Meest gestelde vragen over CHOCOLADE

Meest gestelde vragen over CHOCOLADE Versie september 2015 1. Productie en consumptie Waar wordt cacao geteeld? Cacao is een tropisch gewas en kan enkel geteeld worden in een gordel rond de evenaar. (10 NB en 10 ZB). In onze contreien is het niet mogelijk om cacao te telen. De plant vraagt een beboste, warme en vochtige omgeving. De belangrijkste cacaoregio is West-Afrika, goed voor 70% van de wereldproductie. Ivoorkust en Ghana zijn samen goed voor 58% van de wereldproductie. De productie in Indonesië gaat erop vooruit. Cameroon 5% Ecuador 3% Brazil 5% others 11% Ivory Coast 36% Nigeria 6% Indonesia 10% Ghana 24% Bron: ICCO estimates 2012 De cacaoteelt in Ivoorkust en Ghana is een echt gemeenschapsgebeuren. In Ivoorkust beschikken boeren gemiddeld over een landoppervlakte van 1,75 tot 5 hectare. In Ghana zijn de velden nog kleiner (minder dan 1 hectare). Op deze kleinschalige velden helpen mannen en vrouwen elkaar bij de oogst en het droogproces van de cacao. In Brazilië en in de Aziatische cacaolanden, Indonesië en Maleisië, gebeurt de productie steeds vaker op grote plantages. Hoe wordt cacao gekweekt? De cacaoboom (Theobroma cacao) vraagt een heet en vochtig klimaat. Hij wordt geteeld in landen rond de evenaar en groeit het best in de schaduw van andere bomen. De cacaoboom is het hele jaar door getooid met honderden witte of roze bloemen op de stam en de takken. Twee keer per jaar ontwikkelen een deel van de bloemen zich tot grote, langwerpige vruchten: de cacaokolven. Slechts twintig tot zestig van die kolven groeien uit tot rijpe vruchten. In de witte, geleiachtige pulp van de kolf zitten 25 tot 75 zaden: de cacaobonen. 1

Hoe wordt cacao geoogst? Cacaoproducenten werken kleinschalig, op percelen variërend van 1 tot 2 ha. De cacaokolven worden handmatig met de machete van de cacaoboom afgesneden. Ze worden opengemaakt en de witte cacaopulp wordt er met de hand uitgeschraapt, op bananenbladeren in hopen gelegd en bedekt met die bananenbladeren. Na enkele dagen gisten krijgen de cacaobonen hun typisch bruine kleur en smaak. De bonen worden omgedraaid en na 6 tot 7 dagen gisten zijn ze klaar voor het droogproces. De bonen worden op bamboe droogtafels uitgespreid en in de zon gedroogd. Ook dit duurt ongeveer 6 tot 7 dagen. Voor één kilogram gedroogde bonen moet je een twintigtal kolven openen. http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/het-voedsel-van-de-goden Hoe wordt chocolade gemaakt? De cacaokolven worden handmatig met de machete van de cacaoboom afgesneden. Ze worden opengemaakt en de witte cacaopulp wordt er met de hand uitgeschraapt, op bananenbladeren in hopen gelegd en bedekt met die bananenbladeren. Na enkele dagen gisten krijgen de cacaobonen hun typisch bruine kleur en smaak. De bonen worden omgedraaid en na 6 tot 7 dagen gisten zijn ze klaar voor het droogproces. De bonen worden op bamboe droogtafels uitgespreid en in de zon gedroogd. Ook dit duurt ongeveer 6 tot 7 dagen. Na het drogen worden de bonen op kwaliteit geselecteerd en de beste bonen worden geëxporteerd. Bij industriële verwerkers gaan de bonen door een breker, die de doppen splijt zodat alleen de kern (nib) van de cacaoboon overblijft. Vervolgens worden de nibs geroosterd en fijngemalen. Het resultaat is een stroperige cacaomassa. Door deze massa te persen verkrijg je zowel de vaste cacaoperskoek (bruin) als de vloeibare cacaoboter (geelwit). De koek wordt verder vermalen tot cacaopoeder. De cacaoboter en de niet-geperste cacaomassa zijn grondstoffen voor de chocolade. Het cacaopoeder wordt vooral gebruikt voor instant producten zoals bijvoorbeeld cacaodrink. De volgende stap is het mengen van de ingrediënten. Afhankelijk van het soort chocolade, worden verschillende grondstoffen gemengd. Voor fondant chocolade wordt er geen melkpoeder gebruikt, voor witte chocolade wordt er geen cacaomassa gebruikt. Voor melkchocolade wordt er melkpoeder toegevoegd. Het is in deze stap dat ook de suiker wordt toegevoegd aan de chocolade. Chocolade bestaat namelijk voor een groot deel uit suiker. Daarna wordt de massa verfijnd door ze te walsen. Na het walsen van de deeltjes, wordt de chocolade geconcheerd (machinaal gekneed). Zo krijgt de chocolade een homogene textuur, verdampen de fermentatiezuren, en ontstaan de goede aroma s in 2

de chocolade. http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/hoe-maak-je-chocolade Wat is het verschil tussen melkchocolade, fondantchocolade en witte chocolade? Bij de verwerkers gaan de bonen door een breker, die de doppen splijt zodat alleen de kern (nib) van de cacaoboon overblijft. Vervolgens worden de nibs geroosterd en fijngemalen. Het resultaat is een stroperige cacaomassa. Door deze massa te persen verkrijg je zowel de vaste cacaoperskoek (bruin) als de vloeibare cacaoboter (geelwit). De koek wordt verder vermalen tot cacaopoeder. De cacaoboter en de nietgeperste cacaomassa zijn grondstoffen voor de chocolade. Het cacaopoeder wordt vooral gebruikt voor instant producten zoals bijvoorbeeld cacaodrink. De volgende stap is het mengen van de ingrediënten. Afhankelijk van het soort chocolade, worden verschillende grondstoffen gemengd. Voor fondantchocolade gebruiken we cacaomassa, cacaoboter en suiker. Voor melkchocolade wordt daar nog melkpoeder aan toegevoegd. Witte chocolade bestaat uit cacaoboter, melkpoeder en suiker. 3 http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/het-voedsel-van-de-goden Wat is Belgische chocolade? In 2000 was er een Europese richtlijn (2000/36) die toestond dat in plaats van cacaoboter andere plantaardige vetten gebruikt mochten worden in chocolade. In België werd die richtlijn als kwaliteitsverlies gezien. De meeste Belgische bedrijven communiceren expliciet dat hun chocoladeproducten uit 100% cacaoboter vervaardigd zijn. De term Belgische chocolade is bijzonder gevoelig in deze context. De Belgische Vereniging van de Biscuit-, Chocolade-, Praline- en Suikergoedindustrie (Choprabisco) staat onder meer in voor de promotie van Belgische chocolade in het buitenland. Eén van de zaken daarbij is het bewaken van de term Belgische chocolade. Dit is vervat in de Belgische Chocolade Code en stelt dat «Belgische chocolade een chocolade is waarvan het volledige proces van vermengen, verfijnen en conchage in België uitgevoerd werd». Die Code refereert enkel aan geografische eigenschappen, niet aan kwaliteit. Is de Oxfam-chocolade Belgische chocolade? Vermits de chocolademassa, -boter en rietsuiker bij Belcolade in België vermengd, verfijnd en geconcheerd worden, kunnen we voor de Oxfam-chocolade spreken van Belgische chocolade. Waarom gebeurt de cacaoverwerking niet in het Zuiden? De geringe verwerking in de productielanden heeft twee soorten oorzaken: Ten eerste zijn er technische redenen. De verwerkingsinstallatie voor cacaobonen tot halffabricaten is duur en is vermoedelijk pas concurrentieel als er op grote schaal verwerkt kan worden. Voor coöperaties is de schaal vooralsnog veel te klein om zelf de verwerking in handen te nemen. Ten tweede is er amper een markt voor de half afgewerkte of afgewerkte cacaoproducten in het Zuiden. Chocolade wordt er amper geconsumeerd. De verwerking wordt verplaatst naar waar bonen van verschillende origine uit de hele wereld samenkomen, en waar ook de andere ingrediënten (zoals suiker) op een goedkope manier kunnen aankomen. Bijgevolg staat de verwerking heel vaak in het Noorden, bv in de EU of de VS. En er zijn dus ook politieke redenen. De chocoladeverwerkende landen in het Noorden beschermen hun markten tegen de invoer van verwerkte producten. Ze heffen een hoger invoertarief op producten die meer bewerkingen hebben ondergaan

of concurrenten voor de eigen industrie zijn. Dat betekent dat ruwe cacao of ruwe suiker uit bepaalde landen erg goedkoop kan worden ingevoerd in de EU. Verwerkte grondstof moet een extra bedrag betalen om op de EU-markt te geraken. Bijgevolg is het interessanter voor een bedrijf om met de goedkope grondstof aan de slag te gaan, vlakbij de afzetmarkt. Hoe zit het met de consumptie van chocolade? Miljoenen cacaoboeren in het Zuiden verbouwen hun hele leven cacao, maar hebben nooit één stukje chocolade geproefd. De consumptie in Ghana en Ivoorkust bedraagt amper 0,6% van de wereldwijde vraag. Een Belg eet gemiddeld 8,7 kg chocolade per jaar. Alleen de Zwitsers en de Engelsen hebben een nog grotere chocoladehonger. Opmerkelijk is ook dat de vraag naar chocolade stijgt in de groeilanden zoals China, India of Brazilië. Daar ontstaat een nieuwe middenklasse die de middelen krijgt om ook luxegoederen te consumeren en dus chocolade te kopen. De vraag naar chocolade is wereldwijd gigantisch aan het toenemen, terwijl de productie stagneert of zelfs daalt door een jarenlang gebrek aan investeringen. Bronvermelding cacaobarometer 2. Naar een transparante cacaoketen Waarom heeft OWWFT gekozen voor veranderingen in de chocoladeketen? Door enkele wijzigingen bij de internationale certificeringsorganisatie Fairtrade International, werd in 2010 de verwerking volgens het mass balance systeem toegelaten. Bij dit systeem worden fairtradegecertificeerde en andere cacaobonen samen verwerkt tot chocolade. De boer die de cacaobonen levert krijgt zijn fairtradepremie betaald, maar de consument weet niet meer welke bonen er in zijn reep die hij in de wereldwinkel kocht, verwerkt zijn. Ook niet-fairtradecacao komt zo in deze reep terecht. Dit systeem van mass balance maakt het moeilijker om de herkomst van de chocolade te traceren. Als het mogelijk is dat niet alle cacao in de reep gecertificeerd 4

5 is, dan betekent het ook dat op die cacao geen audit of controle is gebeurd op criteria, zoals kinderarbeid. Kinderarbeid is vandaag nog steeds een pijnlijke realiteit in West-Afrika. Dit toont ook de recentste studie aan van de Tulane-universiteit (juli 2015). Het blijft een pijnlijk gevolg van een geconcentreerde cacaomarkt die geen correcte waarde geeft voor de geproduceerde cacao. Oxfam-Wereldwinkels, die over dit probleem campagne voerde, wil chocolade kunnen aanbieden waarbij onder andere een strenge controle is tegen die ergste vormen van kinderarbeid. We willen tonen dat we zo maximaal mogelijk alle vormen van kinderarbeid uit onze producten weren, terwijl we verder lobbyen voor structurele oplossingen. We willen dus ook niet meegaan in het mass balance principe om zo zeker mogelijk te kunnen zijn dat onze chocolade streng gecontroleerd werd op de ergste vormen kinderarbeid. De vraag naar traceerbare chocolade drong zich op, niet in het minst vanuit onze kritische beweging. Waaraan moet de keten voor Oxfam Fair Trade-chocolade voldoen? Bij de zoektocht naar een nieuwe en betere chocoladeketen, stelden we een aantal criteria voorop: we willen een traceerbare keten voor de grondstoffen cacao en suiker, waar mogelijk met een lijn naar onze ondersteunde partners. Verder moet de chocolade uiteraard lekker zijn; willen we geen machtsconcentratie in de keten, maar wel nog steeds Belgische chocolade. Dit zijn de prioriteiten voor Oxfam-chocolade: - Traceerbare cacaomassa én boter én poeder - Traceerbare suiker - Grondstoffen van producenten die we ondersteunen - Weg van machtsconcentratie - Controle op ergste vormen van kinderarbeid - Lekker en kwaliteitsvol - Belgisch - Betaalbaar Een lange lijst en na een half jaar intensieve gesprekken met heel wat spelers in de keten, werd duidelijk dat een volledige verandering niet in één keer mogelijk zou zijn. Een keten met al die kenmerken is vandaag immers niet haalbaar voor onze volumes. Het toont meteen ook de moeilijke en geconcentreerde keten van chocolade aan. We faseerden onze zoektocht dus in twee stappen: eerst maken we werk van de traceerbaarheid van de keten, met aandacht voor de Belgische chocolade. Waar mogelijk zorgen we bovendien dat we onze ontwikkelingspartners kunnen toeleiden tot deze keten. Coopasa, een cacaoproducent in Ivoorkust die door Oxfam-Wereldwinkels ondersteunt wordt, is bijvoorbeeld nog niet gecertificeerd, maar daar maken ze werk van. Dat wil zeggen dat er nog geen formele controle is op kinderarbeid. Daarom wachten we nog met het verwerken van hun bonen in onze chocolade en kiezen we voorlopig voor volledig gecertificeerde partners die cacao en suiker leveren voor onze chocolade. Vandaag is het weggaan van een cacaogigant nog niet haalbaar. Maar op middellange termijn willen we deze wel uit de keten kunnen weren. Wat weten we vandaag over de Oxfam-chocolade? In oktober 2015 stelt Oxfam-Wereldwinkels met trots haar nieuwe lijn biochocolade voor. Van alle ingrediënten in deze tabletten kunnen we precies zeggen van waar ze komen. We kunnen garanderen dat voor elk cacaoboontje dat de boer voor deze chocolade heeft geleverd, er aan een prijs is voldaan volgens de fairtrade-afspraken en er door een externe organisatie controle is geweest op kinderarbeid, bijvoorbeeld via certificering. De cacao voor de biochocoladetabletten komt uit Latijns-Amerika: van Conacado (Dominicaanse Republiek), Naranjillo, CAC Divisoria Ltda.en Acopagro (allen uit Peru). De suiker komt uit India. Ook van de toegevoegde

ingrediënten kunnen we zeggen waar ze vandaan komen (Sri Lanka, Madagascar, Tanzania, Oeganda, Bolivië, Ecuador en Honduras). Voor deze lijn werken we niet meer samen met Barry Callebaut, de grootste verwerker en couverturemaker ter wereld, maar wel met Dutch Cocoa, Tradin en met Belcolade. We blijven zoeken naar alternatieven voor de verwerking van de cacaobonen. Dat wordt nu opgenomen door Dutch Cocoa, een dochterbedrijf van ECOM, ook één van de grote jongens in de cacaoketen. Veel opties zijn er vandaag niet om weg te gaan van grote spelers. We zullen creatief moeten zijn in de zoektocht naar een alternatief en daarvoor is tijd nodig. De chocolade is Belgisch. Dat wil zeggen dat de couverture op Belgische bodem is gemaakt, namelijk door Belcolade. Voordat we deze chocolade tot tabletten lieten verwerken, zijn er uitgebreid smaaktests gebeurd. We wilden er absoluut zeker van zijn dat we minstens even lekkere, en zelfs betere tabletten, op de markt konden brengen. Begin 2016 komt een vernieuwde lijn van niet-biochocolade. De cacaobonen komen dan niet uit Latijns-Amerika, maar uit West-Afrika. Voor deze chocolade verwerken we bonen van de Ivoriaanse coöperatie Ecookim. We houden reeds contact met hen en hebben een goede indruk van hoe de coöperatie georganiseerd is. Het cacaopoeder in onze chocopasta komt trouwens al enkel jaren van deze coöperatie. In de toekomst willen we ook met een andere Ivoriaanse partner samenwerken, Coopasa. Zij werken momenteel aan hun certificering, gesteund door het partnerfonds van Oxfam-Wereldwinkels. Betekent een traceerbare keten dat we de oorsprong van elk ingrediënt kennen? Ja, voor de bio-gecertificeerde chocoladetabletten van 100 g weten we perfect waar de ingrediënten vandaan komen. De cacaobonen van deze producentencoöperaties worden gebruikt in onze biotabletten 100g. Ze zijn allen fairtrade- en bio-gecertificeerd: Conacado, Dominicaanse Republiek Cooperativa Agraria Industrial Naranjillo Ltda, Peru Acopagro, Peru CAC Divisoria Ltda, Peru De rietsuiker is eveneens fairtrade- en bio-gecertificeerd en wordt geleverd door deze producentencoöperaties. Op termijn proberen we de rietsuiker van onze Paraguyaanse partners in onze biochocolade te laten verwerken. Primary Agriculture Credit Co-operative Sangha Niyamit, Chikkamunavalli Devarshigihalli Primary Agriculture Credit Cooperative Sangha Niyamit Aravatagi Primary Agriculture Credit Cooperative Sangha Niyamit, Doori Kadrolli Primary Agriculture, Credit Cooperative Bank Ltd Primary Agriculture Credit, Co-operative Sangha, Niyamit, Neginahal Primary Agriculture Credit, Co-operative Sangha, Niyamit, New Kadrolli Primary Agriculture Credit Co-operative Sangha, Niyamit, Itagi De resterende ingrediënten die voor de verschillende smaakjes zorgen, komen van 6

producenten uit Sri Lanka (kokos), Madagascar, Tanzania (koffie), Oeganda (koffie), Bolivië (koffie), Ecuador (koffie) en Honduras (koffie) http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/nieuwe-chocolade Hoe koopt Oxfam haar cacaobonen? De aankoop en vermaling van bio- & fairtradegecertificeerde cacaobonen voor de Oxfam-chocolade gebeurt door de Nederlandse bedrijven Tradin en Dutch Cocoa. Zij staan in voor de aankoop van de bonen ter plaatse, het transport en de vermaling. De vermaling van de bonen resulteert in halffabricaten: cacaoboter, -massa en poeder. De vermalers verkopen de halffabricaten voor de Oxfam-biochocolades aan Belcolade voor verdere verwerking tot chocoladecouverture. De vermalers beschikken over alle noodzakelijke voorwaarden om bio- & fairtradecacaobonen traceerbaar te vermalen. Waarom koopt Oxfam de cacao niet rechtstreeks van de producent? We streven ernaar dat in onze ketens elke speler een eerlijke kans krijgt op de markt. Zodat hij of zij op basis van de juiste informatie kan onderhandelen met voldoende opkopers over een billijke prijs. Dat wil zeggen: de boer krijgt voor zijn goed wat hij denkt dat het waard is, de opkoper betaalt ervoor wat hij denkt dat het waard is. Oxfam-Wereldwinkels doet, waar mogelijk, de onderhandelingen rechtstreeks met coöperaties en informeert hen over de geldende marktsituatie. In het geval van chocolade, is dit niet mogelijk. Wij kunnen niet investeren in capaciteit (middelen en mensen) ter plaatse en we achten de risico s op verschillende vlakken te groot (o.m.kwaliteit, kapitaal, risico op te late levering bonen door gebrekkige infrastructuur) en onze volumes te klein. Wie is Belcolade? Belcolade is een Belgisch chocoladebedrijf, dat deel uitmaakt van de groep Puratos. In 1988 besloot Belcolade om te investeren in de productie van echte Belgische chocolade. In hun fabriek in Erembodegem vindt de industriële verwerking plaats van halffabricaten tot Belgische chocolade. Belcolade beschikt over alle noodzakelijke certificeringen om bio- & fairtradeproducten traceerbaar te produceren. Wie maakt de Oxfam-biochocoladetabletten? De bio- & fairtrade melk- en fondantchocolade wordt door Belcolade voor verwerking tot tabletten aangeleverd bij Klingele, een chocoladebedrijf in Evergem. Hoe worden de Oxfam-biochocoladetabletten gemaakt? De chocolade komt in blokken toe bij Klingele. Zij smelten deze chocolade en gieten ze in tabletvormen. Daarna stolt de chocolade terug en bekomt hij zijn vaste en definitieve vorm. De juiste temperatuur om in vorm te gieten en af te koelen (=tempereren) is hierbij zeer belangrijk en als dusdanig vakwerk. Deze chocolatier vormt de blokken chocolade meesterlijk om tot tabletten, en mengt er de andere ingrediënten bij (cacaonibs, koffie, karamel, amandelen ). Klingele beschikt over alle noodzakelijke certificeringen om bio- & fairtradeproducten traceerbaar te produceren. http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/hoe-maak-je-chocolade 7

Werkt Oxfam voor de biochocolade nu met een volledig traceerbare keten? Ja, want in elke stap van de keten koos OWWFT voor segregatie en dus een volledig aparte verwerking van de bio- & fairtradegecertificeerde grondstoffen voor de Oxfamchocolade. In de keten van de biochocolade is er dus een integrale traceerbaarheid. De gesegregeerde verwerking wordt in elke fase van verwerking gecontroleerd via de interne controlesystemen van de diverse verwerkers. Is een traceerbare cacaoketen het ideaalbeeld voor Oxfam-Wereldwinkels? De keten traceerbaar maken, helpt Oxfam om enkele structurele problemen in de keten onder controle te krijgen. Door te weten waar de ingrediënten precies vandaan komen, kunnen we de controles van certificeerders bij die boerengroepen opvragen en kijken hoe alles er verloopt; of er een controle gebeurt op de ergste vormen van kinderarbeid, of er minstens een minimumprijs is betaald, of de arbeidsomstandigheden goed zijn, of er respect is voor de omgeving etc. Traceerbaarheid is een vereiste voor een goed beheer van een eerlijke keten. ECOM speelt een rol in de chocoladeketen van Oxfam-Wereldwinkels. Tegelijk voert Oxfam-Wereldwinkels campagne over de negatieve effecten van machtsconcentratie van bedrijven in de wereldhandel. Is dat niet tegenstrijdig? Oxfam-Wereldwinkels voert strijd voor een eerlijke wereldhandel. Een markt die niet gereguleerd wordt in functie van het algemeen belang, geeft aanleiding tot misbruiken, zoals machtsconcentratie van enkelen. Daarbij kunnen bepaalde spelers het laken naar zich toe trekken en hun macht aanwenden om de prijs of voorwaarden in hun voordeel te draaien. Voor de Oxfam-chocolade werden tot dit jaar cacaobonen aangekocht door Barry Callebaut. Deze speler maakte er ook halffabricaten, zoals cacaomassa, -boter en poeder van en verwerkte alles tot chocolade. Handig? Niet als je daardoor geen transparantie meer krijgt in de kosten onderweg en je bovendien niet langer kunt aandringen om je keten traceerbaar te houden. Daarom zocht Oxfam-Wereldwinkels een alternatieve piste. In 2014 en 2015 zocht Oxfam een zo goed mogelijk opgebouwde keten voor haar chocolade. Daarbij was het erg belangrijk dat de ingrediënten traceerbaar waren, dat we op termijn de cacao van onze ontwikkelingspartner in de keten kunnen brengen en dat we weg kunnen van machtige spelers in de keten die de prijs naar hun hand zetten. Dit alles zonder in te boeten op smaak en kwaliteit en Belgische chocolade. Vanaf juni 2015 worden in de Oxfam-bioketen de bonen aangekocht door Dutch Cocoa, een afdeling van ECOM, of door Tradin. Deze maken ook de cacaomassa, - poeder en boter. De chocolade zelf (couverture) wordt dan verder gemaakt door Belcolade. Het moederbedrijf van Dutch Cocoa, ECOM, verhandelt ook andere grondstoffen en is wereldwijd een speler met een belangrijke positie over verschillende ketens. Een lange zoektocht en vele gesprekken met verwerkers maakten duidelijk dat we niet al onze wensen in één keer konden vervullen. Daarom hebben we gekozen om eerst te werken aan traceerbaarheid, de mogelijkheden voor de partner in het Zuiden en de Belgische chocolade. Weggaan van een machtige speler bleek zo goed als onmogelijk, als we niet zelf zwaar zouden investeren in verwerkingsinstallaties. Een investering die vandaag voor onze organisatie niet mogelijk is. 8

Dat het zo moeilijk is om een chocoladeketen op te zetten zonder een speler die mee de markt domineert, is tekenend voor de dichtgeslibde cacaoketen. Op de verschillende tussenstops kom je telkens weer dezelfde spelers tegen, die wij liever vermijden. Daarom wil Oxfam-Wereldwinkels nu verder onderzoeken hoe we toch met kleine bedrijven in zee kunnen gaan die de traceerbaarheid en transparantie in de keten garanderen. Dat zal tijd en creativiteit vergen. Dat het in de praktijk vaak zoeken is om een alternatief te vinden, betekent niet dat we onze boodschap verzwijgen. We blijven campagne voeren tegen vormen van marktfalen, zoals machtsconcentratie waar een overheid niet op ingrijpt. Dat die spelers vooralsnog, na lang zoeken naar alternatieven, in onze keten zitten, is een sterk bewijs van het probleem. http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/analyse Wat is machtsconcentratie? Een markt vervult haar rol als mechanisme om handel te organiseren niet onder alle omstandigheden optimaal. Regulering kan zorgen voor een gezonder marktwerking door te vermijden dat bedrijven uitgroeien tot giganten, omdat ze anders zo machtig worden dat zij de marktprijs bepalen en de politiek en de wetgeving naar hun hand zetten. Andere vormen van marktfalen zijn het niet verrekenen van externe kosten of het gebrek aan ruimte voor overheden om publieke voorzieningen uit te bouwen. De internationale politieke gemeenschap weet waar de markt faalt, maar grijpt niet in. Meer weten? Handel, maar dan eerlijk, p10-11 http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/machtsconcentratie Een traceerbare keten, heeft dat geen negatieve impact op de smaak en kwaliteit van de chocolade? Bij onze zoektocht naar een traceerbare keten, komen uiteraard steeds smaaktesten kijken. We willen een eerlijk, maar tegelijk een steengoed product op de markt brengen, om aan te tonen dat het wel degelijk anders kàn. 3. Meer dan chocolade verkopen Doet Oxfam-Wereldwinkels meer dan chocolade op een zo eerlijk mogelijke manier naar de consument brengen? Oxfam-Wereldwinkels doet in de cacaosector veel meer dan chocolade verkopen. Ze probeert door haar strijd voor een rechtvaardige wereldhandel de situatie van alle cacaoboeren te verbeteren. Met een mooi educatief aanbod en publiekscampagnes mobiliseert ze het publiek voor eerlijke handel. Via lobbywerk en politieke acties ijvert ze bij politici en bedrijven om cacaoproducenten een stoel én een stem te geven aan de onderhandelingstafel. Oxfam-Wereldwinkels ijvert ervoor dat cacaoproducenten het woord krijgen en gehoord worden op het internationale forum. Tegelijk zit Oxfam mee aan die tafel en vraagt ze beleidsmakers om de spelregels in de cacaoketen eerlijk te maken. We ondersteunen ook producentenorganisaties begeleiden hen naar de markt, geven hen markttoegang. http://www.oxfamwereldwinkels.be/aanpak 9

Van oktober tot december staat de Ivoriaanse cacaoproducent Coopasa in de kijker. Waarom? De cacaoboer heeft op zich een mooie uitgangspositie: cacao kan enkel geteeld worden in de zones rond de evenaar. Tegelijk swingt de internationale vraag naar chocolade de pan uit, mee gestimuleerd door de vraag in nieuwe markten zoals China, India of Brazilië. Je zou verwachten dat een cacaoboer in een sterke onderhandelingspositie zit: hij teelt een schaars goed waar in het rijkere Noorden een overweldigende vraag naar is. Toch komt een Ivoriaanse cacaoboer niet rond van de cacaoteelt. Hoe kan dat toch? De internationale markt is verziekt. Slechts enkele bedrijven in de keten hebben een groot stuk van de markt in handen. Barry Callebaut, Cargill en Olam zijn drie verwerkers die meer dan 70% van de keten in handen hebben. Een stapje verder zijn het Mars, Nestlé, Mondelez en Hershey s die meer dan de helft van de markt domineren. Door zo n machtsonevenwicht kunnen zij de markt verdelen en aankopen onder hun voorwaarden; een boer verliest snel zijn onderhandelingsmacht. Tot op vandaag grijpt de overheid niet in om de machtsconcentratie in de cacaomarkt aan banden te leggen. Om te overleven, kunnen boeren maar beter de krachten bundelen. Op die manier kunnen ze risico s spreiden en met verzamelde volumes iets beter onderhandelen. Coopasa is een Ivoriaanse cacaocoöperatie in Ivoorkust, het belangrijkste cacao producerende land ter wereld. Net als vele andere cacaocoöperaties in West-Afrika, wil ze de cacao van haar leden verkopen aan een prijs waar ze volgens de huidige marktsituatie recht op heeft. Maar dat er overlevingsstrategieën nodig zijn om op een cacaomarkt te overleven, klopt niet. Daarom wil Oxfam-Wereldwinkels er alles aan doen om Coopasa een luide stem te geven. We informeren hen uitgebreid over de huidige cacaomarkt. Als Coopasa klaar en duidelijk kan zijn over de problemen die cacaoboer(inn)en vandaag hebben, als ze gehoord worden door andere spelers, zijn we al een stap dichter bij de oplossing. Vandaag luidt de alarmbel in de cacaosector en daagt het bij meerdere spelers dat er jarenlang te weinig geïnvesteerd is in de cacaoteelt. Daarom faciliteert Oxfam- Wereldwinkels dat Coopasa kan deelnemen aan internationale fora over de toekomst van de cacaosector. We hebben een conferentie georganiseerd voor boerenorganisaties in het Zuiden met boeren van over de hele wereld (Latijns- Amerika, Azië, Afrika) zodat ze samen hun prioriteiten kunnen bepalen. Ook Coopasa nam daaraan deel. Zo kunnen ze versterkt en met vertrouwen de dialoog aangaan met andere spelers in de keten. Ze kunnen problemen duiden en ze bij alle actoren bekend te maken. Wanneer hun noden meegenomen worden in de analyse kan er een juiste diagnose gesteld worden en kan er gezocht worden naar structurele oplossingen om de keten opnieuw gezond te maken. http://www.oxfamwereldwinkels.be/allesoverchocolade Hoe kan ik meer te weten komen over het beleidswerk van Oxfam-Wereldwinkels? www.oxfamwereldwinkels.be/politiek 10

Ondersteunt Oxfam-Wereldwinkels cacao-organisaties in het Zuiden? Ja, Oxfam-Wereldwinkels heeft ontwikkelingspartners en handelspartners. http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/partners 4. Problemen in de cacaosector Waar liggen volgens Oxfam-Wereldwinkels de grootste pijnpunten in de cacaoketen? Oxfam-Wereldwinkels maakt een analyse van de huidige cacaosector. Uit die analyse leren we dat de markt voor cacao vandaag erg geconcentreerd is; drie grote verwerkers hebben tot 70% van de markt in handen. Tegelijk wordt de verwerking in de EU beschermd, zodat de meerwaarde hier blijft hangen. De externe kosten voor de cacaoteelt, zoals de milieuschade die de chemicaliën veroorzaken, worden niet in de kostprijs verrekend. Het is de volgende generatie cacaoboeren die hiervan de rekening betaalt. Wat zich vandaag in de sterk geconcentreerde cacaoketen voordoet, is een pijnlijke illustratie van een markt waarbij slechts enkele spelers de prijs en de regels van hún spel dicteren. Wat broodnodig is, zijn moedige mededingingswetten die voldoende competitie garanderen. Met een eerlijk handelsbeleid dat -met de juiste regulering- zorgt voor meer concurrentie, worden afspraken tussen de grote kopstukken onhoudbaar. En dan hebben we er alle vertrouwen in dat, eens die Ivoriaanse cacaoboer opnieuw over zijn cacao en de prijs kan onderhandelen, de cacaostiel opnieuw aantrekkelijk wordt. En als meer jongeren brood zien in de teelt, zullen die zelf wel investeren, en zou het aanbod wel eens sneller en duurzamer kunnen stijgen dan de sector zich kan inbeelden. http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/misplaatste-aandachtskreet-voor-cacaotekort Wat doet Oxfam-Wereldwinkels om de situatie van de cacaoboeren op de wereldmarkt te versterken? Oxfam-Wereldwinkels ijvert voor een eerlijke cacaoketen. Er is een goede uitgangspositie voor cacaoboeren op de wereldmarkt: ze telen een schaars product en de vraag ernaar in het rijkere Noorden blijft stijgen. Toch kunnen cacaoboeren amper rondkomen. Om die situatie te verbeteren, verricht Oxfam-Wereldwinkels studiewerk naar de oorzaken hiervan en gaan we pleiten bij beleidsmakers om de huidige spelregels aan te passen. Alleen zo kunnen boeren een eerlijke kans krijgen op de markt en hun ze in hun levenskwaliteit voorzien. Samen met Oxfam vochten de boeren de voorbije jaren voor een stoel aan de onderhandelingstafel. En dat lukte. Mee aan tafel zitten is één ding. Daar ook gehoord worden een ander. Boeren moeten kunnen mee bepalen wat er écht aan bod komt op internationale cacaoconferenties. Oxfam-Wereldwinkels maakt de cacaoboeren mondiger. Oxfam brengt kleine producenten samen en zorgt ervoor dat ze aan de onderhandelingstafels komen met kennis van zaken over de volledige cacaosector. Zo krijgen alle spelers in de chocoladeketen voeling met wat er leeft bij de boeren. En wordt er rekening gehouden met hun noden. 11

Wat is de ICCO? De ICCO, of de Internationale CaCao Organisatie, is samengesteld uit de cacaoproducerende en consumerende landen. De internationale organisatie werd in 1973 in de schoot van de VN opgericht om in een Internationaal Cacao-Akkoord vast te leggen hoe vraag en aanbod in de cacaoketen op elkaar kunnen worden afgestemd. Het laatste cacao-akkoord dateert van 2012 en zal de volgende tien jaar van kracht zijn. De Raad van de ICCO bestaat uit de lidorganisaties (landenvertegenwoordiging). Andere spelers uit de cacaoketen worden als adviseurs betrokken bij de discussies. Waar de ICCO vroeger de regulering van vraag een aanbod besprak, buigt de organisatie zich vandaag over informatieverzameling binnen de cacaoketen. Wie produceert, verwerkt en consumeert hoeveel cacao? Daarnaast detecteert ze waar de grootste knelpunten zitten om de sector opnieuw houdbaar en duurzaam te maken. Tenslotte zet ze ook in op verschillende projecten om de productie en consumptie van cacao te verbeteren. Sinds enkele jaren neemt de ICCO ook een rol op in de organisatie van een wereldwijde cacaoconferentie, waar alle spelers een gelijke stem hebben. Op die bijeenkomst, de World Cocoa Conference of WCC, zijn dus ook bedrijven, ngo s, vakbonden, consumenten en boerenorganisaties uitgenodigd. Welke problemen kent de reguliere cacaoteelt in Ivoorkust? Cacaoboeren hebben vandaag goud in handen: hun teelt kan slechts gekweekt worden op een kleine gordel rond de evenaar. Tegelijk groeit de vraag naar chocolade wereldwijd. Je zou denken dat de cacaoboer -met zo n bevoorrechte geografische ligging, in een uitstekende onderhandelingspositie zit om goed te boeren. Handel drijven met het rijkere Noorden zou voor hen winstgevend moeten zijn. Maar niets is minder waar. http://www.oxfamwereldwinkels.be/nl/misplaatste-aandachtskreet-voor-cacaotekort Wat is de rol van certificering in de cacaosector? Fairtrade International is de wereldwijde koepel van 20 keurmerkorganisaties. Fairtrade International werd opgericht in 1997. De eerste Fairtradekeurmerkorganisatie was Max Havelaar Nederland, opgericht in 1988. Het initiatief kreeg al snel navolging. Max Havelaar België ontstond in 1991. Nu is dit Fairtrade Belgium. Ook IMO Fair for Life en ECOCERT kunnen cacaocoöperaties certificeren volgens criteria van eerlijke handel. Deze initiatieven waren aanvankelijk biocertificeerders, maar hebben intussen ook een stevige standaard met fairtradecriteria. 12 Deze keurmerkorganisaties stellen fairtradecriteria op, certificeren en monitoren producentengroepen, controleren de import- en verwerkingsbedrijven en sluiten licentiecontracten af met handelsorganisaties (zowel traders als Oxfam- Wereldwinkels als supermarktketens). De controle en certificering gebeurt door een onafhankelijk orgaan. De certificeerders houden rekening met de ISO normen voor de certificeringsbedrijven (ISO 65). Voor Oxfam-Wereldwinkels is zo n controle belangrijk, omdat het een aantal risico s in de keten afdekt. Zo gebeurt er een controle op het uitbannen van de ergste vormen

van kinderarbeid of op het garanderen van een minimumprijs. Oxfam-Wereldwinkels heeft zelf de capaciteit niet om zo n controle bij al haar handelspartners te doen en doet daarom een beroep op certificeerders. Waarom houdt Oxfam-Wereldwinkels vast aan certificering voor haar chocolade? Oxfam-Wereldwinkels heeft een uitgebreid aanbod aan producten. Om alle omstandigheden over alle ketens te controleren, hebben we niet voldoende capaciteit. Daarom doen we een beroep op certificeerders. We betalen hen om een aantal criteria te controleren, zoals het recht op verenigen, geen gebruik van pesticides (bio) of geen ergste vormen van kinderarbeid. Bij Coopasa, een cacaoproducent in Ivoorkust, wil Oxfam-Wereldwinkels bekijken hoe we de groep kunnen ondersteunen in het bekomen van een certificering. Dat kan ook handig zijn voor andere klanten en dus voor hun toegang tot de markt. Tegelijk wil Oxfam-Wereldwinkels met deze groep verder gaan en kijken hoe zij zelf een structuur kunnen uitbouwen om kinderen naar school te laten gaan en te laten klussen onder goede gecontroleerde en aanvaardbare omstandigheden. Hoe komt de cacaoprijs in Ghana en Ivoorkust tot stand? In Ghana wordt de cacaomarkt door de overheid gecontroleerd. Een overheidsdienst Cocobod bepaalt de cacaoprijs die aan de boer moet betaald worden. Cocobod garandeert een minimum van 70% van de wereldmarktprijs tot op het niveau van de individuele boer. In juni 2012, met het aantreden van het nieuwe regime, werd in Ivoorkust besloten om het voorbeeld van Ghana te volgen. Sinds oktober 2013 bepaalt de Ivoriaanse overheid jaarlijks een minimumprijs voor cacao aan de boer. Tijdens het oogstseizoen 2014-2015 bedroeg de Ivoriaanse cacaoprijs aan de boer 850 fcfa/kg. (1,3 /kg), of 938 fcfa/kg ( 1,43/kg) in de haven. De gemiddelde opbrengst van cacao is 600 à 1000 kg per ha. Maar producenten met oude of zieke cacaobomen zitten vaak onder dit gemiddelde. Hoe veel bedraagt de fairtradeprijs voor cacao? Voor biologische fairtradecacaobonen betaald de fairtrademarkt 2300 $/ton. Daar bovenop komt een fairtradepremia van 200 $ /ton. Dit geldt voornamelijk voor Latijns- Amerikaanse coöperaties. Biogecertificeerde cacao is moeilijk te telen in West-Afrika. Maar de internationale marktprijs zit al jaren boven dit niveau, dus betalen de fairtradekopers de internationale marktprijs + fairtradepremie van 200$ per ton cacaobonen. 13

Bron ICCO. Prijsschommeling op de internationale cacaomarkt periode juni 2013 juni 2015 5. Biologische én conventionele cacao Waarom werkt Oxfam-Wereldwinkels met cacao uit Latijns-Amerika voor biochocolade en niet uit West-Afrika? In West-Afrika wordt amper biologische cacao geteeld. Dat komt omdat er vanuit de overheid (Ivoorkust, Ghana) ondersteuning wordt gegeven, onder andere in de vorm van chemicaliën om ziektes op de planten te bestrijden (Ghana besproeit de velden via de lucht; Ivoorkust geeft een eerste portie pesticide gratis aan de boeren). Om biologisch te telen mag de grond minstens drie jaar lang niet behandeld zijn met chemicaliën. Bovendien, als een boer de inspanning doet om biologisch cacao te telen, maar zijn buur niet, dan kunnen de chemicaliën snel overwaaien. De investering in biologisch gecertificeerde cacao uit West-Afrika is dus uiterst moeilijk. Cacao telen zonder chemicaliën is op zich zeker mogelijk. In Latijns-Amerika geven overheden een andere vorm van ondersteuning, waardoor er vlotter biologisch geteeld kan worden. De meeste biologisch gecertificeerde cacaobonen komen dan ook uit Latijns-Amerika. Voornaamste landen daar zijn Peru, Ecuador en de Dominicaanse Republiek. Waarom komt de biochocolade van Oxfam niet uit West-Afrika? Biologisch geteelde cacaobonen komen doorgaans uit Latijns-Amerika. In West- Afrika wordt de teelt van biologische cacao bemoeilijkt omdat de overheid er de boeren ondersteunt, onder andere door de bomen te behandelen met chemicaliën. 14

Waarom kiest Oxfam-Wereldwinkels ervoor om niet-bio chocolade aan te bieden in het assortiment? Oxfam-Wereldwinkels kiest ervoor om niet-bio cacao te blijven halen in West-Afrika om specifieke partners te kunnen ondersteunen. West-Afrika is de belangrijkste regio ter wereld voor de cacaoteelt (Ivoorkust alleen al is goed voor 35% van de wereldwijde productie) die met veel moeilijkheden kampt. Tot op vandaag is het probleem van verhandelde kinderen of kinderarbeid bijvoorbeeld nog steeds actueel in de regio. Ook de positie van de vrouw in de teelt is er niet benijdenswaardig. Wil Oxfam-Wereldwinkels echt wegen op de chocoladeketen en willen we de problemen ten gronde begrijpen en aanpakken, dan willen we dat doen op basis van gedegen terreinkennis van de moeilijkste cacaoregio. De cacaogroep die we in Ivoorkust ondersteunen is een kleine coöperatie, geleid door twee vrouwen. Zij proberen, met de middelen die ze hebben, zo goed mogelijk de levenskwaliteit van hun leden te verbeteren door zich te organiseren en de cacao met een goede kwaliteit op de markt te verkopen. Oxfam-Wereldwinkels ondersteunt hen hierin, wil hen sterker maken en, wie weet, zelfs ooit tot een biologisch gecertificeerde coöperatie laten evolueren. Waarom kiest Oxfam voor bio én niet-biochocolade? Oxfam kiest voor bio en niet bio chocolade omdat we voor beiden een markt zien. De smaak van chocolade uit West-Afrika (niet bio) is heel typisch en is een smaak die heel marktconform is voor Belgische chocolade. Bovendien kiezen we ervoor om een partner zeer intensief te ondersteunen in Ivoorkust, omdat de omstandigheden daar bijzonder uitdagend, maar potentieel veelbelovend zijn. We willen deze producenten versterken zodat ze hun weg vinden naar de internationale markt. Oxfam Fair trade, met haar commerciële keten kan daar een rol in spelen. Tegelijk zien we dat er zowel in België als in het buitenland grote vraag blijft naar biochocolade. Daarom blijven we op de twee pistes inzetten. 6. Ondersteuning in het Zuiden Koopt Oxfam-Wereldwinkels rechtstreeks bonen aan in het Zuiden? De chocoladeketen is lang en ingewikkeld. Oxfam-Wereldwinkels heeft niet de capaciteit om zelf bonen aan te kopen en te verwerken en koopt de gecertificeerde chocolade aan. Daardoor is rechtstreekse aankoop vandaag niet vanzelfsprekend. Waar mogelijk doen we dat zeker. Voor de chocopasta kopen we bijvoorbeeld cacaopoeder aan bij de Ivoriaanse gecertificeerde coöperatie Ecookim. Daarnaast investeert Oxfam-Wereldwinkels stevig in de ondersteuning van een Ivoriaanse cacaocoöperatie als ontwikkelingspartner. Deze coöperatie heeft nog een lange weg af te leggen. Ze is niet gecertificeerd en ook de kwaliteit van de bonen kan zeker nog verbeteren. Ondersteuning hierin, via vormingen en financieel, helpt om de toegang tot de markt (en een betere prijs) te vergroten. Tegelijk is het onontbeerlijk om sterk te staan als groep in de markt om te kunnen onderhandelen of om risico s te delen. Oxfam-Wereldwinkels ondersteunt de groep via vormingen over coöperatieve mechanismes. We hopen de groep zo sterk te maken zodat ze op termijn vlot haar weg vindt op de cacaomarkt. Waar mogelijk kan Oxfam-Wereldwinkels hen ook de eerste zet geven door de gecertificeerde bonen in de Oxfam-keten binnen te brengen. 15

Waarom kiest Oxfam-Wereldwinkels ervoor om een organisatie te ondersteunen als ze er nog niet van kan aankopen? Oxfam-Wereldwinkels ondersteunt de Ivoriaanse cacaocoöperatie Coopasa. Vandaag is de kwaliteit van hun bonen nog voor heel wat verbetering vatbaar en is de groep nog niet gecertificeerd. Oxfam-Wereldwinkels ondersteunt de groep hierin via vorming en via een financiële bijdrage. We zetten vooral hard in op het versterken van de groep via risico-delende mechanismen, zodat ze als coöperatie kan overleven in de internationale markt. Indien gewenst, kan Oxfam ook een verdere stapsteen zijn voor de groep. Eens de bonen gecertificeerd zijn, kunnen we die ook binnen de Oxfamchocoladeketen binnenbrengen. Door de nauwe samenwerking met Coopasa, blijft Oxfam-Wereldwinkels de vinger aan de pols houden over de moeilijkheden op het terrein. Dit sterkt ons verder in het lobbywerk wanneer we met andere spelers in dialoog gaan. We proberen overigens, waar mogelijk en gewenst, ook de partner zelf hierin te betrekken. Het ondersteunen van de partner sterkt dus het beleidswerk van Oxfam. Wie is Coopasa? Coopasa is een Ivoriaanse coöperatie die werkt vanuit Agboville, een klein stadje op ongeveer 45 km van de commerciële hoofdstad Abidjan. Coopasa, de afkorting van Coopérative Agricole Sêyêyê d Agboville, telt 400 leden, waarvan 100 vrouwen. De organisatie tracht haar leden te ondersteunen in het vermarkten van de cacaobonen, maar heeft ook oog voor andere teelten. Zo willen ze investeren in het vermarkten van maniok en maïs, traditioneel teelten die voor de vrouwen belangrijk zijn. Coopasa wordt geleid door Olga Rosine Adou (voorzitster) en Joëlle Apie Kouamela (directrice). Er is een comité de gestion die de dagelijkse werking van de organisatie bekijkt en de leden wonen verspreid over 10 dorpen rond Agboville. Waarom die grote focus op Ivoorkust? Ivoorkust is het belangrijkste cacao-producerende land ter wereld en is goed voor zo n 35% van de wereldwijde productie. Buurland Ghana volgt op de tweede plaats en de hele West-Afrikaanse regio is goed voor ongeveer 70% van alle geleverde cacaobonen ter wereld. Is er een probleem in deze regio, dan heeft meteen ook de hele sector een probleem. Om de uitdagingen goed te begrijpen en te spreken met kennis van zaken, kiest Oxfam-Wereldwinkels ervoor om aanwezig te zijn in deze regio en Ivoorkust. 7. Kindslavernij Oxfam-Wereldwinkels voerde in 2010 campagne tegen kinderhandel en zelfs kindslavernij in de cacaosector. Is het probleem vandaag opgelost? In 2010 voerde Oxfam-Wereldwinkels de campagne Kindslavernij lust ik niet, waarbij we aankaartten dat op West-Afrikaanse cacaoboerderijen nog steeds meer dan 100.000 kinderen aan de slag zijn onder de ergste vormen van kinderarbeid. Die verzamelnaam komt van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en duidt op onaanvaardbare praktijken zoals kindslavernij, kinderhandel, of uitbuitend zwaar werk voor kinderen. De oorzaken van deze schrijnende situatie zijn te vinden in de extreme armoede onder cacaoboeren en de gebrekkige kansen op onderwijs. 16 Andere internationale campagnes volgden en vandaag, vijf jaar later, is er een kentering in de cacaosector. Het probleem wordt erkend en overheden in West-

17 Afrika, maar ook bedrijven beginnen hun inspanningen op te schalen. Dat betekent dat er geïnvesteerd wordt in registratie, in onderwijs of in sensibilisering rond het probleem. Helaas, de problemen zijn de wereld niet uit. In juli 2015 publiceerde de Amerikaanse Tulane Universiteit dat de situatie in West-Afrika nog steeds dramatisch is. Niet onlogisch, vinden wij, zolang de oorzaken niet deftig worden aangepakt. De extreme armoede onder cacaoboeren is geen natuurlijke situatie: zij telen een schaars tropisch goed waar wereldwijd de vraagt naar blijft stijgen. Toch verdient een cacaoboer vandaag amper voldoende om rond te komen. Hoe zal hij morgen zijn werkkrachten op de boerderij betalen? Oxfam-Wereldwinkels blijft deze situatie rond kinderarbeid opvolgen en blijft een lans breken voor een cacaosector met eerlijke spelregels, zodat elke speler in de keten een eerlijke kans krijgt. Wat heeft de chocoladecampagne Kindslavernij lust ik niet uit 2010 teweeg gebracht? Oxfam-Wereldwinkels heeft het probleem van de ergste vormen van kinderarbeid op cacaoboerderijen op tafel gelegd bij onze beleidsmakers. Meteen bracht de campagne een deining teweeg bij bedrijven en chocolademakers. Waar ze aanvankelijk reageerden door het probleem te minimaliseren of te ontkennen, is hun houding een klein jaar later gekanteld naar erkenning van het probleem. Naar de Vlaamse beleidsmakers hebben we een verzoekschrift ingediend met de steun van meer dan 70.000 handtekeningen op papier. Dat gaf ons ruimschoots recht op een hoorzitting in het Vlaams Parlement. Daarbij is onze vraag over openbare aanbestedingen ter harte genomen en heeft het Vlaams Kinderrechtencommissariaat de sensibilisering over kinderarbeid in de cacaosector meteen structureel in haar werking opgenomen. De andere eisen vroegen meer werk en de betrokkenheid van andere beleidsniveaus. Zo zijn we, met de ondersteuning van verschillende fracties, naar het Europese niveau getrokken. Met succes, een half jaar later lag er een Europese resolutie tegen de ergste vormen van kinderarbeid, met focus op de cacaosector. Toch zijn we er niet. De resolutie veroordeelt de praktijken en vraagt actie, maar is niet bindend en dwingt dus de lidstaten of actoren gevestigd in de lidstaten niet om de resolutie te volgen. Met de campagne, zijn ook andere campagnes in Europese landen ingezet. Oxfam ondersteunde de wereldwijde 10-campaign tegen de ergste vormen van kinderarbeid in de cacaosector. De toenemende druk vanuit burgers en consumenten heeft de sense of urgency behoorlijk verhoogd, zeker bij de private sector. Zij ondernemen meer dan vroeger, maar zolang dit vrijblijvend is, en de oorzaak van het probleem niet wordt aangepakt, zal de toekomst van vele kinderen in West-Afrika niet verbeteren. 8. Behind the brands Oxfam voerde in 2013 campagne tegen de drie grote chocoladebedrijven (Mars, Nestlé en Mondelez) over de belabberde positie van vrouwen in de cacaoteelt. Hebben zij intussen hun keten verbeterd? Oxfam voert een wereldwijde campagne Behind the brands naar de tien grootste voedingsbedrijven om hun beleid te verduurzamen. In 2013 vroeg de campagne aandacht voor de positie van vrouwen in de cacaoketen. Hoewel zij een groot deel van het werk verrichten op de boerderijen, komt het geld niet bij hen terecht of worden ze niet betrokken bij de rest van de keten.

Vandaag hebben deze bedrijven alle eisen ingewilligd. Daarom wil Oxfam een stap verder gaan. Oxfam volgt de beloftes van de bedrijven op (meer vind je op http://www.behindthebrands.org/nl/nieuws/onafhankelijk-onderzoek-naartoezeggingen-cacaobedrijven ) en wil verder investeren om de bedrijven aan te vuren. De vraag wordt gesteld hoe zij dit ook binnen andere ketens toepassen en hoe ze voortaan vaandeldragers kunnen zijn om de rechten van vrouwen in hun ketens te respecteren. Daarvoor is een constante dialoog nodig. 9. Geef de boeren een stem Oxfam wil een stem geven aan cacaoboeren in het Zuiden. Waarom is dat nodig? Internationale handel heeft het potentieel om een enorme welvaart te creëren. Maar kennelijk kan niet iedereen dat potentieel aanboren. Kleinschalige producenten in ontwikkelende regio s zijn bij de meest benadeelde spelers van het internationale handelsspel. Oxfam-Wereldwinkels breekt al jaren een lans voor een betere situatie in de handelsketens van zij die doorgaans niet gehoord worden. In de discussies op internationale fora, kan Oxfam-Wereldwinkels zich een weg zoeken om dit onrecht op de agenda te krijgen. De structurele problemen vragen om een oplossing. Door de concrete problemen zelf te komen uitleggen, te duiden en de gevolgen op hun dagelijks werk uit te leggen, kunnen boeren aan beleidsmakers alvast een beter idee geven van de concrete realiteit. Pas op basis hiervan kan naar structurele oplossingen worden gezocht. In september 2015 vindt een dialoog plaats in Ghana tussen bedrijven, overheden, boerengroepen, onderzoekers en ngo s. De 9 grootste cacaobedrijven zullen er zijn, alsook vertegenwoordigers van de Ghanese en Ivoriaanse overheid én onze cacaopartner Coopasa. Oxfam-Wereldwinkels zal ook aan deze dialoog deelnemen, vanuit onze expertise in andere ketens en de versterking van coöperaties. Met deze dialoog wil Oxfam dat spelers van elkaar kunnen leren en zo sneller vooruit kunnen met hun inspanningen voor een betere positie van vrouwen in de cacaoketen. Is het niet nuttiger om het over verschillende ketens te bekijken? Waarom enkel een stem geven in de cacaoketen? Verdienen koffie- of suikerboeren ook geen stem? Oxfam-Wereldwinkels zet in op de versterking van boeren in verschillende ketens, zoals die van koffie, suiker, cacao, thee, rijst of sap. Daarbij bekijken we hoe we de organisatie zelf kunnen versterken (via aankoop of via vormingen of financiële steun). Tegelijk is het zeker de bedoeling om ook hun stem te versterken. In het najaar van 2015 focussen we op de stem van cacaoboeren. Zij staan voor behoorlijk wat uitdagingen, en leven in schrijnende omstandigheden. Dat, terwijl de wereldwijde vraag naar chocolade alleen maar toeneemt. Maar ook in de koffie- of suikerketen zitten er moeilijkheden. Ook daar ondersteunen we de stem van producenten. Zo organiseert Oxfam-Wereldwinkels een bijeenkomst in december 2015 voor koffieboeren uit de Kivustreek om tot een aanpak te komen om zo optimaal mogelijk de koffie uit deze streek te kunnen vermarkten. Naar aanleiding van de verkiezingen in mei 2014 faciliteerde Oxfam- Wereldwinkels de dialoog tussen suikerrietboeren uit Paraguay en Europese beleidsmakers. Oxfam-Wereldwinkels verzorgde mee de dialoog tussen een advocaat van Braziliaanse sappenboeren ende Europese Commissie. 18