Vissen in het IJsselmeer. Romke Kats

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vissen in het IJsselmeer. Romke Kats"

Transcriptie

1 Vissen in het IJsselmeer Romke Kats

2 Functies IJsselmeer Water Transport Recreatie Visserij Natuur

3 Vissen in het IJsselmeer Historie Ecologie Voedselketen IJsselmeer algen, vissen, mosselen, waterplanten, vogels Habitat en functies Bodemplanten Mosselen Vissen Vogels Projecten Spiering & Sterns

4 Historie Zuiderzee 500 voor Chr - 0 Romeinen: Lacus Flevo of Flevomeer merencomplex riviermonding of nauwe zeearm Vliestroomkanaal (tussen Vlieland en Terschelling) jaar na Chr Aelmere

5 Historie Zuiderzee jaar na Chr Zeespiegelstijging Overstromingen 1164 (Julianavloed) 1219 (Sint Marcellusvloed) 1287 (Sint Luciavloed) doorbraak duinenrij ontstaan Marsdiep wegslaan veen binnenmeer wordt binnenzee Waddenzee & Zuiderzee: estuarium zoet wordt brak invloed zeewater groter dan rivierwater

6 Estuarium Zuiderzee ecologische schakel tussen zee en rivieren, o.a. IJssel geleidelijke overgang naar zee hoge productiviteit schelpdieren, zeegras, vogels, vissen, zeehonden en dolfijnen kraam- en kinderkamer voor vis grote variatie in habitats (brakwater!!!) overvloedig visgebied > 50 vissoorten

7 Plan Lely: Afsluitdijk en droogleggingen Oprichting Zuiderzeevereniging (1886) drooglegging haalbaar? Ir. Cornelis Lely 1891: 1 e ontwerp voor afsluiting van Zuiderzee 1913: inpoldering in regeringsprogramma

8 Zuiderzeewerken Wieringermeerpolder (1930) Amsteldiepdijk & Amstelmeer (1930) Afsluitdijk (1932) Noordoostpolder (1942) Houtribdijk (1976) Oostelijk Flevoland (1957) Bron: RWS 2010 Zuidelijk Flevoland (1968)

9 zout naar zoet Aanleg Afsluitdijk harde overgang & barriere vismigratie

10 zee naar meer blankvoorn brasem Bron: Witteveen & Bos 2008

11 Natuurwaarden IJsselmeer Functies voor vissen en vogels Voedsel Voortplanting paaien / kraamkamer broeden Rusten Ruien Bron: Beleidsnota IJsselmeergebied (2009)

12 Voedselpyramide IJsselmeer Bron: Lammens 1999

13 Voedselketen IJsselmeer Bron: Van Rijn 2004 Stromen van organisch droge stof (kg/ha jaar)

14 3 ecologische peilers IJsselmeer Mosselen benthivoren Waterplanten herbivoren Vis piscivoren

15 Mosselen - benthivore watervogels Driehoeksmossel Waterkwaliteit 100en 1000en per m 2 Filtert 1 liter water per dag Fytoplankton/algen Helderheid water goed voor Onderwaterplanten (licht) Vis (beschutting) Voedsel voor duikeenden

16 Mosselen - benthivore watervogels Duikeenden overwinteren in IJsselmeergebied (50-75 % van NL)

17 Duikeenden in IJsselmeer Toppereend % EU in NL ook in Waddenzee Tafeleend 16 % EU in NL in Veluwerandmeren, IJmeer, Markermeer, Oostvaardersplassen Kuifeend 18 % EU in NL in Veluwerandmeren, IJmeer, Markermeer, Oostvaardersplassen

18 Mosselen - duikeenden Opduiken van bodem m diepte Doorslikken Kraken in spiermaag

19 Waterplanten - herbivore watervogels Fonteinkruid Kranswieren

20 Fonteinkruid - Knobbelzwaan

21 Fonteinkruid - Knobbelzwaan Friese IJsselmeerkust 3500 vogels (= 10% populatie NL) Ruien + rusten Onderwaterplanten (800 ha) Knolletjes fonteinkruid Grondelen in ondiep water

22 Vissen in IJsselmeer

23 Visbestand in IJsselmeer overbevissing baars en snoekbaars (jaren 80) ruimte voor spiering (plankton) => intensieve visserij pos (bodemfauna)

24 Spiering ( komkommervisje ) Voortplanting Trekt vanuit zee in scholen rivieren op om te paaien Voorkomen Gehele IJsselmeer

25 Spiering Voedsel voor Roofvissen baars snoekbaars

26 Spiering - piscivore watervogels Voedsel voor Vogels Visdief Zwarte Stern Fuut

27 Visserijplan - Spiering

28 Vismigratie-rivier Kornwerderzand anadrome trekvissen spiering, fint en zalm Continue toevoer zoet water naar Waddenzee tegen gaan van zoetwaterschok voor Waddenzee-fauna Brakwatermeer vergroten areaal typische en zeldzame natuurtype in NL Aanleg van vispassages zeer effectieve en kosteneffectieve maatregelen voor verbetering natuurwaarden rond Afsluitdijk migratie anadrome vissen

29 Anadrome vis trekt vanuit zee naar rivieren om te paaien Paling Zalm Steur Fint Houting Spiering

30 Visdief De Kreupel grootste kolonie van Europa bp van in NL (= 30 %) dieet: spiering

31 De Kreupel Zwarte Stern grootste slaapplaats van Europa augustus dieet: spiering

Koppel kuifeenden. Kuifeenden

Koppel kuifeenden. Kuifeenden 42 Ecologie en natuurfuncties Het IJsselmeergebied is een uniek natuurgebied van (inter-)nationale betekenis. Het is een van de zee afgesloten, benedenstrooms gelegen, zoet laaglandmeer met een relatief

Nadere informatie

IJsselmeergebied: duurzame ontwikkeling vanuit ecologisch perspectief

IJsselmeergebied: duurzame ontwikkeling vanuit ecologisch perspectief Klaas van Egmond IJsselmeergebied: duurzame ontwikkeling vanuit ecologisch perspectief m.m.v.: Jan Janse Eddy Lammens (RIZA) Leon Braat Willem Ligtvoet Rijk van Oostenbrugge Hendrien Bredenoord Opbouw

Nadere informatie

Ecosysteem IJsselmeergebied: nog altijd in ontwikkeling

Ecosysteem IJsselmeergebied: nog altijd in ontwikkeling Ecosysteem IJsselmeergebied: nog altijd in ontwikkeling Trends en ontwikkelingen in water en natuur van het Natte Hart van Nederland Ruurd Noordhuis 23 juni 211 Voorgeschiedenis: zout-brakke binnenzee

Nadere informatie

Natura 2000 gebied 77 Eemmeer & Gooimeer Zuidoever

Natura 2000 gebied 77 Eemmeer & Gooimeer Zuidoever Natura 2000 gebied 77 Eemmeer & Gooimeer Zuidoever (Zie leeswijzer) Kenschets Natura 2000 Landschap: Meren en Moerassen Status: Vogelrichtlijn Site code: NL9802035/NL3009011/NL9902008 Beschermd natuurmonument:

Nadere informatie

Deel 1 Toen en nu 13

Deel 1 Toen en nu 13 Deel 1 Toen en nu 13 14 Historie Het huidige typisch Nederlandse landschap met polders en dijken kent een lange historie. Na de laatste grote ijstijd, ongeveer 10.000 jaar geleden, werd door een stijgende

Nadere informatie

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie BOUWEN MET DE NATUUR In Nederland proberen we de natuur te herstellen, maar de natuur kan zelf ook een handje helpen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de aanleg van de Marker Wadden, een eilandengroep in het

Nadere informatie

Rode Lijst Zoetwatervissen 2010: veranderingen ten opzichte van Frank Spikmans 42 ste bijeenkomst vissennetwerk Zwolle, 5 juni 2014

Rode Lijst Zoetwatervissen 2010: veranderingen ten opzichte van Frank Spikmans 42 ste bijeenkomst vissennetwerk Zwolle, 5 juni 2014 Rode Lijst Zoetwatervissen 2010: veranderingen ten opzichte van 1998 Frank Spikmans 42 ste bijeenkomst vissennetwerk Zwolle, 5 juni 2014 Inhoud Historie Rode Lijst Zoetwatervissen Aanpak Rode Lijst analyses

Nadere informatie

Ecologie van zoet-zoutovergangen

Ecologie van zoet-zoutovergangen Ecologie van zoet-zoutovergangen Tim van Oijen Foto: www.hollandgroen.nl Opzet De Waddenacademie Paleogeografie waddengebied Typen zoet-zoutovergangen Abiotiek estuaria Ecologische waarde estuaria (habitat,

Nadere informatie

Migratiemogelijkheden voor trekvissen, 2018

Migratiemogelijkheden voor trekvissen, 2018 Indicator 19 april 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Trekvissen kunnen vanuit zee of

Nadere informatie

historische en recente gevolgen van het afsluiten van de Zuiderzee voor trekvissen

historische en recente gevolgen van het afsluiten van de Zuiderzee voor trekvissen Wat wij van het verleden kunnen leren: historische en recente gevolgen van het afsluiten van de Zuiderzee voor trekvissen Katja Philippart Philippart C.J.M. & M.J. Baptist (2016) An exploratory study into

Nadere informatie

Migratiemogelijkheden voor trekvissen

Migratiemogelijkheden voor trekvissen Indicator 15 juli 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Trekvissen kunnen slechts weinig

Nadere informatie

Eilanden en biotische veranderingen in zee. Dr. ir. M.J. Baptist

Eilanden en biotische veranderingen in zee. Dr. ir. M.J. Baptist Eilanden en biotische veranderingen in zee Dr. ir. M.J. Baptist Megasuppletie Zandmotor Megasuppleties kunnen in de vorm van een eiland of schiereiland worden uitgevoerd. Eerste ontwerp ( Kustboekje,

Nadere informatie

Migratiemogelijkheden voor trekvissen, 2015

Migratiemogelijkheden voor trekvissen, 2015 Indicator 16 juni 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Trekvissen kunnen vanuit zee of

Nadere informatie

Excursie IJsselmeer visserij. Groep 5 t/m 8. Door Mar en Klif

Excursie IJsselmeer visserij. Groep 5 t/m 8. Door Mar en Klif Excursie IJsselmeer visserij Groep 5 t/m 8 Door Mar en Klif Inhoudsopgave Algemene informatie p. 3 Achtergrond informatie p. 5 Lessuggesties p. 7 Werkbladen p. 10 Colofon Het project Educatief IJsselmeervissen

Nadere informatie

De ramp in 1953 waarbij grote stukken van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid- Holland overstroomden.

De ramp in 1953 waarbij grote stukken van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid- Holland overstroomden. Meander Samenvatting groep 6 Thema 1 Water Samenvatting De watersnoodramp In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het land overstroomde.

Nadere informatie

Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt.

Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt. Meander Samenvatting groep 5 Thema 3 Waterland Samenvatting Langs de kust Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel. Heel vroeger woonden mensen dicht bij zee op terpen. Langs de kust beschermen

Nadere informatie

Verslag Biologie Het IJsselmeer

Verslag Biologie Het IJsselmeer Verslag Biologie Het IJsselmeer Verslag door Jeroen 1891 woorden 27 februari 2018 6,4 5 keer beoordeeld Vak Biologie [Datum] (Bron 1) Inhoudsopgave Inhoudsopgave Bladzijde 1 Hoofdstuk 1 Bladzijde 2 Hoofdstuk

Nadere informatie

Gedeelde werkelijkheid

Gedeelde werkelijkheid Visstand en visserij in het IJsselmeer en Markermeer Gedeelde werkelijkheid TEKST Lennart Turlings, Witteveen+Bos, Marcel Klinge, Witteveen+Bos, Nico Beun, Stichting Transitie IJsselmeer Jaap Quak, Sportvisserij

Nadere informatie

Vissen op reis. Over de problemen van migrerende vissen

Vissen op reis. Over de problemen van migrerende vissen Vissen op reis Over de problemen van migrerende vissen Migrerende vissen Net als bij vogels zijn er ook vissen die trekken. Zalmen, zeeforellen, houtingen en een aantal andere soorten groeien op in zee,

Nadere informatie

v a n b r o n t o t m o n d i n g

v a n b r o n t o t m o n d i n g V i s m i g r a t i e... v a n b r o n t o t m o n d i n g vrije vismigratie van bron tot monding De Noordzee werd ooit geroemd vanwege zijn rijke visstand. Steden werden gesticht en de visserij floreerde.

Nadere informatie

Joachim Maes Katholieke Universiteit Leuven Laboratorium voor Aquatische Ecologie 03 december 2004

Joachim Maes Katholieke Universiteit Leuven Laboratorium voor Aquatische Ecologie 03 december 2004 Het visbestand van de Zeeschelde: actuele toestand en trends op basis van vismonitoring Joachim Maes Katholieke Universiteit Leuven Laboratorium voor Aquatische Ecologie december Vismonitoring in het Schelde

Nadere informatie

Vismigratie Afsluitdijk

Vismigratie Afsluitdijk Vismigratie Afsluitdijk Ben Griffioen Erwin Winter, Olvin van Keeken, Betty van Os, Marco Lohman, Tjerk en Marinus van Malsen (WON 1),Tomasz Zawadovski, Svenja Schönlau Diadrome vis intrek via afsluitdijk

Nadere informatie

Ecologische effecten scheepvaartveiligheidsvoorziening nabij windpark NOP. W.M. Liefveld H.A.M. Prinsen J. van der Winden

Ecologische effecten scheepvaartveiligheidsvoorziening nabij windpark NOP. W.M. Liefveld H.A.M. Prinsen J. van der Winden Ecologische effecten scheepvaartveiligheidsvoorziening nabij windpark NOP W.M. Liefveld H.A.M. Prinsen J. van der Winden Ecologische effecten scheepvaartveiligheidsvoorziening nabij windpark NOP W.M.

Nadere informatie

Het Blauwe Hart wordt groener

Het Blauwe Hart wordt groener DE TRANSFORMATIE VAN HET IJSSEL- EN HET MARKERMEER Het Blauwe Hart wordt groener De Afsluitdijk kwam er om waters- en hongersnood te voorkomen. Nu is het IJsselmeergebied een kruispunt van veel meer belangen,

Nadere informatie

De plek waar de zee als een brede rivier het land instroomt. Al het werk dat gedaan is om het Deltaplan uit te voeren.

De plek waar de zee als een brede rivier het land instroomt. Al het werk dat gedaan is om het Deltaplan uit te voeren. Meander Samenvatting groep 6 Thema 1 Water Samenvatting De watersnoodramp In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het land overstroomde.

Nadere informatie

Werken aan een waterveilig Nederland. Project Afsluitdijk

Werken aan een waterveilig Nederland. Project Afsluitdijk Werken aan een waterveilig Nederland Project Afsluitdijk 80 jaar De Afsluitdijk beschermt Nederland al meer dan tachtig jaar tegen de zee. De dijk voldoet niet meer aan de huidige normen voor waterveiligheid.

Nadere informatie

Natuurherstel in het zeekleilandschap: mag het iets meer zijn? Mennobart van Eerden Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving

Natuurherstel in het zeekleilandschap: mag het iets meer zijn? Mennobart van Eerden Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving Natuurherstel in het zeekleilandschap: mag het iets meer zijn? Mennobart van Eerden Water, Verkeer en Leefomgeving Afgesloten zeearm 2 13 september 2017 Overzicht 85 jaar ontwikkeling van zeekleilandschappen

Nadere informatie

edna en monitoring van trek- en estuariene vissen in het NZK Bas van den Boogaard & Martijn Dorenbosch

edna en monitoring van trek- en estuariene vissen in het NZK Bas van den Boogaard & Martijn Dorenbosch edna en monitoring van trek- en estuariene vissen in het NZK Bas van den Boogaard & Martijn Dorenbosch Opbouw presentatie Visgemeenschap in het NZK: (Bas van den Boogaard) - monitoring en visserijtechnieken,

Nadere informatie

Werken aan een waterveilig Nederland. Project Afsluitdijk

Werken aan een waterveilig Nederland. Project Afsluitdijk Werken aan een waterveilig Nederland Project Afsluitdijk 80 jaar De Afsluitdijk beschermt Nederland al meer dan tachtig jaar tegen de zee. De dijk voldoet niet meer aan de huidige normen voor waterveiligheid.

Nadere informatie

De Kier, opening van de Haringvlietdam een belangrijke verbetering voor de ecologische status van de Rijn. André Breukelaar.

De Kier, opening van de Haringvlietdam een belangrijke verbetering voor de ecologische status van de Rijn. André Breukelaar. De Kier, opening van de Haringvlietdam een belangrijke verbetering voor de ecologische status van de Rijn André Breukelaar RWS Kierbesluit juni 2000 Haringvlietsluizen -bij voldoende Rijnafvoerook bij

Nadere informatie

Samen meer IJsselmeer visie recreatie en natuur

Samen meer IJsselmeer visie recreatie en natuur Samen meer IJsselmeer visie recreatie en natuur december 2000 Colofon Deze 'visie recreatie en natuur' op de open ruimte in het IJsselmeergebied is opgesteld door Waterrecreatie Advies, facilitair bureau

Nadere informatie

Excursie IJsselmeer visserij. Groep 5 t/m 8. Door Mar en Klif

Excursie IJsselmeer visserij. Groep 5 t/m 8. Door Mar en Klif Excursie IJsselmeer visserij Groep 5 t/m 8 Door Mar en Klif Inhoudsopgave Algemene informatie p. 3 Achtergrond informatie p. 5 Lessuggesties p. 7 Werkbladen p. 10 Colofon Het project Educatief IJsselmeervissen

Nadere informatie

Het voedselweb van. Levende Natuur. Eddy Lammens

Het voedselweb van. Levende Natuur. Eddy Lammens Eddy Lammens De voedselwebben van IJsselmeer en Markermeer zijn onderling sierk verschillend en tonen ook binnen de meren grote ruimtelijke verschillen. De verschillen hebben vooral betrekking op de hoeveelheid

Nadere informatie

Trekvissen in Natura2000 gebieden. Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes

Trekvissen in Natura2000 gebieden. Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes Trekvissen in Natura2000 gebieden Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes martin.kroes@tauw.nl Inhoud Achtergrond Natura2000 Bijlage IV HR Relatie met Flora- en Faunawet Bijlage V HR Relatie met Visserijwet

Nadere informatie

Voordelta Een bijzondere zee

Voordelta Een bijzondere zee Voordelta Een bijzondere zee Voordelta Een bijzondere zee Wist je dat de Voordelta, de zee voor de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden, een bijzonder natuurgebied is? Terwijl je geniet op het strand, gaan

Nadere informatie

VISSTANDSONDERZOEK OP DE LEIEMEANDER TE WEVELGEM, 2003. West-Vlaanderen Burg 2B B-8000 Brugge. Duboislaan 14 B-1560 Hoeilaart-Groenendaal

VISSTANDSONDERZOEK OP DE LEIEMEANDER TE WEVELGEM, 2003. West-Vlaanderen Burg 2B B-8000 Brugge. Duboislaan 14 B-1560 Hoeilaart-Groenendaal VISSTANDSONDERZOEK OP DE LEIEMEANDER TE WEVELGEM, 2003 Sven Vrielynck (1) en Gerlinde Van Thuyne (2) (1) Provinciale Visserijcommissie West-Vlaanderen Burg 2B B-8000 Brugge (2) Instituut voor Bosbouw en

Nadere informatie

Een droom op weg naar werkelijkheid. Droomfondsproject Haringvliet

Een droom op weg naar werkelijkheid. Droomfondsproject Haringvliet Een droom op weg naar werkelijkheid Droomfondsproject Haringvliet 2 3 Naar een dynamische delta... Het Haringvliet. Je zou bijna vergeten dat dit de monding is van twee grote Europese rivieren: de Maas

Nadere informatie

IMARES Veranderende visstanden in de zoete Rijkswateren. Martin de Graaf JJ de Leeuw HV Winter (IMARES), AD Buijse (DELTARIS)

IMARES Veranderende visstanden in de zoete Rijkswateren. Martin de Graaf JJ de Leeuw HV Winter (IMARES), AD Buijse (DELTARIS) Veranderende visstanden in de zoete Rijkswateren. Martin de Graaf JJ de Leeuw HV Winter (), AD Buijse (DELTARIS) Bahar Dar, Ethiopia (1998-23) Bahar Dar, Ethiopia (1998-23) Perth, Australia (25-29) Exoten

Nadere informatie

Haalbare en duurzame vismigratie

Haalbare en duurzame vismigratie Haalbare en duurzame vismigratie Geschreven door Wil Borm, Adviesgroep Borm & Huijgens SAMENVATTING Nederland probeert al tientallen jaren aan haar internationale verplichtingen te voldoen wat betreft

Nadere informatie

De visserij. Frank Beens Groep 7

De visserij. Frank Beens Groep 7 De visserij Frank Beens Groep 7 Inhoud Inleiding Hoofdstukken 1. Geschiedenis 2. Waar wordt op gevist? 3. De Genemuider vissers 4. De visafslag 5. Vis is gezond 6. Vragen Eigen mening Bronvermelding Inleiding

Nadere informatie

Europese meerval (Silurus glanis) in de Westeinderplassen

Europese meerval (Silurus glanis) in de Westeinderplassen Europese meerval (Silurus glanis) in de Westeinderplassen Aanwezigheid van een bijzondere veenreus Bart Schaub; Hoogheemraadschap van Rijnland Martin Hoorweg; Sportvisserij Nederland Samen met Gerrit van

Nadere informatie

Verslag veldwerkplaats laagveen- en zeekleilandschap en rivierenlandschap Wieden, 28 augustus 2008

Verslag veldwerkplaats laagveen- en zeekleilandschap en rivierenlandschap Wieden, 28 augustus 2008 Visstandbeheer Verslag veldwerkplaats laagveen- en zeekleilandschap en rivierenlandschap Wieden, 28 augustus 2008 Inleiders: Bart de Haan (Natuurmonumenten) en Fabrice Ottburg (Alterra), Marcel Klinge

Nadere informatie

4 HAVO thema 7 Ecologie EXAMENTRAINER OEFENVRAGEN

4 HAVO thema 7 Ecologie EXAMENTRAINER OEFENVRAGEN Examentrainer Vragen Microscopisch ecosysteem in de Maarsseveense Plassen Er is een ingewikkelde wapenwedloop aan de gang in de Maarsseveense Plassen. Op microscopische schaal wel te verstaan. Kiezelalgen

Nadere informatie

Van helder naar troebel..en weer terug. en de rol van actief visstandbeheer hierbij

Van helder naar troebel..en weer terug. en de rol van actief visstandbeheer hierbij Van helder naar troebel..en weer terug en de rol van actief visstandbeheer hierbij Marcel Klinge 26 augustus 2008 1 Aanleiding OBN Onderzoek Laagveenwateren en de vertaling hiervan in het STOWA-boekje

Nadere informatie

Van helder naar troebel..en weer terug COPYRIGHT. en de rol van actief visstandbeheer hierbij. Marcel Klinge. 2 juli

Van helder naar troebel..en weer terug COPYRIGHT. en de rol van actief visstandbeheer hierbij. Marcel Klinge. 2 juli Van helder naar troebel..en weer terug en de rol van actief visstandbeheer hierbij Marcel Klinge 2 juli 2009 1 Aanleiding OBN Onderzoek Laagveenwateren en de vertaling hiervan in het STOWA-boekje Van helder

Nadere informatie

Visstand Haringvliet en Voordelta - heden -

Visstand Haringvliet en Voordelta - heden - Visstand Haringvliet en Voordelta - heden - Johan van Giels Bijeenkomst Vissennetwerk 19 mei 2016, Haringvliet Inhoudsopgave Inleiding/achtergrond Materiaal en Methode Soortensamenstelling Omvang visbestand

Nadere informatie

factsheets creatieve sessie

factsheets creatieve sessie factsheets creatieve sessie naar een rijk IJsselmeer natuur circulaire economie kennisontwikkeling (innovatie, educatie) natuur openheid vogels & vissen volume bevolking draagvlak kennishub veldstation

Nadere informatie

Trekvissen in het Scheldeestuarium: een natuurlijke zoet-zout gradient

Trekvissen in het Scheldeestuarium: een natuurlijke zoet-zout gradient Trekvissen in het Scheldeestuarium: migratie langsheen een natuurlijke zoet-zout gradient Maarten Stevens Tom Van den Neucker, Johan Coeck David Buysse, Raf Baeyens, Seth Martens, Emilie Gelaude, Yves

Nadere informatie

Trends en ontwikkelingen in ecologie en draagkracht voor Tafeleend en Brilduiker in de Veluwerandmeren

Trends en ontwikkelingen in ecologie en draagkracht voor Tafeleend en Brilduiker in de Veluwerandmeren Trends en ontwikkelingen in ecologie en draagkracht voor Tafeleend en Brilduiker in de Veluwerandmeren Trends en ontwikkelingen in ecologie en draagkracht voor Tafeleend en Brilduiker in de Veluwerandmeren

Nadere informatie

De Noordzee HET ONTSTAAN

De Noordzee HET ONTSTAAN De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met

Nadere informatie

Ecologische effecten van diverse peilregimes en mogelijke compenserende of mitigerende maatregelen

Ecologische effecten van diverse peilregimes en mogelijke compenserende of mitigerende maatregelen Voorverkenning lange termijn peilbeheer IJsselmeer Deskundigengroep ecologie & natuurwetgeving (definitief 15.02.2010) Ecologische effecten van diverse peilregimes en mogelijke compenserende of mitigerende

Nadere informatie

Aalscholvers en beroepsvissers, een voortdurend spanningsveld

Aalscholvers en beroepsvissers, een voortdurend spanningsveld Aalscholvers en beroepsvissers, een voortdurend spanningsveld Foto: Peter van der Wijst Wim Smeets Op 18 juni 2008 stuurde minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) Gerda Verburg een brief

Nadere informatie

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - BIOLOGIE ANTWOORDEN OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - BIOLOGIE ANTWOORDEN OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2 NATUUR EN MILIEU LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - BIOLOGIE De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam

Nadere informatie

Vis en Kaderrichtlijn Water in Zeeland

Vis en Kaderrichtlijn Water in Zeeland Vis en Kaderrichtlijn Water in Zeeland St. Zeeschelp M. Dubbeldam Waterschap Zeeuwse Eilanden W. Quist Inhoudsopgave Waterschap Zeeuwse Eilanden Beleidskader (kort) Huidige situatie Gewenste beeld Maatregelen

Nadere informatie

Duurzaam werken op zee

Duurzaam werken op zee Sarah Smith Tropen & Tropisch Belangrijke mariene ecosystemen Mangroven Zeegras Koraal Kwetsbaarheid Tropen: de gebieden rondom de evenaar tussen de keerkringen. www. commons.wikimedia.org Tropisch klimaat:

Nadere informatie

Watervogels in IJsselmeer en Markermeer: seizoensverslag 2004/2005

Watervogels in IJsselmeer en Markermeer: seizoensverslag 2004/2005 M inisterie van V erkeer en W aterstaat Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling RIZA Watervogels in IJsselmeer en Markermeer: seizoensverslag 2004/2005 S. van Rijn RIZA Werkdocumentnr.:

Nadere informatie

Overkoepelende monitoring van trekvissen in het waddengebied

Overkoepelende monitoring van trekvissen in het waddengebied NOTITIE Overkoepelende monitoring van trekvissen in het waddengebied Aan: Matthijs Buurman, Opgaveteam Vitale Kust (Investeringskader Waddengebied) Van: prof.dr.ir. Katja Philippart, portefeuillehouder

Nadere informatie

Helder water door quaggamossel

Helder water door quaggamossel Helder water door quaggamossel Kansen en risico s Een nieuwe mosselsoort, de quaggamossel, heeft zich in een deel van de Rijnlandse wateren kunnen vestigen. De mossel filtert algen en zwevend stof uit

Nadere informatie

Kaart 36: Jaarinkomen per hoofd van de bevolking per provincie ( )

Kaart 36: Jaarinkomen per hoofd van de bevolking per provincie ( ) 64 Economie In economisch opzicht is het IJsselmeer een zeer interessant gebied, denk bijvoorbeeld aan mogelijkheden voor zand- en waterwinning, koelwatervoorziening, recreatie, visserij en de beroepsvaart.

Nadere informatie

Voordelta Een bijzondere zee

Voordelta Een bijzondere zee Voordelta Een bijzondere zee Natuurgebied in zee Met kijkgids. Neem mee! www.rwsnatura2000.nl Voordelta Een bijzondere zee Wist je dat de Voordelta, de zee voor de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden, een

Nadere informatie

Naar een nieuwe Afsluitdijk

Naar een nieuwe Afsluitdijk l. Naar een nieuwe Afsluitdijk De vismigratie-rivier bij Kornwerderzand Initiatiefdocument Een initiatief van: Waddenvereniging Sportvisserij Nederland Stichting Verantwoord Beheer IJsselmeer Vereniging

Nadere informatie

Masterplan Vis. samenvatting

Masterplan Vis. samenvatting Masterplan Vis samenvatting Het internationaal Scheldestroomgebiedsdistrict, met een oppervlakte van 36.416 km², strekt zich uit over 5 regio s (drie landen). De Schelde ontspringt in de regio Artois-Picardië

Nadere informatie

Inventarisatie van relevante vissoorten bij de aanleg van windpark Noordoostpolder. W. Lengkeek

Inventarisatie van relevante vissoorten bij de aanleg van windpark Noordoostpolder. W. Lengkeek Inventarisatie van relevante vissoorten bij de aanleg van windpark Noordoostpolder W. Lengkeek Inventarisatie van relevante vissoorten bij de aanleg van windpark Noordoostpolder W. Lengkeek opdrachtgever:

Nadere informatie

Ministerie van Infrastructuur en Milieu Directie Participatie Postbus GH DEN HAAG. Heiloo, 1 februari 2016

Ministerie van Infrastructuur en Milieu Directie Participatie Postbus GH DEN HAAG. Heiloo, 1 februari 2016 Ministerie van Infrastructuur en Milieu Directie Participatie Postbus 30316 2500 GH DEN HAAG Heiloo, 1 februari 2016 Onderwerp: Zienswijze beheerplannen Natura 2000 IJsselmeergebied Geachte heer, mevrouw,

Nadere informatie

De natuur op orde voor ruimtelijke &

De natuur op orde voor ruimtelijke & De natuur op orde voor ruimtelijke & economische ontwikkelingen IJsbrand Zwart De scope Geen Markerwaard.. En toen? 1 De scope Internationaal vogelgebied De scope 2 Ecologische kwaliteit loopt achteruit

Nadere informatie

Inzet van vrijwilligers voor deopvolging van de visfauna in de Zeeschelde

Inzet van vrijwilligers voor deopvolging van de visfauna in de Zeeschelde Inzet van vrijwilligers voor deopvolging van de visfauna in de Zeeschelde Vissennetwerk Lelystad 22 november 27 Maarten Stevens Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek Kliniekstraat 25 17 Brussel www.inbo.be

Nadere informatie

MER/SMB Bloemendalerpolder /KNSF-terrein

MER/SMB Bloemendalerpolder /KNSF-terrein MER/SMB Bloemendalerpolder /KNSF-terrein Bijlagen Provincie Noord-Holland april 2006 Provincie Noord-Holland MER/SMB Bloemendalerpolder/KNSF-terrein Bijlagen dossier W1094-59.001 registratienummer OR-SE20060895

Nadere informatie

Documentnummer AMMD ( )

Documentnummer AMMD ( ) Bijlagenboek 8.4 MEMO Kopie aan x Van x Onderwerp Telgegevens niet-broedvogels Documentnummer AMMD-002853 (17.117038) Datum 6-7-2017 Methoden voor het bepalen van de aantallen watervogels langs de dijk

Nadere informatie

Snoekbaars Sander lucioperca L.

Snoekbaars Sander lucioperca L. Snoekbaars Sander lucioperca L. Toine Aarts Kennis & Informatie Vis van het jaar 2007 Belangrijke vissoort Sportvisserij Beroepsvisserij VBC s en visplannen Stroperij KRW Inhoud Wettelijke status Taxonomie

Nadere informatie

Vissen in het beleid. Een nieuwe impuls voor de waterkwaliteitstaak. Willem Rol Algemeen Bestuur

Vissen in het beleid. Een nieuwe impuls voor de waterkwaliteitstaak. Willem Rol Algemeen Bestuur Vissen in het beleid Een nieuwe impuls voor de waterkwaliteitstaak Willem Rol Algemeen Bestuur genda HHNK Huidige situatie Vissenbeleid Hoofdlijnen Potenties voor planten en biodiversiteit Behoud van brak

Nadere informatie

Snoekbaars en ecologisch herstel

Snoekbaars en ecologisch herstel Verslag 15 e bijeenkomst Vissennetwerk, 4 oktober 2007 te Breda Snoekbaars en ecologisch herstel Deze bijeenkomst van het Vissennetwerk, dit maal gezamenlijk met de bijeenkomst van het Platform Ecologisch

Nadere informatie

Passieve vismonitoring zoete Rijkswateren: Voortgangsrapportage april november Rapportnummer C094/08 1 van 8

Passieve vismonitoring zoete Rijkswateren: Voortgangsrapportage april november Rapportnummer C094/08 1 van 8 Passieve vismonitoring zoete Rijkswateren: Voortgangsrapportage april november 2008 O.A. van Keeken, J.A.M. Wiegerinck, J. van Willigen, H.J. Westerink & H.V. Winter Rapport C094/08 Vestiging IJmuiden

Nadere informatie

Markermeer-IJmeer. Redactioneel

Markermeer-IJmeer. Redactioneel Markermeer-IJmeer Redactioneel Land uit water winnen, daar heeft Nederland een naam in opgebouwd. Tegenwoordig geven we het water weer meer de ruimte. De harde abrupte overgangen tussen land en water worden

Nadere informatie

-1- Aan het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Flevoland Postbus AB Lelystad. Ons kenmerk:

-1- Aan het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Flevoland Postbus AB Lelystad. Ons kenmerk: Aan het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Flevoland Postbus 55 8200 AB Lelystad Ons kenmerk: Betreft: Bezwaarschrift inzake het Besluit van Gedeputeerde Staten om op grond van art. 19d van

Nadere informatie

Industriezandwinning IJsselmeer

Industriezandwinning IJsselmeer Passende Beoordeling Natuurbeschermingswet 1998 SEQ Part \r \h ColofonInhoud Kop 1 Bijlage Colofon Colofon Contactgegevens: Beneluxweg 125 494 SJ OOSTERHOUT Postbus 4 49 AA OOSTERHOUT E. info.nl@anteagroup.nl

Nadere informatie

Informatiekaart Uiterlijke kenmerken van de visdief

Informatiekaart Uiterlijke kenmerken van de visdief Informatiekaart Uiterlijke kenmerken van de visdief De visdief is een kleine stern. Sterns zijn zeevogels en familie van de meeuwen. Vogels zijn net als zoogdieren warmbloedig. Vogels gebruiken veren om

Nadere informatie

Bijzondere vissoorten in Noord-Holland

Bijzondere vissoorten in Noord-Holland Bijzondere vissoorten in Noord-Holland REPTIELEN AMFIBIEËN VISSEN ONDERZOEK NEDERLAND Bijzondere vissoorten in Noord-Holland Een rapportage van Stichting RAVON in opdracht van Provincie Noord-Holland

Nadere informatie

Het streefbeeld voor 2030

Het streefbeeld voor 2030 STREEFBEELD 2030 Het streefbeeld voor 2030 In dit hoofdstuk schetsen we wat we in het Programma Naar een rijke Waddenzee als streefbeeld willen hanteren. Oftewel, wat wordt bedoeld wanneer we proberen

Nadere informatie

IJsselDelta. Wat zou er gebeuren wanneer het IJsselmeer en Markermeer. opnieuw in open verbinding komen te staan met de zee?

IJsselDelta. Wat zou er gebeuren wanneer het IJsselmeer en Markermeer. opnieuw in open verbinding komen te staan met de zee? Martijn Al landschapsarchitect Jorryt Braaksma, landschapsarchitect (LAMA landscape architects) Een klimaatbestendige IJsselDelta Wat zou er gebeuren wanneer het IJsselmeer en Markermeer opnieuw in open

Nadere informatie

Programma 3: Estuariene overgangen

Programma 3: Estuariene overgangen Programma 3: Estuariene overgangen In het waddengebied zijn veel geleidelijke overgangen tussen zoet en zout water, tussen nat en droog en tussen hoog en laag verdwenen. Dijken en sluizen sluiten het binnenland

Nadere informatie

Notulen Kenniskring IJsselmeer thema nettenvisserij

Notulen Kenniskring IJsselmeer thema nettenvisserij Notulen Kenniskring IJsselmeer thema nettenvisserij www.kenniskringvisserij.nl Datum: 16-05-2011 Tijd: 19:00 22:00 Locatie: Hotel van der Valk, Emmeloord Aanwezig: D.J.T. Berends (Nederlandse Vissersbond/

Nadere informatie

paling onderzoek Prosea Eerste leerjaar

paling onderzoek Prosea Eerste leerjaar paling onderzoek Prosea Eerste leerjaar http://vistikhetmaar.nl/lesprogramma/paling-onderzoek/ Introductie op het lesprogramma Docent: Jerry Lust Contact: jerry@prosea.info PALING ONDERZOEK 2 / 15 Lesmodules

Nadere informatie

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - HAVO - BIOLOGIE ANTWOORDEN OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - HAVO - BIOLOGIE ANTWOORDEN OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2 NATUUR EN MILIEU LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - HAVO - BIOLOGIE De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam

Nadere informatie

De Waddenzee - Informatie

De Waddenzee - Informatie De Waddenzee - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. Informatie 1 De Waddenzee R

Nadere informatie

EINDRAPPORT TESTFASE PROJECT VISVRIENDELIJK SLUISBEHEER AFSLUITDIJK EN HOUTRIBDIJK

EINDRAPPORT TESTFASE PROJECT VISVRIENDELIJK SLUISBEHEER AFSLUITDIJK EN HOUTRIBDIJK EINDRAPPORT TESTFASE PROJECT VISVRIENDELIJK SLUISBEHEER AFSLUITDIJK EN HOUTRIBDIJK RIJKSWATERSTAAT MIDDEN NEDERLAND 28 april 2015 Definitief C01021.200821. Samenvatting Rijkswaterstaat Midden Nederland

Nadere informatie

Aanvulling PB Vossemeer deel A

Aanvulling PB Vossemeer deel A Aanvulling PB Vossemeer deel A Contactpersoon A. van Hooff Datum 10 maart 2017 Onderwerp Aanvulling Passende Beoordeling Vossemeer deel A Antwoorden op lijst aanvullingen en opmerkingen EZ passende beoordeling

Nadere informatie

4.5 Riviervis. Erwin Winter en Joep de Leeuw, RIVO

4.5 Riviervis. Erwin Winter en Joep de Leeuw, RIVO 4.5 Erwin Winter en Joep de Leeuw, RIVO (erwin.winter@wur.nl) De toestand van veel riviervissen is verbeterd sinds het dieptepunt in de jaren zeventig, maar de visstand is nog ver verwijderd van de situatie

Nadere informatie

Omvang van de Nederlandse sportvisserij,

Omvang van de Nederlandse sportvisserij, Indicator 24 januari 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland zijn ruim een half

Nadere informatie

Wadden Sea Fish Haven: Development agenda for fish in the Wadden Sea and overview of species

Wadden Sea Fish Haven: Development agenda for fish in the Wadden Sea and overview of species Vis in de Waddenzee Ontwikkelagenda voor vis in de Waddenzee en overzicht van soorten Wadden Sea Fish Haven: Development agenda for fish in the Wadden Sea and overview of species Inleiding De Waddenzee

Nadere informatie

Uitgebreide Natuurtoets Natura 2000 Versterking Houtribdijk

Uitgebreide Natuurtoets Natura 2000 Versterking Houtribdijk Uitgebreide Natuurtoets Natura 2000 Versterking Houtribdijk 19 september 2013 Eind Rapport 9X4628 HASKONINGDHV NEDERLAND B.V. RIVERS, DELTAS & COASTS Entrada 301 Postbus 94241 1090 GE Amsterdam +31 20

Nadere informatie

.-.. IBLfOTHEEK. j anuar i

.-.. IBLfOTHEEK. j anuar i -.*-A-..-.. IBLfOTHEEK RIJKSDIENST VOOR DE 1 IJSSELMZ~HPOLDLHS W E R K D O C U M E S T KI

Nadere informatie

Verzenddatum Bijlagen Uw kenmerk Ons kenmerk 13 juni

Verzenddatum Bijlagen Uw kenmerk Ons kenmerk 13 juni Postbus 55 8200 AB Lelystad Coöperatieve Producentenorganisatie Nederlandse Vissersbond U.A. Postbus 64 8300 AB EMMELOORD Telefoon (0320)-265265 Fax (0320)-265260 E-mail provincie@flevoland.nl Website

Nadere informatie

Nederland leeft met vismigratie Naar een gestroomlijnde aanpak van de vismigratieproblemen. Tom Buijse

Nederland leeft met vismigratie Naar een gestroomlijnde aanpak van de vismigratieproblemen. Tom Buijse Nederland leeft met vismigratie Naar een gestroomlijnde aanpak van de vismigratieproblemen Tom Buijse 1 Aanleiding Aanleiding Decembernota 2006 Kaderrichtlijn Water Om vismigratie naar ecologisch waardevolle

Nadere informatie

voor de beroepsmatige visserij in Natura-2000 gebied IJsselmeer. Hierbij treft u de gronden aan waarop de bezwaren zijn gebaseerd.

voor de beroepsmatige visserij in Natura-2000 gebied IJsselmeer. Hierbij treft u de gronden aan waarop de bezwaren zijn gebaseerd. AANTEKENEN EN PER FAX Aan het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Friesland Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden Kenmerk : 09.016/FJB Bilthoven, 12 september 2011 Contactpersoon : Mr. F.J. Boonstra

Nadere informatie

Natura 2000 Beheerplan IJsselmeergebied Markermeer & IJmeer

Natura 2000 Beheerplan IJsselmeergebied Markermeer & IJmeer Natura 2000 Beheerplan IJsselmeergebied 2017-2023 Markermeer & IJmeer Natura 2000 Beheerplan IJsselmeergebied 2017-2023 Markermeer & IJmeer Datum: Oktober 2017 Status: Beheerplan Natura 2000 Voortouwnemer:

Nadere informatie

Markermeer & IJmeer

Markermeer & IJmeer Natura 2000 ontwerpbeheerplan IJsselmeergebied 2016-2021 Markermeer & IJmeer Natura 2000 ontwerpbeheerplan IJsselmeergebied 2016-2021 Markermeer & IJmeer Datum: april 2016 Status: Ontwerp-beheerplan Natura

Nadere informatie

IJsselmeergebied Het grootste zoetwatergebied van West-Europa

IJsselmeergebied Het grootste zoetwatergebied van West-Europa FACTSHEET VERKENNING GROTE WATEREN - IJSSELMEERGEBIED Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving Zuiderwagenplein 2 8224 AD LELYSTAD Postbus 2232 3500 GE UTRECHT T 088 7973701 www.rijkswaterstaat.nl

Nadere informatie

Visserijbeheer 2015 Door Frank Bosman Senior Beleidsmedewerker

Visserijbeheer 2015 Door Frank Bosman Senior Beleidsmedewerker Visserijbeheer 2015 Door Frank Bosman Senior Beleidsmedewerker Veranderende visstanden in een notendop We vangen minder Water wordt schoner Aalscholvers Meerval Beroepsvissers Exoten (grondels, quaggamossel,

Nadere informatie

Ruim baan voor trekvissen

Ruim baan voor trekvissen Ruim baan voor trekvissen Ecologisch herstel Nieuwe Waterweg en Nieuwe Maas Nederland wil schoon oppervlaktewater waar vissen goed in gedijen. Dat geldt ook voor de Nieuwe Waterweg en de Nieuwe Maas, waarin

Nadere informatie

De Afsluitdijk dikke streep of stippellijn?

De Afsluitdijk dikke streep of stippellijn? De Afsluitdijk dikke streep of stippellijn? Katja Philippart This Side of Paradise, 28 augustus 2016, Haren (GR) De Afsluitdijk dikke streep of stippellijn? 1886 Oprichting Zuiderzeevereniging 1891 Eerste

Nadere informatie