Gemeente Boxmeer Onderwerp: Zondagopenstelling. Nummer: AAN de Raad van de gemeente Boxmeer Boxmeer, 8 december 2009 Steeds meer gemeenten staan permanent koopzondagen toe daar er vraag is van winkeliers om op zondag geopend te zijn. Voor ons college is deze aanleiding om uw raad te informeren over de landelijke discussie en onze lokale werkwijze ten aanzien van dit onderwerp. Omdat dit een populair onderwerp is en er vraag is vanuit de winkeliers (vijf verzoeken, exclusief Overloon en met name door supermarkten) willen wij u vragen of u het nog steeds eens bent met de geldende Winkeltijdenverordening en de uitvoering ervan. Danwel dat u vindt dat er meerdere mogelijkheden moeten komen en zo, ja hoe ver wilt u hierin gaan? Hieronder treft u nadere informatie aan welke kan helpen bij een te voeren discussie. Hierbij is van belang dat de wetgever uiteraard de uitgangspunten geeft. Uw te geven standpunt zal (indien nodig) na de raadsvergadering nader geïmplementeerd dienen te worden in een beleid. Landelijke discussie Er zijn twee ontwikkelingen te noemen die voor het kabinet aanleiding vormen een voorstel tot wijziging van de Winkeltijdenwet te doen. De belangrijkste is het toenemende aantal koopzondagen in Nederland. Een tweede aanleiding ligt in de vragen over de interpretatie van de toerismebepaling. Op 27 oktober 2009 debatteerde de Tweede Kamer al over de vraag in hoeverre de winkeltijdenwet correct wordt toegepast. Een initiatiefwetsvoorstel van de SGP en SP uit 2006 en een voorstel tot wetswijziging in 2008 van de regering vormen de aanleiding tot dit debat. Huidige wet De Winkeltijdenwet is van 1 juni 1996. De Winkeltijdenwet schrijft voor dat het verboden is een winkel geopend te hebben op zondag en erkende feestdagen. Winkels mogen alleen tussen 6 uur 's ochtends en 10 uur 's avonds open zijn en dus niet op zon- en feestdagen. De gemeente kan echter wel bij verordening maximaal twaalf koopzondagen per kalenderjaar aanwijzen waarvoor een vrijstelling van dit verbod kan worden verleend. In afwijking van het verbod om een winkel op zondag geopend te hebben, geeft de wet de mogelijkheid om bij verordening ontheffing te verlenen voor zondagopenstelling in het kader van toeristische aantrekkingskracht en per 15.000 inwoners, ten hoogste één winkel. Deze laatste winkel mag niet geopend zijn tussen 0 en 16 uur en er mogen uitsluitend of hoofdzakelijk eet- en drinkwaren worden verkocht, met uitzondering van sterke drank. Het aantal van 15.000 inwoners moet strikt worden gehanteerd. Pas bij 30.000 inwoners mag er een tweede ontheffing worden afgegeven. Initiatiefwetsvoorstel 2006 SGP en SP vinden dat gemeenteraden in de praktijk oneigenlijk gebruik maken van het begrip toeristische gebied. Met een initiatiefwet stelden zij in december 2006 voor de huidige wet te wijzigen. Een paar van de voorgestelde wijzigingen zijn: Pagina 1 van 5
Extra winkelopenstelling mag alleen in gebieden die direct in het toeristische gebied liggen. De toeristische aantrekkingskracht moet expliciet betrekking hebben op de cultuur of natuur in de gemeente en heeft niet alleen betrekking op het winkelen zelf. Extra winkelopenstelling in verband met toerisme mag pas in werking treden na goedkeuring van de minister van Economische Zaken. Wetsvoorstel regering 2008 In oktober 2008 kwam het kabinet eveneens met een voorstel de huidige Winkeltijdenwet te wijzigen. Dit voorstel komt voort uit het coalitieakkoord. Het kabinet stelt onder meer het volgende voor: Het toestaan van 12 koopzondagen per jaar te handhaven. Strengere eisen te stellen aan de vraag of er sprake is van toerisme. Zo moet het toerisme een substantiële omvang hebben. Het nadrukkelijker betrekken van andere criteria bij het toestaan van ruime openingstijden, zoals het behoud van de zondagsrust. Ook wil de regering dat de besluitvorming over openingstijden op zondag bij de gemeenten moet blijven. Dit in tegenstelling tot het initiatiefwetsvoorstel, waarin de minister de laatste stem heeft. Stand van zaken voorstel Minister Van der Hoeven heeft de Tweede Kamer voorgesteld om de wijziging van de Winkeltijdenwet een jaar later in te laten gaan. De nieuwe ingangsdatum wordt 1 januari 2011. Vanaf 2011 krijgen de gemeenten dan nog één jaar de tijd hun besluitvorming aan te passen aan de gewijzigde wet. In het Coalitieakkoord is aangekondigd dat de toerismebepaling in de Winkeltijdenwet wordt aangepast. Gemeenten moeten daarbij zorgvuldiger afwegen of winkels meer dan 12 keer per jaar op zondag open mogen zijn. De gemeente die de toerismebepaling toepast, wordt verplicht in ieder geval de volgende belangen in de afweging te betrekken: de belangen van de lokale economische bedrijvigheid en de werkgelegenheid, de zondagsrust, de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. In de toelichting op het gemeentelijk besluit moet te zijner tijd de motivatie staan wat de afweging is geweest tussen al die belangen. Ook kunnen straks inwoners en winkeliers bij de rechter in beroep gaan tegen het besluit van de gemeenteraad. Lokale wetgeving Op 23 april 1998 heeft uw gemeenteraad de bijgevoegde Winkeltijdenverordening gemeente Boxmeer 1998 vastgesteld. Hierin is o.a. opgenomen dat er 12 koopzondagen kunnen worden aangewezen en dat er vanwege het toeristische aantrekkingskracht ontheffing verleend kan worden op het verbod om zondag gesloten te zijn. Toeristische aantrekkingskracht (Artikel 9) Als enige kern is in Overloon de zondagopenstelling van winkels toegestaan in het kader van toerisme. Hiervoor worden ontheffingen verleend. Dit in verband met het project locatiegebied recreatie en toerisme. Dit is opgenomen in het reconstructieplan Peel en Maas. Hierin is o.a. opgenomen dat de positie ven Overloon als regionale toeristische trekker verder versterkt wordt waarbij een sterkere verbinding gemaakt wordt tussen de voorzieningen (onder meer ZooParc en het Oorlogs- en Verzetsmuseum) en het dorp. Zondagopenstelling werkt hierbij versterkend. 1 winkel per 15.000 inwoners Zoals hierboven gesteld kan uw gemeenteraad het college de bevoegdheid geven om, in afwijking van het verbod om een winkel op zondag geopend te hebben, per 15.000 inwoners, ten hoogste één winkel een ontheffing hierop te verlenen. Deze bevoegdheid heeft u niet bij de vaststelling van de Winkeltijdenverordening 1998 gegeven aan het Pagina 2 van 5
college. (Met andere woorden: verzoeken om ontheffing kunnen niet in behandeling worden genomen daar het college niet bevoegd is om een besluit te nemen.) Discussie Indien uw raad van mening is dat voorstaande toereikend is voor onze gemeente en in de wetenschap dat wij de winkeliers informeren over de mogelijkheden in het kader van het (bijgevoegde) Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet dan dient er geen nadere discussie plaats te vinden en wordt u voorgesteld om op beslispunt 1 positief te besluiten. Mocht u zich niet hiermee willen verenigen dan worden hieronder nog enkele alternatieven omschreven. Een noot vooraf: op dit moment wordt in onze gemeente aan de Winkeltijdenwet juridisch op de juiste wijze uitvoering gegeven. Formeel zijn andere alternatieven in strijd met wet- en regelgeving. Gelet op de werkwijzen van andere gemeenten willen wij u deze alternatieven echter niet onthouden. 1 (avond)winkel per 15.000 inwoners (voorstel: punt 2) U zou de winkeltijdenverordening aan kunnen passen en het college de bevoegdheid kunnen geven om (in het kort) 1 (avond)winkel per 15.000 inwoners toe te staan. Hiermee kan dan in onze gehele gemeente formeel 1 winkel open. Andere gemeenten rekken de ontheffingsmogelijkheid op m.b.t. 1 (avond)winkel per 15.000 inwoners. (Bijvoorbeeld bij 28.000 inwoners verlenen zij in strijd met de wet toch aan 2 winkels ontheffing.) Maar is dit iets wat wij in onze gemeente willen? Hoewel dit in strijd is met de wet, stuit je op verschillende vragen/ problemen. Voorbeelden Welke winkel mag wel/ niet? Mag dan 1 winkel open? Moeten zij rouleren? Wordt hiermee voldaan aan de vraag? Wat betekent dit voor de openbare orde en veiligheid? Wil je het mogelijk maken dat er bijvoorbeeld in een winkelcentrum één winkel open mag? Moet de winkel beschikken over een eigen parkeergelegenheid of mag dit ook op openbaar terrein, enzovoort? Welke invloed heeft het op het centrum als bijvoorbeeld alleen supermarkten open mogen? Betekent dit dat de bakker, slager, maar ook plaatselijke horeca verlies lijden en misschien uiteindelijk de deuren moeten sluiten, omdat er op zondag al boodschappen worden gedaan en bijvoorbeeld afhaalmaaltijden worden opgepikt, daar waar zij normaal uit eten zouden gaan of iets thuis lieten bezorgen? Moet er sprake zijn van een avondwinkel of mag een supermarkt ook open? (Zie hieronder) Avondwinkels Inmiddels beroepen meerdere supermarkten (in gemeenten die wel de bevoegdheid hebben opgenomen voor ontheffing (avond)winkels) zich op een zogenaamde maas in de wet/ verordening om iedere zondag open te zijn. Voor reguliere supermarkten is deze ontheffingsmogelijkheid vanuit oudsher echter niet bedoeld (zgn. oneigenlijk gebruik). Desondanks komen in z n algemeenheid gemeenten er niet onderuit om deze verzoeken in te willigen, omdat sommige gemeenten in de Winkeltijdenverordening slechts algemene definities hanteren voor (avond)winkels en daarom de aanvragen niet kunnen weigeren. Als er dus gekozen wordt voor aanpassing van de Winkeltijdenverordening dient formeel (avond)winkel juist geformuleerd worden. Toeristische aantrekkingskracht (voorstel: punt 3) In Overloon is de zondagopenstelling van alle winkels toegestaan in het kader van toerisme. De andere kernen worden in ons beleid niet aangemerkt als kernen met een toeristische aantrekkingskracht. Hierom worden deze ontheffingen niet verleend. In afwijking hierop zou u de gehele gemeente aan kunnen wijzen als zijnde met een toeristische aantrekkingskracht. Voordeel hiervan is dat iedere winkel in onze gemeente Pagina 3 van 5
een ontheffing kan krijgen om iedere zondag geopend te mogen zijn. Formeel zou dergelijke aanwijzing echter niet juist zijn, immers de kernen worden onder andere in het reconstructieplan Peel en Maas niet aangewezen als toeristisch. (De belangen van de lokale economische bedrijvigheid en de werkgelegenheid, de zondagsrust, de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente worden hiermee niet overwegen/ gemotiveerd.) Echter enkele andere gemeenten doen dat wel met wellicht ieder hun eigen motivatie. (Denk aan de discussies in Stadsdeel Amsterdam Noord, de meubelboulevard Roermond, etc.). Wet in voorbereiding Indien de wetswijziging er komt, dienen wij de volgende belangen af te wegen in het kader van de toerismebepaling: de belangen van de lokale economische bedrijvigheid en de werkgelegenheid, de zondagsrust, de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. Hierboven is hiermee geen rekening gehouden. Naar verwachting zal de haalbaarheid van deze bovenstaande alternatieven hierdoor minimaal worden. Vanaf 2011 krijgen wij dan wel een jaar de tijd om onze besluitvorming aan te passen aan de gewijzigde wet. De nieuwe wet bepaalt dat besluiten die van kracht waren voor het tijdstip waarop dit wetsvoorstel tot wet wordt verheven en in werking treedt, nog gedurende een jaar na dat tijdstip hun gelding behouden, ook als die besluiten niet voldoen aan de nieuwe eisen die vanaf dat tijdstip voor deze besluiten gelden. Het is dan wel de vraag wat er dient te gebeuren met de eventuele geschepte verwachtingen van winkeliers als wij onze ontheffing dan na een jaar weer in dienen te trekken. (De verwachting is overigens dat er geen financiële consequentie aanhangt.) Al met al kent een verandering van de Winkeltijdenverordening nogal wat voors- en tegens. Wij hopen in ieder geval dat wij u met dit voorstel voldoende informatie hebben gegeven teneinde een vruchtbare discussie te kunnen houden. Voorstel U wordt hierom voorgesteld om: 1. De Winkeltijdenverordening gemeente Boxmeer 1998 niet aan te passen en in te stemmen met de verdere uitvoering van deze verordening (conform de wet- en regelgeving maximaal 12 aangewezen koopzondagen, zondagopenstelling in Overloon vanwege toerisme en stimulering mogelijkheden in het Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet ), of 2. Niet in te stemmen met punt 1 en het college de opdracht te geven om een raadsvoorstel aan te bieden tot aanpassing van de Winkeltijdenverordening waarin de mogelijkheid wordt geboden om vrijstelling te kunnen verlenen aan 1 avondwinkel op de 15.000 inwoners, onder voorwaarden dat er bijvoorbeeld een afweging plaatsvindt in het kader van de openbare orde en veiligheid, of 3. Niet in te stemmen met punt 1 en 2 en de (gehele) gemeente Boxmeer aan te merken als toeristisch gebied waarin alle winkels iedere zondag geopend mogen zijn en geven het college de opdracht om aanvragen om ontheffing van de Winkeltijdenverordening gemeente Boxmeer 1998 te verlenen, of 4. Niet in te stemmen met punt 1 t/m 3, maar in te stemmen met de door uw gemeenteraad geformuleerde aangeboden motieven, namelijk. Burgemeester en wethouders van Boxmeer, de gemeentesecretaris, de burgemeester, drs. ir. H.P.M. van de Loo K.W.T. van Soest Pagina 4 van 5
Bij het onderwerp: Discussienota zondagopenstelling. Liggen de volgende stukken ter inzage: 1. Winkeltijdenverordening gemeente Boxmeer 1998 ; 2. Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet. De volgende stukken zijn als bijlage meegezonden: 1. Winkeltijdenverordening gemeente Boxmeer 1998 ; 2. Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet. Pagina 5 van 5