Verbindingen voor vis Verleden, heden, toekomst Vissennetwerk, 25 November 2016 Martin Kroes
Verleden Vismigratie,? Visstandbeheerder (Hengelsportfederaties) Waterkwaliteit- en -kwantiteitsbeheer gescheiden Integraal waterbeheer
Verleden Van Wad tot Aa, Visie vismigratie Groningen Noord-Drenthe 2005-2015 Riemersma, P. & M.J. Kroes, 2005. Van Wad tot Aa. Visie vismigratie Groningen Noord-Drenthe 2005-2015. Grontmij Noord, Drachten/Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein.
Verleden Kroes, M.J., Monden S., 2005. Vismigratie, een handboek voor herstel in Vlaanderen en Nederland/Aminal, Afdeling Water in samenwerking met OVB, Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij
Verleden Waterschappen werken hard aan het verbeteren van vismigratie in waterlichamen KRW -> goede ecologische status van waterlichamen voor 2027 -> (trek)vis is indicator EU Aal Verordening Benelux beschikking vrije vismigratie in waterlichamen
Verleden Area (km 2 ) Length (km) WFD waterbodies Natura- 2000 Salt water 62.000 20% 10% Brackish and transitional water 800 95% 60% Large rivers 330 650 100% 0% Canals 6.500 90% 20% Lakes (>50ha) 2.500 100% 95% Streams (e.g. brooks) 6.200 70% 10% Ditches 330.000 0.5% 0% Marsh 2.4 <1% 65% www.compendiumvoordeleefomgeving.nl
Verleden Landelijke prioritering: Samenhang van KRW-typen (ecologische netwerken) Verschillend gebruik door vissoorten (migratietypen) Rapport en online database (www.vismigratie.nl) Kroes MJ, Brevé N, Vriese FT, Wanningen H, Buijse AD. Nederland leeft met vismigratie. Naar een gestroomlijnde aanpak van de vismigratieproblematiek in Nederland. Rapport: VA2007_33 opgesteld in opdracht van: Directoraat-Generaal Water en de Unie van Waterschappen; 2008.
Verleden Migratiebehoefte per soort/clustering soorten (migratietypen) Visgemeenschap/maatlatten Habitateisen vissen (per levenstadium) Verspreiding van vissoorten/levenstadia per KRW-type
Verleden Diadrome vissoorten: 1. Van zee naar midden- en bovenlopen van rivieren; 2. Tussen zee, overgangswateren en aangrenzende zoete waterlichamen; 3. Tussen zee, beneden- en middenlopen van rivieren; 4. Migratie van aal. Potamodrome vissoorten: 5. Migratie tussen rivieren, kleine rivieren en beken; 6. Migratie tussen kleine riviertjes en beken 7. Migratie tussen M-typen.
Heden Migratie van diadrome soorten Van zee naar midden- en bovenlopen van rivieren Paai in Duitse rivieren drift smolts benedenstrooms Opgroei smolts in kustwateren
Heden Soorten: Atl. Steur Atl. Zalm Elft Zeeforel Zeeprik
Voorbeeld Haringvlietsluizen op een Kier, geleidelijke zoetzoutovergang en brakwaterzones Reeze, B., M. Kroes en W. van Emmerik, 2016. Stromen vis. Trekvissen en migratiekalender van Haringvliet en Voordelta.
Heden Europese stroomgebieden P.J.T.M. van Puijenbroek, M.J. Kroes, P.F.M. Verdonschot, T. Buijse, in prep. Fish migration in large and small scale rivers for anadromous and potamodromous species.
Heden Migratie van potamodrome soorten Migratie tussen rivieren, kleine rivieren en beken Paai op grindbanken drift benedenstrooms Opgroei juvenielen in nevengeulen??
Heden Soorten: Barbeel Kopvoorn Kwabaal Sneep Serpeling Winde
Voorbeeld De vispassage in de Mark, stuw Bieberg. Tevens paai- en opgroeigebied voor winde
Heden Migratie tussen M-typen Regionale aanpak Minimale omvang (ca. 50 ha) Inrichten of verbinden? Sub-adulten in hoofdstroom Juvenielen van ondergelopen land naar hoofdstroom
Voorbeeld Koopmanspolder, paai- en opgroeigebied
Toekomst 1200 Number of fish migration solutions in the Netherlands 50% Planned and realized fish migration solutions n = 2745 1000 40% n=1131 n=935 800 600 400 30% 20% n=645 200 10% n=94 0 2000 2008 2011 2014 0% before 2015 planned 2016-2027 not known no measures Kroes, M.J., H. Wanningen, P. van Puijenbroek, & N. Breve, 2015. Nederland leeft met Vismigratie. Actualisatie Landelijke database vismigratie. In opdracht van Sportvisserij Nederland, IMARES, Planbureau voor de leefomgeving
Toekomst Verbeteropgave voor diadrome vissen Voorkomen van kwetsbare aggregaties Directe vangst of bijvangst in visserij Predatie visetende vogels Predatie door roofvissen of zoogdieren Winter, H.V. 2009. Voorkomen en gedrag van trekvissen nabij kunstwerken en consequenties voor de vangkans met vistuigen. IMARES-rapport C076/09, 58 pp.
Toekomst Afwaartse migratie of drift kan leiden tot: Uitspoeling naar zee schade/onevenwichtige populatieopbouw/sterfte Schade door passage in turbines
Toekomst Verhogen van productie: Prooivis voor roofvissen, waaronder ook diverse trekvissen (o.a. zalm, zeeforel) Prooivis voor visetende vogels/zoogdieren Bijdrage aan nutriënten
Toekomst Ecosysteemdiensten? Nutriënten transport (sluiten kringlopen) Recreatieve en beroepsvisserij Doughty et al.,2016. Global nutrient transport in a world of giants. 868 873, PNAS, Jan.26, 2016. vol. 113, no. 4 J.E.Merz&P.B.Moyle, 2005. salmon, wildlife, and wine: marine-derived nutrients in human-dominated ecosystems of central california. Ecological Applications, 16(3), 2006, pp. 999 1009
Toekomst Potomadrome soorten Vergroten van areaal en dus van leefgebied Milieufluctuaties kunnen beter worden opgevangen Genetische variatie wordt gewaarborgd (handhavingsfunctie) Schade door passage in turbines/gemalen Uitspoeling naar andere peilvakken
Resumerend Op de goede weg, maar nog veel te doen Overige wateren verbinden met KRW-waterlichamen Combinatie met habitatherstel Verbinden draagt niet alleen bij aan KRW doelen Draagt bij aan verbeteropgaven Natura2000 Kijk ook naar ecosysteemdiensten
Einde Dank voor het verbinden! Uittrek van schieraal in de Vinkeveense plassen