JAARVERSLAG 2013/2014 opgericht 29 mei 1961 twee en vijftigste verenigingsjaar
Opmaak en realisatie z a az grafisch serviceburo bv, www.az-gsb.nl Illustraties Max Kisman
JAARVERSLAG 2013/2014
Inhoudsopgave Samenstelling Bestuur en Commissies per 30 juni 2014...3 Verslag van het bestuur...9 Verslag van de Penningmeester.... 11 Financieel verslag 2013/2014... 12 Verslag van de Kascommissie over het verenigingsjaar 2013 2014... 16 Verslag van de Programmacommissie over het verslagjaar 2013 2014.... 17 Overzicht van het programmaseizoen 2013 2014... 19 Verslag van de Accountingcommissie... 21 Verslag van de Commissie Asset & Liability Management... 21 Verslag van de Commissie Risk Management...22 Verslag van de Commissie Verantwoord Beleggen...22 Verslag van de Behavioral Economics...23 Verslag van de Commissie Private Equity...23 Verslag van de Commissie Tactische Asset Allocatie....24 Verslag van de Commissie Vastgoed...25 Verslag van de Commissie Private Banking...25 Verslag van de Commissie Investment Performance Measurement...26 Verslag van de Dutch Commission on Bonds...26 Verslag van het Seniorenconvent....27 Verslag van de redactie van het VBA Journaal....28 Verslag van de Commissie Ethiek en Integriteit...29 Verslag van de Webredactie....30 Verslag van de Commissie Technische Analyse....30 Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau... 31 Mutaties ledenbestand VBA (2013-2014).... 32 Overzicht Ereleden van de VBA...38 Gedragscode VBA beleggingsprofessionals...39 2
Samenstelling Bestuur en Commissies per 30 juni 2014 Bestuur Functie Benoemd Prof.Dr. Alfred Slager RBA voorzitter jan 2013 Drs. Johan van der Ende vicevoorzitter nov 2011 Drs. Hikmet Sevdican RBA penningmeester jan 2013 Drs. Bas Bosma jan 2014 Drs. Sjoerd Lont nov 2011 Drs. Anne-Marie Munnik RBA Irma Willemsen directeur secretariaat Tuchtcommissie Drs. Berry Debrauwer Mr.drs. Jos Keijzers RBA Mr. Rob Kragten voorzitter Commissie van Beroep Mr. Peter Wortel Drs. Hugo Haarbosch Dr. René Willemsen RBA voorzitter Programmacommissie Drs. Okko Rabeling RBA Drs. Han van Lamoen RBA Carla Buijink-Alderliesten RBA Drs. Muriël Freriksen RBA Drs. Haitse Hoos RBA Michel van Mazijk RBA Mr. Lex van der Sommen Daan van der Tuin Drs. Michel Wetser RBA Drs. Wynand van der Zandt RBA voorzitter secretaris Accountingcommissie Drs. John van Scheijndel Drs. Hugo Haarbosch Drs. Wijnand Heineken RBA Henk Vierhout RBA Drs. Jan Vis MBA CMC RV voorzitter VBA vertegenwoordiging in de Raad voor de Jaarverslaggeving Drs. Jan Vis MBA CMC RV VBA vertegenwoordiging in de Stichting voor de Jaarverslaggeving Drs. Hugo Haarbosch 3
Commissie Asset & Liability Management Drs. Eric Mathijssen Drs. Helmut Cardon Drs. Eelco van Dijk RBA Drs. André Broersma CFA Dr. Jiajia Cui AAG Dr. Sibrand Drijver Drs. Twan van Erp Dr. Henk Hoek Drs. Patty Hofmans Niels Horst MSc Drs. Tjitsger Hulshoff RBA Drs. Anita Joosten Drs. Rianne Lemsom Drs. Jitzes Noorman RBA Drs. Thomas Pistorius RBA Drs. Frank Smeltink RBA Drs. Hen Veerman AAG RBA Dr. Peter Vlaar voorzitter 1e secretaris 2e secretaris Commissie Risk Management Drs. Berry Debrauwer Drs. Xavier de Baar RBA Drs. Alexander Beijer RA RBA Drs. Paul de Beus Drs. Ruud Burm Drs. Robert Daniëls Drs. Eelco van Dijk RBA Drs. Frans Dooren Ing. Urmila Kisoen AAG RBA Drs. Michel Klaster Drs. Loranne van Lieshout Dr. Tjemme van der Meer Drs. Herialt Mens CFA Drs. John Oost AAG RBA Dr. Bob Out Drs. Thomas Pistorius Mr. Drs. Rob Schreur Drs. Tom Veerman AAG RBA Drs. Hen Veerman AAG RBA Drs. Gertrude Winters voorzitter geaffilieerd lid geaffilieerd lid geaffilieerd lid Commissie Verantwoord Beleggen Drs. Robert Klijn RBA Drs. David Richert RBA Jaap van den Ende Drs. Nina Hodzic Martijn Huijnen Msc MA Mr. Marieke de Leede MA Drs. Dennis Siemelink RBA Berrie Verwey voorzitter secretaris 4
Commissie Behavioral Economics Jan van der Hout RBA Drs. Erik Aalbers RBA Drs. Thomas Benders RBA Drs. Annemiek van den Berg RBA Ivo Beumer RBA Drs. Patrick Bronger RBA Sander Epema MSc Drs. Jochen Harkema RBA Drs. Wim van Iersel RBA Marjo de Lange-van Egmond RBA Drs. Hans Ruis RBA Drs. Bram Willem Schulte RBA Drs. Arjen Vermaire RBA voorzitter Commissie Private Equity Drs. Lodewijk van Pol RBA Drs. Emke Bus Drs. Remco Haaxman CFA Drs. Paul van Hastenberg RBA Drs. Jesse de Klerk CFA Arianne Leuftink Drs. Danny van Wijk RBA voorzitter Commissie Tactische Asset Allocatie Eelco Ubbels RBA Drs. Marcel van Ostaden RBA Drs. Marcel de Berg RBA Drs. Stijn de Bont CFA Drs. Rob Brand CMT FRM Drs. Patrick Bronger RBA Ir. Jeroen Gondrie Drs. Haitse Hoos RBA Drs. Simon Knappstein RBA Drs. Lodewijk van der Kroft RBA Drs. Ivo Kuiper CFA Drs. Coen van de Laar RBA Drs. Bert Leffers RBA Drs. Ivan Moen RBA Drs. Suzan Peeters Drs. Astrid Smit RBA voorzitter secretaris 5
Commissie Vastgoed Drs. Maarten van der Spek RBA Peter de Haas MRE FRICS Casper Hesp MSc RBA Marieke van Kamp MSc Drs. Ernst-Jan de Leeuw RBA Ir. Egbert Nijmeijer Ir. Marleen Verhaegh RBA MSRE Ir. Joris Winters Rodney Zimmerman voorzitter secretaris Commissie Private Banking Mr. Hans Volberda MM Dr. Paul Broholm Drs. Erwin Foppen Mr.drs. Rogier van Heyningen Drs. Ronald Janssen MFP Drs. Nienke Kuppens voorzitter Commissie Investment Performance Measurement Erwin Jager CFA CIPM voorzitter + RIPS-EMEA + GIPS Council lid David Janssen Drs.Ing. Casper Lötgerink Drs. Remco Stam Drs. Jan Visée Wouter Vos Dutch Commission on Bonds (DCB) Bestuursleden Drs. Kiemthin Tjong Tjin Joe RBA Drs. Jan Matthijssen RBA Drs. Bruus-Jan Willemsen RBA voorzitter vice-voorzitter secretaris Deelnemers Jurgen Aarts Drs. Wilfried Bolt Ing. Michiel de Bruin RBA Carla Buijink-Alderliesten RBA Drs. Eric Emmer RBA Ir. Jeroen Gondrie FRM Drs. Pieter de Graaf CFA Drs. Leo Houtekamer RBA Elise van Kalmthout- Papôt RBA Ing. Gerard Langerhorst Drs. Marc Rovers RBA Drs. Michel Salden RBA Drs. Rolf Vesters RBA Drs. Arno Blezer RBA André Broijl MSc CFA Sybo Bruinsma RA Drs. Rogier Crijns Drs. Ellen Engelhart RBA Drs. Henk van Gorkum Drs. Rolf-Pieter ter Horst RBA Dr. Patrick Houweling Drs. Marco Kemper Drs. Bas van Rhijn Drs. Irene Ruis-Sijstermans RBA Arnold Salm Drs. William de Vries RBA 6
Erelid Peter van der Linde Auditor Peter Nijsse Monika Zullig European Bond Commission (EBC) Deelnemers Drs. Kiemthin Tjong Tjin Joe RBA Drs. Bruus-Jan Willemsen RBA Drs. Jan Matthijssen RBA Drs. Rolf-Pieter ter Horst RBA Commissie Ethiek en Integriteit Dr. Alwin Oerlemans CFA FRM voorzitter John van Beek Drs. Patrick Bronger RBA Ir. Jean-Louis Brunet de Rochebrune MBA MBI Drs. Remy Guijt Ir. Philip Jan Looijen RBA Mr. Martijn Schoonhoven RBA Commissie Technische Analyse Juus de Kempenaer Drs. Rob Brand CMT FRM voorzitter Kascommissie Henk Vierhout RBA Drs. Simon de Ridder RBA Drs. Peter Meulepas RBA voorzitter Seniorenconvent Drs. Jacques van den Berg RBA Carlo Bogerd voorzitter secretaris EFFAS Training and Qualification Commission Drs. Hikmet Sevdican RBA VBA vertegenwoordiging in DSI: Drs. Johan van der Ende 7
VBA Journaal Prof.Dr. Jaap Koelewijn Dr.ir. Gerben de Zwart CFA Drs. Huub van Capelleveen Dr. Dirk Gerritsen Dr. Jan Jaap Hazenberg RBA Drs. Ernst Hagen Mr.drs. Manon Hosemann Arianne Leuftink Drs. Jan Bertus Molenkamp RBA Drs. Gerard Roelofs MBA RBA FRM hoofdredacteur adjunct hoofdredacteur Webredactie Drs. Frank Dankers RBA Ronald Kok MSc RBA Eelco Ubbels RBA voorzitter Accreditatiecommissie Permanente Educatie Fons Lute RBA Drs. Justus van Halewijn Dr. Pieter Jelle van der Sluis Drs. Astrid Smit RBA voorzitter Curatorium Permanente Educatie Drs. Jan Overmeer Dr. Philip Stork Dr. Cees Dert Fons Lute RBA Drs. Pim Mol Drs. Anne-Marie Munnik RBA Drs. Hikmet Sevdican RBA voorzitter coördinator Bestuur van de Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau Prof.Dr. Alfred Slager RBA voorzitter Drs. Bas Bosma Drs. Johan van der Ende Drs. Sjoerd Lont Drs. Hikmet Sevdican RBA Curatorium VU-VBA opleiding Investment Management Prof.Dr. Robert van de Meer voorzitter Drs. Anne-Marie Munnik RBA Prof.Dr. Theo van der Nat Alex Otto RBA Prof.Dr. Alfred Slager RBA Drs. Reinoud van Tets 8
Verslag van het bestuur Wat verwachten we van de vermogensbeheerder en analist? Mijn eerste baas prominent VBA lid had in 1995 een eenvoudige opdracht voor mij toen ik aan de RBA opleiding begon. Het draaide volgens hem maar om een paar simpele dingen. Een ervan was dat de hoofdtaak van een analist of vermogensbeheerder was om ruis van trend te kunnen onderscheiden. Ruim 20 jaar later kan ik het belang van zijn opmerking onderschrijven, maar werk ik nog steeds aan de vaardigheden om dat ook te kunnen doen. Voor de VBA, opgericht in 1961, zijn duidelijke trends te ontwaren. Groei, relevantie en kwaliteit. In het afgelopen boekjaar verwelkomden wij 133 nieuwe leden in de vereniging, waarmee het ledenaantal gegroeid is tot 1265. Groei in een sector die het nog steeds moeilijk heeft. Werkgelegenheid neemt eerder af dan toe, en vermogensbeheerorganisaties veranderen hun manier van werken. Klanten tonen tekenen van herstel in de financiële sector, maar dit herstel is broos. Er is niet veel nodig om een verhit debat te krijgen over de nut en noodzaak van de financiële sector en hoe ze verder gereguleerd en beloond moet worden. In deze moeilijke tijden heeft de klant de vermogensbeheerder, analist en adviseur harder nodig heeft dan ooit. Niet alleen is de beleggingsomgeving zacht uitgedrukt spannend te noemen, waarbij klassieke beleggingsvooruitzichten doorkruist worden door monetaire en geo-politieke ontwikkelingen die portefeuilleconstructie steeds dynamischer maken. Het werken met en sturen op scenario s, explicitering van risicobereidheid of het ontwikkelen van goede, robuuste beleggingsprofielen zijn maar een paar thema s die klanten kunnen helpen en die binnen de VBA worden besproken of opgepakt. De wet- en regelgeving zorgt ook voor een nieuw kader. Enerzijds is er sprake van een feitelijke verzwaring, en sommige regels zijn dubbelop of wellicht zelfs onnodig, maar het goede is ook dat er vaker de juiste vragen gesteld worden; essentieel voor een gezonde lange termijn relatie tussen klant en vermogensbeheerder. Tenslotte zorgt ook de maatschappij voor dynamiek. Het zelf regelen voor eigen pensioen wordt steeds belangrijker. Pensioenregelingen worden ingeperkt; individuele rekeningen zijn geen taboe meer in een land met een van de grootste tweede, collectieve, pijlers. VBA leden werken er hard aan om duurzame beleggingsoplossingen te vinden, die de klant helpen met deze uitdagingen. Het bijhouden en verder ontwikkelen van kennis en competenties hiervoor staan daarbij voorop, en de droge cijfers boekstaven dit. De 19 bijeenkomsten in het afgelopen verslagjaar werden door 1158 mensen bezocht en de 4 permanente educatie modulen werden door 53 mensen bezocht. Het VBA Journaal is 4 keer verschenen. Een groot deel van de leden is tijdelijk of voor langere tijd bij de meer dan 20 commissies betrokken, waar uiteenlopende onderwerpen op het gebied van nieuwe ontwikkelingen in beleggingscategorieën, beleggingsstijlen of de toepassing ervan worden uitgewerkt, en naar buiten gebracht in de bijeenkomsten. De thema s laten zien dat de VBA steeds naar buiten kijkt, en anticipeert op wat leden belangrijk vinden of hen kan raken. Dit is een vooropgezette militaire strategie van de VBA, welke de houding van de leden weerspiegelt. Voor onze leden is het van groot belang steeds naar buiten te kijken om de wereld om ons heen nauwgezet te blijven volgen en op basis van die waarneming adequaat te kunnen anticiperen op veranderingen. Wanneer je terugkijkt en blijft doen wat je in het verleden deed, is de kans groot dat het niet oplevert wat een lid verwacht. Onze omgeving en zeker onze leden verwachten vandaag de dag méér. Lid zijn van een beroepsvereniging betekent herkenning in waar de vereniging zich mee bezighoudt en dat ze er vervolgens iets uit haalt wat voor hen waarde toevoegt. Het is belangrijk dat leden zich blijven herkennen in, en kunnen blijven identificeren met, de vereniging. En misschien zelfs een stap verder, trots voelen en dat externen zoals klanten en werkgevers trots zeggen: mijn vermogensbeheerder, analist of adviseur is een VBA lid! Dit laatste is misschien iets te blijmoedig, maar mag best centraler in ons gedachtengoed staan. Wij moeten dit ook met elkaar verdienen. Een van de manieren is om permanente educatie een centralere rol te geven. In het afgelopen jaar heeft het bestuur de discussie hiervoor in gang gezet. Individuele doorontwikkeling op het individuele vlak is een natuurlijke stap, en met elkaar zoeken we binnen de beroepsvereniging een goede manier om hier met permanente educatie aan bij te dragen. Dat is nog niet zo eenvoudig. De klant vraagt of de investering in permanente educatie zichtbaar gemaakt kan worden, vanuit toezicht komt daar de vraag van expliciete toetsing bij. In gesprekken met de leden wordt aandacht gevraagd om niet onnodig te 9
stapelen en daarmee de leden op tijdsbeslag en kosten te jagen. Maar ook komt steeds vaker noblesse oblige naar boven: adeldom legt verplichtingen op. Onze leden werken in een mooi vakgebied, waar doorontwikkeling een logische stap is. De lezer begrijpt uit de bovenstaande beschrijving dat de opzet en invulling van permanente educatie ook een belangrijk thema voor 2014/15 wordt, waarbij nadrukkelijk ook de aansluiting met de VU-VBA opleiding Investment Management gezocht wordt. Kwaliteit is vanzelfsprekend van belang; maar ook zichtbaarheid moet niet uit het oog verloren worden. Onze leden delen veel met elkaar op het gebied van opleiding, functie en beleggingsachtergrond. De klanten die ze bedienen, en de soort organisaties waar ze werken is divers. De VBA zal in haar communicatie deze diversiteit in achtergronden altijd respecteren en daarom niet snel op de zeepkist staan om de publiciteit te zoeken. Toch hebben we de zichtbaarheid in het afgelopen jaar, en dat zal de komende jaren alleen maar toenemen, een prominente plaats gegeven. Waarbij de VBA zichtbaarheid niet opzoekt, maar opbouwt op basis van eigen position papers, werkgroepen en bijeenkomsten, die relevant én zichtbaar zijn voor anderen. In gesprekken met leden, maar ook met andere partijen die VBA ers regelmatig tegenkomen, staat de inhoudelijkheid, de gedrevenheid om het vakmanschap in beleggingen en advisering goed neer te zetten, als een paal boven water. Groei, relevantie en kwaliteit. Dit zijn geen kernbegrippen die het bestuur als doelen stelt, maar de optelsom van de kwaliteiten van 1265 leden. Ook in 2015 zullen we daarom de relevantie van de VBA voor de leden verder versterken, en hen ondersteunen met het VBA netwerk, met opleidingen en met bijeenkomsten. Alfred Slager, voorzitter 10
Verslag van de Penningmeester In het jaarverslag treft u aan de jaarrekening van VBA beleggingsprofessionals en van de Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau; tevens is een geconsolideerd overzicht gemaakt. Tenslotte is de begroting voor het verenigingsjaar 2014-2015 bijgevoegd. Toelichting bij de jaarrekening 2013/2014 VBA en Opleidingsinstituut. Jaarrekening VBA 2013/2014 Opbrengsten Contributie: De contributie inkomsten worden conservatief begroot op basis van het ledental aan het begin van het boekjaar. Het boekjaar 2012-2013 werd afgesloten met 1225 leden. De instroom van nieuwe leden in het boekjaar bedroeg 133, de uitstroom 93. Het grootste deel van de uitstroom betrof proefleden die hun lidmaatschap niet verlengden. Per saldo komen de contributie inkomsten enigszins boven begroting uit. Bijeenkomsten: Per saldo komen de inkomsten van bijeenkomsten lager uit dan begroot. Er is een aantal grotere bijeenkomsten georganiseerd, waarvoor geen toegang is geheven voor niet-leden. Dit om de VBA te profileren bij de gewenste doelgroep. Doorbelasting Bureau: De bureaukosten zijn lager uitgekomen dan begroot. In de begroting was echter onvoldoende rekening gehouden met de stijging van personeelskosten op het bureau waardoor de doorbelasting aan het Opleidingsinstituut toch hoger is uitgevallen. Publicaties: Per saldo komen de inkomsten van publicaties lager uit dan begroot. Vanwege de grote gevoeligheid voor de conjunctuur vallen inkomsten op vacatures lastig te begroten. Kosten Publicaties/VBA Journaal: De begroting was gebaseerd op de reguliere uitgaven van het VBA Journaal en een aantal katernen/rapporten. Dit boekjaar zijn echter geen additionele rapporten of katernen uitgebracht, zodat de realisatie significant lager uitkwam. Bureau: De kosten van het Bureau kwamen lager uit, doordat de begrote ondersteuning ten behoeve van het bureau slechts ten dele is benut. Website: Er zijn minder werkzaamheden met betrekking tot de website nodig gebleken dan begroot. Ook zullen investeringen in de website ten behoeve van permanente educatie pas in het volgende boekjaar worden gedaan. Commissies: De commissies hebben slechts ten dele van het beschikbare budget gebruik gemaakt. Er is conform het jaarplan geïnvesteerd in PR + Marketing. Het aantal uren dat hiermee gemoeid waren was enigszins hoger dan begroot en daarmee ook de kosten. Niet aftrekbare voorbelasting: Dit zijn kosten die voorheen onder diverse lasten waren ondergebracht. Voor transparantie doeleinden worden deze nu separaat weergegeven. Deze waren niet separaat begroot. Diverse Lasten: Tezamen met de niet aftrekbare voorbelasting zijn deze in redelijke mate begroot. Balans De post Crediteuren omvat o.a. een betaling aan de belastingdienst van 8.812,68 Euro. Jaarrekening Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau 2013/2014 Opbrengsten Royalties: Deze post betreft de (6%) royalties die de VBA ontvangt van de VU inzake de opleiding. In het betreffende boekjaar volgden meer studenten de opleiding dan verwacht. De inkomsten Permanente Educatie zijn met name lager dan begroot doordat een tweetal geplande PE bijeenkomsten geen doorgang hebben gehad alsmede dat een op een specifieke doelgroep gerichte leer gang (op elkaar afgestemde modules) niet is geeffectueerd. De inkomsten voor deze leergang waren conservatief begroot. Kosten Doorbelasting Bureau: De bureaukosten zijn lager uitgekomen dan begroot. Desondanks is de doorbelasting hoger uitgevallen. In de begroting was onvoldoende rekening gehouden met de stijging van personeelskosten op het bureau. Permanente Educatie: de uitgaven zijn lager dan begroot doordat een aantal geplande PE bijeenkomsten niet gerealiseerd konden worden. Tevens is een geplande leergang niet geeffectueerd. Hiervoor was een investering begroot. 11
Financieel verslag 2013/2014 Resultatenrekening VBA 2012/2013 2013/2014 2013/2014 Opbrengsten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Contributie 337.682 340.000 345.771 Rente 9.780 7.000 8.721 Bijeenkomsten 39.451 20.000 16.860 Publicaties 8.638 7.500 4.250 Doorbelasting Bureau 16.311 25.000 28.775 Diverse Baten 12.275 5.000 4.567 Totaal Opbrengsten 424.137 404.500 408.944 Kosten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Bijeenkomsten 48.006 65.000 61.689 Bestuur 4.688 5.000 4.536 Publicaties/VBA Journaal 44.101 60.000 41.583 EFFAS/ACIIA 18.414 20.000 18.308 Bureau 140.918 250.000 231.709 Commissies 3.533 10.000 2.400 Website 2.511 10.000 6.229 PR + Marketing 8.826 40.000 44.515 Niet aftrekbare voorbelasting 10.268 10.580 Diverse Lasten 24.105 20.000 12.606 Totaal Kosten 305.370 480.000 434.155 Overschot/Tekort 118.767-75.500-25.211 Balans VBA per 30 juni 2014 ACTIVA 30-jun-12 30-jun-13 30-jun-14 Banktegoeden 512.460 614.137 608.390 Te vorderen contributie 0 300 600 Te vorderen Morreau 23.663 16.311 28.775 Debiteuren 9.138 23.238 9.566 545.260 653.986 647.331 PASSIVA Crediteuren 34.616 24.575 43.132 Voorziening Algemeen 0 0 0 Vermogen 510.644 629.411 604.199 545.260 653.986 647.331 12
Resultatenrekening Opleidingsinstituut 2012/2013 2013/2014 2013/2014 Opbrengsten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Royalties 19.049 15.000 21.096 Rente 7.482 3.500 5.713 Permanente Educatie 89.663 85.000 51.510 Diverse Baten 0 0 0 Totaal Opbrengsten 116.194 103.500 78.319 Kosten Gerealiseerd Begroting Gerealiseerd Leerstoel VU 15.244 15.500 15.500 Permanente Educatie 45.285 90.000 39.071 Doorbelasting Bureau 16.311 25.000 28.775 Diverse Lasten 204 10.000 16.167 Totaal Kosten 77.044 140.500 99.513 Overschot/Tekort 39.150 37.000 21.194 Balans Opleidingsinstituut per 30 juni 2014 ACTIVA 30-jun-12 30-jun-13 30-jun-14 Banktegoeden 319.831 322.215 336.433 Debiteuren 14.607 19.669 21.096 334.438 341.884 357.529 PASSIVA Crediteuren 58.478 26.773 63.613 Voorziening Algemeen 0 0 0 Voorziening Permanente Educatie 0 0 0 Vermogen 275.960 315.110 293.916 334.438 341.883 357.529 13
Resultatenrekening geconsolideerd 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Opbrengsten Gerealiseerd Gerealiseerd Gerealiseerd Contributie 319.454 337.682 345.771 Royalties 14.492 19.049 21.096 Rente 12.485 17.262 14.434 Bijeenkomsten 12.588 39.451 16.860 Publicaties 17.284 8.638 4.250 Permanente Educatie 85.448 89.663 51.510 Diverse Baten 10.252 12.275 4.567 Totaal Opbrengsten 472.003 524.020 458.488 Kosten Gerealiseerd Gerealiseerd Gerealiseerd Bijeenkomsten 38.155 48.006 61.689 Bestuur 3.322 4.688 4.536 Leerstoel VU 15.244 15.244 15.500 Publicaties/VBA Journaal 38.405 44.101 41.583 EFFAS/ACIIA 17.574 18.414 18.308 Bureau 211.087 140.918 231.709 Commissies 3.533 3.533 2.400 Website 6.188 2.511 6.229 Permanente Educatie 42.752 45.284 39.071 PR + Marketing 27.789 8.826 44.515 Diverse Lasten 37.625 34.576 39.354 Totaal Kosten 441.674 366.101 504.894 Overschot/Tekort 30.329 157.919 46.406 Balans geconsolideerd per 30 juni 2014 ACTIVA 30-jun-12 30-jun-13 30-jun-14 Banktegoeden 832.291 936.352 944.823 Te vorderen contributie 0 300 600 Debiteuren 23.745 42.907 30.662 856.036 979.559 976.085 PASSIVA Crediteuren 69.432 35.038 77.970 Voorziening Algemeen 240.500 0 0 Voorziening Permanente Educatie 5.000 0 0 Vermogen 541.104 944.521 898.115 856.036 979.559 976.085 14
Begroting VBA 2013/2014 2014/2015 Opbrengsten Begroting Begroting Contributie 340.000 355.000 Rente 7.000 7.500 Bijeenkomsten 20.000 20.000 Publicaties 7.500 7.500 Doorbelasting Bureau 25.000 28.000 Diverse Baten 5.000 4.000 Totaal Opbrengsten 404.500 422.000 Kosten begroting Begroting Bijeenkomsten 65.000 65.000 Bestuur 5.000 5.000 Publicaties/VBA Journaal 60.000 75.000 EFFAS/ACIIA 20.000 20.000 Bureau 250.000 255.000 Commissies 10.000 10.000 Website 10.000 10.000 PR + Marketing 40.000 20.000 Dotatie voorziening Lustrum 2016 7.500 Niet aftrekbare voorbelasting 7.500 Diverse Lasten 20.000 12.500 Totaal Kosten 480.000 487.500 Overschot/Tekort 75.500 65.500 Begroting Opleidingsinstituut 2013/2014 2014/2015 Opbrengsten Begroting Begroting Royalties 15.000 20.000 Rente 3.500 4.500 Permanente Educatie 85.000 65.000 Totaal Opbrengsten 103.500 89.500 Kosten Begroting Begroting Leerstoel VU 15.500 15.500 Doorbelasting Bureau 25.000 28.000 Permanente Educatie 90.000 85.000 Diverse Lasten 10.000 1.000 Totaal Kosten 140.500 129.500 Overschot/Tekort 37.000 40.000 15
Verslag van de Kascommissie over het verenigingsjaar 2013 2014 In tegenstelling tot voorgaande jaren heeft de kascommissie dit maal besloten om, net als de overige commissies, naast haar verklaring tevens verslag te doen van haar activiteiten. Kwam de kascommissie in het verleden slechts eenmaal per jaar bijeen om de jaarcijfers over het afgelopen boekjaar te controleren, dit jaar is de commissie een viertal malen bijeengekomen. Tijdens drie van deze bijeenkomsten hebben zich in de loop van de vergadering ook de penningmeester en het bureau aangesloten. De toename van de bijeenkomsten heeft voornamelijk te maken met de groei en de ambities van onze vereniging. Dit vertaalt zich onder andere in de aanstelling van een directeur belast met de dagelijkse gang van zaken binnen de vereniging en stichting. Tot haar taken behoren onder andere het leiding geven aan het secretariaat, het voorbereiden en implementeren van beleidsplannen, alsmede het bewaken van de financiële huishouding van de vereniging. Teneinde de directeur in staat te stellen haar taken en bevoegd heden op adequate wijze uit te oefenen is haar door het bestuur een volmacht verleend tot het sluiten van overeenkomsten en het verrichten van andere rechtshandelingen binnen het kader van de vastgestelde begroting. Voortvloeiend uit bovengenoemde aanstelling heeft de commissie inzage gekregen in de volmacht van het bestuur, het directiereglement en het uittreksel van de Kamer van Koophandel. Deze bescheiden zijn door de commissie beoordeeld. Een ander belangrijk aandachtspunt was het betreden van het terrein van de economische activiteiten door de vereniging. Dit behelst onder andere activiteiten ten behoeve van derden ten aanzien van advertenties en het toegang verlenen van niet-leden op diverse bijeenkomsten. Uit deze economische activiteiten vloeit een belastingplicht in het kader van de BTW voort. Het bestuur heeft hiervoor een bureau van belastingadviseurs opdracht gegeven deze zaken voor zich te behartigen. Ook de kwestie van de vennootschapsbelasting is door genoemde adviseurs behandeld. De commissie heeft de correspondentie van het adviesbureau met de belastingdienst ingezien. Uit deze inzage zijn de volgende conclusies naar voren gekomen: De vereniging is BTW verschuldigd over haar economische activiteiten en kan de betaalde BTW over gemaakte kosten hiervoor in mindering brengen. Naar de mening van het adviesbureau zijn de afzonderlijke activiteiten van de VBA niet aan te merken als onderneming, zodat daarvoor van belastingplicht voor de vennootschapsbelasting geen sprake is. De commissie spreekt haar dank uit aan Irma Willemsen en Hikmet Sevdican voor de prettige samenwerking. Henk Vierhout, voorzitter Hierbij verklaren wij dat de staat van inkomsten en uitgaven van de VBA en van de Stichting VBA Opleidingsinstituut Morreau over het boekjaar 2013-2014 alsmede de beide balansen per 30 juni 2014 door ons werden gecontroleerd en akkoord bevonden. Amsterdam, september 2014 Henk Vierhout RBA, voorzitter Drs. Simon de Ridder RBA Drs. Peter Meulepas RBA 16
Verslag van de Programmacommissie over het verslagjaar 2013 2014 Het aantal bijeenkomsten dat in het verslagjaar 2013-2014 is georganiseerd kwam uit op 19, waardoor ook dit jaar de programmacommissie weer terug kan blikken op een geslaagd bijeenkomstenjaar. Economieën en beurzen ontwikkelden zich in 2013-2014 in zekere zin volgens verwachting, na genomen maatregelen en onthulde plannen, van centrale banken, overheden en ondernemingen in de jaren daarvoor. Het verschil met eerdere jaren kan in één woord worden samengevat: Rust. Tenminste, op het eerste gezicht en daarbij heel fragiel. Onveranderd was het optreden van centrale banken in de VS, de Eurozone, het Verenigd Koninkrijk, Japan en zelfs China. Hier zagen en zien we echter dat elke stap, hoe gering ook, nog steeds grote gevolgen op beleggingen en beurzen kan hebben. Een mondiaal probleem blijft de algemene schuldpositie, voornamelijk van overheden, maar de private sector laat zich vaak evenmin onbetuigd. Centrale bankiers proberen de schulden op een onconventionele wijze terug te dringen: Zorg dat er inflatie komt en dan wordt de schuld vanzelf minder waard. In Japan lijkt dat met Abenomics een beetje te lukken, in Europa nog niet. Intussen is de rente op een dieptepunt aangekomen. Prettig nieuws voor onze Minister van Financiën, (zittende) obligatiebeleggers en mensen die een hypotheek willen afsluiten, minder leuk voor spaarders en pensioenfondsen. Met zo af en toe een hick-up (de strenge winter begin dit jaar) bleef de Amerikaanse economie zich gunstig ontwikkelen. Europa bleef daarbij achter, maar alles welbeschouwd liet ook deze economie verbetering zien. De relatieve rust en de zeer lage kapitaalmarktrente vormden eveneens een gunstige voedingsbodem voor de aandelenbeurzen. Amerikaanse beursindices maar ook de Duitse DAX bereikten records. De Nederlandse AEX-index is nog niet zover, maar bedacht dient te worden dat dit geen herbeleggingsindex is. Alles rustig aan het westelijk front, waarbij de aandelen ondertussen in Europa en de VS wel flink duurder zijn geworden. Net als dat in voorgaande jaren het geval was, werd ook dit verslagjaar opnieuw meerdere malen aandacht besteed aan de ontwikkelingen in de macro-economie en de mogelijke impact hiervan op de financiële markten. Joost Leenders gaf in september de aftrap en behandelde BNP Paribas IP s strategisch & tactisch beleggings beleid. Hij besteedde ruim aandacht aan de renteverwachting en het beleid van de centrale banken. Een waarschuwende vinger werd geheven tegen aandelen: deze zouden vooralsnog een beperkt stijgingspotentieel bieden. Anton Brender en Florence Pisani van Dexia Asset Management namen het stokje over en gaven de volgende presentatie getiteld The economic and financial outlook. Ook hier werd een aantrekken van de groei genoemd, zij het dat niveaus van vóór de crisis niet verwacht werden. In januari was het podium voor Robert Wescott van Keybridge Research LLC met als onderwerp: Where are the Global Economy and Financial Markets heading in 2014?. Hij signaleerde meerdere redenen voor optimisme. Tot op heden terecht. In mei was last but zeker not least in deze macro reeks het woord aan John Mauldin, Jean-Sylvain Perrig van UBP en Alex Crooke van Henderson. De Commissie Tactische Asset Allocatie heeft ongelofelijk veel moeite gedaan om John Mauldin naar Nederland te halen hetgeen uiteindelijk is gelukt en daarmee een primeur opleverde op Nederlandse bodem. Dit was blijkbaar de trigger voor een overweldigende opkomst van rond de 175 deelnemers. John Mauldin signaleerde sterk opgelopen en onhoudbare overheidsschulden en vooral onconventioneel gedrag van centrale banken. Beleggers dienden zich daar in zijn ogen nog meer bewust van te zijn en safe havens op te zoeken. Een belangrijk onderwerp voor herstel van de economie is de arbeidsmarkt. Werkloosheidscijfers mogen dan een lagging indicator zijn, in de politiek zijn zij dagelijkse kost. Voorts vinden op de arbeidsmarkt ook om de zoveel tijd structurele veranderingen plaats. Over deze structurele veranderingen liet Han Metsers van ABN AMRO in zijn bijzonder boeiende presentatie in maart, zijn licht schijnen. De macro-economische ontwikkelingen zijn weliswaar een dominante factor bij het beleggen, maar zeker niet de enige. Simon Savage van GLG wees er in zijn voordracht op dat kennis geluk en menselijke kwetsbaarheid eveneens een dominante factor zijn. Beleggers in vastrentende waarden hebben dan met bestaande beleggingen wel goed gescoord, nieuwe en herbeleggingen worden in toenemende mate geplaagd door de huidige lage rente. Willen zij een hoger rendement, dan is de keerzijde: méér risico nemen. In het door de Risk Management Commissie en de Dutch Commission on Bonds georganiseerde seminar in juni gingen vijf sprekers en de moderator in op Bail-in instrumenten, waaronder Coco s. Een andere categorie beleggers is geïnteresseerd in vastgoed. Het in oktober gehouden jaarlijkse 17
researchseminar van IVBN en VBA stond in het teken van de strategieën met betrekking tot deze beleggingen. Een overzicht werd gegeven hoe Nederlandse institutionele beleggers hebben belegd in vastgoed en welke rendementen zijn behaald. Additioneel volgde een analyse op welke manier de verschillende strategieën hebben uitgepakt. Tot slot werd er naar de toekomst van direct en indirect vastgoed gekeken. Enkele weken later volgde een seminar met als titel: Onze woningmarkt, de recessie voorbij?. Daar kwamen drie sprekers aan het woord die vanuit de politiek, de beleggers en de makelaardij hun licht lieten schijnen op de huidige ontwikkelingen in de woningmarkt. Een mooi voorbeeld hoe de VBA niet alleen op actuele ontwikkelingen inspeelt maar er ook op vooruitloopt. Pensioenen en pensioenfondsen waren de afgelopen jaren dikwijls voorpaginanieuws, maar hier leek in het afgelopen verslagjaar het stof eveneens wat te zijn neergedwarreld. Dat betekende niet dat er niet nog genoeg te doen was. Zo komt er de komende jaren een stortvloed aan nieuwe regelgeving af op Nederlandse financiële instellingen, als pensioenfondsen, verzekeraars, banken en vermogensbeheerders. Deze regelgeving zal belangrijke consequenties hebben voor het dynamisch balansbeheer van Nederlandse institutionele beleggers. Tijdens de dagvullende VBA ALM conferentie in november met de naam Wisselwerking markt en toezicht hebben de dagvoorzitter Guus Boender en zeven gerenommeerde sprekers deze materie uitgebreid behandeld. Vorig jaar schreven we: Pensioenfondsen beleggen de toevertrouwde gelden en hierbij wordt in toenemende mate tegen ethische problemen aangelopen. Welnu, ethiek kwam ook dit jaar aan de orde. Een zevental sprekers (waaronder Joanne Kellermann, Angelien Kemna en Pim Mol onder dagvoorzitterschap van Alfred Slager) gaf in maart acte de préséance gedurende de themamiddag ethiek en integriteit bij financiële instellingen anno 2014. De rode draad van de bijeenkomst was de vraag: Hoe kunnen we als financiële sector zelf de handschoen oppakken?. Een goed functionerend financieel stelsel is essentieel voor een goed functionerende samenleving. Vertrouwen in financiële instellingen is daarin een belangrijke factor. Frits Bosch had in januari de aftrap van dit onderwerp al gegeven met de voordracht Dat is het Risico over Risico, Behavioral, Toezicht en Ethiek in de Financiële Wereld. Niet alleen ethiek dus. Risico s beheersen is een obsessie van deze tijd. Voor de financiële sector vormt het beheersen van risico s tegenwoordig een meer dan centraal element in al haar doen en laten. Duurzaam beleggen kwam aan bod op het EFFAS ESG Seminar in september. Twee essentiële onderwerpen binnen Environmental, Social, Governance werden besproken. Ten eerste was er een discussie over actieve versus passieve duurzame beleggingen. Voorts is EFFAS bezig om de ESG-modellen te verbeteren en ESG te integreren in waardebepaling die de kern is van de taxaties van de ESG-modellen. Tijdens de themamiddag zetten vijf sprekers (inclusief moderator) hun visie op bijzonder heldere wijze uiteen. In mei vond de bijeenkomst plaats van Jong VBA en Dutch Young Actuarial Professionals met Edwin Wennemars onder de naam Innovatie. Deelname aan deze bijeenkomst stond open voor ons aanstormend talent, de leden tot 35 jaar. Ook de Ronde Tafel Future Leadership in september met Generaal Bd. Dick Berlijn en CIO Lars Dijkstra was veelal voorbehouden aan deze groep. In november organiseerde de Commissie Investment Performance Measurement voor de vijfde keer de Dutch Performance Measurement Round Table. De focus van deze editie lag op Performance attributie systemen en de toekomst van GIPS in Nederland. De selectie van een performance attributiesysteem, beslissingen rond de attributie en de attributie op maat werden besproken. In december was er het jaarlijkse bedrijfsbezoek waarbij de VBA-leden dit keer welkom waren bij Aalberts Industries. Op 31 oktober was de 52e algemene ledenvergadering met aansluitend het jaardiner. Professor Dirk Schoenmaker ging als gastspreker in op de hervormingsagenda in de financiële sector. Tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst op 14 januari gaf bestuursvoorzitter Alfred Slager een voordracht onder de naam To infinity... and beyond! over de beleggingsfilosofieën van de grote institutionele beleggers die de wereld veranderen. Aansluitend was er de prijsuitreiking van de Sweepstake 2013 en vervolgens de Nieuwjaarsborrel. Okko Rabeling, voorzitter Han van Lamoen, secretaris 18
Overzicht van het programmaseizoen 2013 2014 Bijeenkomst Datum Plaats Locatie Ronde Tafel Future Leadership 5 september 2013 Amsterdam KCM Sprekers: Dick Berlijn en Lars Dijkstra EFFAS ESG Seminar 19 september 2013 Amsterdam Rosarium Sprekers: Frank Klein (moderator), Berrie Verwey, David Richert, Paul Broholm en Masja Zandbergen Strategisch & tactisch beleggingsbeleid 26 september 2013 Amsterdam Rosarium Spreker: Joost van Leenders Researchseminar IVBN/VBA 1 oktober 2013 Breukelen Universiteit Vastgoed in de beleggingsportefeuille Nyenrode Sprekers: André van Vliet (dagvoorzitter), Marco Mosselman, Norbert Bol en Eugene Philips Vastgoed seminar; Onze woningmarkt: de recessie voorbij 10 oktober 2013 Amsterdam Rosarium Sprekers: Dirk Gort (dagvoorzitter), Robert Koot, Anke Bodewes en Ed Groot VBA 52e Jaarvergadering en jaardiner 31 oktober 2013 Amsterdam IGC Gastspreker: Dirk Schoenmaker Wisselwerking markt en toezicht; VBA ALM-seminar 2013 7 november 2013 Amsterdam NEMO Sprekers: Guus Boender (dagvoorzitter), Tjitsger Hulshoff, Taron Ganjalyan, Hans de Ruiter, Jitzes Noorman, Niels Kortleve, Annemarie Mijer-Nienhuis en Theo Kocken Dutch Round Table on performance measurement 27 november 2013 Amsterdam Rosarium Sprekers: Mark van Eijk (dagvoorzitter), Arjan Gort, Yong Lin en Pieter Wijnhoven Macro-economische vooruitzichten 2014 11 december 2013 Amsterdam Rosarium Sprekers: Anton Brender en Florence Pisani Bedrijfsbezoek Aalberts Industries 11 december 2013 Hilversum VSH Fittings Nieuwjaarsbijeenkomst To infinity... and beyond! 14 januari 2014 Amsterdam IGC De beleggingsfilosofieën van de grote institutionele beleggers die de wereld veranderen Spreker: Alfred Slager 19
Bijeenkomst Datum Plaats Locatie Where are the Global Economy and Financial Markets Heading in 2014? 27 januari 2014 Amsterdam Rosarium Spreker: Robert Wescott Risico, Behavior, Toezicht & Ethiek 28 januari 2014 Amsterdam Rosarium Spreker: Frits Bosch Analyse van de (Nederlandse) arbeidsmarkt, voorspellingen en kansen 5 maart 2014 Amsterdam VBA/HFC Spreker: Han Mesters Ethiek en integriteit bij financiële instellingen anno 2014 21 maart 2014 Amsterdam Auditorium Sprekers: Alfred Slager (dagvoorzitter), ABN AMRO Joanne Kellermann, Johan Graafland, Gert Dijkstra, Tom Loonen, Wilfred Nagel en Pim Mol Skill, Luck and Human Frailty Is human risk the biggest and most neglected risk in the Investment Industry 9 april 2014 Amsterdam Rosarium Spreker: Simon Savage Are there any safe havens left in this volatile world? 1 mei 2014 Amsterdam Auditorium WTC Sprekers: Eelco Ubbels (dagvoorzitter), John Mauldin, Jean-Sylvain Perrig en Alex Crooke Jong VBA en DYAP over Innovatie met Erben Wennemars 15 mei 2014 Rotterdam Cardano Sprekers: Anne-Marie Munnik (dagvoorzitter), Erben Wennemars en Niek van Breukelen Meer risico en minder rendement?! Bail-in instrumenten 20 juni 2014 Amsterdam Auditorium Sprekers: Erik van Leeuwen Symphony Offices (dagvoorzitter), Oliver Burrows, Martijn Boermans, Alexandre Birry & Nigel Greenwood en Jos Jetten 20
Verslag van de Accountingcommissie Verslag van de Commissie Asset & Liability Management In het afgesloten verenigingsjaar is er een bijeenkomst geweest van de Accountingcommissie. Daarbij zijn de doelstellingen van de AC opnieuw vastgesteld. De volgende: Het ondersteunen van het VBA-lid in de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ); Advies uitbrengen indien het VBA-bestuur daar om vraagt (publiciteit); 1 maal per jaar een event organiseren. Aan doelstelling drie hebben we niet kunnen voldoen. Er zijn geen specifieke activiteiten geweest in de Accountingcommissie. Dit betekent dat voornamelijk de activiteiten van de VBA in de Gebruikersdelegatie van de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) ondersteund zijn. De VBA heeft inspraak bij het opstellen van richtlijnen die de kwaliteit van de jaarverslaggeving dienen te bevorderen. Dit is belangrijk omdat de RJ nog steeds een grote rol speelt bij de Nederlandse verslaggeving. Internationale verslaggevingsregels (IASB) zijn belangrijk, maar Nederlandse regels kunnen nog steeds substantieel afwijken. Dit geeft een mogelijkheid voor de VBA om zich te profileren. Het aantal analisten (aandelen, obligaties) is in de minderheid bij de VBA. De opkomst bij accountingonderwerpen is bescheiden, waardoor het te prefereren is om seminars/workshops met een andere VBAcommissie te organiseren. Mogelijke onderwerpen zijn pension fund accounting, integrated reporting en hoe maken we het jaarverslag weer hanteerbaar (veel minder, maar wel relevante informatie). Daarnaast bekijken we of het mogelijk is een ronde tafel met vastlegging in het VBA-journaal te organiseren. John van Scheijndel, voorzitter De Asset & Liability Management (ALM) commissie bestaat al enige tijd uit ca. 20 personen. Naast de meerderheid hiervan, die bestaat uit onderzoekers en beleidsmakers van pensioenfondsen, zijn consultancybedrijven, verzekeraars en banken in de ALMcommissie vertegenwoordigd. De commissie komt gemiddeld eens per twee maanden bijeen en voorbeelden van ALM-dialogen zijn: ALM in Solvency II omgeving en de mogelijke invloed van Matching Adjustment, ontwikkelingen ten aanzien van Europees toezicht op Pensioenfondsen, ALM uitdagingen van het nieuwe FTK per 2015 en een analyse van de implicaties van de nieuwe FTK parameters. Het jaarlijkse VBA ALM-congres met als thema Wisselwerking markt en toezicht, werd in november 2013 in Amsterdam georganiseerd. Insteek waren de consequenties die de stortvloed aan regelgeving (nftk, Solvency II, Basel III, IORP II, EMIR, etc.) zal hebben voor het dynamisch balansbeheer van Nederlandse institutionele beleggers alsook banken. Ruim 150 beleggingsprofessionals waren aanwezig, met vertegenwoordiging vanuit Vermogensbeheerders (ca 30%), Pensioenfondsen (30%), Consultants (15%), Verzekeraars (10%) en Banken (10%). Sprekers waren Tjitsger Hulshoff (ING Investment Management), Taron Ganjalyan (LINKS), Hans de Ruiter (TNO), Jitzes Noorman (F&C), Niels Kortleve (PGGM), Annemarie Mijer-Nienhuis (Nationale Nederlanden Leven) en Theo Kocken (Cardano) terwijl Guus Boender (Ortec Finance) en Helmut Cardon (Morgan Stanley) als dagvoorzitters optraden. De VBA ALM-commissie is bezig met het programma voor het volgende ALM-congres dat op donderdag 6 november 2014 in Amsterdam zal plaatsvinden. Het thema van de dag zal zijn This time it s different...?. De conferentie gaat in op de vraag of als gevolg van de schuldenproblematiek, het ongekend ruime monetaire beleid, de wijzigende rol van het bankwezen in het financiële systeem de wereld echt veranderd is en of dit implicaties zal hebben voor de asset allocatie van Nederlandse Pensioenfondsen en Verzekeraars. Sprekers vanuit Shell Asset Management en PGGM hebben inmiddels toegezegd. 21
Voor 2015 plannen we binnen de ALM-commissie vele nieuwe discussies en hopen we de traditie om een ALM-congres met een actueel thema te organiseren in stand te kunnen houden. Helmut Cardon, secretaris VBA ALM commissie De commissie is ook betrokken geweest bij de gesprekken over het nieuwe register Risk Manager Financial Insitutions. Berry Debrauwer, voorzitter John Oost, secretaris Verslag van de Commissie Risk Management Verslag van de Commissie Verantwoord Beleggen De commissie komt een aantal keren per jaar bij elkaar voor afstemming en voor het inhoudelijk bespreken van diverse onderwerpen op het brede terrein van risk management, bij voorkeur door het houden van een presentatie door een lid van de commissie of een externe spreker. Naast fysieke bijeenkomsten wordt gebruik gemaakt van de LinkedIn Group Risk Management Nederland. De commissie kent twee vormen van lidmaatschap: gewone leden en geaffilieerde leden. Een belangrijke doelstelling van de commissie is haar kennis uit te dragen naar buiten. In het afgelopen verslagjaar is dat op de volgende manieren gebeurd: Verschillende bijdragen aan de themanummers van het VBA-journaal Een gezamenlijke bijeenkomst met de commissie ALM (september 2013) Het seminar Meer risico en minder rendement?! Bail-in instrumenten op 20 juni 2014, dat samen met de commissie Bonds werd georganiseerd en een grote opkomst kende. Daarnaast heeft één van de commissieleden zich aangemeld om weer een module te verzorgen in het kader van de Permanente Educatie, hetgeen zal plaatsvinden in oktober 2014. Ook is de commissie voornemens een activiteit te organiseren over het actuele onderwerp de voor- en nadelen van centrale clearing van derivaten. Commissie Verantwoord Beleggen is de nieuwe naam voor de Commissie Duurzaam Beleggen om uiting te geven aan de ontwikkeling van het vakgebied waarbij beleggingsportefeuilles minimaal (maatschappelijk) verantwoord zijn. De commissie bespreekt regelmatig de actuele ontwikkelingen en haar activiteiten in (telefonische) vergaderingen. Haar acht leden vertegenwoordigen vijf beleggers, twee consultants en een ESG research provider. De commissie is in overleg met andere commissies om activiteiten samen te organiseren. Op 25 februari 2014 verzorgde de Commissie Verantwoord Beleggen een college van de VU-VBA opleiding Investment Management. College 6 ESG binnen aandelenportefeuilles maakte onderdeel uit van de module Fundamentele Analyse onder leiding van Roelof Salomons. Wilco van Heteren, Director, Research Products bij Sustainalytics en Masja Zandbergen, Head of Equity bij Syntrus Achmea Asset Management traden op als docent om de studenten iets te leren over de verschillende vormen van verantwoord beleggen. De commissie streeft naar verdere integratie van Verantwoord beleggen in de VU-VBA opleiding Investment Management en heeft aangeboden een praktijk dag te verzorgen. Op 3 juli 2014 organiseerden de Commissie Verantwoord Beleggen en de Commissie Private Equity een middag over Responsible Private Equity Investing, Window dressing or value creation?. Dagvoorzitter was Daan Spaargaren van Eumedion. Vertegenwoordigers van Rabobank, AAC Capital, KKR, PGGM, Spring Associates, APG, MN en 22
Robeco deden enthousiast hun verhaal en kwamen tot een levendige discussie met het publiek. Voor de meeste Private Equity ondernemingen beperkt duurzaamheid zich tot risicomanagement als verzekeringspolis. Vervolgstappen zijn kostenbesparingen, reputatiemanagement en duurzame producten. De bijeenkomst had 103 deelnemers, waarvan 54 niet-leden. De Commissie Verantwoord Beleggen heeft afscheid genomen van Masja Zandbergen en Hijn Bondrager. Marieke de Leede en Jaap van den Ende hebben hun plaats ingenomen. Marieke is Director Responsible Investment bij Kempen Capital Management. Daarvoor was zij bij ACTIAM (voorheen SNS AM) Impact Investment Analyst en ESG Research Analyst. Marieke vindt het belangrijk om verantwoord beleggen onder de aandacht te brengen bij alle beleggingsprofessionals. Zij zet zich graag in om verantwoord beleggen te integreren in opleidingen van beleggers, waaronder de VBA-opleiding. Jaap is vermogensbeheerder. Bij ING Bank was zijn laatste functie Consultant Duurzaam Beleggen. Hij brengt graag Verantwoord beleggen verder onder de aandacht o.a. bij particulieren. Robert Klijn, voorzitter Verslag van de Behavioral Economics De commissie Behavioral Economics is in de loop van 2011 opgericht. Sociale, cognitieve en emotionele factoren hebben een overduidelijke invloed op consumenten- en investeerdergedrag en zijn dus van belang voor ons vakgebied. Gedurende de afgelopen 12 maanden is de commissie 6 keer bijeengekomen. Tijdens de bijeenkomsten wordt aan de hand van een artikel of een presentatie gediscussieerd over behavioral economics gerelateerde onderwerpen. Op 9 april 2014 heeft de commissie een presentatie voor de leden georganiseerd. Simon Savage van GLG presenteerde: Skill, luck and human frailty Is human risk the biggest and most neglected risk in the Investment Industry. Daarnaast is de commissie in de afgelopen 12 maanden 6 keer bij elkaar gekomen. Bij deze bijeenkomsten zijn twee gastsprekers aanwezig geweest. Professor Dr. Anne van der Meiden, voormalig professor Massacommunicatie en Public Relations Universiteit te Utrecht luisterde een bijeenkomst op met een presentatie over cognitieve dissonantie. Dr. Remco Zwinkels, hoofd van de Finance groep op de economische faculteit van de Erasmus Universiteit presenteerde onderzoeksresultaten van een meerjarig onderzoek dat de Erasmus Universiteit heeft gedaan onder actie particuliere beleggers. Het startpunt van dit onderzoek binnen het vakgebied behavioral finance, zal de Trading Index van ABN Amro zijn: een financieel gedragsonderzoek bestaande uit twaalf tweewekelijkse voorspellingen van actieve ABN Amro beleggers met betrekking tot de Amsterdam Exchange Index (AEX). Gezien de opkomst bij de door de commissie georganiseerde presentatie voor de leden, alsmede de positieve feedback streeft de commissie ernaar ook de komende 12 maanden minstens 1 presentatie voor de leden te organiseren. Jan van der Hout, voorzitter Verslag van de Commissie Private Equity De commissie private equity heeft als primaire doelstelling kennis en informatie over private equity te structureren en te presenteren aan de leden van de VBA. Dit jaar stond het inmiddels traditionele VBA Private Equity seminar op 3 juli 2014 in het teken van een bijzonder thema, namelijk: Responsible Private Equity Investing, Window dressing or value creation?. Om te profiteren van de kennis en ervaring binnen het VBA werd het seminar georganiseerd in nauwe samenwerking met de commissie duurzaam beleggen van de VBA. Uiteraard werd ook weer de samenwerking gezocht met CFA en CAIA en het een en ander resulteerde in een zeer geslaagd evenement met circa 125 deelnemers. 23
Het Private Equity seminar van de VBA is inmiddels zo bekend, dat we ons mogen verheugen over verzoeken van gerenommeerde instellingen om te mogen spreken op ons seminar. Zoals altijd proberen we het thema vanuit verschillende invalshoeken en stakeholders te belichten met als uitgangspunt een onafhankelijke en wetenschappelijke benadering. Op dit seminar werd dit vorm gegeven door een duopresentatie van Tim van der Weide van PGGM en Ebel van der Weide van Spring associates, co auteur van de UNPRI paper over Duurzaam beleggen bij Private Equity. Daarnaast werden tot de verbeelding sprekende praktijkstudies en bedrijfsvoorbeelden gepresenteerd door Sylva Dezelan (Rabo bank), Alvar de Wolff (AAC Capital) en Kayoda Akinola (KKR). Tenslotte werd uiteraard een paneldiscussie gevoerd onder leiding van Marta Jankovic (APG) met als deelnemers Jesse de Klerk (Robeco), Kris Douma (MN), Ludo Bammes (KKR) en Ebel Kamerling. Duurzaam beleggen is een moeilijk en bijna controversieel onderwerp, zeker in een beleggingscategorie als Private Equity, wat niet alleen tijdens de paneldiscussie, maar ook gedurende het gehele seminar aanleiding gaf tot vele vragen, commentaar en discussies. Kortom een levendig en inhoudelijk uitdagend programma, dat in goede banen werd geleid door de uitstekende en heldere leiding van dagvoorzitter Daan Spaargaren van Eumedion. Met dank aan alle commissieleden die bij de organisatie betrokken zijn geweest, zien we uit naar een succesvol vervolg in 2015. Lodewijk van Pol, voorzitter Verslag van de Commissie Tactische Asset Allocatie In het afgelopen jaar heeft de commissie een drietal bijeenkomsten georganiseerd. Deze bijeenkomsten werden door de commissieleden goed bezocht. Absolute return met een multi-asset strategie Bij deze bijeenkomst gaf een van de leden inzage in een strategie, waarbij ingegaan werd op de beperkingen die institutionele beleggers hebben, wat soms rendement zou kunnen kosten. Heel open werd er gediscussieerd over arbitraire regels, de toezichthouders en verschillen van inzicht als het om risico gaat. Fund Flow en Tactische Asset Allocatie Een externe partij heeft toelichting gegeven hoe in- en uitstroom van beleggingsfondsen informatie bevat. Concreet kwamen kwantitatieve modellen ter sprake die afgestemd kunnen worden op het beleggingsbeleid. John Mauldin: Are there any safe havens left in this volatile world? Voor deze bijeenkomst werd samengewerkt met 2 sponsoren om John Mauldin naar Nederland te krijgen. Uiteindelijk een prachtig event waar drie sprekers ingingen op wat veilige beleggingen zijn en wat niet. Samen met de commissieleden is veel overleg geweest om deze bijeenkomt die voor alle VBA leden toegankelijk was, te volbrengen. Groot was de voldoening dat op 1 mei John Mauldin sprak, samen met Jean-Sylvain Perrig van UBP en Alex Crooke van Henderson op een grotere locatie dan eerder gepland. Uiteindelijk waren er bijna 160 bezoekers. Nieuw Event Doelstelling van de commissie is om ook in het nieuwe jaar weer een event te organiseren dat openstaat voor alle VBA leden. Samen met de commissieleden zal eerst weer een thema bepaald worden, om daarna dit verder uit te werken. Nieuwe Leden Er was één lid die de TAA commissie verliet om dat de huidige werkzaamheden beter bij een andere commissie aansloten. Daar stond tegenover dat er twee nieuwe leden bijkwamen. 24 Eelco Ubbels, voorzitter
Verslag van de Commissie Vastgoed De VBA Commissie Vastgoed is één van de vakinhoudelijke commissies van de VBA en stelt zich ten doel het kennisniveau omtrent vastgoed als beleggingscategorie te vergroten en te verspreiden binnen de VBA. Dit gebeurt vooral via bijeenkomsten, ronde tafel discussies, publicaties en de LinkedIn Group. Het afgelopen verslagjaar heeft de commissie wederom het research seminar georganiseerd in samenwerking met de IVBN en IPD. Het onderwerp was Vastgoed in de beleggingsportefeuille. Centraal op het seminar stond het onderzoek van de IVBN naar de positie van vastgoed in de portefeuille en de rendementen die door de 35 grootste pensioenfondsen en verzekeraars in het verleden waren behaald. Gemiddeld werd er voor 7,5% belegd in vastgoed en het gewogen gemiddelde rendement over de afgelopen 13 jaar was 9,2%. Wel bleek er veel verschil te zijn in rendement en allocatie tussen de verschillende type beleggers. Het volledige rapport is te downloaden via de website van de VBA en IVBN. Verder heeft de commissie een ronde tafel discussie over kosten en fees van vastgoed georganiseerd. Aanleiding hiervoor was de discussie met de AFM vorig jaar over de total cost of ownership, de steeds sterker wordende discussie bij beleggers over de hoogte van de kosten en de moeilijk te bepalen vergelijkbaarheid tussen beursgenoteerd en privaat vastgoed. De samenvatting van deze discussie is in de zomer editie van het VBA Journaal gepubliceerd. Ook zijn we druk bezig met de voorbereidingen van een aantal seminars over zeer relevante topics, namelijk over de vastgoedfinanciering en de winkelmarkt in Nederland. Houd daarom de VBA nieuwsbrief of de VBA vastgoedcommissie LinkedIn pagina in de gaten om op de hoogte te blijven van deze bijeenkomsten. Tot slot zijn we nog verheugd om te melden dat we twee nieuwe enthousiaste vastgoedexperts hebben weten toe te voegen aan de commissie, namelijk Joris Winters, werkzaam bij Deutsche Bank en Sander van Riel, werkzaam bij CBRE Global Investors. Tegelijkertijd hebben we afscheid genomen van Harm-Zwier Medendorp en Maarten Vermeulen. Zij hebben veel gedaan voor de commissie en ik wil ze dan ook heel erg bedanken voor hun inzet de afgelopen jaren. Tot de volgende bijeenkomst! Maarten van der Spek, voorzitter Verslag van de Commissie Private Banking De commissie Private Banking heeft het afgelopen verenigingsjaar gebruikt om te inventariseren welke onderwerpen zich zouden kunnen lenen voor een aantal bijeenkomsten. Na een inventarisatie periode heeft zij op 14 april jl. een Ronde Tafel Discussie georganiseerd met een brede vertegenwoordiging uit het veld van adviseurs rond Particulier Vermogen. Vertegenwoordigers van FFP, VvA&V, DSI, een Family Office en een Groot Bank hebben onder leiding van Anne-Marie Munnik, directeur VBA, gediscussieerd over de actuele thema s van dit moment. De kwaliteit van de dienstverlening, het te herwinnen vertrouwen van de cliënt, veranderende verdienmodellen, nieuwe regelgeving, het belang van een goede inventarisatie, risico bereidheid en risico perceptie, al deze onderwerpen zijn de revue gepasseerd. In het nieuwe verenigingsjaar mag dan ook van de commissie worden verwacht dat zij een aantal bijeenkomsten met onder andere deze thema s zal organiseren. Verder heeft de commissie binnen en buiten de VBA een bijdrage geleverd aan de discussie met betrekking tot de toegevoegde waarde van de adviseur en de verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening in onze branche. Hans Volberda, voorzitter 25
Verslag van de Commissie Investment Performance Measurement De commissie Investment Performance Measurement (IPM) wil u graag kennis geven van de activiteiten en ontwikkelingen van het afgelopen verenigingsjaar en welke plannen er zijn voor het verenigingsjaar 2014-2015. Terugblik: In het najaar van 2013 hebben we onze jaarlijkse Performance Roundtable gehouden met deelnemers van verschillende Nederlandse financiële instellingen. Als rode draad was gekozen voor selectie en implementatie van performance- en attributiesystemen. Sprekers van PGGM, Factset en Ortec gaven daarbij de aanzet tot een goede discussie. Vanuit onze rol als sponsor van GIPS hebben we een bijdrage geleverd aan de herstructurering van de GIPS organisatie. Herstructurering was noodzakelijk omdat de voorgaande governance structure niet efficiënt was en onvoldoende aansloot bij de algemene GIPS-doelstellingen. Vooruitblik: In het volgende verenigingsjaar gaan wij ons als commissie focussen op de volgende punten: Organiseren van de Dutch Performance Roundtable. De voorbereidingen hiervoor zijn in volle gang. De roundtable zal waarschijnlijk in november 2014 georganiseerd worden Inhoudelijke reageren op nieuwe guidance statements Behartigen van belangen van Nederland in de GIPS-organisatie Zorgdragen voor voldoende Nederlandse expertise bij nieuwe onderwerpen binnen GIPS De afgelopen periode hebben we Casper Lötgerink van PWC en Stefan Roelofs van MN kunnen verwelkomen in onze commissie. Erwin Jager, voorzitter Verslag van de Dutch Commission on Bonds De DCB (Dutch Commission on Bonds) heeft het afgelopen verenigingsjaar een VBA-seminar georganiseerd en twee reguliere vergaderingen gehouden. Op alle drie bijeenkomsten werden actuele onderwerpen met bijbehorende sprekers gepresenteerd en besproken. De DCB heeft op 20 juni 2014 het seminar Bail-in instrumenten: meer risico en minder rendement? georganiseerd, in samenwerking met de Commissie Risk Management. Dagvoorzitter Erik van Leeuwen (Robeco) schetste de markt voor bail-in instrumenten. Oliver Burrows (Senior Bank Analyst Rabobank) benaderde het vooral vanuit de uitgevende instelling (bank). Dr. Martijn Boermans (economist DNB/researcher Universiteit Utrecht) focuste de presentatie op marktontwikkelingen en effecten van nieuwe regelgeving. Alexander Birry en Nigel Greenwood (beide van Standard & Poor s) gingen in op de effecten van overheidssteun voor bank ratings. Jos Jetten (Senior Portfoliomanager APG) ging in op het risico-rendementsprofiel van deze instrumenten. Bij de paneldiscussie kwam onder andere aan de orde dat een AT1 (additional tier-1) juridisch gezien een obligatie is. Het panel verwachtte gezien de lage rente-omgeving en de aantrekkende economische groei geen trigger van coco s. 7 oktober 2013: Hypotheken Dit was de eerste reguliere DCB bijeenkomst en had als onderwerp: Hyotheken. Gezien de huidige discussies in de politiek om pensioenfondsen te bewegen in Nederlandse hypotheken te beleggen was dit een zeer actueel onderwerp. Frank Meijer (Aegon) begon met het schetsen van de huidige hypotheekmarkt. 26
Rajesh Sukdeo (Syntrus Achmea) gaf aan hypotheken interessant kunnen zijn vanwege diversificatie, een extra rendement boven credits of staat met een beperkt risico. Christiaan Pennekamp (Hypoport) beschouwde de hypothekenmarkt vanuit een breder perspectief. Hans de Boer (Ministerie van Financiën) gaf de visie vanuit het Ministerie. Momenteel wordt gestudeerd op het opzetten van het NHI, het Nationaal Hypotheken Instituut. 7 februari 2014: Fixed Income Asset allocatie De tweede reguliere bijeenkomst had als onderwerp: Fixed Income Asset Allocation. Francis Yared (Deutsche Bank) gaf aan dat het verschil in beleid tussen de VS en Europa bepalend zou zijn. Jean-Francois Robin (Natixis) was positief op kortlopende Italiaanse en Spaanse overheidsobligaties en inflation linked bonds en bij credits op Financials. David Gibbon (Blackrock) is gematigd positief over high risk assets. Richard Ford (Morgan Stanley Investment Management) verwacht als base case een groeivertraging. Voor Emerging Market Debt is Morgan Stanley positief op Hard Currency bonds. De gemiddelde lijn was dat iedereen een risk-on allocatie zou hanteren, long in staatsobligaties van periferie-landen, long in credits, long in High Yield, long in subordinated, met hier en daar wat kanttekeningen. Over Emerging Markets waren de meningen verdeeld. Het viel op dat de asset managers gemiddeld wel wat voorzichtiger waren dan de banken. Kiemthin Tjong Tjin Joe, voorzitter Verslag van het Seniorenconvent (Ex-)VBA leden die niet meer full time in het vak actief zijn, komen in aanmerking voor het SeCo lidmaatschap. De rol die SeCo vervult bestaat vooral uit het stimuleren van de onderlinge contacten tussen de leden en het organiseren van bijeenkomsten die de kennis rond ondernemingen en beleggingsvak verdiepen. Bijeenkomsten In het verslag jaar werd de SeCo sociëteit nieuw leven ingeblazen. Op de sociëteits-bijeenkomsten houden SeCo leden een inleiding over een onderwerp dat hun na aan het hart ligt, waarbij een hoge mate van interactiviteit wordt nagestreefd. Met succes, zo wijst de ervaring inmiddels uit. 2 oktober 2013 zou Sander Bierman de aftrap nemen met een lezing over het onderwerp Farmland investments: oogsten van illiquiditeitspremie?. Vanwege te weinig aanmeldingen ging het niet door. Op 6 november 2013 gaf Drs. L.B.E. (Bert) van Hoogenhuyze weer blijk van zijn grote kennis op het gebied van olie en gas met zijn inleiding olie en gas, voorbij de hype. Een dankbaar onderwerp, zo bleek uit de geanimeerde discussie. Op 11 december 2013 toog een groot aantal leden naar VSH Fittings, een werkmaatschappij van Aalberts Industries. De inleiding van CEO Ir. W.A. Pelsma en de daaropvolgende rondleiding waren beide een groot succes. Voor 5 februari 2014 stond het onderwerp Beleggen in Landbouwgrond op het programma. Onze secretaris, Carlo Bogerd, had dit onderwerp voorbereid. Veel aanmeldingen kwamen echter te laat binnen om deze bijeenkomst doorgang te kunnen geven. Peter Beijers gaf een voordracht over Beleggen in Nederlandse Smallcaps op 5 maart 2014. 27
Boeiend was de inleiding die Prof.Dr. Paul Frentrop hield op 2 april 2014. Paul Frentrop is hoogleraar Corporate Governance and Law aan de Universiteit Nyenrode in Breukelen. Aanleiding voor de bijeenkomst vormde het verschijnen van het boek Geschiedenis van Corporate Governance. Wie denkt dat Corporate Governance iets van deze tijd is heeft het mis, zo bleek uit de boeiende inleiding die terugging tot de tijd van de VOC De voor 9 mei 2014 geplande bijeenkomst waarin Heinz Schimmelbush CEO van het beursfonds AMG het woord zou voeren, moest in verband met te weinig aanmeldingen helaas worden afgelast. Bestuur Na lange tijd geplaagd te zijn door zijn gezondheid en die van zijn echtgenote, kon de voorzitter zijn taak aanvankelijk weer vervullen, totdat de gezondheid van zijn vrouw zijn tijd weer opeiste. Wij wensen Jacques en zijn vrouw veel sterkte. Wederom danken wij het VBA-secretariaat en in het bijzonder Irma Willemsen voor de verrichte diensten. Ledenbestand Aangezien SeCo zich richt op de senioren binnen de VBA is het natuurlijk verloop relatief hoog. Gelukkig konden wij enkele nieuwe leden verwelkomen, waardoor het ledental aan het eind van het verenigingsjaar uitkwam op 61 tegenover 64 bij aanvang. (Ex-)VBA leden die niet meer full time in het vak actief zijn, komen in aanmerking voor het SeColidmaatschap. Zij hebben toegang tot alle faciliteiten die de VBA biedt, plus het extra dat SeCo hieraan toevoegt. Wat dit extra inhoudt?... Hierboven werd reeds een tipje van de sluier opgelicht. Waarschijnlijk zijn er in uw omgeving lieden die voor een lidmaatschap (gereduceerd tarief van 150 per jaar) in aanmerking komen. Mogelijk is het wel iets voor u. Misschien nu al, of binnenkort. Dan kunnen wij u vanaf nu al op de hoogte houden van de geplande bijeenkomsten. Een berichtje naar het secretariaat is voldoende. U bent méér dan welkom. Jacques van den Berg, voorzitter Carlo Bogerd, secretaris Verslag van de redactie van het VBA Journaal Het verslagjaar 2013-2014 was een goed jaar voor de redactie. Het VBA Journaal blijft in toenemende mate als thought leader gezien worden. Zo heeft het artikel van Dirk Gerritsen over 25 jaar grensoverschrijdende overnames uitgebreid aandacht gekregen van het FD. Verder signaleren wij dat auteurs steeds vaker een publicatie in het VBA Journaal proactief verspreiden op conferenties, seminars of internet. Alle vier edities van het Journaal zijn keurig op tijd uitgekomen. In de praktijk blijkt het uitzetten van de call voor papers goed te werken. Voor ieder nummer zijn er meer dan voldoende aanmeldingen die bovendien veelal kwalitatief goed zijn. De thema s uit het verslagjaar zijn: Najaar Illiquiditeit en vastrentende beleggingen: van traditie naar innovatie Winter Reëel Voorjaar Nederland in de uitverkoop? Zomer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen een tussenbalans De koers van het VBA Journaal is gecontinueerd. Iedere editie kent een centraal thema en alle artikelen bespreken dit thema vanuit verschillende invalshoeken. Hierdoor zijn de bijdrages divers, variërend van uitgebreide inhoudelijke en (semi)-wetenschappelijke bijdragen, tot korte opiniërende stukken en bijdragen uit de praktijk. De band met de vereniging komt naar voren door de rubrieken Uit de Vereniging en Scriptie. De rubriek Scriptie is de opvolger van de rubriek Uitgelicht en bespreekt één scriptie van de VBA opleiding. De kwaliteit van de inhoud en het waken voor onafhankelijke bijdrages, die losstaan van de commerciële belangen van de auteurs, blijven een voortdurend aandachtspunt van de redactie. In het verslagjaar 2013-2014 is de samenstelling van de redactie niet gewijzigd. Namens de redactie, Jaap Koelewijn, hoofdredacteur Gerben de Zwart, adjunct hoofdredacteur 28
Herziening Pensioenfondsenrichtlijn biedt kansen voor retailbeleggingen 11 Inflatierisico en de particuliere belegger: sparen is vaak helemaal niet zo veilig! 16 Tijd voor revisie van Life-Cycle fondsen 28 Traditioneel pensioenplan contraproductief voor individuele beleggers? 33 Farmland investment: Reaping the rewards of illiquidity? 9 Casestudy Vastgoed - Van (il)liquiditeit naar portefeuillebeleid 17 Illiquide beleggingen verdienen een plaats in de portefeuille 22 Liquiditeitsrisico: voelen pensioenfondsen nattigheid? 29 Private financiering in Europa, een reële optie? 17 Return on insurance: Innovation of a rewarding niche fixed income strategy 28 Liquiditeitspremie staatsobligaties 37 De vervuiler betaalt. Hoe beleggingsfondsen omgaan met transactiekosten veroorzaakt door in- en uitstappende klanten 23 Anticiperen op inflatie 11 Inflatierisico afdekken met Nominale Rente: kwestie van de juiste looptijd kiezen 15 Diversificatie over risicobronnen 28 Korte en lange termijn gedrag van inflatie en beleggingen 33 jaargang 29_nummer 113 voorjaar 2013 jaargang 29_nummer 114 zomer 2013 jaargang 29_nummer 115 najaar 2013 jaargang 29_nummer 116 winter 2013 vba _ beleggingsprofessionals JOURNAAL jaargang 29_nummer 113 voorjaar 2013 vba _ beleggingsprofessionals JOURNAAL jaargang 29_nummer 114 zomer 2013 vba _ beleggingsprofessionals JOURNAAL jaargang 29_nummer 115 najaar 2013 JOURNAAL Beslissen onder onzekerheid JOURNAAL Illiquide beleggingen: mogen, durven, willen JOURNAAL Illiquiditeit en vastrentende beleggingen: van traditie naar innovatie Verslag van de Commissie Ethiek en Integriteit Een goed functionerend financieel stelsel is essentieel voor een goed functionerende samenleving. Vertrouwen in financiële instellingen is daarin een belangrijke factor. De commissie Ethiek en Integriteit wil het gesprek over ethiek en integriteit stimuleren en zo bijdragen aan een gezonde financiële sector. Uitgangspunt is dat de klant centraal staat. Maar wat betekent dat? Welke dilemma s brengt dat met zich mee. Worden de diverse belangen steeds voldoende afgewogen? Hoe kan zorgvuldige belangenafweging ingebed worden in het gedrag van marktpartijen in de financiële sector en de mensen die er werken? Kan het beloningsbeleid hieraan bijdragen? Hebben we inmiddels voldoende geleerd van de kredietcrisis? Moeten we toe naar meer of juist minder regels of is open normen het antwoord? In maart 2014 heeft de commissie het congres Ethiek en integriteit bij financiële instellingen anno 2014 georganiseerd met prominente sprekers (zie website voor uitgebreid verslag). Dit congres vormt de aftrap van een verdere discussie binnen de vereniging. Hiernaast richt de commissie zich op het actualiseren van de VBA gedragscode en wil zij ronde tafels organiseren over genoemde thema s. Ook zal op de website en in het VBA Journaal aandacht worden gevraagd voor dit thema. De commissie telt nu een zevental leden met diverse invalshoeken. Er is nog ruimte voor nieuwe leden in de commissie. vba _ beleggingsprofessionals JOURNAAL jaargang 29_nummer 116 winter 2013 JOURNAAL Reëel Alwin Oerlemans, voorzitter 29