*Z00221B7447* Besluitvormende raadsvergadering d.d. 27 april 2010 Agendanr. 11. Aan de Raad No.ZA.10-4677/DV.10-102, afdeling Middelen en Advies. Sellingen, 15 april 2010 Onderwerp: Masterplan, herontwikkeling Opvangcentrum Ter Apel Inleiding: De gemeente Vlagtwedde en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (hierna aangehaald als COA) kennen met betrekking tot het Opvangcentrum Ter Apel een intensieve samenwerking van 14 jaar. In de loop der jaren is een zgn. lappendeken ontstaan aan bestuursovereenkomsten. Daarnaast moet per 1 juli 2010 invulling worden gegeven aan de onlangs door de staatssecretaris geïmplementeerde asielbrief. Om te voorkomen dat vanuit de asielbrief de bestaande lappendeken van termen, aantallen, gebouwen en looptijden opnieuw uitgelegd en gewijzigd moet worden, en het proces zich tot in lengte van dagen blijft herhalen, verdient het sterk de voorkeur om te komen tot een nieuwe bestuursovereenkomst voor lange termijn welke de bestaande overeenkomsten en addenda vervangt. In dit kader heeft het COA de gemeente Vagtwedde benaderd. Het voorliggende masterplan vormt de onderlegger voor het verzoek aangaande een nieuwe bestuursovereenkomst tussen de gemeente en het COA. Historie: Sinds 1996 is aan de Ter Apelervenen het Opvancentrum gerealiseerd. Nadien is de opvang van asielzoekers aan beleidswijzigingen onderhevig geweest. Er hebben diverse wisselingen in aantallen plaatsgevonden. Voorts zijn diverse termen geïntroduceerd en hebben we van oude termijn afscheid genomen. De voorbeelden hiervan zijn ruimschoots voorhanden: vertrekcentrum, asielzoekerscentrum, aanmeldcentrum, hotelfunctie, tijdelijke noodvoorziening, vrijeheidsbeperkende locatie etc. Om het vorenstaande in de praktijk te regelen werden veelal nieuwe bestuursovereenkomsten danwel tijdelijke addenda gesloten. Hierop betrekking hebbende looptijden begonnen daarmee eveneens te schuiven. Huidige invulling Opvangcentrum: Momenteel is in het Opvancentrum gevestigd:
- 2 - - het Aanmeldcentrum (AC); opvangcapaciteit: 250 plaatsen; - de Tijdelijke Noodvoorziening (TNV); opvangcapaciteit: 400 plaatsen; - de Vrijheidsbeperkende Locatie (VBL); opvangcapaciteit: 400 plaatsen. Masterplan: De bedoeling van voorliggende Masterplan is om de samenwerking met, en de relatie tussen de gemeente Vlagtwedde en het COA te bestendigen, en de zgn. bestuurlijke en fysieke lappendeken te vervangen. Mede door de implementatie van de asielbrief, verdient het sterk de voorkeur om te komen tot een nieuwe bestuursovereenkomst voor lange termijn welke de bestaande overeenkomsten en addenda vervangen. Het vorenstaande schept voor het COA de ruimte om in de bestaande locatie te investeren en deze duurzamer in te vullen dan nu het geval is. De hiermee gepaard gaande investeringen zullen zo hoog zijn dat het COA heeft verzocht om een uitbreiding van de huidige capaciteit, mede in relatie tot de asielbrief. Onderstaand zal het masterplan in hoofdlijnen worden weergegeven. Asielbrief: Het COA moet uitvoering geven aan de maatregelen die de staatssecretaris van justitie heeft genomen in de zgn. asielbrief. Het COA zal de asielzoekers per 1 juli 2010 zoveel mogelijk overeenkomstig de nieuwe situatie moeten huisvesten. Veel onderdelen binnen de asielbrief hebben betrekking op processen die binnen de locatie Ter Apel plaatsvinden. Het voornemen bestaat om het Opvangcentrum te gebruiken voor opvang gedurende aankomst, rust- en voorbereiding, algemene asielprocedure en vrijheidsbeperkende locatie. Het vorenstaande is van invloed op de huidige opvangcapaciteit. Fase Capaciteit Overname IND-capaciteit 250 Aankomst 200 Rust en voorbereidingstermijn 425 (1.252 plaatsen verdeeld over drie hoofdlocaties) Algemene asielprocedure 300 (850 plaatsen verdeeld over drie hoofdlocaties) Vrijheidsbeperkende locatie 400 Regulier opvangcentrum 425 Totaal 2.000 Deze behoefte is inclusief enige capacitaire reserve ten aanzien van opvang gedurende de aankomst en vrijheidsbeperkende locatie (in die zin is Ter Apel uniek) als ook ten aanzien van opvang gedurende de rust en voorbereidingstermijn en de algemene asielprocedure. Daarnaast is het voor het COA zinvol om ook capaciteit in Ter Apel beschikbaar te hebben voor de verlengde asielprocedure. Op deze wijze zullen onnodige verhuisbewegingen deels voorkomen kunnen worden indien de IND tijdens de algemene asielprocedure in het Opvangcentrum geen beslissing kan nemen. De asielzoekers kunnen dan binnen hetzelfde Opvangcentrum verblijven voor de verlengde asielprocedure. Deze laatste overwegingen maken de vestiging van een regulier opvangcentrum van 425 plaatsen wenselijk.
- 3 - Wijziging invulling opvanglocatie: De aard van de bebouwing varieert momenteel van semi-permanent tot permanent. De daarmee samenhangende technische levensduur en onderhoudsbehoefte varieert ook sterk. Verder zijn er veel verschillen in verschijningsvorm (unit- of systeembouw, caravan, loodsen, reguliere bouw) en veel verschillen in gebruik (woonfunctie voor verschillende opvangsoorten, kantoorfunctie en overige functies). De uitwisselbaarheid van de verschillende gebouwen en functies is uiterst gering. Een nieuwe bestuursovereenkomst voor de langere termijn schept de ruimte om in de bestaande locatie te investeren, en deze duurzamer in te vullen dan tot nu toe het geval is. Duurzaam in materiaal- en energiegebruik, duurzaam in functionele uitwisselbaarheid en aanpasbaarheid van nieuwe gebouwen. Duurzaam in doelmatigheid van aanwending van publieke middelen. Ook duurzaam in mogelijkheden voor het opwekken en behoud van energie middels wind- of zonne-energie en warmte/koudeopslag. Eerste prioriteit ligt bij de bouw van een nieuw schoolgebouw. Zowel het basis- als het voortgezet onderwijs zal per augustus 2010 (middels een fysieke scheiding, bijvoorbeeld sportzaal) op de opvanglocatie gerealiseerd worden. Het schoolgebouw in Barnflair zal vanaf aanvang van het nieuwe schoolgebouw niet langer ingezet hoeven worden. Tot die tijd zal het COA alle hiermee verband houdende exploitatiekosten voor haar rekening blijven nemen. Wijziging opvangcapaciteit: Gezien het huidige gebruik, de implementatie van de asielbrief en de verwachtte investeringsomvang volgt dan ook de wens/het verzoek van het COA om binnen de locatie Ter Apel in totaal 2.000 opvangplaatsen te realiseren. Door middel van fasering zal de capaciteit volgens een groeimodel gerealiseerd en ingezet worden. Gezien de eindoplevering bouw, zal een uitbreiding in de opvangcapaciteit niet voor 2015 plaatsvinden. Looptijd bestuursovereenkomst: Het COA heeft de investeringen laten doorrekenen. Gezien de omvang van de investeringen wordt in het Masterplan uitgegaan van een looptijd van dertig jaar en bestaat de eerste mogelijkheid tot ontbinding over 20 jaar. Veiligheid: Uiteraard moet bij een opvangcapaciteit van 2.000 de veiligheid in en rond het opvangcentrum gewaarborgd zijn/blijven. Dit betreft een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het COA, de vreemdelingenpolitie en de regiopolitie. Binnen het Opvangcentrum zullen de toezichthoudende taken worden uitgevoerd door beveiligingsorganisatie Trigion, de vreemdelingenpolitie en bedrijfshulpverleningmedewerk(st)ers van het COA. Buiten het Opvangcentrum is de regiopolitie verantwoordelijk voor handhaving van de openbare orde. Eén buurtagent zal effectief fulltime in Ter Apel gepositioneerd worden. Daarnaast zullen 2 à 3 beveiligingsmedewerk(st)ers de rol van stadswacht in het winkelgebied op zich nemen. In aanloop naar het Masterplan hebben diverse gesprekken met zowel de regio- als vreemdelingenpolitie plaatsgevonden. Naar aanleiding van deze gesprekken kan niet anders geconcludeerd en benadrukt worden dan dat er sprake is van een goede samenwerking en korte communicatielijnen en dat ondersteuning plaatsvindt daar waar nodig.
- 4 - Wellicht goed om nog te benadrukken dat de afgelopen jaren er geen toename is geweest van het aantal winkeldiefstallen of overlast in het dorp. Extra maatregelen COA: Vanuit de bevolking hebben ons geluiden bereikt dat er een gevoel van onveiligheid heerst bij het pinnen bij de plaatselijke bank. Voorts bestaat er ergernis over het zwerfvuil. In dit kader heeft het COA aangeboden extra maatregelen te nemen. Zo zal er een standalone-pinautomaat op het Opvangcentrum worden geplaatst en zullen zij voorts zorgdragen voor de schoonmaak op en rond de toegangswegen. Werkgelegenheid: Niet onbelangrijk is de werkgelegenheid. Op dit moment hebben bijna 900 mensen een betaalde betrekking binnen de asielketen. Daarnaast zijn circa 40 vrijwilligers actief. Een ophoging van de capaciteit naar 2.000 opvangplaatsen zal de werkgelegenheid zoen toenemen. Uitgaande van 75% werkgelegenheidstoename betekent dit een toename van ruim 190 extra medewerk(st)ers, zowel primair als secundair. Rekening houdende met lopende verplichten zal de toekomstige werving van nieuw personeel in eerste instantie plaatsvinden in het kader van het project Ons Werk en vervolgens bij het UWV Werkbedrijf in Stadskanaal. Inmiddels heeft het COA al succesvol medewerkers middels het project Ons Werk geworven, t.w. 4 woonbegeleiders en 2 huismeesters. Financiën: De huidige vergoedingen vanuit het faciliteitenbesluit zijn gebaseerd op de bestuurlijke capaciteit van 1.050 plaatsen. Per aanvangsdatum van de nieuw te sluiten bestuurovereenkomst zal de vergoeding gebaseerd zijn op 1.600 capaciteitsplaatsen. Vanaf het moment dat 1.500 capaciteitsplaatsen zijn gerealiseerd, zal de vergoeding gebaseerd zijn op de uiteindelijke capaciteit van 2.000 plaatsen. Het vorenstaande geld took voor de afbouw. We willen benadrukken dat de opvang van asielzoekers de gemeente geen geld kost maar juist geld oplevert. De huidige vergoeding is onderdeel van de Algemene Uitkering en als zodanig onderdeel van de primitieve begroting. Het is de bedoeling dat de meeropbrengst, als gevolg van capaciteitsaanpassing, in een bestemmingsreserve wordt gestort. Onder aftrek van administratieve werkzaamheden en kosten komt het nettobedrag ten gunste van voorzieningen in de dorpskernen van de gemeente Vlagtwedde, met een accent voor Ter Apel. Infrastructuur: De infrastructuur is al vaker onderwerp van gesprek geweest. Dat de noodzaak tot veranderen er is vooral bij een uitbreiding van de huidige capaciteit naar 2.000 opvangplaatsen- staat niet ter discussie. Hoe hier invulling aan moet worden gegeven wel. In de projectgroep is uitgegaan van een verbreding van de Ter Apelervenen naar 5,5 meter met een vrijliggend fiets- voetpad met verlichting. Het COA heeft aangegeven de hiermee verband houdende kosten voor haar rekening te nemen. Tijdens de informatieve raad van 23 februari 2010 is verzocht om alternatieven met betrekking tot de ontsluiting in relatie tot planologische ontwikkelingen. In dit kader heeft de vakafdeling mogelijke alternatieven, met bijbehorende ramingen, aangedragen. Geconstateerd is dat mogelijke alternatieven de afstand tot het centrum niet
- 5 - verkorten en dat deze alternatieven aanmerkelijk duurder zijn. Het document is als bijlage bijgevoegd. Verplaatsing clusterkantoor: De verplaatsing van het clusterkantoor van Groningen naar Ter APel mag worden gezien als een erkenning van het belang van de locatie Ter Apel voor het COA. Maar wat betekent dit nu. De komst van het clusterkantoor komt neer op verhuizing van werkplekken en personeel naar Ter Apel. Het betreft circa 10fte, waaronder de clustermanager, communicatieadviseur, p&o-adviseur, casemanagers, woonbegeleiders, managementassistentes en medewerkers facilitair. Vanuit het clusterkantoor worden overige AZC s binnen de provincie Groningen aangestuurd en vindt er ondersteuning plaats. Communicatie: Het Masterplan is inmiddels aan diverse doelgroepen gepresenteerd. Van omwonenden tot handelsvereniging, van seniorenraad tot de industriekring. Het communicatieplan is als bijlage bijgevoegd. Voor belangstellenden zullen nog rondleidingen op het Opvangcentrum worden georganiseerd. Samenvatting: Het COA vraagt om de bestaande bestuursovereenkomsten en addenda te vervangen door één bestuursovereenkomst voor alle opvangsoorten binnen het Opvangcentrum Ter Apel, met een looptijd van 30 jaar. Met dien verstande dat de mogelijkheid bestaat tot eerdere ontbinding ervan over 20 jaar. Daarnaast verzoekt het COA, gezien het huidige gebruik, de implementatie van de asielbrief en de verwachtte investeringsomvang, om de huidige opvangcapaciteit op te hogen naar 2.000 opvangplaatsen. Gelet op hetgeen hiervoor is aangegeven vragen wij u om in te stemmen met de verzoeken van het COA. Burgemeester en wethouders van Vlagtwedde, L.A.M. Kompier, burgemeester J.M. de Vos, secretaris