Symbiose Onderwijsvoorziening SWV Duin- en Bollenstreek V(S)O en Stichting Fioretti-Teylingen locatie KTS Regulier waar mogelijk, maatwerk indien nodig juni 2015 - M. Swart / H. Verbaas 1
Inhoud 1. Plaats in het ondersteuningsaanbod Samenwerkingsverband v(s)o Duin- en bollenstreek 3 2. Symbiose 2.1 Uitgangspunten 4 2.2 Doorstroommogelijkheden 4 3. Toelatingscriteria 3.1 Toelevering door externe scholen 5 3.2 Toelevering door de KTS 5 4. Toelaatbaarheid 4.1 Samenwerkingsverband 5 4.2 Onderwijs Transparant 6 5. Onderwijsprogramma 5.1 Onderbouw 6 5.2 Bovenbouw 6 6. Ondersteuning 6.1 Basisondersteuning 7 6.2 Personeel 7 6.3 Handelingsstrategieën 7 6.4 Ruimte en faciliteiten 8 6.5 Rooster 8 6.6 JGT 8 6.7 AED 8 7. Aanmelding 8 8. Verantwoording 8 9. Ontwikkelpunten lange termijn 9 10. Actiepunten korte termijn 9 pagina 2
1. Plaats in het ondersteuningsaanbod samenwerkingsverband v(s)o Duinen bollenstreek Voor Passend Onderwijs kende het ondersteuningsaanbod van het samenwerkingsverband regulier onderwijs, een OOC (tijdelijke plaatsing in onderzoeks- en observatiecentrum, voorheen Rebound) en speciaal onderwijs. Voor de komst van Passend Onderwijs is de KTS een samenwerking gestart met het speciaal onderwijs om een aantal leerlingen met intensieve onderwijsbehoefte de mogelijkheid tot een beroepsopleiding in de horeca te bieden. De KTS heeft dit vervolgens zelfstandig uitgebouwd naar een 3 e en 4 e leerjaar symbiose waarbij alle vakrichtingen die de school aanbiedt gevolgd kunnen worden. Het gaat hier om leerlingen die de cognitieve mogelijkheden en motivatie hebben om een beroepsdiploma te halen, maar hierbij intensieve ondersteuning in de onderwijssetting nodig hebben. In maart 2015 heeft er evaluatie door KTS en samenwerkingsverband plaatsgevonden. Geconcludeerd is dat de symbiosevoorziening voorziet in een behoefte. Dit wordt onderbouwd door het feit dat het aantal aanmeldingen ten opzichte van vorig schooljaar is verdubbeld. De onderwijsvoorziening is in staat tot individueel maatwerk en kent voldoende tot goede onderwijsresultaten (evaluatie en opbrengsten begin volgend schooljaar beschikbaar). Daarnaast is gebleken dat er ook in de onderbouw behoefte is aan een dusdanige tussenvorm bijvoorbeeld omdat een leerling kan zich moeilijk staande kan houden in een reguliere onderbouw, men vanuit het vso een voorzichtige overstap naar regulieronderwijs mogelijk acht of de basisschool en ouders twijfelen over plaatsing vso. 3
2. Symbiose 2.1 Uitgangspunten Symbiose betekent samenleven. De voorziening heeft de naam symbiose gekregen omdat het een plek is waar verschillende vormen van ondersteuning voor de leerling mogelijk zijn. Zo combineert de voorziening een gestructureerde, prikkelarme en voorspelbare onderwijsomgeving met de nabijheid van een reguliere school met het onderwijscurriculum en de praktische mogelijkheden van een vakopleiding. De symbioseklas heeft instroom van leerlingen uit zowel het regulier onderwijs als het (v)so. De leerlingen maken gebruik van een intensief onderwijsarrangement voor minimaal 1 maand tot maximaal 2 jaar. De interventies die in de symbioseklas kunnen worden toegepast bij het bieden van ondersteuning richten zich op: het voorspelbaar en inzichtelijk maken van onderwijs en sociale situaties; het begeleiden bij en aanleren van plannen, structureren en organiseren; het beperken van en leren omgaan met druk- en stressfactoren; het intensiveren en/of normaliseren van de leerling-leraar relatie; het actief betrekken en inzetten van ouders en hulpverlening; het beperken van en leren omgaan met afleidingen in tijd, ruimte en relaties; het resultaat: leerlingen weten waarom zij in de symbioseklas zitten, waar zij aan werken en welke resultaten zij hebben behaald. 2.2 Doorstroommogelijkheden De plaatsing kan verschillende uitkomsten hebben: 1. Verminderen van de ondersteuning: leerling heeft aangeboden handreikingen kunnen verwerken in zijn handelen en beschikt over de benodigde competenties voor een reguliere onderwijssetting. Een leerling kan bijvoorbeeld omgaan met veranderingen in rooster en tijd, verschillende leerkrachten en heeft voldoende inzicht in sociale situaties om eventuele conflicten zelfstandig op te lossen. Plaatsing regulier VO, KTS of anders. 2. Handhaven van de ondersteuning: voor een bepaalde termijn, waarbij bevorderende en belemmerende factoren zijn geïnventariseerd. Leerling blijft bijvoorbeeld behoefte hebben aan voorspelbaar leerkrachtgedrag, hulp bij het oplossen van conflicten en ondersteuning bij plannen en organiseren. Leerling blijf les volgen in de symbiosegroep. 3. Intensiveren van de ondersteuning: de leerbaarheid van de leerling zowel op didactisch als sociaal-emotioneel gebied is contextafhankelijk, heeft een meer gestructureerde 4
leeromgeving nodig. Na minimaal plaatsing van een half jaar blijft er discussie over regels, vinden er incidenten plaats met andere leerlingen of docenten. Ook is mogelijk dat de leerling redt het niet zijn beroepsgerichte programma in reguliere setting af te ronden, wegens bijvoorbeeld te weinig intrinsieke motivatie of een te hoge prikkelgevoeligheid. Leerling wordt doorverwezen naar het speciaal onderwijs of een vorm van zorg. 3. Toelatingscriteria 3.1 Toelevering door externe scholen De symbioseklas is een optie wanneer er: Niveaubepaling heeft plaatsgevonden met een advies dat ligt tussen basisberoepsgericht (al dan niet met LWOO) en theoretische leerweg; op de toeleverende school is gebleken dat de leerling aangewezen is op intensieve ondersteuning het voortgezet onderwijs. Betrokkenen twijfelen tussen een plaats in het speciaal of het regulier onderwijs; door school van herkomst is gewerkt met handelingsgerichte doelen en er is een OPP (ontwikkelperspectiefplan) opgesteld en recentelijk (in de afgelopen twee maanden) geëvalueerd. Hierin is de ondersteuningsbehoefte van de leerling beschreven en een realistisch uitstroomperspectief is vastgesteld. Er door de toeleverende en de plaatsende school overeenstemming is bereikt dat het behalen van een diploma vmbo basis, kader of theoretische leerweg mogelijk is binnen de basisondersteuningsstructuur van de symbioseklas. 3.2 Toelevering door de KTS Voor de KTS gelden dezelfde toelatingscriteria als voor andere scholen. Dat houdt in dat de leerling eerst de basisondersteuning benut en vervolgens de extraondersteuning. De extra ondersteuning binnen de KTS wordt ingevuld door middel van leerling coaching of plaatsing in een arrangementsklas. De punten onder 3.1 zijn van toepassing. 4. Toelaatbaarheid 4.1 Samenwerkingsverband Wanneer de ouders de leerling hebben aangemeld, dient de school van herkomst een aanvraag in te dienen bij het Loket Passend Onderwijs. Het Loket adviseert de directeur van het samenwerkingsverband. Deze neemt een besluit of de leerling toelaatbaar is en voor welke termijn extra bekostiging wordt afgegeven. 5
4.2 Onderwijs Transparant De aanvraag wordt ingediend middels aanmelding in de 1Loket Module van Onderwijs Transparant, Hierin wordt de leerling geregistreerd doordat er een symbiose-arrangement wordt aangevraagd voor bepaalde tijd. De KTS accepteert dit arrangement als uitvoerder. 5. Onderwijsprogramma 5.1 Onderbouw Een leerling in een symbioseklas volgt het curriculum van een brugklasleerling op de KTS (lessentabel beschikbaar via website). Ook neemt de leerling deel aan de projecten, uitstapjes en andere nevenactiviteiten die de school aanbiedt en heeft het pauze samen met de reguliere eerstejaars. Uitgangspunt hierbij is: regulier als het kan, maatwerk wanneer nodig. De intensieve onderwijssituatie beperkt zich in eerste instantie alleen tot de AVO-lessen. Mocht de leerling tijdelijk, als in een arrangementsvorm, behoefte hebben aan extra ondersteuning door bijvoorbeeld een aparte pauzeplaats te hebben of door af te zien van een bepaald uitstapje, dan is hiervoor maatwerk mogelijk. Symbioseleerlingen worden voor de praktijkvakken zoveel mogelijk gekoppeld aan een vaste reguliere eerstejaarsklas. Op deze wijze kan een leerling wennen aan de grootschaligheid van de reguliere school en kan bekeken worden of overstap naar de reguliere onderwijssetting tot de mogelijkheden behoort. 5.2 Bovenbouw In de bovenbouw worden de leerlingen van de verschillende afdelingen PIE, BWI en HBR geclusterd in voor de AVO-vakken in de symbioseklas. Alleen de vakken economie en natuur-/scheikunde worden apart gedoceerd. Deze theorievakken worden verspreid over drie lesdagen, op de overige dagen is de leerling in de afdeling om te werken aan het beroepsgerichte programma. In de praktijk betekent dit voor de afdelingen PIE en BWI dat leerlingen gekoppeld worden aan bestaande klassen. In de afdeling HBR wordt er een aparte klas samengesteld voor de symbioseleerlingen. Ook voor de bovenbouw geldt dat het uitgangspunt is dat de leerling deelneemt aan het reguliere curriculum, waaronder bijvoorbeeld de werkweek en stages. Ook hierbij is maatwerk mogelijk, zo kan bijvoorbeeld van overnachtingen worden afgezien (bij een werkweek HBR) of kunnen de losse stagedagen ingericht worden als een blokstage (afdeling PIE). Wel dient er hier een PTA te worden afgerond en zullen er misschien vervangende opdrachten worden opgesteld. 6
6. Ondersteuning 6.1 Basisondersteuning De leerlingen starten in een klas met een klein aantal leerlingen. De leerlingen hebben een vast lokaal dat gelegen is op een open, prikkelarme plek op het schoolterrein. Zij hebben les van een beperkt aantal gespecialiseerde docenten. Zoals in alle klassen is ook hier de mentor eerste aanspreekpunt. In deze klas geldt dat de mentor van de symbioseklas zowel voor de AVO-vakken als voor de sociaal-emotionele ontwikkeling monitort hoe deze verloopt. Dat betekent dat de mentor ook leerlingbegeleider is. Hierbij horen de volgende taken: - Kennismakingsgesprek; - Opstellen van leerlingdoelen samen met de leerling, vastlegging in handelingsdeel; - Opstellen OPP binnen 6 weken in overeenstemming met ouders; - Samen met leerling, vakrichting en eventuele externe partners werken aan de leerlingdoelen. Zowel incidenteel wanneer er voor een situatie extra aandacht is vereist als structureel door middel van mentor-/begeleidingsgesprekken; - Evaluatie OPP en opstellen van nieuwe leerlingdoelen met leerling en ouders in januari; - Bijstelling OPP in februari - Evaluatie en eindgesprekken in mei/juni. 6.2 Personeel Iedere AVO-docent geeft in twee vakken les. De docenten die lesgeven in de symbioseklas hebben allemaal een tweedegraads bevoegdheid. Zij nemen alleen deel aan de interne nascholing die wordt verzorgd voor specifiek het Intern Ondersteuningsteam van de KTS, waarin het symbioseteam zit, de leerlingebegeleiders en de externe ondersteuners. Nascholing gaat uit van de principes van handelingsgericht en opbrengstgericht werken. 6.3 Handelingsstrategieën In de symbioseklas zijn leerlingen geclusterd die gemeenschappelijke onderwijsbehoeften hebben. Zo hebben zij behoefte aan een prikkelarme leeromgeving, opdrachten die in overzichtelijke deeltaken worden aangeboden, een terugkerende uniforme lesopbouw. Soms maken de leerlingen gebruik van hulpmiddelen zoals een koptelefoon (al dan niet met muziek) of een time-timer. In sociaal-emotioneel opzicht hebben zij behoefte aan een docent die sociale situaties voor hen inzichtelijk maakt, hen helpt hun eigen aandeel te zien. Een docent hanteert hierbij voorspelbaar en neutraal leerkrachtgedrag. Het symbioseteam heeft onderling afspraken gemaakt over de wijze waarop zij de ruimte inrichten en de lesstof aanbieden. Ook hanteren zij dezelfde klassenregels om een zo veel mogelijk voorspelbare leeromgeving te kunnen bieden. 7
6.4 Ruimte en faciliteiten De leerlingen hebben les in een vast lokaal. In dit lokaal hebben zij allemaal een vaste plek. Dit lokaal wordt prikkelarm ingericht. De afspraken hierover zijn gemaakt door de docenten onderling. Het lokaal beschikt over smartboard en over vier leerling computers. Op deze manier hoeft de symbioseklas niet iedere week structureel te worden ingeroosterd in een computerlokaal. 6.5 Rooster Voor zover mogelijk wordt een docent die twee theorievakken geeft ingeroosterd voor een blokuur. Op deze manier heeft de leerling zo min mogelijk docenten op een dag. Voor praktijkvakken geldt dat, met uitzondering van de afdeling HBR in de bovenbouw, de leerlingen gekoppeld worden aan bestaande klassen. 6.6 AED Voor schooljaar 2015-2016 is er nog inzet beschikbaar vanuit de AED in de school. Momenteel beschikt de KTS over inzet van een gedragsdeskundige en een orthopedagoog. De eerste is beschikbaar voor ongeveer 4 leerlingen wanneer er intensiever aan een individueel doel met een leerling gewerkt moet worden. De orthopedagoge wordt ingezet wanneer docenten handelingsverlegenheid ervaren. Zij observeert, voert leerling gesprekken en adviseert het docententeam over handelingsstrategieën of in te zetten van externe expertise. 6.7 JGT De ambitie is dat de taken die nu uitgevoerd worden door de medewerkers van de AED in het daarop volgend schooljaar worden overgenomen door JGT-medewerkers. 7. Aanmelding 1. Contact opnemen door school of ouders met de teamleider symbiose van de KTS. 2. Bij mogelijke plaatsbaarheid vindt er een gesprek plaats met de teamleider symbiose en/of teamleider zorg en ondersteuning. 3. De leerling kan vervolgens aangemeld worden op de KTS via Onderwijs Transparant. School moet hier ook het OPP in doorgeven. 8. Verantwoording De symbiosevoorziening zal de financiële en inhoudelijke resultaten verantwoorden middels kengetallen, gerelateerd aan de doelstellingen (Hoofddoelstelling: succesvol in regulier onderwijs en/of werk). 8
9. Ontwikkelpunten lange termijn Januari 2016: Toevoegen tweedejaars. In voorgaande schooljaren is gebleken dat er vanaf ongeveer december behoefte is aan een intensieve onderwijsvoorziening voor tweedejaars. Dit wordt onderschreven door de aanmeldingen bij het Loket Passend Onderwijs en de plaatsingen in het OOC. Inden de klas met eerstejaars niet volledig gevuld is, is het mogelijk om vanaf januari met een combinatieklas leerjaar 1/2 te werken. Voor nascholing staan er voor komend schooljaar twee speerpunten geformuleerd: 1. Januari 2016. Lessenreeks GGZ waarbij de meest voorkomende gedragsstoornissen worden behandeld: Wat merk je er van in de praktijk en welke handelingsadviezen passen hierbij? Welke vormen van hulpverlening bestaan hiervoor? Januari 2016. 2. Najaar 2015. Studiemiddag over handelingsgericht werken, te organiseren samen met de AED. In voorjaar 2015 is de eerste fase behandeld: informatie verzamelen en observeren. Deel twee wordt behandeld hoe je komt tot het formuleren van onderwijsbehoeften en leerling specifieke doelen en met welke methodieken gewerkt kan worden. 3. Voorjaar 2016: ontwikkelen uitgangspunten inzet externe expertise en komen tot overeenstemming met gemeente over de inzet van JGT in 2016-2017 in de symbiosevoorziening. 10.Actiepunten korte termijn Wanneer Wat Wie 1 8 en 11 juni Bespreken beleidsplan MSW en VBS met team symbiose 2 8 juni Bijeenkomst symbiosementoren: afspraken handelingsstrategieën en leerlingbespreking Organisatie MSW 3 11 Juni Bespreken beleidsplan in SL MSW en VBS 4 4 juni Formatie en rooster in symbioseklas MSW, follow-up VBS 5 juni Invoegen financiële paragraaf VBS 9