STAGES 2015-2016 Lerarenopleiding
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 3 2. Stagerooster 4 3. Stages van de Educatieve Minor (beperkte tweedegraadsbevoegdheid) 5 3.1. Minorstage 1 3.2. Minorstage 2 4. Stages van de Educatieve Master (eerstegraadsbevoegdheid) 7 4.1. Masterstage 1 4.2. Masterstage 2 en 3 5. Stages van de Master LVHO (eerstegraadsbevoegdheid) 11 5.1. Masterstage 1, 2 en 3 Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 2
1 INLEIDING Deze brochure bevat informatie over de verschillende stages tijdens de lerarenopleiding aan de Rijksuniversiteit Groningen. De stages vinden plaats op scholen voor voortgezet onderwijs in de noordelijke regio en richten zich op het eerstegraadsvakgebied. De stage vormt een onderdeel van respectievelijk de Educatieve Minor (hoofdstuk 3), de Educatieve Master (hoofdstuk 4) of de Master LVHO (hoofdstuk 5). Per stagesoort vindt u informatie over: de doelen van de stage de organisatie de begeleidings- en beoordelingsprocedure. De informatie in deze brochure is bedoeld voor studenten, coaches, schoolopleiders, tutoren en vakdidactici. Voor suggesties en vragen kunt u contact opnemen met Chris Diederiks, studieadviseur: h.c.diederiks@rug.nl Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 3
2 STAGEROOSTER Stagesoort lengte dagen Semester 1 Semester 2 Educatieve Minor Minorstage 1 + 2 Masterstage 1 (voorheen Basiscursus Lerarenopleiding) 20 w ma-di-do 20 w variabel Periode 1 Periode 2 Periode 1 Periode 2 Masterstage 2 + 3 40 w di-woe-do Master LVHO Masterstage 1 + 2 + 3 40 w di-woe-do Toelichting Voor de begeleiding op school gedurende de diverse stages zijn speciale handleidingen gemaakt, gedetailleerd en toegesneden op de verschillende situaties. Deze worden begeleiders op de scholen bij aanvang van de stage ter beschikking gesteld. De bewuste documenten zijn opgenomen in een Handboek, maar u treft ze ook aan op onze website: http://www.rug.nl/education/lerarenopleiding/ Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 4
3 STAGES van de EDUCATIEVE MINOR Omschrijving De Educatieve Minor is een intensieve fulltime opleiding van een halfjaar die studenten met een bachelor opleidt tot leraar in het voortgezet onderwijs (onderbouw). De student gaat drie dagen per week aan de slag op een middelbare school en werkt van observeren toe naar zelfstandig lesgeven. Op het instituut vindt de inhoudelijke verdieping plaats in vakdidactiek, onderwijskunde en ontwikkelingspsychologie. Wanneer Semester 1 (sept-feb) gedurende drie dagen op maandag, dinsdag, donderdag of vrijdag. Woensdag is instituutsdag voor deze studenten. Aantal studenten Plaatsing bij voorkeur per groep (minimaal 6 studenten van verschillende vakken) op één school. Doel De stage in de Educatieve Minor kent 2 fasen: De eerste fase heeft een oriënterend/voorbereidend karakter. De vraag die centraal staat is: Ben ik iets voor het onderwijs en Is het onderwijs iets voor mij? Het gaat om: 1. Affiniteit hebben met (de leefwereld van) leerlingen tussen 12 en 15 2. Aanvaarden van de rol van leraar: * leiding kunnen geven aan klassen vmbo-tl en onderbouw havo-vwo * besef hebben van verantwoordelijkheid 3. Elementair onderwijs kunnen verzorgen in klassen vmbo-tl en onderbouw havo-vwo: * eenvoudige vormen van directe instructie kunnen uitvoeren * een eenvoudige lessenserie kunnen ontwikkelen en uitvoeren 4. (Samen met de coach) lessen kunnen analyseren, waarderen en daaruit lering trekken met betrekking tot eigen handelen 5. Gericht om hulp en advies kunnen vragen. De tweede fase heeft een beroepskwalificerend doel: de student dient bekwaam te zijn op alle 7 de SBL-competenties. Wie zowel Minorstage 1 als 2 met goed gevolg doorloopt én een Bachelorbul behaalt, komt in aanmerking voor een beperkte tweedegraadsbevoegdheid. 3.1. Minorstage 1 - Programma: Minimaal 18 lessen in de onderbouw observeren Een dag meelopen met een onderbouwklas/docent Minimaal 20 (deel)uren lesgeven onder begeleiding coach Onderwijs voorbereiden en evalueren (samen met coach) Gezamenlijk evalueren/nakijken van leerlingwerk Interviewen van leerlingen, mentor van onderbouwklas en docenten Bijwonen van sectie/teamoverleg Intervisie in netwerkbijeenkomsten met peers (2 uur p.w.) op school onder begeleiding van een schoolopleider Bijhouden van Bekwaamheidsdossier. 3.2. Minorstage 2 - Programma: Observeren van lessen in onderbouw en zo mogelijk bovenbouw Minimaal 40 (deel)lessen in onderbouw zelfstandig verzorgen Zelfstandig ontwerpen, uitvoeren en evalueren van een lessenserie Evalueren van leerlingwerk Meedraaien in een sectie / team (Onder begeleiding) gesprekken voeren met ouders Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 5
Intervisie in netwerkbijeenkomsten met peers (2 uur p.w.) op school onder begeleiding van een schoolopleider Bijhouden van bekwaamheidsdossier. Organisatie Drie dagen stage per week, woensdag is de instituutsdag. De lesgeefactiviteiten tijdens de stage vinden plaats in onderbouw havo-vwo en in vmbo-tl. Begeleiding vanuit de Lerarenopleiding De tutor komt tijdens Minorstage 1 op bezoek, de vakdidacticus tijdens Minorstage 2. Begeleiding op de school Indicatie tijdsinvestering coach: 40 tot 60 uur Wat wordt er van de coach verwacht? Tijdens Minorstage 1: minimaal 1 keer per week les van student bijwonen en feedback geven op zijn functioneren. Tijdens Minorstage 2 dient de student langer alleen voor de klas te staan Regelmatig lesvoorbereidingen met student doornemen en lessen nabespreken Invullen van observatie- en evaluatieformulieren In afstemming met de schoolopleider de vakdidacticus informeren over de beoordeling van Minorstage 1 en 2 Eindgesprek voeren met de student, schoolopleider en vakdidacticus / instituutsopleider aan de hand van diens bekwaamheidsprofiel en portfolio (eind januari/begin februari) en het door de coach ingevulde beoordelingsinstrument In afstemming met de schoolopleider contact onderhouden met de vakdidacticus indien zich situaties voordoen die daarom vragen. Wat wordt er van de schoolopleider verwacht? Verzorgen van intervisiebijeenkomsten Minimaal één les bijwonen zowel tijdens Minorstage 1 als 2 Invullen van observatieformulieren. Wijze van beoordeling Beoordeling Minorstage 1 op basis van Bekwaamheidsdossier van student. Beoordeling heeft als doel de student een (dwingend) advies te geven om het traject al dan niet te vervolgen. Tijdstip: voor half november Betrokkenen: student, coach, schoolopleider en tutor. De tutor van de Lerarenopleiding is eindverantwoordelijke voor de beoordeling. Beoordeling Minorstage 2 op basis van Bekwaamheidsdossier van student. Beoordeling heeft als doel vast te stellen of de student zich voldoende heeft gekwalificeerd. Tijdstip: voor half februari Betrokkenen: student, coach, schoolopleider, tutor. De tutor van de Lerarenopleiding is eindverantwoordelijke voor de beoordeling. Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 6
4 STAGES van de EDUCATIEVE MASTER Er zijn twee manieren om een onderwijsbevoegdheid op eerstegraadsniveau in een schoolvak te behalen: studenten combineren hun vakmaster bij de faculteit met een Educatieve Master bij de Lerarenopleiding. Deze route duurt twee jaar. Studenten volgen een opleiding van één jaar, na het behalen van hun master of doctoraal. Dit is de Master LVHO, ook wel postmaster genoemd. 4.1. Masterstage 1 Omschrijving Studenten van de Educatieve Master beginnen met de Basiscursus (BCL) en Masterstage 1. Deze oriëntatie op beroep, leerlingen en onderwijs vormt een opmaat naar zelfstandig lesgeven tijdens het tweede jaar. Wanneer Semester 2 (feb-juli) gedurende twee dagdelen. Studenten hebben óf op dinsdagochtend óf op woensdagmiddag college BCL. Daarnaast volgen ze een aantal colleges bij de faculteit. Aantal studenten In duo / individueel. De voorkeur gaat uit naar duo s van hetzelfde vak. Doel De stage heeft een oriënterend / voorbereidend doel. De vraag die centraal staat: Ben ik iets voor het onderwijs en Is het onderwijs iets voor mij? Het gaat om: 1. Affiniteit hebben met (de leefwereld van) leerlingen tussen 12-18 2. Aanvaarden van de rol van leraar: leiding kunnen geven aan onder- en bovenbouwklassen en besef hebben van verantwoordelijkheid 3. Elementair onderwijs kunnen verzorgen in onder- en bovenbouwklassen: eenvoudige vormen van directe instructie kunnen uitvoeren en een eenvoudige lessenserie kunnen ontwikkelen en uitvoeren 4. (Samen met de coach) lessen kunnen analyseren, waarderen en daaruit lering trekken met betrekking tot eigen handelen 5. Gericht om hulp en advies kunnen vragen. Het stageprogramma Stage op vo-school Minimaal 10 uur observeren Minimaal 20 (deel)uren lesgeven, waarvan minimaal 10 in de bovenbouw en een serie van minimaal 6 aaneengesloten lessen zelfstandig in één klas Onderwijs voorbereiden en evalueren (samen met de coach) Volgen van intervisiebijeenkomsten onder leiding van de vakdidacticus tijdens colleges Basiscursus Bijhouden van bekwaamheidsdossier. De organisatie Studenten gaan individueel of (bij voorkeur) in een duo op stage De stage vindt plaats in onder- en bovenbouw Twee dagdelen per week Instituutsdag: dinsdagmorgen: talen, geschiedenis, filosofie en maatschappijleer woensdagmiddag: economie, aardrijkskunde, bètavakken Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 7
Begeleiding vanuit instituut Eén lesbezoek door de tutor Coaching op de school Indicatie tijdsinvestering coach: 25 uur (één student) 35 uur (duo) Wat wordt er van de coach verwacht? Introduceert student in school Geeft student benodigde toetsen, lesmateriaal etc. Voert werkoverleg met student ter voorbereiding op en nabespreking van lessen Geeft student regelmatig feedback op functioneren in klas en school Bezoekt minimaal 10 lessen. Vult bij minimaal 3 lesbezoeken een Lesobservatieformulier in Waakt ervoor dat student ook lessen verzorgt zonder aanwezigheid van de coach Bespreekt lesbezoeken met student na aan de hand van ingevuld Lesobservatieformulier Vult voor de eindbeoordeling een evaluatieformulier in. Informeert tutor tijdig indien negatieve beoordeling van de stage wordt verwacht Wijze van beoordeling: Beoordeling Masterstage 1 op basis van Bekwaamheidsdossier van student. Masterstage 1 dient met een voldoende afgesloten te worden wil een student doorgaan met Masterstage 2 en 3. Tijdstip: voor einde schooljaar Betrokkenen: tutor en student. De tutor van de Lerarenopleiding is eindverantwoordelijke voor de beoordeling. 4.2. Masterstage 2 + 3 Omschrijving In deze fase heeft de student de verantwoordelijkheid voor eigen klassen en krijgt de belangrijkste beginselen van het lesgeven geleidelijk in de vingers. Wanneer Semester 1 (Masterstage 2) en semester 2 (Masterstage 3) Studenten kunnen ingeroosterd worden op dinsdag, woensdag en donderdag. De maandag is instituutsdag - dan kan de school in geen geval een beroep op hun doen. De vrijdag is bestemd voor zelfstudie en het volgen van vakken aan de faculteit. Aantal studenten Individueel Doelen Masterstage 2 en 3 samen hebben een beroepskwalificerend doel: de student dient bekwaam te zijn op alle 7 de SBL-competenties. Beide stages dienen afzonderlijk met een voldoende beoordeeld te worden wil een student in aanmerking komen voor een eerstegraadsbevoegdheid. Doelen Masterstage 2 Naast de doelstellingen die bij Masterstage 1 zijn genoemd: 1. Interpersoonlijk competent: alle aspecten 2. Pedagogisch competent: alle genoemde aspecten 3. Organisatorisch competent: alle genoemde aspecten 4. Reflectief competent: alle genoemde aspecten 5. Vakdidactisch competent met de volgende aspecten: * een lesperiode kunnen overzien en verzorgen * niveau van de klas(sen) kunnen inschatten * met de methode, PTA en studiewijzers kunnen werken * variatie in lesopbouw hanteren. Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 8
Doelen Masterstage 3 Naast de doelstellingen die bij Masterstage 2 zijn genoemd: 1. Vakdidactisch competent met de volgende aspecten: * kunnen en durven experimenteren met werkvormen * los van het lesboek, studiewijzers en PTA s kunnen werken * leerstof van een jaar van eigen klas(sen) kunnen overzien en overbrengen * leerstof van een jaar van eigen klas(sen) beheersen * visie op de inhoud en didactiek van het schoolvak zichtbaar uitdragen in de les. 2. Competent in samenwerken met collega s: alle aspecten 3. Competent in samenwerken met ouders. Stageprogramma Stage op school voor voortgezet onderwijs waarbij zelfstandig wordt lesgegeven aan eigen klassen Masterstage 2 + 3 samen: zelfstandig minimaal 60 lessen in de bovenbouw, in totaal zelfstandig minimaal 120 lessen geven Richtlijn maximaal 6 uur per lesweek Minimaal 20 lessen observeren verdeeld over beide stages Volgen van intervisiebijeenkomsten onder leiding van schoolopleider of mentor op het instituut Deelnemen aan sectie- of teamvergaderingen Overleg met coach Contact met ouders Deelnemen aan rapportvergaderingen. De organisatie Betaalde stages Het minimum van het aantal door de student te verzorgen lessen (50 minuten) tijdens de beide stages samen bedraagt 120, waarvan minimaal 60 in bovenbouw havo-vwo. Richtlijn: maximaal 6 lesuren per week zelfstandig in eigen klassen. Onbetaalde stages Indien het een onbetaalde stage betreft, is de richtlijn dat een student per lesweek zelfstandig 3 à 4 lessen van 50 minuten verzorgt. Niet verwacht mag worden dat de stagiaire deelneemt aan commissies en werkgroepen, excursies, werkweken en surveillancediensten. Begeleiding vanuit het instituut De vakdidacticus komt zowel bij Masterstage 2 als Masterstage 3 op lesbezoek. De tutor voert halverwege Masterstage 2 een voortgangsgesprek met de student. Begeleiding op de school Indicatie tijdsinvestering coach: 2 à 3 uur per week (80-120 uur) Wat wordt er van de coach verwacht? Introduceert student in de school Geeft student benodigde toetsen, lesmateriaal etc. Voert werkoverleg met student ter voorbereiding op en nabespreking van lessen Geeft student regelmatig feedback op functioneren in klas en school Verricht minimaal 6 lesbezoeken: (Masterstage 2: 4 x) (Masterstage 3: 2 x) Bespreekt lesbezoeken met student na aan de hand van ingevuld observatieformulier Vult drie keer een Lesevaluatieformulier in: voor het voortgangsgesprek Masterstage 2 en de eindbeoordelingen van Masterstage 2 en 3. Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 9
Wat wordt er van de schoolopleider verwacht? Verzorgen van intervisiebijeenkomsten Invullen Lesevaluatieformulier Wijze van beoordeling Beoordeling van beide masterstages vindt plaats op basis van het Bekwaamheidsdossier van de student. Masterstage 2 en 3 samen hebben een beroepskwalificerend doel: de student dient bekwaam te zijn op alle 7 de SBL-competenties. Beide stages dienen afzonderlijk met een voldoende beoordeeld te worden wil een student in aanmerking komen voor een eerstegraadsbevoegdheid. Tijdstip: voor einde schooljaar. Betrokkenen: tutor, student, coach en schoolopleider. De tutor van de Lerarenopleiding is eindverantwoordelijke voor de beoordeling. Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 10
5 STAGES van de MASTER LVHO Omschrijving Deze stage is bestemd voor studenten die de éénjarige lerarenopleiding (Master Leraar Voorbereiding Hoger Onderwijs) doen en nog geen Basiscursus en Masterstage 1 hebben gedaan. Zij doen in één jaar dus op dezelfde school Masterstage 1, 2 en 3. Het verschil is dat LVHO-studenten aan het begin van het schooljaar nog niet zelfstandig voor de klas kunnen. Studenten doen Masterstage 1 (zie voor stage-activiteiten Masterstage 1 voor Educatieve Masterstudenten) tot aan de herfstvakantie (periode 1). Indien Masterstage 1 met een voldoende beoordeeld wordt, kan de student de verantwoordelijkheid over eigen klassen aan. Dan wordt de stage omgezet in een traject met verantwoordelijkheid over eigen klassen. De student doet dan Masterstage 2 en 3. Studenten kunnen ingeroosterd worden op dinsdag, woensdag en donderdag. De maandag is instituutsdag - dan kan de school in geen geval een beroep doen op de student. De vrijdag is bestemd voor zelfstudie en het volgen van vakken aan de faculteit. Wanneer Masterstage 1 (in periode 1 (september tot herfstvakantie) Masterstage 2 en 3 (in periode 2, 3 en 4) Aantal studenten Individueel Doelen en stageprogramma Zie paragraaf 4.2. De organisatie Tot de herfstvakantie neemt de student lessen over van de coach. Na de herfstvakantie gaat hij zelfstandig in eigen klassen lesgeven: 3-4 lesuren per week. Het minimum aantal door de student te verzorgen zelfstandige lessen (van 50 minuten) tijdens de gehele stage bedraagt 120, waarvan er minimaal 60 worden gegeven in bovenbouw havo-vwo. De lessen kunnen op dinsdag, woensdag en donderdag worden ingeroosterd. De student is op de volgende dagen vrijgeroosterd van schoolverplichtingen: * maandag de gehele dag voor institutionele activiteiten * vrijdag de gehele dag voor andere studieactiviteiten Op deze dagen kan de school geen beroep op hem doen. Niet verwacht mag worden dat de student deelneemt aan commissies en werkgroepen, excursies, werkweken en surveillancediensten. Begeleiding vanuit het instituut De tutor komt tijdens Masterstage 1 op lesbezoek. De vakdidacticus komt zowel bij Masterstage 2 als Masterstage 3 op lesbezoek. De tutor voert halverwege Masterstage 2 een voortgangsgesprek met de student. Begeleiding op de school Indicatie tijdsinvestering coach: 25 uur tot herfstvakantie (zie 4.1) daarna 2 à 3 uur per week (zie 4.2.) Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 11
Wat wordt er van de coach verwacht: Introduceert student in school Geeft student benodigde toetsen, lesmateriaal etc. Voert werkoverleg met student ter voorbereiding op de lessen en nabespreking ervan Geeft student regelmatig feedback op functioneren in klas en school Verricht minimaal 6 lesbezoeken: (Masterstage 2: 4 maal, Masterstage 3: 2 maal) Bespreekt lesbezoeken met student na aan de hand van ingevuld observatieformulier Vult viermaal een evaluatieformulier in voor eindbeoordeling Masterstage 1, 2 en 3 alsmede voor het voortgangsgesprek van Masterstage 2 Wat wordt er van de schoolopleider verwacht? Verzorgen van intervisiebijeenkomsten Invullen evaluatieformulier Wijze van beoordeling Beoordeling van alle drie de stages vindt plaats op basis van het bekwaamheidsdossier van de student. Masterstage 1 dient met een voldoende afgesloten te worden alvorens te kunnen doorgaan met Masterstage 2. Masterstage 2 en 3 samen hebben een beroepskwalificerend doel: de student dient bekwaam te zijn op alle 7 de competenties van de SBL. Alle stages dienen afzonderlijk met een voldoende beoordeeld te zijn, wil een student in aanmerking komen voor een eerstegraadsbevoegdheid. Tijdstippen Begin november: beoordelingsgesprek Masterstage 1 Begin april: beoordelingsgesprek Masterstage 2: Voor einde schooljaar: beoordelingsgesprek Masterstage 3 Betrokkenen Tutor, student, coach en schoolopleider. De tutor van de Lerarenopleiding is eindverantwoordelijke voor de beoordeling. ---------------------------------------------------- Rijksuniversiteit Groningen/GMW/Lerarenopleiding Muntinggebouw Grote Kruisstraat 2/1, 9712 TS Groningen 050-363 2000 Contact: Annemarie Arends, teamleider studentenadministratie 050-363 7966 a.m.f.a.arends@rug.nl Lerarenopleiding STAGES 2015-2016 Pagina 12