Inleiding prestatieborging / commissioning 1
2 1. Waarom prestatieborging 2. Wat is commissioning 3. Wat levert commissioning op 4. De markt en commissioning
1. Waarom prestatieborging
Maar goed dat de gebouwen geen schip zijn!! 4 Commissioning
5
Benchmarking in Nederland De inspectie in meer dan 70 gebouwen leverde het volgende op: Comfort klachten en hoog energiegebruik zijn de meest voorkomende fouten. Problemen: Het gemiddelde energiegebruik in gebouwen is 25% hoger dan verwacht. 70% van de HVAC installaties werken niet volgens het ontwerp, m.a.w. zoals verwacht. bouwkundig geen informatie Oorzaken: 15% ontwerp fouten 25% opleveringfouten 60% gebruiksfase
Programma Initiatief & haalbaarheid PvE Ontwerp Uitwerking (tot bestek) Bestek Realisatie Gebruik en beheer Proces-verbaal Projectontwikkelaar Belegger Architect Toezichthouder Adviseur (B/I) Adviseur / Ontwerper Aannemer Toezichthouder Installateur Onderhoud partij Beheerder Bouwmanagement adviseur Gebruiker/ huurder Projectdefinitie Aanbesteding Oplevering
2. Wat is commissioning Commissioning is een specifieke vorm om te komen tot prestatieborging Commissioning is een projectgebonden vorm van procescertificering
Commissioning is het proces van gestructureerde en gedocumenteerde periodieke toetsing van het ontwerp en het realisatieproces van een bouwwerk aan de gestelde eisen. Commissioning leidt tot reductie van risico's, faalkosten en meerwerk in het gehele bouwproces en biedt een gestructureerde vastlegging van de kritieke momenten gedurende het ontwerp- en uitvoeringsproces. 9
Te onderscheiden typen commissioning Fasen: I II III IV V Initiatief Ontwerp Uitwerking (Bestek) Uitvoering (Realisatie) Gebruik en beheer Initial commissioning (Nieuwbouw & Grote renovaties) Retro -Commissioning (Bestaande bouw waar nog niet eerder Cx is toegepast) Re -Commissioning (Bestaande bouw waar eerder Cx is toegepast Reden nu: bij comfortklachten, wijzigen bedrijfsvoering, controle, etc.) Continuous commissioning (continu monitoren) 10
Prestatie PvE ontwerp oplevering gebruiksfase PvE Initial commissioning PvE degradatie minimum 0 3 6 Huidige praktijk: meeste gebouwen ondergaan geen Cx-traject Tijd [jaar]
Prestatie PvE ontwerp oplevering gebruiksfase PvE Initial commissioning PvE degradatie Aanpassingen Re-Cx minimum Duurzaam Beheer en Onderhoud 0 Tijd [jaar] 3 6 Aanpassingen Re-Cx na inspecties
3. Wat levert commissioning op Voorbeelden worden getoond op: - Faalkosten - Energiekosten - Totale exploitatiekosten huurder
Faalkosten (Initial) 14
15 Faalkosten
Maar falen is meer dan alleen faalkosten Huurorganisatie 16
Onderzoek in de USA 33 gebouwen op Initial-Cx reductie energiekosten Commissioning kosten versus energiebesparing Payback time = 1 jaar Payback time = 5 jaar Payback time = 20 jaar 17
Onderzoek in de USA 100 gebouwen op Re-Cx reductie energiekosten Commissioning kosten versus energiebesparing Payback time = 1 maand Payback time = 6 maanden Payback time = 1 jaar 18
Totale exploitatiekosten huurder (1) Huurorganisatie: Impact op comfort van medewerkers Medewerkers van de technische dienst zijn 60 tot 70% van hun tijd kwijt met het oplossen van storingen en comfortklachten Uit diverse studies is gebleken dat medewerkers werkzaam in een niet-optimaal binnenklimaat, hebben een - hoger ziekteverzuim, en een - lagere arbeidsproductiviteit
Totale exploitatiekosten huurder (2) Opbouw exploitatiekosten kantoren Personeel 100 : Omzet/ productiviteit Gebouw 10 : Energie 1 : Energie : Gebouw : Personeel 1 : 10 : 100
Kengetallen voor de effecten van het binnenmilieu in kantoren op productiviteit en ziekteverzuim Productiviteitswinst Ziekteverzuim Vermindering (procentpunt) Geen luchtvervuiling 3 7% 1,5 Voldoende ventilatie 1 2% 0,5 Regeling temperatuur 2 3% 0,5 Goed thermisch comfort 7% Kamerkantoor 2 4% Goede verlichting 2 3% Daglichttoetreding 0,5 Goede beeldschermergonomie - Minder geluidhinder Binnenmilieu als geheel goed 3 9% Bron: ISSO/SBR Praktijkboek Gezonde gebouwen
Geuitte klimaatkwaliteit Totale exploitatiekosten huurder (4) Monitoring van comfortklachten Benchmarking kwaliteit in ca. klimaat 30 kantoorgebouwen 80% 70% 60% Alle gebouwen hebben de potentie de streefwaarde te realiseren Technische conditie NEN 2767 = 3 50% 40% 30% 20% 10% 0% STREEFWAARDE 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 Gebouw
Totale exploitatiekosten huurder (5) Functionele inspecties TNO en aanpassingen
4. De markt en commissioning Duidelijk verschil in: - Initial commissioning (nieuwbouw) - Re-commissioning (bestaande bouw)
Initial Commissioning en duurzaamheidslabelling Commissioning wordt op dit moment nog beperkt toegepast maar wint aan belangstelling omdat er een toenemend belang is voor duurzaamheidskenmerken voor gebouwen. Voorbeelden hiervan zijn BREEAM-NL en LEED. Bij deze keurmerken is commissioning een verplicht onderdeel om te komen tot certificering. Voorbeeld: duurzaamheidslabel conform BREEAM Er wordt een duidelijk verschil gemaakt in commissioning voor: - Installaties - Gebouwschil 25
Commissioning is verplicht installaties 26
Minimale eisen voor commissioning Meer duurzaamheid hogere verplichte eisen t.a.v. commissioning 27
Ene 26: Waarborging thermische kwaliteit gebouwschil Opgeleverde kwaliteit gevel is veelal een probleem. Om die reden twee extra credits/punten voor: 1. Onderzoek thermografie gevel Aantonen dat er geen koudebruggen aanwezig zijn bij aansluitingen NEN-EN 13187 Thermische eigenschappen van gebouwen - Infraroodmethode 2. Luchtdichtheidsmeting gevel Aantonen dat de gevel voldoet aan de opgegeven luchtdichtheidspecificaties NEN-EN NEN 2686 Luchtdoorlatendheid van gebouwen 28
LenteAkkoord (1) KopStaart aanpak nieuwbouw woningen Kwaliteitsborging oplevering is zinvoller dan aanscherping Bouwbesluit-eisen (OTB 2009, 2010) EPC: in 25% van opgeleverde woningen voldoet niet aan Bouwbesluit Ventilatie: 50% van opgeleverde woningen niet aan Bouwbesluit Focus op grote vissen rond energieverbruik en gezondheid: Isolatie Kierdichting Ventilatie Overige installaties 29
LenteAkkoord (2) Aan de KOP Door kwaliteitseisen voor te schrijven in het PVE en TO/bestek Door bouwers bij de aanbesteding te vragen om inzichtelijk te maken hoe wordt voldaan aan de afgesproken opleverkwaliteit, en aan te geven dat dit een gunningscriterium is Door bij aanbesteding duidelijk te maken dat er bij oplevering kwaliteitscontroles plaatsvinden, voor de preventieve werking Bij de STAART Door gecertificeerde kwaliteitscontroles te (laten) doen om de eindkwaliteit te bewaken (o.a. Ventilatie Prestatie Keuring volgens BRL 8010, infrarood foto s van isolatie, blowdoor test voor luchtdichtheid, geluidniveau installaties 30
Duurzaam Beheer en Onderhoud Re-commissioning Brochure Hoe duurzaam zijn bestaande gebouwen 100 Duurzaam Beheer en Onderhoud Gebouwen 101 Onderhoud en onderhoudscontracten 102 Prestatie-indicatoren Duurzaam Beheer en Onderhoud 103 Monitoren van Duurzaam Beheer en Onderhoud 104 Stappenplan Duurzaam Beheer en Onderhoud 105 Kerndocument gebouwtechniek 106 Functionele inspectiemethode Duurzaam Beheer en Onderhoud 107 Opleveringscontrole klimaatinstallaties 31
5. Hoe nu verder DBCA Dutch Building Commissioning Association Platform voor commissioning en prestatieborging van gebouwen en installaties Het platform DBCA - opgericht op donderdag 31 januari 2013 - gaat commissioning in Nederland promoten als efficiënte methode voor prestatieborging. Oprichters en leden van DBCA zijn: ISSO TVVL VCCN FEDEC NVBV VERAC FME DGBC Nederlandse Brancheorganisatie voor GebouwAutomatisering SBR.
33 Conclusie: Commissioning loont!!