Vismonitoring in grote rivieren

Transcriptie

1 IMARES, Wageningen UR Vismigratie in laag Nederland Wetenschap: ecologische effecten Erwin Winter Vismigratie en beleid (EU richtlijnen) Natuurbeheer Habitatrichtlijn/Natura 2000 Gebiedsbescherming Soortbescherming: Migrerende populaties Habitat specialisten Waterbeheer Kaderrichtlijn Water Stroomgebied benadering (vrije migratie) Goede ecologische kwaliteit Beoordeling maatlatten (vis belangrijke component) Focus op totale visgemeenschap 1

2 Probleem Dam Stuw Vecht Waterkracht Rijn Maas Biologie: belang van migratie en verspreiding 10en m s 1000en km s 2

3 Gerichte migratie van gehele populatie Zalm Paling Zeeprik Hoge efficiëntie vispassages vereist (alle stadia) b. Sr-Ca: Houting Uitwisseling tussen populaties Meta-populatie concept: - Herkolonisatie Lage efficiëntie vispassages vereist - Uitwisseling (genetisch) 3

4 en alles daar tussen in Zenderonderzoek Snoekbaars en Winde: - Grote individuele variatie van resident (honkvast) tot > 100 km - Leergedrag en lokale kennis bij volwassen winde Schaduwkanten van vrije migratie? (exoten) Stroomgebieden zonder migratiebarrières: - Exoten kunnen zich gemakkelijker verspreiden - Hoe meer een visgemeenschap onder druk staat, hoe hoger de kans op succesvolle vestiging van exoten 4

5 Gedrag van vis rondom kunstwerken Stroomopwaartse migratie Stroomafwaartse migratie bij barrière (stuw,sluis,wkc) Stroomopwaartse migratie bij barrière (stuw,sluis,wkc) Stroomafwaartse migratie bij barrière met vispassage bij barrière met vispassage Belangrijke gedragsaspecten: - Motivatie (migratiedrang), zoekgedrag en oriëntatie-prikkels - Kan een route fysiek gepasseerd worden? - Wordt een fysiek passeerbare route daadwerkelijk geaccepteerd Wat kunnen vissen passeren Sprintcapaciteit: - Afhankelijk van soort, grootte, watertemperatuur en afstand (rekenen mbv model Sprintfish, online beschikbaar via IMARES) 5

6 en wat willen vissen passeren en wat willen vissen passeren Orientatie, zoekgedrag, debietsverdeling 6

7 Veel typen vispassages, beperkte evaluatie Vaak alleen monitoring wat gaat er doorheen Zelden welk deel slaagt erin te passeren Of welke impact op visgemeenschap Stromende wateren versus polderwateren Rivieren en beken Passage via vrij verval Stuw Conform hoofdstroom Veel internationale ervaring Gemaal Polderwater en boezem Contra hoofdstroom Typisch Nederlands probleem 7

8 Bloemlezing van lopend onderzoek Schieraalonderzoek Schieraal uittrek via gemaal (schade?) Schieraal uittrek via spuisluizen Schieraal uittrek via spuisluizen na zoekgedrag bij gemaal, Waarschijnlijke schieraal uittrek via scheepsluis (Noordersluis) 3D telemetrie naar zoekgedrag van schieraal bij gemaal en spuisluis 500 m Uittrek schieraal (2D- en 3D telemetrie, netten, didson) RWS, Visadvies, Fishflow Innovations, Witteveen+Bos, IMARES

9 Telemetrie studies (zenderonderzoek) Paling Rivierprik Houting Zalm Zeeprik Winde Zeeforel Barbeel Snoekbaars Kopvoorn Schade door gemalen Omvang schade irt type gemaal - Hoe groot probleem per lokatie, welke factoren? Innovatieve visvriendelijke pompsystemen - Kunnen vissen onbeschadigd via gemaal? Geleiding en vispassage om gemalen - Kan vis worden weggeleid van gemaal naar passage? Veel projecten via oa Innovatiesubsidie Kaderrichtlijn Water (oa VisAdvies, FFI, Witteveen+Bos, Tauw) 9

10 Lozingspluimen bottlenecks? 3D telemetrie Didson Gedragsrespons bij pluimfront? en zo ja, kan vis geleid worden? Lozingspluimen bottlenecks? 3D telemetrie Didson Gedragsrespons bij pluimfront? en zo ja, kan vis geleid worden? 10

11 Hiaten in onze kennis Biologie: - Migratie/verspreiding kleine vissoorten en jonge vis - Populatieomvang en dynamiek - Referentiesituaties (habitatkwaliteit, visgemeenschap) - Invloed geluid Vispassage en geleiding: - Gedrag van vis (prikkels) - Efficiëntie (aanbod versus succesvol) - Effectiviteit (relatieve bijdrage aan herstel populaties) Effecten van inzuiging in koelwaterinlaten Waar op in te zetten in de toekomst? Meta-analyses: veel versnipperd onderzoek beschikbaar Prioritering: beter deel van leefgebieden goed dan alles matig? Investingen in technische oplossingen èn evaluatiestudies -Efficiëntie vispasage (welk deel van aanbod wordt bediend) -Effectiviteit (herstel visgemeenschap en populaties) Meer en nauwere samenwerking techneuten en ecologen 11

12 Dank voor uw aandacht maar vele barrières belemmeren de intrek Zweden Nederland Spanje 12

13 Verbetering intrek van glasaal Traditioneel met aalgoten (actief zwemmen) Verbetering intrek van glasaal Timing aanbod glasaal versus trek via aalgoot kruisnet 2 weken aalgoot 13

14 Verbetering intrek van glasaal of gebruik makend van hevels (selectief passief transport) Verbetering intrek van glasaal of bijvoorbeeld rincets (selectief passief transport) 14

15 Verbetering intrek van glasaal of bijvoorbeeld rincets (selectief passief transport) Vistrappen en passerende rode alen 15

16 Vistrappen en passerende rode alen Rode aal stroopwaarts via vistrap Maurik Stroomafwaartse migratie (schieraal) 16

17 Stroomafwaartse migratie (schieraal) Schieraal zender-onderzoek op de Maas Electrovisserij voorjaar 2002 Uitzetplaats Rivierstation WKC station 17

18 Wanneer trekken ze en hoe schier is schieraal? herfst winter lente zomer herfst winter lente zomer Distance Afstand to tot sea zee (km) (km) Sep- Oct- Nov- Dec- Jan- Feb- Mar- Apr- May- Jun- Jul- Aug- Sep- Oct- Nov- Dec- Jan- Feb- Mar- Apr- May- Jun- Jul- Aug Uitzet release op rivier zee river sea Gedrag van schieraal bij waterkrachtcentrales stuw vistrap waterkracht centrale Detectie station 18

19 Gedrag van schieraal bij waterkrachtcentrales Gedrag van schieraal bij waterkrachtcentrales 19

20 Gedrag van schieraal bij waterkrachtcentrales Gedrag van schieraal bij waterkrachtcentrales 20

21 Gedrag van schieraal bij vuilroosters Didson: acoustische camera (ook troebel water) Gedrag van schieraal bij vuilroosters Didson: acoustische camera (ook troebel water) 21

22 Kennis van gedrag: Lokale custom made oplossingen Optimale locatie van ingang vistrap/geleiding Bepalen van belang van verschillende oorzaken Kan dit nog terugkeren? 22