Revit-Worksharing C3A- workshop 13 nov. 2013 C3A / Computer Assisted Arts Association nv zetel, sekretariaat, opleidingscentrum : Tramstraat 57, B-9052 Gent-Zwijnaarde http://www.c3a.be http://www.revit.be tel (09) 2 202 101 fax (09) 222 48 11 btw BE 0433.116.678 IBAN BE04 6451 2711 8131 BIC JVBABE22 email: info@c3a.be
Bimplan BIM Workshop Revit Worksharing Jan Van Sichem 13-11-2013
R e v i t architecture 201 4 W o r k s h o p w o r k s h a r i n g Inhoud Revit architecture 2014 Workshop worksharing...1 1 Inleiding...3 1.1 BIM proces = samenwerken...3 1.2 BIM concept...4 2 BIM Protocol...5 3 Software toepassingen...6 3.1 BIM Revit...6 3.2 Modelleersoftware...6 3.3 Coördinatie software...7 3.3.1 Navisworks Manage...7 3.3.2 Solibri Model Checker - Viewer...8 3.4 Viewer software + redlining...9 3.5 Communicatieplatform... 10 4 Methodes van samenwerking... 11 4.1 Open BIM... 11 4.2 IFC... 11 4.3 BIM SERVER... 12 5 Revit Closed BIM... 13 5.1 Samenwerken met gelinkte bestanden... 14 5.1.1 Uitwisseling zonder Revit Server... 14 5.1.2 Gelinkte bestanden met Revit Server... 15 5.1.3 Copy monitor Coördination review... 16 5.1.4 Reconcile hosting... 17 5.2 Worksharing - Samenwerking in één centraal bestand... 18 5.2.1 Principe... 18 5.2.2 Worksets... 18 5.2.3 Hoe het werkt... 25 5.2.4 Element borrowing... 28 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 1 / 46
5.2.5 Visibility control... 29 5.2.6 Display settings... 30 5.2.7 Worksets en linked files... 31 5.2.8 Worksharing monitor... 32 5.2.9 Meest voorkomende foutmeldingen: Views... 32 5.2.10 Central file is busy... 33 5.2.11 File not saved... 33 5.3 Best practice afspraken... 34 5.3.1 Revit project beheerder... 34 5.3.2 Up to date houden... 34 5.3.3 Groups... 35 5.3.4 Wandaansluitingen... 35 5.4 Template afspraken... 36 5.4.1 Project browser... 36 5.4.2 Bedrijfskenmerk... 37 5.4.3 Shared parameters... 37 5.4.4 Lineweights... 37 5.4.5 Revision settings... 37 5.5 Revit Server... 38 5.5.1 Het RSN.ini bestand... 39 5.5.2 Bestand openen op de Revit server... 39 5.5.3 Revit Server Administrator... 39 6 Communicatie... 40 6.1 Communicatiemassa's... 40 6.2 DWFx... 41 6.2.1 Werken met Markups... 42 7 Praktijkvoorbeeld... 45 2 / 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
1 Inleiding 1.1 BIM proces = samenwerken Binnen het bouwproces streven verschillende partijen samen naar het produceren van een kwalitatief gebouw, gerealiseerd aan een hoog economisch rendement en dit op een zo kort mogelijke bouwtijd. Tijdens dit proces is een informatiestroom van gegevens continu in beweging tussen de verschillende actoren. De productie, verstrekking en verwerking van hoeveelheden informatie maakt dat de kans op misinterpretatie en fouten groot is wanneer dit gebeurt met de focus op eigen belang en zonder rekening te houden met de andere partners in de keten. Met behulp van nieuwe technologische ontwikkelingen biedt zich de BIM methode aan. BIM staat voor Building Information Modeling of Building Information Management. BIM gaat in essentie over een collectieve benadering van het bouwproject in plaats van individueel en organiseert zich rond een centraal 3 dimensionaal virtueel gebouw model. Hierbij is het maken van goede afspraken essentieel om te komen tot een betere samenwerking. Een BIM samenwerking vereist een open mindset. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 3 / 46
1.2 BIM concept De opbouw van informatie in het 3D BIM gebeurt door het invoeren van zowel grafische als alfa numerieke gegevens. Eens deze informatie ingevoerd, kan deze uitgelezen worden in tabellen en worden tekeningen quasi automatisch gegenereerd. Door het gebruik van deze database met unieke gegevens kan er redundantie in het model vermeden worden. Elk object komt uniek voor evenals zijn gegevens. De consistente voorstelling van gegevens is dus altijd gegarandeerd en verhoogd het inzicht in het te bouwen project. Wanneer een element wordt gewijzigd, dan worden automatisch hoeveelheden, doorsneden, grondplannen en tabellen aangepast. Vergissingen, misinterpretatie en fouten kunnen hiermee sterk gereduceerd worden. Het digitale 3D-model verzamelt, gebruikt en beheert alle relevante bouwinformatie gedurende de volledige levenscyclus van een gebouw; van programma tot sloop. Deze informatie kan in principe real-time aangeleverd worden door betrokken projectpartners. Dit betekent dat de meest actuele gegevens transparant voor alle bouwpartners beschikbaar is. Constructieproblemen, denkfouten of onnauwkeurigheden komen in dit model snel aan het licht aangezien iedereen naar de waarheid kijkt. Hierdoor komt een transparante communicatie op gang en wordt de foutenmarge tijdens de uitvoeringsfase significant gereduceerd. 4 / 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
2 BIM Protocol Een constant gegeven bij de aanvang van elk project is het maken van afspraken tussen partijen t.b.v. afstemmen van doelstellingen, verwachtingen en het bepalen van de daarmee gekoppelde output op basis van een vooropgestelde gecoördineerde planning Deze afspraken moeten technisch doorgesproken worden tijdens een BIM startvergadering en worden vastgelegd in een BIM protocol. Dit is een levend document dat gedurende de looptijd van het project voortdurend zal worden bijgesteld na overleg. Dit BIM protocol wordt opgesteld en beheerd door een BIM coördinator in overleg met de project deelnemers. Alle deelnemers confirmeren zich aan dit document. De inhoudstafel van het BIM protocol: 1 Project Basis projectgegevens Doelstellingen Betrokken organisaties, rollen en verantwoordelijkheden 2 BIM toepassingen Structuur van aspectmodellen Uit te voeren analyses Wijze van samenwerken ICT-afspraken 3 Procesprotocol Uitwisselingsprocedures Verwerken van wijzigingen Clash Detectie communicatieproces Roadmap - planning 4 Opzet BIM model Basisafspraken modelleren LOD - Te verwachten ontwikkelingsniveau per fase Benaming en codering van objecten (en organisatie parameters per object?) Demarcatie 3D 2D in de vorm van kenmerken te specificeren objecten C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 5 / 46
3 Software toepassingen 3.1 BIM Revit Bij het werken met BIM worden uiteenlopende software applicaties ingezet tijdens de verschillende fases van het ontwerp/bouwproces door de verschillende deelnemende disciplines. In grote lijnen onderscheiden we: o o Modelleer software (Revit, Archicad, Tekla, Stabicad, Solid works, ) Hiermee worden 3D modellen ontworpen/opgebouwd. Coördinatie, calculatie en analyse software (Navisworks Manage, Solibri Model Checker, Ecotect, Ibis4BIM ) Deze worden gebruikt voor clash detectie, 4D simulaties, calculatie, andere analyses/checks o Viewer software (Autodesk Design Review, Navisworks Freedom, Solibri Model Viewer,..) o Project information management software: (Buzzsaw, Chapoo, MS Sharepoint - Organice, New Forma, Think Project ) 3.2 Modelleersoftware In de modelleersoftware wordt de virtuele maquette opgebouwd aan de hand van intelligente parametrische bouwobjecten. Een basis kenmerk van BIM software is dat zulk systeem moet voorzien zijn van een vaste objectstructuur die IFC compatible is. (zie verder) In de modelleersoftware wordt d.m.v. views op allerlei manieren gekeken naar de objecten in de maquette. Views worden ingedeeld in plattegronden, sneden, aanzichten, details, 3D views en alfanumerieke lijsten (schedules). Als een object wijzigt zullen vervolgens alle views automatisch worden geüpdatet. Met de modelleersoftware worden dus ook de traditionele tekeningen geproduceerd. 6 / 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
3.3 Coördinatie software Een essentiële handeling bij het werken volgens BIM methodiek is het samenvoegen van de door diverse partijen aangeleverde 3D modellen door een BIM coördinator. De aspect modellen worden vanuit hun native bestandsformaat in de coördinatie software geladen en tegen elkaar uitgespeeld aan de hand van een aantal spelregels. Zo kan er gecheckt worden op interferentie tussen modellen. Een voordeel van native BIM modelleer software (versus generieke 3D geometrie modellen) hierbij is dat het native bestand beschikt over een objectstructuur en bijkomende objectinformatie. Deze informatie kan gebruikt worden in search sets en hergebruikt worden voor vb planning & simulatie doeleinden. Coördinatie software dient om 3D modellen te raadplegen. Tekeningen en hoeveelheden staten dienen geraadpleegd te worden in Revit of de native software toepassing. De meest gebruikte software applicaties zijn Autodesk Navisworks Manage en Solibri Model Checker. 3.3.1 Navisworks Manage Wat kan verwacht worden van Navisworks Manage: o o o o o o Clash detectie en de daaruit volgende rapportage 4D simulatie (planning gekoppeld met MS projects) DWFx modellen genereren Navisworks Freedom (viewer versie) kan gebruikt worden voor het bevorderen van 3D inzicht bij alle betrokken projectpartners. (zaken kunnen opgemeten worden) De interactie tussen Revit en Navisworks is optimaal doordat Revit bestanden integraal kunnen worden ingelezen zonder conversie. Vanuit Navisworks kan worden teruggekoppeld naar Revit mits de Switchback functie. Uit Navisworks kunnen ook hoeveelheden staten gegenereerd worden en geëxtraheerd naar een rekenblad. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 7 / 46
Wat kan NIET verwacht worden van Navisworks Manage: o o o Uit Navisworks kunnen geen tekeningen afgedrukt worden, enkel 3D shots In Navisworks Manage kunnen clashes gedetecteerd worden tussen objecten die elkaar raken, niet tussen objecten die elkaar niet raken maar dat wel zouden moeten doen. In Navisworks Manage kan de maximale lengte van een brandvluchtweg niet gecheckt worden. 3.3.2 Solibri Model Checker - Viewer Solibri Model Checker is een Fins software product dat gebruikt wordt voor het toetsen van BIM modellen op allerlei ontwerpfouten; Dit pakket wordt voornamelijk gebruikt in Nederland om te checken op bouwbesluit regelgeving. Bvb: is er voldoende vrije ruimte boven aan de trap, voldoen de toiletruimtes aan de minimaal opgelegde m², wat is de max lengte van brandvluchtwegen, etc Solibri kan ook gebruikt worden voor clash detectie en het uittrekken van hoeveelheden staten. (dit laatste kan heden (nog) niet met Navisworks) Solibri beschikt ook over een gratis Model Viewer, deze is handig om ruimtes te visualiseren en ruimte gerelateerde info op te vragen. Solibri kan niet gebruikt worden voor 4D-planning simulaties. 8 / 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
3.4 Viewer software + redlining Dit is gratis software voor alle projectpartners te gebruiken om inzicht te verwerven in het gebouw model, clashes te bekijken, zaken op te meten en er interactief over te communiceren. Het viewer bestand wordt geproduceerd met de modelleer of coördinatie software. Met Autodesk Design Review kunnen dwfx modellen bekeken en reviewed worden m.b.v. markups. De markups in 2D tekeningen kunnen terug worden ingelezen in Revit. Deze kunnen het communicatieproces bevorderen tussen de verschillende betrokken partijen. Autodesk Design Review zit ook geïntegreerd in Buzzsaw. In Navisworks Freedom kunnen de viewpoints, gemaakt tijdens de clashdetectie in Navisworks Manage bekeken worden alsook de 4D simulatie en/of animaties. Er kunnen ook zaken worden opgemeten en object eigenschappen worden opgevraagd. Beide viewer pakketten zijn gratis te downloaden van de Autodesk website. In de viewer modellen kan NIET gemodelleerd worden. Om IFC bestanden te bekijken bestaan er ook (gratis) IFC viewers op de markt. Solibri model viewer is een gratis IFC viewer. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 9 / 46
3.5 Communicatieplatform Bij het werken in BIM projecten is het van belang dat projectteams zich kunnen organiseren rond centrale eenduidige data-uitwisseling d.m.v. communicatieplatforms. Alle projectdocumenten worden op één centraal uitwisselingsplatform geplaatst. Zo beschikt iedere projectmedewerker ten allen tijde over de meest actuele gegevens. Enkele voorwaarden: De toegang van het platform is georganiseerd volgens een door de beheerder bepaalde rechten structuur. Van belang hierbij is dat elke actie van elke gebruiker wordt geregistreerd. Het platform is een web-portal en van eender welk systeem in de wereld te benaderen. Alle projectdeelnemers moeten verplicht gebruik maken van dit platform excuses zijn onacceptabel. Lateraal informatie verkeer is niet toegelaten. (geen e-mails meer met dwg s in bijlage) Het systeem voorziet in versiebeheer. Voorbeelden van communicatieplatform: Autodesk Buzzsaw met geïntegreerde viewer (dwg, dwf, rvt) Chapoo Newforma werkt geïntegreerd met Revit Sharepoint Think Project 10/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
4 Methodes van samenwerking 4.1 Open BIM Aangezien elke projectpartner verschillende taken en behoeftes heeft is het ook logisch dat ook de modelleer software verschillend wordt gebruikt. Voornamelijk de keuze van het softwarepakket zal steeds gebeuren in functie van het maximaal ondersteunen van de respectievelijke eigen bedrijfsprocessen. Bv. voor een architect is dit Revit of Archicad, voor de staalleverancier is dit Tekla voor de gevelbouwer misschien Solidworks en de HVAC installateur gebruikt Stabicad of Revit MEP. De 3D modellen die met behoud van objectstructuur worden gegenereerd uit de verschillende modelleer software applicaties, kunnen deels met elkaar worden geïntegreerd door uitwisseling over het universele ifc bestandsformaat. Zonder behoud van objectstructuur kan dit ook over dwg formaat. 4.2 IFC IFC staat voor Industry Foundation Classes en heeft de bedoeling een open, neutraal, universeel uitwisselingsformaat te zijn voor het uitwisselen van bouwinformatie. Het IFC formaat werd ontwikkeld door de International Alliance for Operability (IAI) nu Building Smart genoemd met de bedoeling als universele standaard te dienen voor het uitwisselen van informatie binnen BIM. IFC is op weg naar ISO certificering. Revit ondersteunt niet 100% de *.IFC uitwisseling. Bij importeren van *.IFC modellen kan het voorkomen dat objecten vervormen, verschuiven of helemaal niet doorkomen. Dit heeft veelal te maken met de IFC-export instellingen in de native software. Een Revit model kan ook geëxporteerd worden naar *.IFC via de standaard export functionaliteit. Er is ook een gratis IFC exporter beschikbaar om meer gedetailleerde instellingen te maken op de Autodesk App store: Download hier Conversie en uitwisseling per dwg is soms een meer aangewezen methode, doch dit is enkel geometrie en behelst een verlies aan objectinformatie. Dus uit een staalmodel dat in Tekla werd gebouwd kunnen na import in Revit geen hoeveelhedenstaten getrokken worden. Enkel de geometrische representatie ervan is nuttig doch statisch en niet manipuleerbaar. Om IFC en DWG modellen te coördineren wordt gebruik gemaakt van coördinatie software. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 11/ 46
4.3 BIM SERVER De BIM-server is een initiatief van het Nederlandse TNO en de TU Eindhoven. Deze software dient als tool om BIM projecten (over het IFC formaat ) te beheren en te coördineren. Het is gratis, open source en is te installeren op ieders computer of server. Met BIM server kan je: Via een webportal bestanden delen met anderen. IFC modellen met elkaar integreren, bekijken, analyseren Clash detectie draaien Queries draaien (zijn alle deuren op de 1 ste verdieping minstens 900mm breed?) Revisies beheren Live link naar Google Earth Waarschuwingen bij gelijktijdige wijzigingen Mee aan ontwikkelen (open source) 12/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5 Revit Closed BIM Revit biedt ondersteuning voor het (real-time) interdisciplinair collaboreren over het eigen *.rvt bestandsformaat. Revit komt in 3 versies: Architecture, Structure en MEP. Vanaf de komst van de Autodesk Building Design Suites zijn deze 3 versies zelfs bruikbaar onder één te installeren applicatie. Zowel architect, ingenieur technieken en ingenieur stabiliteit kunnen gelijktijdig samenwerken op 1 centraal model of aspectmodellen uitwisselen. Het spreekt voor zich dat het werken met dezelfde software applicatie een meerwaarde levert voor alle deelnemende partijen. Echter hier dienen ook een aantal afspraken gemaakt te worden over werkmethodiek, verantwoordelijkheden en het uitzicht van tekeningen en schedules. Er zijn immers uiteenlopende mogelijkheden voor het benoemen en gebruiken van (shared) parameters, view templates, objectcodering, materialen, object styles (weergave van objecten) en het beheren van project informatie. Wil men komen tot een efficiënt werkend Revit model moeten deze zaken gealigneerd worden. Een basis uitgangspunt bij het samenwerken over Revit modellen is de beslissing om dit te doen met ofwel gelinkte aspect modellen of met één centraal gedeeld bestand = worksharing. In beide gevallen kan deze uitwisseling real-time verlopen via een Revit server. Het basisprincipe bij beide methodes blijft dat alle betrokkenen alle ontwerpwijzigingen van hun respectievelijke discipline zelf doorvoeren in hun eigen model. De voordelen van samenwerken over Revit: Real-time samenwerking in een vertrouwde virtuele omgeving mogelijk Het produceren van uniforme, op elkaar afgestemde tekeningen Het visualiseren van de interactie tussen alle betrokken disciplines Het behoud van een eenduidige objectstructuur, met als gevolg het genereren van eenduidige hoeveelhedenstaten De optimale interactie met andere Autodesk producten: 3D Studio, Navisworks, Design Review, De nadelen van samenwerken over Revit: Niet geschikt voor alle deelnemers. (vb. leveranciers van staal zullen eerder Tekla gebruiken) Licentie versie is van belang: R2013 is niet compatible met R2012 Dure licenties C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 13/ 46
5.1 Samenwerken met gelinkte bestanden 5.1.1 Uitwisseling zonder Revit Server Op een centrale server of communicatieplatform worden met vaste regelmaat de laatste versies weggeschreven van elke deeldiscipline. Ieder schrijft zijn eigen deelmodel weg en haalt als alle versies geüpdatet zijn de laatste versies op. Iedere partij linkt de deelmodellen van de ander in als onderlegger om zo een totaal model te kunnen zien. Iedere partij beschikt over zijn eigen hardware en dezelfde software release. Voordelen Ieder verantwoordelijk voor eigen hardware Geen beperking datahoeveelheid over communicatielijn Heldere scheiding tussen disciplines ieder is verantwoordelijk voor eigen model toegang tot elkaars modellen is verboden. Ieder beschikt onmiddelijk over organisatie van eigen deliverables (producten) Performantie van eigen model wordt verhoogd door mogelijkheid uitschakelen aspectmodellen Nadelen 14/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
Voordelen van directe communicatie in revit gaan verloren kan geen antwoord formuleren op signaleringsmassa s Ruimte begrenzingen rond constructieve delen zijn minder betrouwbaar en moeten gecontroleerd worden en eventueel met de hand overgetekend. Veel extra werk + groot risico op fouten in ruimte. Wijziging van de verschillende partijen moeten nauwgezet opgevolgd worden Foutmeldingen en botsingen tussen bouwkundige en constructieve delen worden minder snel opgemerkt, geen foutmeldingen meer. Gebonden aan uitwisselingsfrequentie Coördineren van wand/vloersparingen is bewerkelijker 5.1.2 Gelinkte bestanden met Revit Server van de ander. Er staat een Revit server centraal geplaatst, dit kan op eender welke locatie. Deze server is verbonden met servers bij alle partijen. Op deze server staan de central files van alle disciplines. De servers van iedere partij zijn realtime gesynchroniseerd met deze hoofdserver. De Local files van de eindgebruikers worden gesynchroniseerd met de central file op hun server. Enkel de wijzigingen worden doorgestuurd tussen de central file op de locale server en de hoofdserver. De verschillende modellen kunnen op elk tijdstip opnieuw geüpdatet worden waardoor ieder steeds beschikt over de meest recente versie C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 15/ 46
5.1.3 Copy monitor Coördination review Door gebruik te maken van de Copy monitor tool kunnen vloeren, wanden, kolommen, levels en grids worden over gekopieerd tussen gelinkte bestanden en gemonitord. De bedoeling is vooral om gemeenschappelijke onderdelen tussen de links te kunnen uitwisselen. Wanneer een object in link 1 gewijzigd wordt zal het systeem hiervan een melding maken: D.m.v. het coördination review dialoog kunnen gewijzigde objecten overlopen worden en kan er actie genomen worden om deze dan wel te herstellen of te negeren. Er zijn een aantal issues met de copy monitor tool. Zo wordt de location line in wanden verkeerd overgenomen bij het kopiëren en is het moeilijk om een overzicht te behouden tussen objecten die over gekopieerd zijn en eigen geplaatste objecten. Vooral in grotere projecten geraak je het overzicht heel snel kwijt. 16/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.1.4 Reconcile hosting Wanneer wordt samengewerkt tussen architect en ingenieur technieken wordt er doorgaans gewerkt volgens de linked files methode. De werkmethodiek inherent aan Revit MEP wijkt te sterk af om dit in 1 central model te organiseren. Dit zou een overbelasting betekenen voor beide partijen. Eén van de basismethodes van het modelleren in Revit MEP is het plaatsen van zogenaamde face based components op de host elementen van het gelinkte architectuur bestand. (electrical fixtures, lighting fixtures, plumbing fixtures, etc..) Hierbij wordt het MEP element dus afhankelijk van het RAC host component (de wand, vloer of plafond). M.a.w. wanneer in de RAC link elementen worden verplaatst of gedeleted, heeft dit een invloed op de face based MEP elementen. In geval van verplaatsing van het host element in de RAC-link zal het MEP component mee verplaatst worden en is er niets aan de hand. In geval van verwijdering van het host element in RAC-link zal het MEP component orphaned worden. Wanneer dit gebeurt zal er deze melding tevoorschijn komen: Door gebruik te maken van de Reconcile Hosting toolbar kunnen de orphaned elementen inzichtelijk gemaakt worden met een override kleur en hersteld door een nieuwe Host te selecteren Pick New Host. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 17/ 46
5.2 Worksharing - Samenwerking in één centraal bestand 5.2.1 Principe Een basisprincipe van het BIM-concept stelt dat een bouw informatie model toegankelijkheid biedt aan diverse partijen om informatie te genereren, documenteren en te extraheren. In dit principe schuilt een enorme efficiëntieslag in het ontwerp- en bouwproces t.o.v. de traditionele manier van werken. In Revit wordt dit georganiseerd d.m.v. de worksharing techniek. Worksharing maakt het mogelijk om verschillende team leden simultaan te laten werken aan een model. Concreet komt het er op neer dat er een centraal bestand wordt aangemaakt op de server dat als hoofdmodel functioneert. Elke gebruiker krijgt op zijn beurt een lokaal model op zijn werkstation waarin hij/zij werkt. Wijzigingen in de lokale modellen worden periodiek gesynchroniseerd met het centrale model. De lokale modellen worden beschouwd als slave ten opzichte van het centrale model en zijn dus supprimeerbaar. Het samenwerken in een centraal Revit model verloopt via een real-time synchronisatie tussen lokale modellen op de gebruikers werkstations en een centraal model op de server. 5.2.2 Worksets Om ervoor te zorgen dat teamleden niet in elkaars vaarwater komen wordt een centraal model opgedeeld in zogenaamde worksets. Dit is een soort extra laag in het systeem die expliciet aan een gebruiker kan toegewezen worden. Door het actief zetten van deze laag zulle alle geplaatste objecten automatisch worden toegekend aan deze workset. Min of meer vergelijkbaar met de layers in autocad. Onder de motorkap zorgt een communicatielijn naar het centrale model ervoor dat andere gebruikers elkaars objecten niet kunnen manipuleren tot op het tijdstip dat deze worden vrijgegeven. Objecten kunnen wel worden overgedragen naar andere worksets, ook diegene die expliciet werden toegewezen aan andere teamleden. 18/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.2.2.1 Activeren en indelen In een standaard project is worksharing standaard uitgeschakeld. Door onder de "Collaborate" tab op de knop Worksets te klikken wordt de worksharing functie geactiveerd. Levels en Grids komen vanzelf op de workset Shared.Levels and Grids, alle andere aanwezige objecten worden nu automatisch geplaatst op een Workset 1. Klik hier op OK. Als we nu opnieuw op de knop Worksets klikken krijgen we een nieuw dialoogvenster dat ons toelaat meerdere worksets te definiëren. Het indelen van de worksets kan op verschillende manieren gebeuren. Elke methode heeft zo z n consequenties. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 19/ 46
Volgens objectgroepering: Je zou het model kunnen indelen vergelijkbaar met de traditionele lagenstructuur uit traditionele 2D tekenpakketten. (gevels, draagconstructie, inrichting, binnenwand, buitenwand, etc ) Dit is best te beperken, zie later! Per discipline: architect, ingenieur stabiliteit, ingenieur technieken, Per bouwlaag: Bij grote gebouwprojecten met veel verdiepingen (torens) kan het nuttig zijn om een workset per bouwlaag aan te maken om de werkbaarheid van het model beter in de hand te houden. Per bouwdeel: Bij grotere bouwprojecten waar een onderscheid wordt gemaakt tussen bouwdelen. De ervaring leert dat het aantal worksets in elk geval best tot een minimum beperkt wordt. Een workset dient immers tijdens het modelleren actief te worden gezet. Dit wordt wel eens vergeten zodat objecten gemakkelijk in de verkeerde workset terechtkomen. Te vergelijken met het tekenen in de verkeerde laag in Autocad of Arkey. Het aanmaken van worksets per object category is sterk af te raden. Er zijn echter wel enkele nuttige standaard algemene worksets: DWG_imports (per discipline) RVT_links (per link aan te maken) Architect Stabiliteit MEP Het is steeds mogelijk om nieuwe worksets bij te maken, te hernoemen of te verwijderen. Bij verwijderen heb je de mogelijkheid om objecten te verplaatsen naar een andere workset of definitief te verwijderen. 20/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.2.2.2 Wegschrijven Het activeren van de worksets en aanmaken van het centrale en de lokale bestanden wordt best voorbehouden aan de aangewezen revit projectbeheerder. In een uitgebreid projectteam is het af te raden dat iedereen op eigen houtje worksets manipuleert. Na activering moet het bestand worden weggeschreven als Central File op een voor alle projectleden toegankelijke netwerk locatie. In deze folder zal naast het bestand automatisch een backup folder worden aangemaakt. Deze bevat systeem bestanden en is niet bedoeld voor de gebruiker. Het is evenwel verboden om deze te verwijderen. Sluit het bestand vervolgens met Close. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 21/ 46
5.2.2.3 Create new local Nu pas kunnen andere projectleden een local file aanmaken door het bestand te openen via het hoofdmenu van de Revit applicatie. Merk op hoe in de opties onderaan Create New Local staat aangevinkt. De bestandsnaam van de local file zal nu automatisch aangevuld worden met de naam van de gebruiker. Deze naam vindt Revit in de applicatie bij options - username. De local file kan enkel geopend worden met een applicatie waar letterlijk deze naam genoteerd staat. Deze mag dus best niet gewijzigd worden in de loop van het project. TIP: stel dat een collega naar huis is en vergeten is zijn worksets vrij te geven, dan kan je die toch loskrijgen door in je eigen applicatie zijn/haar naam in te vullen en vervolgens in de central file alle worksets vrij te geven (relinquish all mine). Central file NIET opslaan maar gewoon weer afsluiten. Het is raadzaam om DAGELIJKS een nieuwe local file aan te maken. Zo weet je zeker dat je telkens beschikt over de meest courante staat van het model. 22/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.2.2.4 Verplaatsen Central file Het werken met een zogenaamd "workset geactiveerd" model heeft zo z'n consequenties. Het is namelijk minder dynamisch verplaatsbaar naar andere mappen in je netwerk omgeving aangezien er rekening moet gehouden worden met het pad naar de lokale bestanden. Bij verplaatsing of kopiëren zal je de volgende melding krijgen. Het komt erop neer dat je van het verplaatste of gekopieerde bestand nieuwe local files moet aanmaken. M.a.w. zorg ervoor dat iedereen alles gesynchroniseerd heeft alvorens deze actie te ondernemen. De oude locals zullen vervallen. 5.2.2.5 Local to Central Het is het steeds mogelijk om een lokaal bestand weg te schrijven als een nieuw Centraal model. Bij de save as dialoogbox vind je onder options de knop Make this a central file after save. Dit kan nuttig zijn wanneer: Er ooit iets mis loopt met het centrale bestand Wanneer het model opgedeeld dient te worden in deelbestanden om de performantie te optimaliseren. Je het bestand wil kopiëren Een backup weg te schrijven C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 23/ 46
5.2.2.6 Detach from Central - Discard Worksets Om het bestand terug los te koppelen van de worksharing methodiek kan je het vervolgens terug openen via het open dialoog met de Detach from Central optie aangevinkt. Het bestand wordt nu losgekoppeld van het Central Model. Wanneer je in de volgende dialoog kiest voor Detach and Discard Worksets wordt de hele Worksets systematiek opgeheven en is dit terug een alleenstaand bestand. 24/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.2.3 Hoe het werkt Er bestaat een permanente communicatielijn tussen ieders lokaal bestand en het centrale bestand die ervoor zorgt dat objecten niet door verschillende teamleden tegelijk kunnen gemanipuleerd worden. Vanaf het moment dat iemand een bepaald object selecteert en editeert wordt dit vergrendeld voor andere teamleden. Wijzigingen en aanvullingen in het project worden periodiek gesynchroniseerd. Alle object worden nu voorzien van 2 extra parameters. De parameter Workset duidt aan op welke workset het object zich bevindt en Edited by geeft aan wie op dit ogenblik de eigenaar is. Alle objecten die zich bevinden op een workset en die niet expliciet werd uitgecheckt naar de gebruiker krijgen een icoontje. Door op het icoontje te klikken kan je dit element expliciet uitchecken. Hierdoor kunnen geen andere teamleden dit element manipuleren. De parameter Edited by is nu ingevuld en de parameter Workset is nu actief. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 25/ 46
Onder de toolbar Collaborate vinden we een aantal worksharing commando s terug. 5.2.3.1 Synchronize with central: Hiermee synchroniseer je de wijzigingen die je gemaakt hebt met het centrale bestand. Het is mogelijk het pad te wijzigen indien het centrale bestand van locatie is veranderd. Hier zit ook nog een optie onder om het model compact (gecomprimeerd) op te slagen. 5.2.3.2 Reload latest: Hiermee herlaad je de wijzigingen die door andere teamleden werden gesynchroniseerd. Het kan voorkomen dat eigenschappen in objecten gewijzigd worden door een ander teamlid. Bvb wanneer materiaaleigenschappen in een wand of vloer wijzigen dit wil niet per defenitie zeggen dat de objecten in de persoonlijke workset worden gecompromitteerd. Het is echter wel nodig om een Reload te doen om verder te kunnen werken. 5.2.3.3 Relinquish all mine: Hiermee geef je uitgecheckte elementen terug vrij aan de andere teamleden. LET OP! Wanneer je het bestand afsluit zonder je elementen en/of worksets vrij te geven (relinquish) kunnen andere teamleden de door jouw uitgecheckte elementen niet editeren. Heel lastig wanneer je net op vakantie bent vertrokken! 26/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
Klik ALTIJD op Relinquish all elements and worksets bij het afsluiten! 5.2.3.4 Editing requests Wanneer een element in gebruik is door een ander teamlid kan er een editing request gestuurd worden. De geadresseerde krijgt automatisch een pop-up melding en kan op zijn beurt op Grant klikken of Deny/Retract om de request respectievelijk goed te keuren of te weigeren. Mogelijk moet hij/zij wel eerst synchroniseren met de Central file. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 27/ 46
5.2.4 Element borrowing Werken met worksets kan op 3 manieren gebeuren: transparant, expliciet of gecombineerd. 1. Transparant wil zeggen dat worksets niet door de teamleden worden uitgecheckt en dus voor iedere gebruiker toegankelijk zijn. Met deze methode hebben alle teamleden toegang tot alle elementen in alle worksets. Revit onthoudt wie met welk element bezig is. Wanneer een element wordt gewijzigd door een teamlid wordt dit zogenaamd ge-borrowed. Diegene die een element aanpast wordt tijdelijk eigenaar van dat element tot hij/zij synchroniseert en alle elementen vrijgeeft. (relinquish) 2. Expliciet wil zeggen dat worksets exclusief aan teamleden worden toegekend en dus afgeschermd zijn. In de worksets dialoog box ga je daarvoor kiezen om worksets bij editable op yes te zetten. Zo wordt het teamlid dat eerst bij Borrowers stond, nu de Owner en kunnen andere teamleden niet meer opereren in elementen van deze workset. Deze methode is minder flexibel en kan best enkel toegepast worden op elementen die sterk afgeschermd dienen te worden. 3. Gecombineerd is de combinatie van de twee voorgaande methodes. Deze wordt meestal gehanteerd in de praktijk. Worksets worden dan op bepaalde momenten uitgecheckt om later weer terug vrij te geven. 28/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.2.5 Visibility control Bij het aanmaken van worksets kan je aanduiden of deze default zichtbaar zijn in alle views in de Worksets dialoog box. Na het aanmaken van worksets kan de zichtbaarheid ervan gestuurd worden in het Visibility/graphic overrides venster. (VV) Merk op dat hier nu een tab is bijgekomen. Deze maakt het mogelijk om heel snel alle worksets te controleren in zichtbaarheid. De instelling Global Setting (Visible) wil zeggen dat deze workset standaard Visible in alle views staat geschakeld in de workset dialoog box. Let op voor een veel voorkomende fout. Als je een object plaatst op de actieve workset wanneer die uit staat (Hide) zal het object niet zichtbaar zijn. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 29/ 46
5.2.6 Display settings In de Display Settings tray onderaan kan snel inzichtelijk gemaakt worden welke worksets er zijn, wie aan wat werkt, wat nieuw geüpdatet is. 30/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.2.7 Worksets en linked files Het is mogelijk om worksets uit gelinkte modellen te openen en sluiten vanuit het host model. Worksets met dezelfde naam kunnen dezelfde graphic overrides volgen die in een host view werden gedefinieerd. (Apply host visibility settings to linked worksets of same name ) C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 31/ 46
5.2.8 Worksharing monitor Revit gebruikers die een subscription hebben kunnen via het Autodesk Subscription Program Revit Architecture Subscription Advantage packs downloaden. Een onderdeel daaruit is de Worksharing Monitor. Na installatie van het.exe bestand komt deze terecht onder de Add-Ins tab bij External Tools. Deze tool geeft een overzicht over wie aanwezig is in het centrale model en wanneer en hoe lang er door een teamlid gesynchroniseerd wordt. Het is namelijk niet mogelijk om op het exact zelfde moment te synchroniseren. Verder kan je hier ook de editing requests raadplegen en de system performance in het oog houden. Deze tool is niet meer dan een monitor, je kan hier niets interactief aan het proces wijzigen. 5.2.9 Meest voorkomende foutmeldingen: Views Bij het manipuleren van view instellingen kan deze wel eens voorkomen. Iemand anders heeft ook een instelling gewijzigd. Aangezien views op een eigen unieke workset staan kunnen alle gebruikers deze manipuleren, echter de instelling van de eerste gebruiker zal definitief worden overgenomen. 32/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.2.10 Central file is busy Er kan maar 1 teamlid tegelijk synchroniseren met de central file. Het kan gebeuren dat u even moet wachten. 5.2.11 File not saved Het kan gebeuren dat door één of andere onregelmatigheid in de netwerkverbinding de connectie tussen local file en central file tijdelijk weg valt. Bij het synchroniseren komt dan de melding File not saved. Het is dan nog wel mogelijk om de local file op te slaan, daarna een verse local file aanmaken vanuit de central file en eventuele wijzigingen over te kopiëren tussen oude en nieuwe local file. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 33/ 46
5.3 Best practice afspraken Binnen een projectteam dient een duidelijke taakverdeling gemaakt te worden i.f.v. de te modelleren onderdelen. Men dient regelmatig overleg te plegen over de te hanteren werkmethodes, objectcodering, opbouw van de projectbrowser etc In het beste geval wordt een projectboek bijgehouden. 5.3.1 Revit project beheerder Er wordt per partij een revit project beheerder aangeduid die o.a. belast wordt met het aanmaken van de lokale bestanden, het organiseren en bewaken van de map structuur, het aanmaken, onderhouden en opkuisen van worksets. 5.3.2 Up to date houden Men moet ervan kunnen uitgaan dat het centrale model volledig is op het einde van de dag. Alle local files moeten dan gesynchroniseerd zijn met het centrale model. Bij grote projecten maken alle teamleden dagelijks een nieuwe local file aan. Alle teamleden stellen best reminder intervals in voor synchronisatie om de 30min. Zo blijft ieders model en het centrale model up to date. Wanneer een teamlid na een lange afwezigheid terug actief wil meewerken is het best een nieuwe lokale kopie aan te maken. Linked files (zowel revit als dwg onderleggers) worden op de daarvoor voorziene workset geplaatst. 34/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.3.3 Groups Bij het werken met groups (een verzameling van verschillende objecten, meestal met een repeterend karakter) zijn er aantal zaken om rekening mee te houden: Objecten die op verschillende worksets staan zullen bij het verenigen in een group worden geplaatst op de actieve workset. M.a.w. een verzameling van binnenwanden, sanitair, binnendeuren die oorspronkelijk op hun eigen workset zouden staan worden overgezet op een mogelijk andere workset. Wanneer de group verplaatst wordt op een andere workset volgen eveneens de geneste objecten. Zo is het mogelijk dat 2 group instances op 2 verschillende worksets staan. Wanneer in een project veel met groups gewerkt wordt, is het reduceren van het aantal worksets dus sterk aan te raden. Aangezien de worksets gebruikt dienen te worden om een scheiding der disciplines te organiseren is het niet aan te raden objecten van verschillende disciplines in 1 group te huisvesten. Tenzij mits wederzijds overleg. 5.3.4 Wandaansluitingen Bij het plaatsen van dragende wanden is het van belang dat alle partijen rekeningen houden met het loskoppelen van vrijstaande koppen van wanden. Dit ten behoeve van aansluitingen met niet dragende wanden. Dit kan door middel van de Disallow join functie. Wanneer dit niet gebeurt zal dit resulteren in een foute maatvoering tussen structure en architecture views. Zie afb. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 35/ 46
5.4 Template afspraken Er moet worden afgesproken met welke template gestart wordt. De meeste partijen hebben een eigen template en zullen deze voor een stuk moeten overbouwen in de template van het centrale model. Hierbij dient men te confirmeren aan de gemeenschappelijke systeeminstellingen. (project parameters, shared parameters, lineweights, linestyles, etc ) 5.4.1 Project browser 5.4.1.1 Views De views in de projectbrowser zijn standaard voorzien op interdisciplinaire samenwerking. Elke view kan worden voorzien van een Architectural, Construction, Mechanical, Electrical, Piping of Coördination eigenschap. Een view dient daarbij nog extra gegroepeerd worden door gebruik te maken van een daarvoor voorziene parameter Subdiscipline. Uit deze instellingen kan afgeleid worden wie de eigenaar is van welke view. 5.4.1.2 Sheets Dezelfde techniek is van toepassing op de organisatie van de sheets. Extra sorteer parameters dienen door de gebruikers te worden ingevuld. Het is in de project browser niet mogelijk om de schedules te groeperen m.b.v. deze parameters. Het is daarom aangewezen dat schedules van alle partijen voorzien worden van de bedrijfsinitialen. 36/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.4.2 Bedrijfskenmerk De volgende items worden voorzien van bedrijfskenmerk: View templates View filters View types (schedules, legends, views, ) Project browser parameters Linestyles Alle Families Project parameters Zelf aangemaakte subcategories (Zelf aangemaakte materialen) 5.4.3 Shared parameters Alle partijen dienen gebruik te maken van dezelfde shared parameterlijst voor het toevoegen van extra parameters. Zo blijft het databeheer onder controle. (zie lijst van Revit GG NL in de dropbox folder) 5.4.4 Lineweights De lineweights, linepatterns en linestyles zijn oorspronkelijk ingeregeld in de project template. Het is aangewezen dat de standard lineweights settings worden worden gehandhaafd. Toevoeging van extra linestyles dienen voorzien te worden van een bedrijfskenmerk. Aangezien er 16 lineweights zijn wordt er al eens gekozen om deze numeriek te verdelen onder de partijen. 5.4.5 Revision settings Het instellen van revisies dient afgestemd te worden. Vb alfabetisch genummerd of numeriek of constructief verschillend t.o.v. bouwkundig. Alle partijen dienen zich te confirmeren aan dezelfde methode. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 37/ 46
5.5 Revit Server Om een efficiënte collaboratie tussen projectteams op verschillende locaties mogelijk te maken heeft Autodesk de Revit Server in het leven geroepen. Dit is software (bijgeleverd bij de Autodesk BDS) die wordt geïnstalleerd op een dedicated server (of PC). Alle partijen die aan een Revit project willen deelnemen dienen een Revit Server te installeren. Ergens staat een server als host aangeduid waarop het centrale model draait. (Ergens is meestal bij de architect, d.i. af te spreken in onderling overleg) Projectteams op andere locaties kunnen vanop hun werkstations via een zogenaamde accelerator inloggen over het internet op de host server. Via de accelerators kan ook ingelogd worden op andere host servers, dus andere projecten. In de praktijk wordt enkel de gewijzigde data razend snel gesynchroniseerd tussen de lokale werkstations en de host server, de accelerator fungeert als doorgeefluik. Het werken via de Revit server geeft geen verhoogde complexiteit dan werken via traditioneel worksharing. Voor de gebruiker is de beleving exact dezelfde. Op een Revit Server kunnen uitsluitend Revit project bestanden (*.rvt) worden geplaatst!! 38/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
5.5.1 Het RSN.ini bestand Om te kunnen werken op de Revit Server dient in C:\ProgramData\Autodesk\Revit Server 2013\Config van elke gebruiker het RSN.ini bestand geplaatst te worden. Dit bestand bevat de naam van de Revit Servers waartoe de gebruiker toegang heeft. 5.5.2 Bestand openen op de Revit server Een Revit bestand openen dat op de Revit Server staat is niet moeilijker dan een bestand openen dat op het netwerk of locaal staat. Via het open menu is nu een extra knop bijgekomen: Door hier op te klikken wordt een eenvoudige folderstructuur van de Revit Server weergegeven en kan de gebruiker een selectie maken. 5.5.3 Revit Server Administrator De Revit administrator is de enige die bevoegd is om modellen op de Revit server te plaatsen via het Revit Server Administrator portal. Beveiligde toegang via http://<servernaam>/revitserveradmin2013 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 39/ 46
In dit portal wordt de folder structuur van de centrale modellen beheerd en de onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Hier is ook zichtbaar wie op welk tijdstip een bijdrage heeft geleverd aan de modellen. De toegang tot dit portaal is voorbehouden voor de Revit Coördinator en de modelbeheerders van de deelnemende partijen. De folderstructuur wordt opgezet in gezamenlijk overleg. 6 Communicatie Een BIM model is een communicatiemodel. Tijdens het modeleren kunnen vragen en opmerkingen (signaleringen) naar voren komen die op een bepaalde wijze gecommuniceerd en vastgelegd moeten worden. Daarvoor kunnen de volgende mogelijkheden worden gebruikt: Communicatiemassa's (00_NC_communicatie-massa) DWFx met mark-up mogelijkheid 6.1 Communicatiemassa's 6.1.1.1 Snelle communicatie binnen Revit modellen. Deze methode kan gebruikt worden zowel bij samenwerken in 1 model als in gelinkte bestanden. Een communicatie-massa is een object dat gebruikt kan worden om 'fysiek' in het model vragen, opmerkingen en informatie vast te leggen ofwel een RI (request for information) Dit kan gebruikt worden als communicatiemiddel met andere partijen, maar ook als to-do functie. Tegenover een virtuele RI staat zijn administratieve tegenhanger die in excel wordt geproduceerd; De visuele weergave is een rekbare kubus die transparant is en een bepaalde kleur heeft, in dit geval geel. De 3D tekst geeft aan of het een vraag of opmerking is (vraagteken of uitroepteken), of de vraag urgent is of niet (groot of klein) en of de vraag is afgehandeld of niet (groen of rood). Een voordeel van deze objectcategorie is dat deze ruimte informatie uitleest in zijn schedule. 40/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
De massa wordt in het model geplaatst, daar waar iets gesignaleerd is en vervolgens wordt de opmerking, de opmerkingsdatum, de initialen van degene die de opmerking plaatst, een eventuele oplossingsrichting, prioriteit en de bron etc. bij de eigenschappen genoteerd. Dit kan ook via een schedule worden ingevoerd of via een tag, wat vaak overzichtelijker werkt. De communicatiemassa s worden overzichtelijk en structureel in tabellen weergegeven en kunnen tijdens besprekingen worden doorgenomen. Wanneer deze lijst besproken gaat worden kan het betreffende punt direct, vanuit de schedule, gelokaliseerd en inzichtelijk gemaakt worden. Zo kan een To-do-lijst gemaakt worden. In een volgend overleg volgt nog een verificatie waarbij gecontroleerd wordt of het besluit/ de oplossing is verwerkt en of die goed is verwerkt. Ook hierbij wordt genoteerd wie en wanneer. Bij afvinken als afgehandeld wijzigt de kleur van het uitroepteken of vraagteken van rood of oranje in groen en kan de massa worden verwijderd of gearchiveerd. Een communicatie-massa is een family die gebruikt kan worden om 'fysiek' in het model vragen, opmerkingen en informatie vast te leggen. Dit kan gebruikt worden als communicatiemiddel met andere partijen, maar ook als to-do functie. 6.2 DWFx Er kunnen 3D zichten en/of 2D sheets gepubliceerd worden naar een Design Web Format (DWFx) bestand om deze te laten bekijken door partijen die geen Revit hebben. Dit bestandstype is vergelijkbaar met pdf met het verschil dat dit over Autodesk producten beter geïntegreerd is. Een DWFx bestand is te bekijken met Autodesk Design Review (gratis te downloaden voor iedereen op de autodesk site: http://download.autodesk.com/esd/dlm/designreview/2013/enu/setupdesignreview2013_bundle.ex e ) C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 41/ 46
Autodesk Design Review werkt zowel in 2D als in 3D. 6.2.1 Werken met Markups Het DWFx bestand kan worden voorzien van commentaar met de zogeheten Markups. Dit is een functie die toelaat commentaar en aantekeningen te maken. Er worden plotsheets naar DWFx geëxporteerd vanuit Revit. Dit kunnen losse bestanden zijn of één bestand. De DWFx bestanden worden geopend in Autodesk Design Review en worden voorzien van commentaar (markups). Deze opmerkingen kunnen eventueel voorzien worden van een status en notitie. De markups kunnen terug gestuurd en gekoppeld worden in Revit. De markups worden dan zichtbaar op de oorspronkelijke sheets. Vervolgens kunnen in Revit deze opmerkingen in het DWF(x) van status veranderd worden en eventueel voorzien van een extra opmerking. Deze aangepaste DWF(x) worden vervolgens weer uitgewisseld met de partijen in het bouwteam en zo kunnen de wijzigingen getraceerd worden. 42/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
Om met de markups te kunnen werken binnen Revit, moeten sheets geëxporteerd worden en niet de zichten (Views). Als een DWFx voorzien is van het benodigde commentaar, dan moet deze opgeslagen worden. Daarna kan deze weer opgestuurd worden naar de modelleur. De modelleur kan de DWFx koppelen aan zijn Revit model en Revit herkent de markups die in de DWFx zijn geplaatst op de betreffende tekenvellen. Als de bewuste sheets geactiveerd worden zijn de markups hierop zichtbaar. Als deze markup geselecteerd is, wordt in het Properties scherm de eigenschappen zichtbaar. Hier kan door de modelleur de status van de markup en notities toe gevoegd worden. C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 43/ 46
Bij het opslaan van het Revit project, wordt ook de DWFx opgeslagen met gewijzigde status van de markups. Deze DWFx kan weer verstuurd worden naar de verschillende partijen om aan te geven welk commentaar verwerkt is en waar eventueel vragen openstaan. Bronnen: Revit gebruikers groep NL: http://www.revitgg.nl/ Nuttige documenten te downloaden van deze site: RevitGG_Best_Practice_deel_1 RevitGG_Best_Practice_deel_2 44/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
7 Praktijkvoorbeeld KUL - Faculteit Industriële en Biowetenschappen - Brugge - 12000m² Op de campus Ter Groene Poorte in Brugge bouwt de KHBO een onderwijs- en onderzoeksgebouw voor de geassocieerde faculteit Industriële en Biowetenschappen. De vereniging van studiebureaus ABSCIS(architect) - PROVOOST(stabiliteit) - INGENIUM(technieken) hebben de ambitie opgevat om voor dit project een BIM geïntegreerd ontwerpproces op te zetten. Hierbij wordt door alle drie partijen Revit ingezet. Bimplan werd aangeduid als regie voerende partij voor het opzetten van BIM protocollen - Revit server - werkmethodiek afspraken aangevuld met werkplekbegeleiding en maatwerk opleidingen. Doelstelling: Reduceren van faalkosten door: Hergebruik van data en vermijden van dubbel werk Opsporen en counteren van conflicten door virtueel bouwen Efficiëntere communicatie en vermijden miscommunicatie Innovatie werkprocessen Voorwaarden: Vertrouwen Open mindset C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3 45/ 46
Professionele ondersteuning 46/ 46 C3A-W o r ks h o p Rev i t -W o r ksharing 1 3 n o v em b e r 2 0 1 3
SheCi.be, van concept tot volledige oplevering
De vormentaal in de diverse projecten, van architect Cindy Taelman en interieurarchitect Sebastiaan Van Damme, vloeit voort uit een "ontwerpproces" dat gebaseerd is op de functionaliteit en wensen van de bouwheer, waarin het "interieur" overgaat in architectuur en de architectuur overgaat in de omgeving. De perfecte vertaling van de droom en de verwachtingen van de opdrachtgever op verschillende schaalniveaus. Interieur De wensen van de klant staan bij interieurarchitect Sebastiaan Van Damme centraal. Elk project vertrekt vanuit de dromen en verwachtingen van de opdrachtgever. Het ontwerpproces is een gezamenlijk traject: de bouwheer wordt als partner betrokken in dit proces. Tijdens het ontwerpproces worden nieuwe ideeën en mogelijkheden aan de klant voorgelegd, waardoor de "leefkwaliteit" aanzienlijk kan verbeterd worden. Aangezien het antwoord op dit creatief proces niet op voorhand is gekend, uit dit zich in maatgesneden "energie-bewuste" oplossingen met kwalitatieve, duurzame en onderhoudsvriendelijke materialen. In de diverse projecten op verschillende schaalniveaus is de ruimtelijkheid, de relatie tussen binnen en buiten, het respect voor de architecturale omgeving topprioriteit. De omgeving, de seizoenen, de steeds veranderende lichtinval op elk uur van de dag en nacht, maakt deel uit van het interieur. Het interieur gaat over in architectuur en de architectuur gaat over in de omgeving. De diverse projecten variëren van het inrichten van privéwoningen, appartementen, lofts, winkels, kantoren tot publieke ruimtes. SheCi.be kan zowel het ontwerp als de coördinatie van uw project verzorgen. Wij realiseren het geheel van concept tot de volledige oplevering, van nieuwbouw tot renovatie. Architectuur Zelfstandig architecte Cindy Taelman biedt, naast de samenwerking met SheCi.be, de opdrachtgever een "totaal"pakket van disciplines aan, gaande van kleine verbouwingen tot ontwerp en realisatie van appartementen, serviceflats, kantoren en industriegebouwen waarbij de architectuur telkens een dialoog aangaat met het interieur. Een architectuur die de binnen- en buitenruimte doet overvloeien in elkaar. Vanuit de dromen en verwachtingen van de bewoner ontstaat een sobere, hedendaagse en betrouwbare architectuur die perfect is afgestemd op de budgettaire en praktische wensen van de bouwheer. In de diverse projecten op verschillende schaalniveaus is de ruimtelijkheid, de relatie tussen binnen en buiten, het respect voor de architecturale omgeving topprioriteit. De omgeving, de seizoenen, de steeds veranderende lichtinval op elk uur van de dag en nacht, maakt deel uit van het interieur. Het interieur gaat over in architectuur en de architectuur gaat over in de omgeving. Het plezier dat je kunt puren uit het op zoek gaan naar het uitpuren van een conceptidee tot eerlijke, echte architectuur is de puurheid van onze architectuur. Visualisatie SheCibe verzorgt zowel pure visualisatie van afgewerkte ontwerpen, als 3d-verwerking tijdens het ontwerpproces voor ontwerpers als voor projectontwikkelaars. Nauwe samenwerking met de ontwerper tijdens het onderzoek naar ruimte, licht, en materiaalgebruik, zorgt voor de weergave van de gewenste sfeer zowel voor de binnen- als de buitenschil. Met behulp van een animatie, een virtuele wandeling door of rond het complex krijgt iedereen een perfect beeld van het toekomstig project in zijn omgeving. SheCi.be kan u een volledig afgewerkt verkoopsdossier afleveren met de meest recente hard- en software. Een efficiente werkmethodiek zorgt voor een korte uitvoeringstermijn aan scherpe prijzen! 2/13 C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013
C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013 3/13
Worksharing 108 Assistentiewoningen te Nieuwpoort 1. Folderstructuur Er wordt een systeem gebruikt van linked - worksharing, waarbij elke blok een afzonderlijke worksharing is. Telkenmale is er per blok een Central en een local beschikbaar, die verzameld worden in een Totaalproject. Dit totaalproject is opnieuw een worksharing. Aangezien het onbegonnen werk is om per dag een nieuwe worksharing op te zetten, wordt het centraal bestand per blok ook dagelijks gebackupt. 4/13 C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013
2. Worksharing Totaalproject Het totaalproject is de verzameling van alle linked-files. In dit bestand wordt de bouwaanvraag volledig opgemaakt. De area plannen detail-elementen worden in dit bestand opgemaakt. Wanneer je de area-plannen in de deeltekeningen opmaakt kunnen er géén kleur en vlekkenpatronen getoond worden in het totaalproject. Alle tekeningen worden voorzien van dezelfde template, met de aanduiding van de verschillende Worksets. Wanneer meerdere personen aan dit project beginnen werken worden de workset al dan niet editeerbaar gemaakt. Met de Visibility/Graphic kunnen elke link, alsook elke Workset afzonderlijk beheerd worden. C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013 5/13
6/13 C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013
Figuur 1 Opmaak Bouwaanvraag Aanduiding Totaalproject Figuur 2 Opmaak Bouwaanvraag - afzonderlijk volume C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013 7/13
3. Worksharing Link Figuur 3 Area plannen en berekeningen worden in totaalproject opgemaakt In de deeltkeningen die op hun eigen ook een worksharing file zijn worden de blokken afzonderlijk ontworpen en uitgewerkt. De Grids, de rooms en de meetstaten worden in dit bestand opgemaakt. Tijdens de uitvoering worden de Linked files heel belangrijk. Terwijl het totale bestand vooral belangrijk is voor de bouwaanvraag. 8/13 C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013
Figuur 4 Opmaak rooms en berekeningen inzake minimum afmetingen C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013 9/13
10/13 C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013
Worksharing 69 Assistentiewoningen in Onze-Lieve-Vrouw-Waver In dit project werd dezelfde methodiek toegepast. Na indienen bouwaanvraag komt er een fase 2 en een fase 3 aan bod. Uiteraard is het leuk om te zien dat dit project blijft groeien. In de verschillende fases kunnen de andere fases ook aan en uitgezet worden. C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013 11/13
12/13 C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013
C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013 13/13
Witas Ingenieursbureau bvba ( 1986) is al heel wat jaren actief aan de slag met BIM en Revit MEP en stelt zijn diensten ter beschikking van bedrijven en overheden die de overstap willen maken naar BIM. Onze voorgeschiedenis als studiebureau technieken geeft ons een unieke uitgangspositie om BIM in de technische installatiebranche op de kaart te zetten. Daarnaast is Witas één van de voortrekkers van een gestandaardiseerde werkmethodiek in Revit. Voor meer informatie, zie ook: www.witas.be
Witas biedt een hele waaier aan dienstverlening aan in het kader van BIM (Building Information Modeling). Hieronder vindt u de diensten opgedeeld in vier hoofdcategorieën: BIM-model, software, ondersteuning en maatwerk. Wanneer u goed oplet zal u opmerken dat de volgorde waarin deze categorieën vermeld zijn van belang is. Het is de evolutie die u als bedrijf kunt doormaken om uit te groeien tot een referentie in de BIM-wereld. BIM-model Indien u zou beslissen om nog niet onmiddellijk zelf met de software aan de slag te gaan, kan u beroep doen op onze diensten binnen de categorie BIM-model. Hieronder vindt u diensten terug waarbij wij voor u een BIM-model opbouwen en dit ter beschikking stellen voor diverse doeleinden. Software Wanneer u toch besluit om uw eerste stappen te wagen in de wondere wereld van BIM dan zult u al snel de behoefte voelen om de out-of-the-box oplossing aan te vullen met een op de praktijk gerichte werkmethodiek en bijhorende bibliotheek en toolbox. Daarvoor kan u terecht in onze tweede luik diensten, namelijk de categorie software. Het belangrijkste aspect hierbinnen is onze Revit MEP Localiser. Dit is een uit de praktijk gegroeide werkmethodiek voor het ontwerp van technische installaties in Revit metbijhorende projecttemplates en daarop afgestemde bibliotheken en tools. De focus ligt op het correct modelleren van een techniekenmodel, waarbij naast het visuele 3D aspect minstens evenveel belang gehecht wordt aan de 2D plannen. Daarenboven laat onze Localiser toe om verschillende processen te gaan optimaliseren/automatiseren. Denk bijvoorbeeld aan het ontwerp ventilatie, het automatisch genereren van ééndraadschema's, het dimensioneren van leidingenstelsels, het genereren van meetstaten, warmteverliesberekening, enz. Ondersteuning Het louter aanschaffen van een softwarepakket is uiteraard niet voldoende wanneer u dit ook effectief wil laten renderen. Om uw initiële investering optimaal te kunnen inzetten zult u snel merken dat extra ondersteuning gewenst is. Dienstverlening binnen deze context vindt u terug in dit derde deel, namelijk ondersteuning. Maatwerk Wenst u het modelleren op een hoger niveau te brengen dan kan u steeds beroep doen op onze dienstverlening in de vierde en laatst hoofdcategorie. Deze categorie is in principe onuitputtelijk, enkel de verbeelding en uiteraard - jammer genoeg - de beperkingen van de huidige software zijn daarin de beperkende factor. Formuleer uw wensen en wij bieden u een oplossing op maat die zo dicht als mogelijk daarbij aanleunt. Witas is ook heel actief bezig met het ontwikkelen van een standaard in Revit. De praktijk leert dat een gestandaardiseerde manier van werken op termijn onontbeerlijk is. Binnen België worden, samen met partijen als C3A en Bimplan, daarin de eerste stappen ondernomen. Internationaal gezien staan we hierin al veel verder in die zin dat door de Revit Gebruikersgroep in Nederland (Revitgg NL) binnen hun standaardisatie via de Dutch Revit Standards (DRS) geopteerd is om de methodiek van onze localiser te verwerken in hun standaard. Binnen de Revitgg speelt Witas dan ook een voortrekkersrol op vlak van MEP. Meer informatie over de ontwikkelingen van de DRS vindt u op www.revitgg.nl. 2/3 C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013
Praktijkvoorbeeld Als voormalig studiebureau heeft Witas heel wat praktijkervaring opgebouwd met het uitwerken van technieken in Revit. Reeds in 2009 werd ervoor gekozen om alle projecten uit te werken in Revit, vanaf conceptfase tot uitvoeringsfase. Daarbij werd steevast geopteerd om in elk project Revit Worksharing actief te maken, zodat ten allen tijde meerdere personen tegelijk aan het model kunnen werken. Bovendien laat Worksharing ook toe om verschillende Worksets te gaan aanmaken. Hiervan werd vooral bij grotere projecten gebruik gemaakt om het model performanter te gaan maken. Een voorbeeld hiervan is het project PRODUCTIELOCATIE ABB te Jumet. Het ontwerp technieken van dit kantoorgebouw werd vanaf de conceptfase uitgewerkt in Revit. Het gebouwmodel werd in het techniekenmodel als Revit link ingevoegd, waardoor de uitwisselbaarheid heel dynamisch bleef. Het techniekenmodel werd volledig opgebouwd m.b.v. onze Revit MEP Localiser. Het gebruik van werkplannen is een concept waar we steevast gebruik van maken. Iedere ontwerper binnen het model heeft zijn eigen set werkplannen zelf in zijn bezit. Je hebt zelf in de hand welke elementen je al dan niet wil zien, welke nota s je op plan zet, zonder dat je daarmee de plotviews gaat beïnvloeden. Het is gebleken dat dit concept heel nuttig is. C3A-Workshop Revit-Worksharing 13 nov. 2013 3/3