marktsector bestaat uit het bedrijfsleven, zonder overheid, maar ook zonder de delfstoffenwinning, onderwijs, verhuur en exploitatie van onroerend goed en de zorgsector (non profit/overig). Bedrijven in de marksector met meer dan 250 werknemers vallen binnen het grootbedrijf (GB). De Friese marktsector telt 47.172 MKB-bedrijven en 45 bedrijven met het kenmerk grootbedrijf. Van de MKB-bedrijven zijn 29.592 bedrijven eenpersoonsbedrijven (waaronder zzp ers). Het Friese MKB is in 2013 goed voor 61% van de totale Friese werkgelegenheid. Het grootbedrijf heeft een aandeel van 8%. De non-profit/overig vestigingen kennen een gezamenlijk aandeel van 31%. 26
Bijlage Werkgelegenheid 1988-2014* Banen fulltime (minimaal 15 Jaar uur) Banen parttime (minder dan 15 uur) 1988 166.820 24.833 1989 169.054 25.344 1990 174.643 28.144 1991 179.316 29.314 1992 181.780 32.414 1993 182.910 34.330 1994 182.896 36.571 1995 184.479 37.598 1996 189.753 40.498 1997 194.223 42.763 1998 201.356 44.865 1999 203.561 46.217 2000 207.552 45.514 2001 216.313 51.929 2002 219.536 53.555 2003 218.638 57.923 2004 218.312 57.079 2005 217.151 57.489 2006 219.494 58.438 2007 226.698 59.257 2008 231.962 59.290 2009 232.516 60.237 2010** 228.632 57.756 2011 229.179 58.689 2012 227.611 59.826 2013 223.828 60.068 2014 220.905 60.003 * Vanaf 2000 mutaties met terugwerkende kracht ** Trendbreuk wijzing registratie landbouwvestigingen 27
Werkgelegenheid naar sector (fulltime banen) 2010 2011 2012 2013 2014 Groei 13-14 abs. Groei 13-14 % A Landbouw/visserij 12.416 12.225 12.296 12.232 12.164-68 -0,6 BC Industrie/delfstoffenwinning 34.763 34.475 33.995 33.372 33.014-358 -1,1 DE Nutsbedrijven 2.563 2.641 2.694 2.763 2.776 13 0,5 F Bouwnijverheid 18.759 18.879 17.705 16.255 15.928-327 -2,0 G Handel en reparatie 32.569 32.569 32.093 31.368 30.656-712 -2,3 HJ Vervoer, opslag en communicatie 13.250 13.558 13.488 13.198 13.197-1 0,0 I Horeca 6.878 6.839 6.593 6.423 6.429 6 0,1 K Financiële instellingen 9.799 9.573 9.213 8.683 7.925-758 -8,7 LMN Zakelijke dienstverlening 22.283 22.494 22.716 22.886 23.439 553 2,4 O Openbaar bestuur en overheid 13.852 13.599 13.527 13.671 13.301-370 -2,7 P Onderwijs 17.356 17.472 17.086 16.501 16.031-470 -2,8 Q Gezondheids- en welzijnszorg 36.036 36.689 37.942 38.141 37.725-416 -1,1 RSTU Overige dienstverlening 8.108 8.166 8.263 8.335 8.320-15 -0,2 Totaal 228.632 229.179 227.611 223.828 220.905-2.923-1,3 Werkgelegenheid naar sector (parttime banen) 2010 2011 2012 2013 2014 Groei 13-14 abs. Groei 13-14 % A Landbouw/visserij 1.461 1.536 1.457 1.465 1.481 16 1,1 BC Industrie/delfstoffenwinning 1.822 1.857 1.806 1.744 1.872 128 7,3 DE Nutsbedrijven 123 106 81 93 92-1 -1,1 F Bouwnijverheid 1.207 1.130 1.128 1.143 1.169 26 2,3 G Handel en reparatie 14.419 15.053 15.514 15.529 15.326-203 -1,3 HJ Vervoer, opslag en communicatie 3.157 3.420 3.274 3.279 3.202-77 -2,3 I Horeca 5.537 5.342 5.528 5.411 5.309-102 -1,9 K Financiële instellingen 267 238 236 215 219 4 1,9 LMN Zakelijke dienstverlening 8.852 8.915 9.011 9.191 9.650 459 5,0 O Openbaar bestuur en overheid 320 297 314 308 302-6 -1,9 P Onderwijs 4.132 3.922 3.769 3.919 3.778-141 -3,6 Q Gezondheids- en welzijnszorg 12.862 13.180 14.100 14.146 14.046-100 -0,7 RSTU Overige dienstverlening 3.597 3.693 3.608 3.625 3.557-68 -1,9 Totaal 57.756 58.689 59.826 60.068 60.003-65 -0,1 28
Vestigingen naar sector 2010 2011 2012 2013 2014 Groei 13-14 abs. Groei 13-14 % A Landbouw/visserij 6.055 6.043 6.009 5.989 6.020 31 0,5 BC Industrie/delfstoffenwinning 3.025 3.052 3.061 3.116 3.149 33 1,1 DE Nutsbedrijven 135 136 150 154 159 5 3,2 F Bouwnijverheid 5.638 5.782 5.866 5.873 5.976 103 1,8 G Handel en reparatie 9.698 9.926 9.883 9.922 9.981 59 0,6 HJ Vervoer, opslag en communicatie 3.012 3.167 3.234 3.371 3.464 93 2,8 I Horeca 2.223 2.252 2.232 2.275 2.263-12 -0,5 K Financiële instellingen 659 646 629 622 595-27 -4,3 LMN Zakelijke dienstverlening 8.378 8.881 9.271 9.848 10.443 595 6,0 O Openbaar bestuur en overheid 166 168 170 158 146-12 -7,6 P Onderwijs 1.677 1.832 1.956 2.103 2.269 166 7,9 Q Gezondheids- en welzijnszorg 3.551 3.907 4.229 4.652 5.014 362 7,8 RSTU Overige dienstverlening 4.844 5.072 5.300 5.525 5.767 242 4,4 Totaal 49.061 50.864 51.990 53.608 55.246 1.638 3,1 29
Werkgelegenheid naar afdeling 2013-2014 Fulltime banen SBI afdeling 2013 2014 13-'14 abs. 13-'14 % Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht 12.028 11.954-74 -0,6 Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw 21 25 4 19,0 Visserij en kweken van vis en schaaldieren 183 185 2 1,1 Winning van aardolie en aardgas 37 37 0 0,0 Winning van delfstoffen (geen olie en gas) 131 148 17 13,0 Dienstverlening voor de winning van delfstoffen 1 2 1 100,0 Vervaardiging van voedingsmiddelen 6.945 6.978 33 0,5 Vervaardiging van dranken 46 45-1 -2,2 Vervaardiging van tabaksproducten 357 364 7 2,0 Vervaardiging van textiel 464 429-35 -7,5 Vervaardiging van kleding 69 67-2 -2,9 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen 18 19 1 5,6 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout 1.152 1.012-140 -12,2 Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren 472 383-89 -18,9 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media 969 948-21 -2,2 Vervaardiging van chemische producten 634 634 0 0,0 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten 125 136 11 8,8 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof 1.297 1.241-56 -4,3 Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod. 1.248 1.237-11 -0,9 Vervaardiging van metalen in primaire vorm 89 75-14 -15,7 Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) 3.774 3.644-130 -3,4 Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach. 677 753 76 11,2 Vervaardiging van elektrische apparatuur 1.922 1.918-4 -0,2 Vervaardiging van overige machines en apparaten 3.366 3.398 32 1,0 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers 480 510 30 6,3 Vervaardiging van overige transportmiddelen 1.977 1.649-328 -16,6 Vervaardiging van meubels 798 736-62 -7,8 Vervaardiging van overige goederen 5.491 5.451-40 -0,7 Reparatie en installatie van machines en apparaten 833 1.200 367 44,1 Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas 1.001 927-74 -7,4 Winning en distributie van water 163 174 11 6,7 Afvalwaterinzameling en -behandeling 123 103-20 -16,3 Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling 1.234 1.352 118 9,6 Sanering en overig afvalbeheer 242 220-22 -9,1 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling 5.895 5.703-192 -3,3 Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) 1.346 1.299-47 -3,5 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw 9.014 8.926-88 -1,0 Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers 4.587 4.469-118 -2,6 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) 10.157 10.190 33 0,3 Detailhandel (niet in auto's e.d.) 16.624 15.997-627 -3,8 Vervoer over land 6.502 6.348-154 -2,4 Vervoer over water 1.265 1.264-1 -0,1 Luchtvaart 15 14-1 -6,7 Opslag en dienstverlening voor vervoer 764 799 35 4,6 Post en koeriers 1.039 1.003-36 -3,5 Logiesverstrekking 2.101 2.120 19 0,9 Eet- en drinkgelegenheden 4.322 4.309-13 -0,3 30
Uitgeverijen 431 433 2 0,5 Productie en distributie van films en televisieprogramma s 231 275 44 19,0 Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's 138 127-11 -8,0 Telecommunicatie 621 610-11 -1,8 Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn. 1.889 2.042 153 8,1 Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie 303 282-21 -6,9 Financiële instellingen (geen verzekeringen, pensioenfonds) 5.489 4.908-581 -10,6 Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz) 2.044 2.016-28 -1,4 Overige financiële dienstverlening 1.150 1.001-149 -13,0 Verhuur van en handel in onroerend goed 2.007 1.887-120 -6,0 Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies 3.900 3.872-28 -0,7 Holdings (geen financiële), interne concerndiensten 3.001 3.197 196 6,5 Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies 3.228 3.339 111 3,4 Speur- en ontwikkelingswerk 431 481 50 11,6 Reclame en marktonderzoek 1.311 1.300-11 -0,8 Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling 1.039 1.132 93 9,0 Veterinaire dienstverlening 370 388 18 4,9 Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines 1.094 1.097 3 0,3 Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer 1.884 1.942 58 3,1 Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie 352 354 2 0,6 Beveiliging en opsporing 504 474-30 -6,0 Facility management, reiniging en landschapsverzorging 2.517 2.644 127 5,0 Overige zakelijke dienstverlening 1.248 1.332 84 6,7 Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen 13.671 13.301-370 -2,7 Onderwijs 16.501 16.031-470 -2,8 Gezondheidszorg 16.089 16.182 93 0,6 Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting 13.976 13.583-393 -2,8 Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting 8.076 7.960-116 -1,4 Kunst 1.351 1.444 93 6,9 Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen 757 700-57 -7,5 Loterijen en kansspelen 43 37-6 -14,0 Sport en recreatie 1.795 1.769-26 -1,4 Levensbeschouwelijke en politieke organisaties 588 552-36 -6,1 Reparatie van computers en consumentenartikelen 419 448 29 6,9 Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche 3.382 3.370-12 -0,4 Totaal 223.828 22.0905-2.923-1,3 31
Werkgelegenheid naar afdeling 2013-2014 Parttime banen SBI afdeling 2013 2014 13-'14 abs. 13-'14 % Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht 1.436 1.453 17 1,2 Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw 6 5-1 -16,7 Visserij en kweken van vis en schaaldieren 23 23 0 0,0 Winning van aardolie en aardgas 0 0 0 0,0 Winning van delfstoffen (geen olie en gas) 2 3 1 50,0 Dienstverlening voor de winning van delfstoffen 1 0-1 -100,0 Vervaardiging van voedingsmiddelen 555 542-13 -2,3 Vervaardiging van dranken 5 4-1 -20,0 Vervaardiging van tabaksproducten 0 0 0 0,0 Vervaardiging van textiel 55 50-5 -9,1 Vervaardiging van kleding 20 22 2 10,0 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen 9 9 0 0,0 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout 40 47 7 17,5 Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren 8 4-4 -50,0 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media 75 70-5 -6,7 Vervaardiging van chemische producten 21 11-10 -47,6 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten 1 1 0 0,0 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof 27 56 29 107,4 Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod. 48 33-15 -31,3 Vervaardiging van metalen in primaire vorm 1 1 0 0,0 Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) 204 238 34 16,7 Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach. 26 30 4 15,4 Vervaardiging van elektrische apparatuur 19 29 10 52,6 Vervaardiging van overige machines en apparaten 130 103-27 -20,8 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers 19 18-1 -5,3 Vervaardiging van overige transportmiddelen 125 155 30 24,0 Vervaardiging van meubels 82 80-2 -2,4 Vervaardiging van overige goederen 212 230 18 8,5 Reparatie en installatie van machines en apparaten 59 136 77 130,5 Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas 49 55 6 12,2 Winning en distributie van water 4 2-2 -50,0 Afvalwaterinzameling en -behandeling 4 2-2 -50,0 Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling 26 23-3 -11,5 Sanering en overig afvalbeheer 10 10 0 0,0 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling 519 513-6 -1,2 Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) 49 53 4 8,2 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw 575 603 28 4,9 Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers 686 687 1 0,1 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) 1.586 1.595 9 0,6 Detailhandel (niet in auto's e.d.) 13.257 13.044-213 -1,6 Vervoer over land 807 871 64 7,9 Vervoer over water 149 155 6 4,0 Luchtvaart 5 5 0 0,0 Opslag en dienstverlening voor vervoer 162 160-2 -1,2 Post en koeriers 1.344 1.176-168 -12,5 Logiesverstrekking 1.332 1.357 25 1,9 Eet- en drinkgelegenheden 4.079 3.952-127 -3,1 32