RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE SCHOOL M/D BIJBEL NEDERWOUD School : School m/d Bijbel Nederwoud Plaats : Lunteren BRIN-nummer : 07ZT Onderzoeksnummer : 94447 Datum schoolbezoek : 12 juni 2007 Datum vaststelling : 28 augustus 2007
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL REKENEN-WISKUNDE...7 3 BESCHOUWING REKEN-WISKUNDEONDERWIJS...9 Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, School m/d Bijbel Nederwoud, d.d. 12 juni 2007 3
1 INLEIDING Het onderzoek rekenen-wiskunde Op 12 juni 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs School m/d Bijbel Nederwoud (CBS Nederwoud) in het kader van een themaonderzoek rekenenwiskunde. Dit onderzoek vond plaats in aanvulling op het reguliere PKO. Tijdens dit onderzoek onderzocht de inspectie de kwaliteit van het rekenwiskundeonderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. De indicatoren zijn specifiek voor het leer- en vormingsgebied rekenen-wiskunde geformuleerd. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect dat een relatie heeft met het rekenwiskundeonderwijs voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: zelfstandig werken op CBS Nederwoud; notitie sociale veiligheid; terugkoppeling aan ouders van de uitkomsten van de ouderenquête ; ouder-enquête; medewerkers enquête; voorbeeld klassenthermometer; toetskalender 2006/2007 en voorstel voor 2007/2008; groepsmap 2006-2007. De opzet van het onderzoek Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 3/4, 5/6 en 7/8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, School m/d Bijbel Nederwoud, d.d. 12 juni 2007 5
Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit van het rekenwiskundeonderwijs. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, School m/d Bijbel Nederwoud, d.d. 12 juni 2007 6
2 KWALITEITSPROFIEL REKENEN-WISKUNDE Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren voor het reken-wiskundeonderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van School m/d Bijbel Nederwoud Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor rekenen-wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen 3.4 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van groep 8 3.5 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan 3.6 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd voor rekenen-wiskunde 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij rekenen-wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen Didactisch handelen van leraren 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer tijdens de lessen rekenen-wiskunde 6.3 De leraren leggen bij rekenen-wiskunde duidelijk uit 6.5 De leraren bevorderen strategisch denken 6.9 De leraren dragen met behulp van leer- en hulpmiddelen bij aan een ondersteunende leeromgeving. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, School m/d Bijbel Nederwoud, d.d. 12 juni 2007 7
Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen in rekenen-wiskunde systematisch 7.2 De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen om vast te stellen wat bij rekenen-wiskunde de aanpassingen van het aanbod en/of het onderwijsleerproces moeten zijn voor de groep 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking bij rekenenwiskunde af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen Actieve en zelfstandige rol van leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten in het kader van rekenen-wiskunde Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen met betrekking tot rekenenwiskunde Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens met betrekking tot rekenen-wiskunde, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen 11.3 De school voert de zorg planmatig uit 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen voor rekenen-wiskunde liggen aan het eind van de schoolperiode ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor rekenen-wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht 5 Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, School m/d Bijbel Nederwoud, d.d. 12 juni 2007 8
3 BESCHOUWING REKEN-WISKUNDEONDERWIJS De beschouwing in dit rapport over het rekenen/wiskundeonderwijs is een aanvulling op de integrale beschouwing zoals die is beschreven in het PKOrapport, dat u apart zult ontvangen. In deze toelichting gaat de inspectie alleen in op de onderdelen die niet in het PKO-rapport zijn toegelicht en die op het rekenen/wiskundeonderwijs van toepassing zijn. Algemeen beeld en toelichting In het PKO- rapport is het algemene beeld van CBS Nederwoud beschreven. Wat betreft het rekenen/wiskundeonderwijs is daar nog het volgende aan toe te voegen. Opbrengsten De rekenresultaten bij de Cito-eindtoets basisonderwijs laten een wisselend beeld zien, maar zijn voldoende. Ook de resultaten voor rekenen en wiskunde gedurende de schoolperiode zijn wisselend. In sommige groepen zijn veel zwakke rekenaars, terwijl dat in andere groepen meevalt. Door het geringe aantal leerlingen in sommige groepen drukt het aantal zwakke rekenaars daar sterk op het groepsgemiddelde. Ook valt op dat de gemiddelde leerlingenresultaten lijken af te nemen in de hogere leerjaren. Als geheel beoordeelt de inspectie de tussentijdse opbrengsten op rekengebied als net voldoende. Leerstofaanbod Zoals beschreven in het PKO rapport voldoet het leerstofaanbod in grote lijnen. De school maakt voor de groepen 3 t/m 8 gebruik van een realistisch rekenmethode (Pluspunt). In het onderwijs maken de leraren in alle groepen daarnaast voldoende gebruik van extra hulpmiddelen. Ook ICT wordt beredeneerd ingezet. In de groepen 1 en 2 is het aanbod nog onvoldoende uitwerkt. Als bronnenboek wordt daar gebruik gemaakt van Schatkist. Leertijd Volgens opgave van de school besteden de leraren schoolbreed ruim 12,5% van de lestijd aan rekenen/wiskundeonderwijs, waarbij het accent op de hogere leerjaren ligt. Voor leerlingen die meer of minder tijd nodig hebben, wordt de leertijd gevarieerd. Ook huiswerk wordt structureel als middel ingezet. Onderwijs en leren In de geobserveerde rekenlessen is duidelijk waar te nemen dat leerlingen betrokken zijn bij het onderwijs. De leraren zorgen voor een rustige en taakgerichte sfeer in de groep en geven voldoende structuur en duidelijkheid. Hoewel het rekenonderwijs positief afsteekt bij de andere vakken is de afstemming op de verschillen in onderwijsbehoeften die er tussen de leerlingen bestaan nog te gering. Ook bij rekenen is het zaak om met name de instructiefase van de lessen zo nauwkeurig mogelijk af te stemmen op de verschillen tussen de leerlingen. Daarbij is de analyse van de beschikbare gegevens de bron om de afstemming van het onderwijs te sturen. Hoewel de leraren de leerlingen voldoende volgen is in de groepsadministratie nog onvoldoende helder, welke leerlingen een andere aanpak behoeven of hebben gekregen en op basis van welke analyse dit gebeurt. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, School m/d Bijbel Nederwoud, d.d. 12 juni 2007 9
Wel is er voor leerlingen die op een aangepaste leerlijn werken een groepsdoorbrekende aanpak. Uit groep 8 rekent één leerlingen op niveau van groep 7, uit groep 7 rekenen twee leerlingen op niveau van groep 6 en uit groep 6 rekent één leerling op niveau van groep 5. Voor deze leerlingen werkt de school nog niet met een ontwikkelingsprofiel vertaald naar tussendoelen. Wat betreft het begeleiden van zorgleerlingen en het bieden van extra remediërende hulp is er geen noemenswaardig verschil tussen taal/lezen en rekenen/wiskunde. De opmerkingen zoals die gemaakt zijn in het PKO-rapport gelden daarom evenzeer voor het vakgebied rekenen/wiskunde. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, School m/d Bijbel Nederwoud, d.d. 12 juni 2007 10