Milieuzorgsystemen Dirk Weydts Centexbel een gezamenlijk initiatief van: met steun van:
MILIEU Toenemend milieubewustzijn Overheidsbemoeiingen: wetgeving, normen, overheidsaanbestedingen, Normalisatie MZS Ecolabels
Ontwikkelingsfasen milieuzorg van last tot bewuste keuze zorg = opportuniteit
Milieubewustzijn Stadium 3 Milieuzorggeoriënteerd management Stadium 2 Kostengeoriënteerd management Stadium 1 Saneringsgeoriënteerd management Achterblijvers Voorlopers
Milieubewustzijn Milieu = last End-of-Pipe Proces en product niet ter discussie Ad hoc milieubeleid Overheid overheersend Stadium 1 Saneringsgeoriënteerd management Achterblijvers Voorlopers
Milieubewustzijn Milieu = Randvoorwaarde, Kostenpost Procesgeïntegreerde technologie Product niet ter discussie Nog geen duidelijk milieubeleid Overheid belangrijk Stadium 2 Kostengeoriënteerd management Achterblijvers Voorlopers
Milieubewustzijn Stadium 3 Milieuzorggeoriënteerd management Milieu = deel van bedrijfsstrategie Integraal ketenbeheer Product ter discussie (Ecodesign, productlabeling) Duidelijk milieubeleid Overheid op achtergrond Achterblijvers Voorlopers
ISO 14001 eisenpakket 1. Algemene eisen 2. Milieubeleid 3. Planning 4. Implementatie en uitvoering 5. Controle en corrigerende maatregelen 6. Beoordeling door de directie
1. ALGEMENE EISEN Vastleggen en updaten van MZS dat voldoet aan alle eisen
2. MILIEUBELEID Vastgelegd door directie / uitv.management Medegedeeld en geïmplementeerd op alle niveaus Beschikbaar voor publiek Relevant zijn met activiteiten, producten en milieueffecten Preventief + gericht op continu verbeteren Concrete doelstellingen en programma s Naleven wetgeving / vergunning(en)
3. PLANNING a) Milieuaspecten identificeren, bepalen updaten, basis voor doelstellingen b) Wettelijke en andere eisen i.v.m. activiteiten, producten en diensten c) Doelstellingen en taakstellingen d) Milieuzorgprogramma s i.v.m. realisatie doelstellingen, nieuwe ontwikkelingen, investeringen
(a) Milieuaspecten Bij normale activiteiten / processen Abnormale processen: opstart, onderhoud, productiewissels, Noodsituaties: ontploffing, brand, lekkage van gevaarlijke producten,... Significante effecten op milieucompartimenten: water, lucht, bodem, energie,...
Significante milieuaspecten Waterverbruik Energieverbruik (elektr., perslucht, brandstof, ) Verbruik van grondstoffen en hulpstoffen Afvalwater Afval (vloeibaar, vast) Luchtemissie & geur Geluid... Meest relevante processen ofwel per afdeling ofwel bedrijf als geheel
Significante milieuaspecten Significantie milieuaspecten/activiteit bepalen? - Wettelijke conformiteit primeert (milieuconformiteitsaudit) - Risicofactor berekenen: R= M x F x W - M: belangrijkheid milieuaspect (0-5 -10) - F: frequentie activiteit - W: wettelijk aspect (1 conform 10 niet conform) Normale omstandigheden
Significante milieuaspecten Significantie milieuaspecten/activiteit bepalen? - Risicofactor berekenen: R= W x B x E - W: waarschijnlijkheid (1-2 -5: gering, mogelijk, hoog) - B: blootstelling (1, 2, 3: resp.1 uur, 1 dag, > 1 dag) - E: ernst (schade en gevolgen) (1, 2, 3, 5: resp. afdeling, bedrijf, percelen, > percelen) Abnormale omstandigheden
(b) Milieuwetgeving en andere eisen VLAREM VLAREA (VLAMAB Vlaams Materialenbesluit) VLAREBO Federale wetgeving (radioactieve bronnen, )... IPPC, BREF, BBT Reach (SVHC, bijlage XIV, bijlage XVII) Oekotex 100, oekotex 1000, ecolabel, Opvolgen - updaten
Vergunningen Conformiteit: juiste rubrieken Volledigheid: alle activiteiten, hoeveelheden (opslag, grondwater, ), Geldigheid Nakomen van de verplichtingen: meetverplichtingen, milieucoördinator, meldingen, verslagen,... Algemene, sectorale en bijzondere milieuvoorwaarden
Milieu-convenanten Sectorale of transsectorale afspraken i.v.m. reduceren van milieueffecten (b.v. reductie & recyclage verpakkingen, energieverbruik, ) Bijdrage van diverse ondernemingen Registratie en rapporteringsverplichtingen
Milieueisen markt / klanten Ecolabels (Nationale, Europese, private labels) Gebruik verboden producten Certificaat milieuzorgsysteem Terugnameplicht obsoletes, restanten, verpakkingen, afvallen, (wetgeving) veiligheidsfiches Analysecerticaten i.v.m. spec.milieugegevens... Klant / toepassing / productspecifiek
(c) Doelstellingen en taakstellingen Smart-doelstellingen Specifiek Meetbaar Aanvaardbaar Realistisch Tijd-bepaald Concrete actieplannen Prestatie-eisen
(d) Milieuzorgprogramma s Programma voor het realiseren van doelstellingen en taakstellingen Toewijzen van verantwoordelijkheden voor relevante functies en op diverse niveaus Middelen en tijdbestek voor realisatie Milieuzorgprogramma bij milieurelevante investeringen, nieuwe ontwikkelingen, activiteiten, producten en/of diensten
4. IMPLEMENTATIE EN UITVOERING Structuur en verantwoordelijkheid Opleiding, bewustzijn en vakbekwaamheid Interne en externe communicatie Documentatie van MZS Documentenbeheer Beheersing van werkzaamheden Voorbereid zijn en reageren op noodsituaties
4.1. Structuur en verantwoordelijkheid Taakverdeling, verantwoordelijkheden en bevoegdheden vastleggen en bekendmaken Ter beschikking stellen van middelen: personeel, specialistische vaardigheden, technologie en financiële middelen Directievertegenwoordiger voor MZS-implementatie en rapportage i.v.m. functioneren van MZS
4.2. Opleiding, bewustzijn en vakbekwaamheid Opleidingsbehoeften identificeren Passende opleiding i.v.m. milieusignificante activiteiten Vakbekwaamheid voor personeel met milieusignificante taken Procedure om medewerkers milieu-bewustzijn te maken i.v.m. belang van naleven van beleid, milieueffecten, noodsituaties, gevolgen van niet respecteren werkprocedures
4.3 Communicatie Afspraken i.v.m. interne communicatie tussen diverse niveaus en functies Afspraken i.v.m. voor ontvangen, vastleggen en reageren op externe communicatie met externe belanghebbende partijen Afspraken m.b.t. externe communicatie i.v.m. belangrijke milieueffecten: keuze omtrent het al of niet extern communiceren i.v.m. milieuzorg
4.4 MZS-Documentatie Beleid, doelstellingen Scope van MZS Belangrijkste sleutelelementen van managementsysteem en interacties Registraties m.b.t. planning, milieuaspecten, controles,
4.5. Documentenbeheer Procedure documentenbeheer i.v.m. lokalisatie, beoordeling, verspreiding, verwijdering, archivering Documentatie: leesbaar, geïdentificeerd, geordend bijgehouden en bewaard Procedure en verantwoordelijkheden i.v.m. opmaken en wijzigen van documenten
4.6 Beheersing van werkzaamheden Identificatie en planning van werkzaamheden en activiteiten met belangrijke milieu-aspecten Procedures voor relevante situaties die noodzakelijk zijn voor de realisatie van milieubeleid, doelstellingen en taakstellingen Criteria voor uitvoering van milieurelevante werkzaamheden Milieusignificante producten en diensten bespreken met leveranciers / onderaannemers: procedures, opleiding derden,
4.7 Noodsituaties Procedure voor het identificeren van en het reageren op potentiële gevaren voor ongevallen en noodsituaties Procedure om de milieu-effecten van noodsituaties en ongevallen te voorkomen of te verminderen Procedure voor het beoordelen van de noodprocedure en ongevallen Noodsituaties periodiek beproeven (oefenen indien uitvoerbaar): evacuatie-oefening
5. CONTROLE EN CORRIGERENDE MAATREGELEN Monitoring en metingen: naspeurbaarheid van prestaties, beheersingsmechanismen en naleving doelstellingen Periodieke evaluatie van comformiteit met wettelijke vereisten & regelgeving Afwijkingen en corrigerende / preventieve maatregelen Registraties MZS-interne audits: procedure, programma
6. BEOORDELING DOOR DE DIRECTIE Beoordelen van MZS op geschiktheid en doeltreffendheid Beoordelingselementen: beleid, milieuklachten, doelstellingen, wijzigingen, auditresultaten, status correctieve en preventieve acties Verbintenis tot continu verbeteren
Specifieke eisen van ISO 14001 Intro ISO 14001 bij een ISO 9001-bedrijf?: belangrijke aandachtspunten Eis 1: milieu-impact van de organisatie bijhouden (milieuaspectenanalyse) Eis 2: milieuwetgeving opvolgen, naleven en controleren Eis 3: beheer milieuprogramma s (met duidelijke milieudoelstellingen en actiepunten) Eis 4: communicatie met de belanghebbenden (klanten, aandeelhouders, ook werknemers, buurtbewoners, overheid) Eis 5: Voorbereid zijn en reageren op noodsituaties Eis 6: Beheersing van de werkzaamheden met betrekking tot milieuzorg rest is geregeld in ISO 9001 (opleiding, procesbeheersing, documentatiebeheer, kalibratie, corrigerende en preventieve maatregelen, interne audit, )
ISO 14001 en EMAS Eco-Management and Audit Scheme een gezamenlijk initiatief van: met steun van:
Bedrijf Locatie 1. Milieubeleid 2. Initiële milieuanalyse EMAS 3. Milieudoelstellingen Interne Milieuaudit Milieubeheer systeem Milieu programma Controle 4. Milieuverklaring Verklaring van Deelneming Validering Registratie LNE Externe Audit
Bedrijf Locatie 1. Milieubeleid 2.( Initiële milieuanalyse ) ISO14001 3. Milieudoelstellingen Interne Milieuaudit Milieubeheer systeem Milieu programma Controle 4. Milieuverklaring ISO14001 CERTIFICAAT Validering Externe Audit Verklaring van Deelneming LNE
EMAS versus ISO14001 EMAS Europees Verordening (vrijwillig) Per locatie Logo + verklaring v. deelneming Initiële analyse verplicht Publieke milieuverklaring Validatie door erkend milieuverificateur + registratie door LNE Aandacht voor indirecte milieuaspecten ISO 14001 Internationaal Norm Kan op groepsniveau of deel van een locatie Certificaat Initiële analyse aangewezen Milieubeleid beschikbaar Certificatie-instelling
Herziening EMAS 2010 Gebruiksvriendelijker Ook voor kleinere organisaties Duidelijkere spelregels Wettelijke conformiteit (validatie) informatie en ondersteuning Rapporten: benchmarking, performantie indicatoren, referentiedocumenten voor specifieke sectoren, codes van goede praktijken
Oeko-Tex Tex 1000 Wat en nieuwigheden in 2010 een gezamenlijk initiatief van: met steun van:
Oeko-Tex 1000 Wat Oeko-Tex 1000 milieucertificaat voor een milieuvriendelijke productie van textiel
zorgsysteem milieu & kwaliteit de wettelijke bepalingen naleven Oeko-Tex 1000 eisen het gebruik van schadelijke stoffen vermijden of beperken tijdens het productieproces limietwaarden voor afvalwater en luchtemissies naleven energieverbruik optimaliseren maatregelen invoeren ter bevordering van de veiligheid op de werkvloer Oeko-Tex 1000 verbiedt kinderarbeid!
Oeko-Tex 1000 nieuw 2010 Link met Reach Zijn stoffen van de kandidaatslijst SVHC (REACH), met een gehalte van meer dan 0,1% aanwezig in de voorwerpen, aangegeven aan de klant? http://echa.europa.eu/chem_data/authorisation_process/candidate_list_ table_en.asp