samenwerken aan zorgeloos wonen Maatschappelijk ondernemen is onze missie. Maar als het gaat om wonen en zorg, gaan we graag nog een stap verder. Want wonen met zorg doe je samen. Met zorg- en welzijnsinstellingen, met gemeenten, met de politiek en met bewoners. Daarom nemen we initiatieven voor een gezamenlijke aanpak van kwetsbare groepen in de samenleving.
voorwoord 1 ouderen 2 villa villaggio geeft dorpshuis nieuwe betekenis 3 hindoe woongroep bijzondere nieuwbouw voor Hindoe ouderen 4 jongeren 6 oud klooster verbouwd tot bijzondere woonvoorziening 7 tuinkamer van hoogvliet zorgbegeleidingstraject voor jonge moeders 8 lichamelijk beperkten 10 stellenbosch groot steunpunt met grand café -uitstraling 11 woonzorgcampus integreert wonen, zorg en welzijn 13 fokuswoningen voorwaarden scheppen voor wonen op maat 14 verstandelijk beperkten 16 waterhoeves van instellingsterrein naar gewone woonomgeving 17 hofje van pauw beschermd én zelfstandig wonen 18 dubbel vier consument gericht bouwen op initiatief van ouders 19 thomashuis gewoon leven in een gewoon huis 20 (ex)psychiatrische patiënten 22 parnassia omgekeerde integratie 23 lindenhof drietrapsraket door gebouwenruil 25 (ex)verslaafden 26 sophiahof aangepaste woonvoorziening voor oudere verslaafden 27 dak- en thuislozen 28 woonboerderij voor daklozen 29 short stay-voorziening vult gat in Westland 30 overige projecten 32 pius x-kerk wordt gezondheidscentrum 33 technisch gebouwenbeheer onderhoud zonder zorgen 34 pact van savelberg regionale afspraken over wonen, zorg en welzijn 35 meer projecten www.vestia.nl register 37
zorgeloos wonen Maatschappelijk ondernemen is onze missie. Maar als het gaat om wonen en zorg, gaan we graag nog een stap verder. Want wonen met zorg doe je samen. Met zorg- en welzijnsinstellingen, met gemeenten, met de politiek en met bewoners. Daarom nemen we initiatieven voor een gezamenlijke aanpak van kwetsbare groepen in de samenleving. Zoals ouderen met een zorgvraag, lichamelijk en verstandelijk beperkten, (ex)- verslaafden, (ex)psychiatrische patiënten en dak- en thuislozen. Op verschillende niveaus zoekt Vestia naar eigentijdse oplossingen die aansluiten bij de woonwensen van deze mensen. Door aanpassing van bestaande woningen, levensloopbestendige nieuwbouw en het ontwikkelen van speciale woonzorgconcepten. Maar vooral door nauw samen te werken met een breed scala aan zorg- en welzijnsinstellingen. Daarbij zijn we ons bewust van de overeenkomsten en verschillen tussen de werelden van wonen en zorg. Een zorgaanbieder stelt eisen aan huisvesting vanuit het perspectief van zorgverlening, terwijl een woningcorporatie in eerste instantie kijkt naar verhuurbaarheid en toekomstwaarde. Als natuurlijke partners die deels dezelfde klant bedienen, kunnen we een brug slaan tussen die werelden en profiteren van elkaar kennis en expertise. Zodat mensen de woning én de zorg krijgen die hun op het lijf geschreven is. En de kwaliteit van leven voor velen verbetert. Waar woon-, zorg- en welzijnsfuncties samenkomen, wordt bouwen complexer. Meer partijen en verschillende financieringsstromen kunnen het proces bemoeilijken. Om die reden is de Vestia-aanpak flexibel, pragmatisch en creatief. Als de situatie daarom vraagt, passen we graag de planning aan, maken we investeringsafspraken of brengen we partijen met elkaar in contact. Daarbij maken we ons sterk voor integrale gebiedsontwikkeling met samenhang tussen woonvormen en zorgoplossingen binnen een wijk. Als netwerkorganisatie zonder winstoogmerk vinden we daarin onze uitdaging. Onze kracht. voorwoord zorgeloos wonen Dat de formule werkt, bewijst deze brochure. Van de lopende en afgeronde projecten op het gebied van wonen en zorg hebben we er een aantal uitgelicht. In acht hoofdstukken schetsen we per project een beeld van de oplossingen, de samenwerkingspartners, de project-aanpak en het resultaat. Om enige structuur aan te brengen, doen we dat per doelgroep. Maar het mag duidelijk zijn dat wonen met zorg vooral succes heeft als niet in hokjes, maar buiten de geijkte kaders wordt gedacht. mr Erik Th. P. Staal voorzitter Raad van Bestuur Vestia Groep
ouderen zolang mogelijk regie over eigen leven De zilveren generatie is in opkomst en Vestia weet van haar huurders dat zij zolang mogelijk de regie over hun eigen leven willen houden. Daarvoor is een kwaliteitsslag nodig, want veel bestaande woningen beantwoorden niet aan de woonwensen van ouderen. De toenemende behoefte aan gelijkvloerse woningen, aan privacy, zorg en comfort, en aan grotere woonoppervlaktes is Vestia niet ontgaan. De oplossingen zijn gevarieerd. Uiteenlopend van stedelijke vernieuwing, waarbij een gebied als geheel ontwikkeld wordt, tot horizontale en verticale samenvoeging van bestaande panden en het aanbieden van zorgabonnementen. Ook vooruitstrevender concepten zijn al in de praktijk gebracht. Zo worden in steden als Rotterdam en Den Haag HOED-en (Huisartsen Onder Een Dak) ontwikkeld en zijn verschillende woonzorgzones in uitvoering. Nieuw is het concept van het flexibele verzorgingshuis, waarbij de zorg naar de bewoner toekomt in plaats van andersom. De zorgvoorzieningen worden dan op de begane grond van een gebouw ondergebracht. Alle bewoners kunnen er naar behoefte gebruik van maken.
villa villaggio villa villaggio geeft dorpshuis nieuwe betekenis Villa Villaggio is Italiaans voor dorpshuis. Het markante ringvormige gebouw staat midden in het oude Nootdorp en herbergt 38 koopappartementen, 33 huurwoningen en twee bedrijfsruimtes voor zorginstanties. Een overdekte doorgang naar de naastgelegen zorginstelling Veenhage zorgt bovendien voor comfortabele en passende zorg. In Nootdorp wonen relatief veel oudere mensen, maar er waren te weinig woningen waar zij tot in lengte van jaren zelfstandig konden blijven wonen. Villa Villaggio is het eerste Nootdorpse woonzorgproject en voorziet dan ook duidelijk in een behoefte. De woningen hebben verhoogde wc s, aangepast sanitair en zijn rolstoeltoegankelijk. Vanuit de driekamerappartementen kunnen de bewoners via een doorgang zorginstelling Veenhage bereiken. Makkelijk, warm en veilig. Ook persoonsalarmering behoort tot de mogelijkheden. Daartoe is in iedere woning een toestel aangebracht, dat op aanvraag geactiveerd kan worden. Vestia Nootdorp biedt de huurders bovendien een zorgabonnement aan. Voor hulp bij het aandoen van steunkousen bijvoorbeeld. Of voor verzorging en huishoudelijke hulp. toewijzing naar urgentie De huurappartementen zijn bestemd voor mensen vanaf zestig jaar met een indicatie. Er is veel animo voor. De woningen zijn in januari 2004 opgeleverd. De reacties van de eerste bewoners zijn positief. Ze geven aan zich, door de nabijheid van de zorginstelling, veilig te voelen terwijl ze ook voldoende privacy hebben. De eerste wachtlijst is zelfs al opgesteld. De toewijzing van leegkomende woningen gebeurt in nauw overleg tussen Vestia en Veenhage. woonzorgzone De samenwerking tussen Vestia en Veenhage is nieuw, en verloopt uitstekend. Samen onderzoeken ze daarom ook de mogelijkheden om de omgeving van Villa Villaggio te veranderen in een woonzorgzone. Met meer verlichting, rolstoeltoegankelijke trottoirs, inbraakpreventie en zorg via Veenhage. Maar ook door nieuwbouw, renovatie en het investeren in de woningplattegronden van bestaande bebouwing. feiten & cijfers project nieuwbouw 38 koopappartementen, 33 huurwoningen en twee bedrijfsruimtes voor zorginstanties bijzonderheden zorgabonnement inbegrepen, persoonsalarmering op aanvraag samenwerking met zorginstelling Veenhage, deel uitmakend van de Stichting Pieter van Foreest architecten Molenaar & Van Winden, Architecten aan de Maas projectontwikkelaar Ceres Projecten aannemer Hijbeek opgeleverd begin 2004 ouderen zorgeloos wonen de nabijheid van de zorginstelling biedt een veilig gevoel
hindoe woongroep kijkje in de toekomst oud worden tussen gelijkgestemden bijzondere nieuwbouw voor hindoe ouderen Momenteel zijn er nog weinig allochtone ouderen in Nederland, maar hun aantal zal na 2005 gaan groeien. Vanzelfsprekend heeft dit gevolgen voor de toekomst van wonen, zorg en welzijn. Groepswonen voor allochtone ouderen is één van de antwoorden. Met oud worden tussen gelijkgestemden, elkaar de helpende hand kunnen bieden en toch een zekere mate van privacy als woonwensen. Die wensen gingen ondermeer in vervulling voor een groep Hindoe ouderen in Zoetermeer. De groep Hindoe ouderen was al jaren op zoek naar een samenwerkingspartner om hun droom te kunnen verwezenlijken: een woongroep, waar ouderen met een hindoe-achtergrond zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen en samen hun cultuur en godsdienst kunnen beleven. Er werd contact gelegd met Vestia Zoetermeer. Een schot in de roos, want toenmalig bedrijfsdirecteur Paul Duyts was in de jaren tachtig de oprichter van één van de eerste woongroepen in Nederland en nog steeds overtuigd van dit concept. Een woongroep is niet alleen gezellig, maar versterkt ook de waarden die in onze samenleving soms onder dreigen te sneeuwen. Zoals geborgenheid en voor elkaar zorgen. In 2003 werd de intentieovereenkomst getekend en begin 2005 start in de nieuwe wijk Oosterheem de bouw van Shaanti Daam, Hindoestaans voor Huis van Vrede. veel eigen inbreng Op verzoek van de Hindoe ouderen maakt hun toekomstige behuizing geen deel uit van de nabijgelegen woonzorgcampus, maar wordt het een opzichzelfstaande voorziening. Een woontoren met 33 driekamerwoningen en een grote gemeenschappelijke ruimte op de benedenverdieping. Bij de woningindeling heeft de architect zoveel mogelijk rekening gehouden met de specifieke wensen van de ouderen. Zo komt er een gezamenlijke huiskamer, een grote keuken en is er bij de entree van iedere woning ruimte voor een huisaltaar. groene airconditioning De woontoren maakt bovendien deel uit van project Groosman, vernoemd naar de gelijknamige architect. In totaal worden 215 woningen in Oosterheem uitgerust met een ingenieus verwarmingssysteem dat gebruikmaakt van warmte uit de grond. Dit systeem houdt de woningen in de winter warm en in de zomer koel. Een ander voordeel van deze vloerverwarming is dat de woningen heel gelijkmatig worden verwarmd. Luchtstromen en ronddwarrelend stof krijgen zo geen kans. De woningen zijn daarom heel geschikt voor mensen die last hebben van allergieën. En bovendien makkelijk schoon te houden, want er zijn geen leidingen en radiatoren. feiten & cijfers project realisatie en verhuur van woontoren met 33 driekamerwoningen bijzonderheden veel inbreng van Hindoe ouderen, rolstoeltoegankelijk, klimaatsysteem samenwerking met Vereniging Woongroep Shaanti Daam architect Groosman Partners BV projectontwikkelaar Ceres Projecten aannemer Bouwcombinatie Oosterheem 1e paal begin 2005 verwachte oplevering medio 2006
ouderen zorgeloos wonen
Jongeren op de woningmarkt hebben een heel eigen dynamiek. Vaak vinden ze vanzelf hun weg. Zeker als door het realiseren van meer starterswoningen en het bevorderen van doorstroom meer woningen beschikbaar komen. Niet alle jongeren zijn echter meteen in staat verantwoord met vrijheid en zelfstandigheid om te gaan. Betutteling is dan niet het antwoord, want uiteindelijk moeten jongeren leren hoe ze op eigen benen kunnen staan. Ze zijn vooral gebaat bij een steuntje in de rug. Een helpende hand bij zelfstandig leren wonen, het beheersen van hun financiën en het aangaan van contacten volgens gangbare normen en waarden. Soms is die hulp tijdelijk van aard, in de vorm van duidelijke afspraken, gesprekken met woonconsulenten en maatschappelijk werkers. Soms als een wat meer structurele oplossing, bijvoorbeeld in het geval van verslaafden of bij jongeren met psychische problemen. Waarbij verschillende vormen van groepswonen en begeleid wonen goede resultaten geven. jongeren tijdelijk een steuntje in de rug
het klooster we maken goede afspraken met elkaar. want we moeten het wel netjes houden oud klooster verbouwd tot woonvoorziening voor jongeren Hoe bied je jongeren in Rotterdam Feijenoord die op zichzelf willen wonen de reikende hand? Als aan de ene kant het aanbod mager is, en aan de vraagkant geheel zelfstandig wonen nog niet de voorkeur heeft. Vestia Rotterdam Feijenoord maakte een klooster uit 1928 geschikt voor een bijzondere woonvorm. In 1997 kocht Vestia het pand aan om meer woningaanbod voor jongeren in Rotterdam Feijenoord te realiseren. Het voormalige klooster werd het nieuwe onderkomen voor jongeren die zelfstandig willen wonen, en op eigen verzoek terug willen vallen op begeleiding. Een niet-alledaagse woonvorm, in een nietalledaags pand. Voorzien van 11 units, bestaande uit 3 à 4 kamers per unit, met een badkamer, keuken en toilet. procedure. De aanwezigheid van de beheerder wordt door Moreo Estevao, sinds juli 2004 bewoner van het Klooster op prijs gesteld: Het is wel prettig dat er een beheerder is die je een beetje op weg helpt. Maar we proberen ook elkaar te helpen. We maken als bewoners goede afspraken met elkaar. Bijvoorbeeld over het onderhoud of over het schoonmaken van de badkamer. Want we moeten het wel netjes houden. jongeren zorgeloos wonen veel waardering Vestia wilde graag samenwerken met een partner die voor deze bijzondere woonvorm beheer en begeleidingsfaciliteiten zou kunnen leveren. Het Centrum voor Dienstverlening bood uitkomst. Beide partijen kozen voor zelfstandig wonen in combinatie met een beheerder. Erik Sterk, business unit manager flexibel wonen van het Centrum voor Dienstverlening: We hebben veel waardering voor de verantwoordelijkheid die Vestia neemt voor bijzondere doelgroepen in de samenleving. Deze woonvorm, waarbij jongeren met een steuntje in de rug zelfstandig kunnen wonen, is daar een goed voorbeeld van. Net als wij, zag Vestia het belang om de ondersteuning, bijvoorbeeld met het wegwijs maken op de arbeidsmarkt, en het beheer goed op te zetten. Bijvoorbeeld om de leefbaarheid in het pand optimaal te houden. feiten & cijfers project realisatie en verhuur van 33 kamers voor jongeren in een klooster bijzonderheden het project is gerealiseerd in een historisch gebouw met tuin samenwerking met Centrum voor Dienstverlening architect Hulshof & Compagnons projectontwikkelaar Estrade Projecten aannemer Volker Bouwmaatschappij oplevering december 2000 van mond tot mond Eind 2000 werd gestart met de verhuur van de kamers. Het effect van mond-tot-mond reclame bleek groot. De enorme vraag dwong Vestia tot een selectie-
zorgbegeleidingstraject voor jonge moeders woningen zijn bestemd voor jonge moeders met een verstandelijke beperking en hun kinderen nood hoog voor verstandelijk beperkte moeders In het nieuwbouwproject De Tuinkamer van Hoogvliet worden twee blokken appartementen voor een uniek zorgbegeleidingstraject gereserveerd. Vestia en zorginstelling ASVZ Zuidwest bieden daar onderdak en begeleiding aan moeders met een verstandelijke beperking en hun kinderen. Om een aantal jonge moeders begeleiding en huisvesting te bieden, klopte het ASVZ in de lente van 2003 bij Vestia Rotterdam Hoogvliet aan. Beide partijen konden met elkaar goede afspraken ten aanzien van de prijs en het aantal woningen maken. Zeventien woningen zijn bestemd voor deze groep jonge moeders die veelal niet kunnen terugvallen op een stabiele relatie en moeite hebben de zorg voor het huishouden en kinderen te combineren. Vanuit het achttiende appartement wordt de begeleiding verzorgd. Hoewel de realisatie van de woningen veel van de aandacht opslokte, reikte de aanpak van Vestia en het ASVZ veel verder. acuut probleem Het huisvestingsprobleem van deze moeders is zo acuut dat ze al voor de oplevering van de nieuwbouw behoefte hebben aan huisvesting en zorg. Als tussenoplossing schuwde Vestia het niet om gebaande paden te verlaten. Zo zijn panden die in de toekomst op de Meeuwenplaat gesloopt gaan worden om niet verhuurd aan het ASVZ, zodat deze instelling haar cliënten ook op de korte termijn kan helpen. ASVZ investeerde in het opknappen en inrichten van de tijdelijke woningen. aandacht voor de omgeving Aan de omgeving van het nieuwbouwproject werd de nodige aandacht besteed. Om ook bij de omwonenden voldoende draagvlak te creëren voor de komst van de moeders, werd besloten alle betrokkenen direct te informeren. Door die zorgvuldige voorlichting zijn de omliggende huizen goed verkocht. De ontwikkeling van het gebied rondom de woningen kreeg alle aandacht. Zo worden er in de binnentuinen tussen de blokken in overleg met de gemeente speelvoorzieningen aangebracht, bedoeld om het contact tussen de kinderen van de verstandelijk beperkte moeders en andere kinderen uit de buurt te stimuleren. Een aansprekende opzet, zo blijkt uit de reacties van andere zorginstellingen. feiten & cijfers project begeleiding en huisvesting voor verstandelijk beperkte moeders bijzonderheden gebruik sloopwoningen voor specifieke doelgroep samenwerking met Stichting ASVZ Zuidwest architect Akropolis projectontwikkelaar Estrade Projecten aannemer Van Wijnen oplevering begin 2006 contact stimuleren tussen de kinderen en de kinderen uit de buurt
zorgeloos wonen jongeren
zelfstandig leven in een aangepaste omgeving lichamelijk beperkten 10 Door ruimere toepassing van technische hulpmiddelen, zoals domotica, behoort zelfstandig wonen voor lichamelijk beperkten steeds meer tot de mogelijkheden. In aangepaste woningen en in kleinschalige complexen met zorg en winkels in de buurt of zorg op afroep, kunnen zij beter dan ooit de draad van het leven oppakken. Vaak gaat het om nieuwbouw of vergaande renovatie, waarbij de woningindeling, de entree, de badkamer en de keuken worden afgestemd op bijvoorbeeld rolstoelgebruik. Vooral de combinatie met zorgabonnementen biedt uitkomst. Ook woonzorgcampussen zijn een eigentijds alternatief. Middenin een woonwijk, maar toch beschermd, kunnen verschillende groepen met een zorgbehoefte hier samenleven én profiteren van een breed zorgaanbod en ontspanning.
stellenbosch groot steunpunt met grand café -uitstraling In de Haagse Transvaalwijk, vlakbij de Haagse Markt, realiseert Vestia Den Haag Zuid-Oost het project Stellenbosch. Onderdeel daarvan is de bouw van 54 woningen voor verschillende doelgroepen. Lichamelijk beperkten, verstandelijk beperkten en Indische ouderen wonen hier vanaf begin 2005 samen in een vrijstaand appartementencomplex. Midden in een levendige wijk, toch beschermd en met een groot steunpunt om de hoek voor alle bewoners. Het totale project omvat drie aan elkaar grenzende wooncomplexen rondom een groot plein, met koopen huurwoningen in allerlei types, een bedrijfsruimte en een overdekte parkeergarage. Vestia betrok drie instellingen bij het woonproject. Met Stichting De Compaan had Vestia al een langlopende samenwerking, en ook de stichtingen Steinmetz en Pelita waren geen onbekenden. Samen inventariseerden zij de mogelijke meerwaarde van een gezamenlijke behuizing én een gezamenlijk steunpunt voor hun respectievelijke doelgroepen in het project Stellenbosch. En sloegen vervolgens de handen ineen om dit speciale complex te realiseren. breed aanbod aan diensten Projectleider Paulien van der Linde van De Compaan: Het is een prachtig concept. Door onze krachten te bundelen met Steinmetz en Pelita, kunnen we onze respectievelijke doelgroepen, verstandelijk beperkten, lichamelijk of meervoudig beperkten en Indische ouderen, een breder aanbod aan diensten bieden, zowel qua zorg als qua sociale voorzieningen. Iedereen wint bij dit project. Stichting Pelita had bijvoorbeeld zelfstandig nooit een dergelijk steunpunt voor haar cliënten kunnen bekostigen. Daarnaast is het ook een logisch concept: ouderen en verstandelijk beperkten hebben bijvoorbeeld min of meer dezelfde zorgvraag. lichamelijk beperkten 11 zorgeloos wonen de 54 zorgwoningen maken deel uit van een groter project van 198 koop- en huurwoningen
stellenbosch 12 Het steunpunt en de persoonlijke ondersteuning aan huis bieden veiligheid, zekerheid, geborgenheid en herkenbaarheid. Dat zijn producten die de drie doelgroepen nodig hebben om een zelfstandig leven te leiden. ontmoetingsplaats Van der Linde: Voor onze doelgroep, mensen met een verstandelijke beperking, is het steunpunt, naast aanbieder van zorg, vooral heel belangrijk als ontmoetingsplaats. Het is fantastisch dat zij in Stellenbosch elk een eigen appartement van 55 m2 hebben, met een eigen deurbel, eigen sanitair en privacy. Maar het is ook heel belangrijk dat deze mensen, die in de regel een beperkt netwerk hebben, de gelegenheid krijgen anderen te ontmoeten. Het steunpunt is opgezet als een grand café, met een recreatiegedeelte en een restaurantgedeelte. Je kunt er eten, de was laten doen, een kopje koffie drinken. En je merkt dat er tussen de verschillende doelgroepen contacten beginnen te ontstaan. Bijvoorbeeld een verstandelijk beperkte die de boodschappen draagt voor een oudere Indische mevrouw. Dit soort dingen kun je niet afdwingen. Maar wél faciliteren. feiten & cijfers project nieuwbouw appartementencomplex met 54 woningen. Maakt deel uit van groter bouwproject van 198 koop- en huurwoningen, een winkelruimte en een parkeergarage. bijzonderheden wooncomplex in hofjesvorm en uitgebreid steunpunt voor uiteenlopende doelgroepen in kleurrijke Haagse Transvaalwijk. samenwerking met Stichting De Compaan, Stichting Pelita en Stichting Steinmetz Zorg en Onderwijs architect Marlies Rohmer b.v. aannemer Van Wijnen Stolwijk oplevering 2004/2005 het steunpunt en de persoonlijke ondersteuning aan huis bieden veiligheid, zekerheid, geborgenheid en herkenbaarheid
woonzorgcampus kijkje in de toekomst woonzorgcampus integreert wonen, zorg, welzijn en wijkveiligheid Voor de Zoetermeerse nieuwbouwwijk Oosterheem is in 2003 de basis gelegd voor een woonzorgcampus. Een vooruitstrevend project, dat niet alleen opvalt door het grote aantal partijen dat er vanaf het eerste uur bij betrokken is. Omdat er te weinig woonzorggebouwen in Zoetermeer zijn, maar ook weinig mogelijkheden in de nieuwbouwlocaties is er namelijk ook speciaal ruimte voor gemaakt in de stedenbouwkundige opzet van Oosterheem. Vestia Zoetermeer treedt op als initiator. Het idee voor de woonzorgcampus is gerezen in de Regiegroep Wonen, Zorg en Welzijn, waarin de drie Zoetermeerse woningcorporaties, zorginstelling De ZorgRing en de gemeente Zoetermeer vertegenwoordigd zijn. Ons doel is om een antwoord te bieden op de totale vraag naar wonen, zorg en welzijn, verwoordt Paul Duyts, toenmalig directeur Vestia Zoetermeer, de plannen. Ambitieus, zeker, maar dat is ook broodnodig. Er zijn namelijk veel te weinig woonzorggebouwen in Zoetermeer en omdat de populatie vergrijst, kan dat in de toekomst tot problemen leiden. Lastig was bovendien dat er ook geen locaties beschikbaar waren. Om de woonzorgcampus te kunnen realiseren, is er daarom speciaal ruimte voor vrijgemaakt in het stedenbouwkundig plan. rendabele exploitatie De woonzorgcampus gaat deel uitmaken van het centrum van de wijk. Deelplan 1 is inmiddels bijna helemaal bewoond en deelplan 2 vordert ook. Het centrum ligt ingeklemd tussen deze twee deelplannen en het nog te ontwikkelen deelplan 3, legt Duyts uit. Om het centrum met winkels, parkeergarages en een gezondheidscentrum rendabel te kunnen exploiteren, moet er eerst een kritische massa van bewoners zijn. Die grens is nu bereikt en daarom kan het centrum, en dus ook de woonzorgcampus, ontwikkeld gaan worden. spil van de wijk In totaal gaat het om zo n 150 woningen voor lichamelijk beperkten, mensen met een verstandelijke beperking, ouderen en dementerenden. Uitgangspunt is verschillende gebouwen neer te zetten, variërend in grootte en afgestemd op de leefstijl en behoeften van mensen, legt Duyts uit. De campus krijgt ook allerlei voorzieningen. Zoals een bibliotheek, kinderopvang, een gezondheidscentrum en een wijkpost van de gemeente. Van daaruit gaan een wijkmanager en een wijkagent zich inzetten voor de veiligheid in de wijk. Momenteel is ook een studie gaande naar de realiseerbaarheid van een grand café, waar de gasten deels bediend gaan worden door campusbewoners. Op die manier ontstaat interactie met andere bewoners uit de wijk. Belangrijk om te voorkomen dat de woonzorgcampus een eiland wordt! ontwerpteam Voor de ontwikkeling van de woonzorgcampus is een ontwerpteam opgericht, waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn. En dat zijn er nogal wat. Van De ZorgRing, de Zoetermeerse Thuiszorgorganisatie, voor het leveren van zorg en comfortdiensten tot Stichting Gezondheidscentra Zoetermeer voor de inrichting en het beheer van het consultatiebureau, huisartsenpost en apotheek in het gezondsheidscentrum, somt Duyts op. Maar ook de Stichting Zoetermeerse Kinderopvang en de gemeente voor het bemannen van bibliotheek en wijkpost. Ook Stichting Steinmetz en Stichting Ipse zitten van meet af aan tafel om hun wensen kenbaar te maken voor respectievelijk lichamelijk en verstandelijk beperkte cliënten. Een breed gedragen project dus. Vanuit stedenbouwkundig, volkshuisvestelijk en zorgoogpunt! feiten & cijfers project nieuwbouw woonzorgcampus bijzonderheden 150 woningen in verschillende gebouwen, met daarnaast een gezondheidscentrum, kinderopvang, bibliotheek, grand café en wijkpost. Nabij de nieuwe lightrail-verbinding. samenwerking met De ZorgRing, SGZ (Stichting Gezondheidscentra Zoetermeer), SZK (Stichting Zoetermeerse Kinderopvang) gemeente Zoetermeer, Stichting Steinmetz, Stichting Ipse architect Gert-Jan Hendriks van de Architecten Groep verwachte oplevering eind 2007 lichamelijk beperkten 13 zorgeloos wonen
fokuswoningen voorwaarden scheppen voor wonen op maat Mensen met een lichamelijke beperking een zo normaal mogelijk leven bieden. Niet door betutteling en door hen alle zorg uit handen te nemen, maar door voorwaarden te scheppen voor zelfstandig wonen. Dát is de visie van zowel Vestia als Fokus, die al sinds 1982 zij aan zij optrekken. Vestia zoekt geschikte locaties, past de woningen aan en treedt op als verhuurder. Fokus kent de weg in het woud van regels en subsidies en zorgt voor de dienstverlening aan de individuele cliënt. 14 Maatwerk staat voorop in onze dienstverlening, vertelt Willard van Vugt, project- en productontwikkelaar bij Fokus. Iedereen wil s morgens uit bed en gewassen worden, maar mevrouw X wil het anders dan meneer Y. Het is de kunst om naadloos te reageren op die individuele wensen. Dat lukt onder meer omdat Fokus in het complex een hulppost inricht, waarop de cliënten 24 uur per dag een beroep kunnen doen. Het lukt ook omdat Fokus invulling geeft aan vraaggestuurde dienstverlening door de begeleiders niet automatisch te selecteren uit de gezondheidszorg, maar zelf op te leiden. En ten slotte omdat Fokus in Vestia een partij heeft gevonden die de missie en werkwijze onderschrijft en aanvult. speciale afstandsbediening Zo voorzag Vestia Rotterdam Noord in 2005 het Fokusproject in Ommoord van goedgekeurd hang- en sluitwerk volgens het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Het woongebouw telt zestig reguliere woningen, vijftien Fokuswoningen en een hulppost. De samenwerking met Fokus dateert hier al van 1983. Onderdeel van de grootonderhoudswerkzaamheden was het vernieuwen van de buitendeuren en het aanbrengen van een slot met driepuntssluiting. Extra veilig, maar lastig te openen voor mensen die hun armen of handen niet kunnen gebruiken. Vestia ging daarom op zoek naar een sleutelmaker die een speciale afstandsbediening voor hen kon maken. De Fokuscliënten die kozen voor de inbraakwerende maatregelen, kregen die er kosteloos bij. gespikkeld wonen Aan de Leopoldhove in Zoetermeer wonen sinds 1982 eveneens vijftien cliënten in een Fokuswoning. Ook hier geldt dat zij gespikkeld door het complex wonen. Het is niet onze missie om de integratie tussen buren te bevorderen, verklaart Van Vugt. Of cliënten contact willen met omwonenden, met of zonder lichamelijke beperking, bepalen zij zelf. Vestia en Fokus zorgen ervoor dat de randvoorwaarden in orde zijn: een aangepaste woning en ongeplande, individuele dienstverlening. We bieden dus wel maatwerk, maar geen sociaal vangnet. Daar zit deze groep mensen over het algemeen niet op te wachten. feiten & cijfers project aangepast wonen in reguliere wooncomplexen of woonwijken voor cliënten van Fokus in Rotterdam (15 woningen) en Zoetermeer (15 woningen) bijzonderheden centrale (bv. slot met afstandsbediening, rolstoeltoegankelijke entrees en alarmintercomsysteem) en individuele aanpassingen (bv. blaasschakelaars, in hoogte verstelbare keukens, douchekranen en wastafels) die in overleg tussen Vestia, Fokus en de cliënten tot stand komen. samenwerking met Fokus
zorgeloos wonen lichamelijk beperkten 15 onafhankelijk en zelfstandig leven
een permanente vinger aan de pols verstandelijk beperkten 16 Ook voor verstandelijk beperkten komen er steeds meer woonoplossingen waardoor zelfstandig of in groepsverband wonen in een gewone woonwijk tot de mogelijkheden behoort. In de meeste gevallen is sprake van een zekere vorm van beschermd wonen, waarbij zorg en begeleiding naar behoefte ingeschakeld kan worden. Noemenswaardig in dit opzicht is een initiatief van ouders met verstandelijk beperkte kinderen. Zij richtten zelf een stichting op van waaruit zij een woonvoorziening voor hun kind realiseerden. Ook woonvormen met begeleiding vanuit een steunpunt in de buurt zijn een optie. Als begeleid zelfstandig wonen slaagt, is het een heel dankbaar concept. Wanneer echter een situatie ontstaat die voor de persoon zelf of voor zijn leefomgeving gevaar oplevert, ziet Vestia ook een signalerende functie voor zichzelf weggelegd.
waterhoeves van instellingsterrein naar gewone woonomgeving De zorg voor verstandelijk beperkten ondergaat grote veranderingen. Grootschalige instituten worden geleidelijk ontmanteld en omgevormd tot kleinschaliger woonvoorzieningen. Doel is om waar mogelijk mensen met een verstandelijke beperking te laten integreren in gewone stads- of dorpswijken. Ook bij zorginstelling Ipse was men op zoek naar geschikte locaties om hun verstandelijk beperkte cliënten te laten wonen in gewone wijken. Toen in 2000 het stedenbouwkundige plan Waterhoeve I gereed kwam, is het overleg met Stichting Ipse gestart. Het totale plan voor de Waterhoeves maakte deel uit van een groot Vinex-project in de Haagse woonwijk Ypenburg en voorziet in de bouw van 144 woningen in diverse hoeves op zogenoemde eilanden of landtongen. Vanwege het besloten karakter en de locatie midden in een gewone woonwijk zijn de hoeves uitermate geschikt voor de doelgroep van Ipse, mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking. overzicht Omdat het plan voorziet in twee woonlagen wijkt het af van het standaard programma van eisen van Ipse. Vooral de ouders spraken hierbij hun angst uit voor brandonveilige situaties. Maar de ruime behuizing en de brandvoorzieningen bieden voldoende garanties dat de panden in dit opzicht veilig zijn. Een ander opmerkelijk verschil met normale behuizing voor deze doelgroep is dat de slaapkamers direct aan de gemeenschappelijke ruimte grenzen. Er zijn dus geen gangen. Ella Borsboom, locatiemanager van Ipse, is enthousiast over deze indeling: Daarmee win je niet alleen heel veel ruimte, maar heb je als begeleider ook een goed overzicht over de groep die je onder je hoede hebt. veel meer ruimte Het bouwen van deze woningen voor in totaal 48 verstandelijk beperkten op een reguliere Vinex-locatie was een uitdaging, zegt Hans Lijmbach, projectmanager bij de Vestia-dochter Ceres Projecten. De binnenkant moest worden afgestemd op de doelgroep. We hadden daarbij vooral veel licht en ruimte voor ogen. En de buitenkant moest goed aansluiten op de omliggende bebouwing. Ella Borsboom van Ipse: Omdat dit project onderdeel uitmaakt van een groter plan, de Waterhoeves, hebben we veel meer ruimte kunnen realiseren dan de wettelijke norm van 45 m 2 per cliënt. We hebben een fenomenaal grote gemeenschappelijke ruimte, en alle bewoners hebben een eigen slaapkamer. Dat was dus eerst zes op één kamer. Wel hebben we veel en intensief moeten overleggen om de juiste voorzieningen te realiseren. Soms is dat uitstekend gelukt, en soms iets minder. Het luistert nauw met deze doelgroep. integreren in de buurt Ipse streeft niet alleen naar kleinschaliger woonvormen, maar ook naar integratie in normale wijken. Borsboom: De inrichting van de openbare ruimte laat nog wel wat te wensen over. Zo zijn de vele bruggetjes over de waterpartijen vaak te steil voor de zware rolstoelen van onze cliënten. Die moeten dan worden uitgerust met een hulpmotor. Ook het vervoer naar het dagcentrum op het nabijgelegen Craeyenburch is niet ideaal vanwege de vele verkeersdrempels. Zowel in praktische als in sociale zin moet er nog het een en ander gebeuren om daadwerkelijk in de wijk te integreren. binnen en buiten Maar Borsboom benadrukt tegelijkertijd: De binnenruimte van de Waterhoeves is echt fantastisch. Het is schoon, licht en ruim. En we maken heel veel gebruik van de binnentuin, die is ingericht met parasols, een picknicktafel en lichtkoepels die in de avond geel, groen en oranje licht uitstralen. Alle kamers kijken via grote glazen schuifpuien uit op deze binnentuin. Ook naar de buitenzijde toe zijn grote ramen aangebracht. Toen wij van het instellingsterrein naar deze locatie verhuisden, hadden onze cliënten echt het gevoel: We gaan op vakantie!. feiten & cijfers project twee hoeves op Vinexlocatie met in totaal 48 eenheden voor meervoudig beperkten. Gerealiseerd door Stichting Woonformatie Ypenburg (samenwerkingsverband woningcorporaties Vestia, Staedion, Rijswijk Wonen en Vidomes). In beheer bij Vestia Nootdorp. bijzonderheden bijzondere vormgeving in hoeve - vorm, waarbij buitenzijde identiek is aan naastgelegen hoeves en binnenzijde geheel is aangepast aan de behoeftes van de doelgroep. samenwerking met Stichting Ipse architect Bosch Architects projectontwikkelaar Ceres Projecten aannemer Tetteroo b.v. oplevering eind 2002 zorgeloos wonen verstandelijk beperkten 17
hofje van pauw hofje van pauw is een bijzondere plek mooi, beschermd en toch midden in de stad Een oase van rust midden in het centrum van Delft. Het Hofje van Pauw is een bijzondere plek, en wordt dan ook vaak vermeld in toeristische stadswandelingen. Ook bijzonder is het feit dat dit monumentale hofje uit 1707 zo n vijftien verstandelijk beperkten huisvest. Zij leiden hier een beschermd en tegelijk min of meer zelfstandig bestaan. 18 Vestia Delft heeft het hofje al heel lang in haar bezit. Oorspronkelijk woonden er uitsluitend gewone huurders. Maar, vertelt Annette Jansen, hoofd Klantenservice & Communicatie bij Vestia Delft, wij hebben al jarenlang een hechte samenwerking met Stichting Ipse en haar voorganger de Van der Wouden Stichting. Omdat zij destijds al op zoek waren naar huisvesting voor hun cliënten, en wij het hofje graag een nieuwe impuls wilden geven, was de match snel gemaakt. Wij zijn blij met deze bestemming, want deze past in onze doelstelling om huisvesting voor kwetsbare groepen te realiseren. Bovendien kunnen we deze nietalledaagse woningen veel beter beheren met Ipse als huurder dan met allerlei verschillende huurders. doorlopend project Het hofje staat op de Monumentenlijst. Aan de buitenkant van de voormalige Begijnenwoningen mag dus niets worden gewijzigd. Maar de binnenkant wordt ingrijpend aangepast, want de woningen zijn oud, klein en met beperkte faciliteiten. De verbouwing is een doorlopend project. Als een gewone huurder vertrekt, wordt gekeken of Ipse behoefte aan de woning heeft. Vervolgens wordt deze, in nauw overleg tussen Ipse en Vestia verbouwd tot twee zelfstandige eenheden met moderne voorzieningen. gezinsvervangend tehuis én zelfstandige woningen De bewoners van het Hofje van Pauw kunnen zich redelijk tot bijna geheel zelfstandig redden. De woningen zijn hier ook op afgestemd. Zo is een aantal woningen samengevoegd en verbouwd tot aanleunwoningen. De bewoners ervan wonen min of meer zelfstandig. Maar zij kunnen terugvallen op de faciliteiten van het gezinsvervangend tehuis aan de overkant van het binnenhof. Dit huis, dat tien jaar geleden voor Ipse werd verbouwd, biedt elf zit/slaapkamers en twee ruime woonkamers en eetkeukens. Er is veel ruimte voor het uitoefenen van hobby s en het ontvangen van vrienden of familie. In het weekend is het begeleidend team van Ipse continu aanwezig en door de week vanaf één uur s middags tot de volgende dag half elf. Teamlid Eloise Kradolfer van Ipse: Alle bewoners zijn overdag namelijk aan het werk. Dat is op loopafstand, net als veel andere voorzieningen. En dat laatste is erg handig! feiten & cijfers project verbouw van monumentaal hofje voor cliënten Stichting Ipse bijzonderheden kleine woningen met monumentenstatus worden geschikt gemaakt voor bewoning door verstandelijk beperkten. Ligt midden in de stad. samenwerking met Stichting Ipse en gemeente Delft bouwkundig adviseur Froger Vastgoed opgeleverd doorlopend proces. Gezinsvervangend tehuis 10 jaar geleden opgeleverd.
dubbel vier ouders en architect samen om de tafel Dat particuliere initiatieven mooie resultaten op kunnen leveren bleek in oktober 1994. Acht ouders gingen op zoek naar mogelijkheden voor huisvesting van hun verstandelijk beperkte kinderen. Zij richtten de Stichting Dubbel Vier op en benaderden Vestia Westland. De corporatie stelde voor om het initiatief van de ouders te laten meeliften met het nieuwbouwplan Hordijkhof in Honselersdijk. De groep ouders was al langer op zoek naar een geschikte woonruimte voor hun verstandelijk beperkte kinderen, waarvan het merendeel nog thuis woonde. Dat bleek niet gemakkelijk: de bouw van nieuwe gezinsvervangende huizen stagneerde en de wachtlijsten voor dit soort huizen werden alleen maar langer. Met veel gezamenlijke energie, subsidiegeld, en financiering van Vestia én ouders werd een uniek project van de grond getild. samen plannen maken Dubbel Vier werd intensief betrokken bij de totstandkoming van de nieuwbouw. Deze bestond uit twee aangrenzende woningen voor elk vier bewoners plus begeleiding. De ouders zaten al tijdens de planfase met Vestia en de architecten om de tafel. Luuk Doorduin, oud-voorzitter en één van de ouders, over hun wensen: Onze kinderen zijn jongvolwassenen. Wij wilden daarom voor deze jongens en meiden ruime woon/slaapkamers en een flinke hobbyruimte. Ook de kinderen hadden veel inspraak, bijvoorbeeld bij de samenstelling van de groepen en de inrichting van de woningen. In dit proces werd Dubbel Vier eerst door de SPD (Sociaal Pedagogische Dienst, tegenwoordig MEE) en later door Stichting Ipse begeleid met advies over de organisatievorm. De financieringsmogelijkheden en contacten met de architect liepen via Vestia Westland. op maat gemaakt, maar terug te bouwen Opdrachtgever en verhuurder Vestia Westland gaf bij aanvang van het project de financiële garantie dat de huur van de woningen onder de huursubsidiegrens zouden blijven. Toenmalig bedrijfsdirecteur Eric Borggreve: Dat was een risico, omdat Dubbel Vier en de architect heel veel vrijheid hadden om de woning zelf vorm te geven. Wel hebben we als randvoorwaarde gesteld dat het complex relatief eenvoudig tot twee zelfstandige woningen kan worden teruggebouwd. Het resultaat is een prachtig stukje maatwerk, dat ook in de toekomst verhuurbaar blijft. En het krijgt waarschijnlijk navolging. Want inmiddels heeft een nieuwe oudergroep zich bij ons gemeld om een woongroep in Naaldwijk te realiseren. begeleiding zelf inkopen Ook de begeleiding van de bewoners is maatwerk. Luuk Doorduin: Wij kopen zelf hulp in bij Stichting Ipse via persoonsgebonden budgetten (PGB s). Het grote voordeel is dat je de begeleiding precies op de kinderen kunt afstemmen. Van de andere kant is het soms moeilijk om als ouders de juiste keuzes te maken in het spanningsveld tussen de gewenste begeleiding en de financiële beperkingen. Maar al met al zijn onze inspanningen het resultaat meer dan waard. Mijn dochter heeft het enorm naar haar zin. Als wij in het weekend vragen of zij naar huis komt, zegt ze steevast: Moet dat? En dat zegt mij genoeg. feiten & cijfers project realisatie, beheer en verhuur van twee vijfkamerwoningen in Honselersdijk bijzonderheden initiatief van vereniging van ouders en gerealiseerd in nauwe samenwerking met deze groep. Tevens voorbeeldproject van de provincie Zuid-Holland. financiering BWS-subsidie en eigen bijdrage Vestia Westland (bouw), bijdrage Dubbel Vier (inrichting) en PGB (inkoop zorg) samenwerking met Stichting Dubbel Vier, advies- en begeleidingsdienst SPD (tegenwoordig MEE) en Stichting Ipse architect Hofman en Van der Waart projectontwikkelaar Vestia Westland aannemer Maatgevend bouwbedrijf WEBA b.v. oplevering eind 2001 zorgeloos wonen verstandelijk beperkten 19
thomashuizen gewoon leven in een gewoon huis Een Thomashuis is een kleinschalige woonvorm, waar ongeveer acht mensen met een verstandelijke beperking een thuis vinden. Dát is precies het handelsmerk van initiatiefnemer De Drie Notenboomen: het bieden van een zo gewoon mogelijk leven in een zo gewoon mogelijk huis. Dat deze formule werkt, bewijzen de twintig Thomashuizen die inmiddels verspreid staan door heel Nederland. En er komen er jaarlijks zo n twintig bij. Om deze droom te verwezenlijken, zocht directeur Hans van Putten een professionele partner, die de aankoop, de verhuur en het beheer van het gros van de panden op zich kon nemen. Begin 2005 vond hij die in Vestia. De naam Thomashuis is ontleend aan zijn in 2006 overleden zoon Thomas. 20 Vroeger zat Thomas als het ware in de wachtkamer van een instelling als we op bezoek kwamen, maar in het Thomashuis dronken we samen een kopje koffie in een gezellige huiskamer, verwoordt Hans van Putten de aanleiding om in 2002 een netwerk van kleinschalige woonvoorzieningen te starten. In de zorg, ondersteuning en huisvesting van verstandelijk beperkten zag ik een behoefte aan warmte, veiligheid en geborgenheid. unieke franchiseformule Je thuis voelen, staat daarom voorop in een Thomashuis. Het is een franchiseformule met een aantal regels en veel individuele vrijheid. Voor de zorgondernemers én de bewoners. De visie, die iedereen moet onderschrijven, is zo gewoon mogelijk doen, beschrijft Van Putten. Dus niet allerlei toeters en bellen in een huis aanbrengen, maar op maat gesneden ondersteuning bieden in een normaal huis. In een Thomashuis krijgen ervaren mensen uit de zorg de kans voor zichzelf te beginnen. Vaak zijn het echtparen, waardoor het thuisgevoel extra wordt versterkt. Iedereen in het dorp kent het Thomashuis, zeggen zorgondernemers Theo en Marleen van Keulen uit Posterholt. Een van de buren heeft ons een stuk grond gegeven voor de aanleg van een moestuin. Die gebruiken we als dagbesteding voor de bewoners. Ook werken we veel samen met de zorgboerderij en de manege. Een goed netwerk in de directe omgeving is ontzettend belangrijk. De bedrijfsmatige kant wordt gedaan door de Drie Notenboomen. Van Putten: Om de kwaliteit van de zorg te waarborgen, worden regelmatig onafhankelijke evaluaties uitgevoerd. Als dat goed zit en financieel en fiscaal klopt het ook, krijgen de zorgondernemers veel vrijheid. pragmatische aanpak Dat betekent zelf het accent leggen binnen de bedrijfsvoering en zelf de bewoners uitkiezen, vervolgt Van Putten. Met z n allen nemen zij hun intrek in monumentale panden, boerderijen of landhuizen, die niet alleen van het nodige gemak voorzien zijn, maar die ook een gevoel van trots bij de bewoners oproepen. Sinds 2005 komt daar de samenwerking met Vestia om de hoek kijken. Want om de gewenste groei te kunnen realiseren, is een partij van formaat nodig. Bovendien liggen de Thomashuizen verspreid door heel Nederland en kijkt Vestia over de grenzen van de eigen regio s heen voor de aankoop van panden. Zodra we samen een geschikte locatie hebben gevonden, bekijken we of de locatie zich leent als Thomashuis en wie de verbouwing op zich neemt, legt Van Putten uit. Die taak verdelen we namelijk tussen Estrade Projecten, één van de ontwikkelaars van Vestia, en Projectbureau Thomas, onze eigen ontwikkelaar. Vestia wordt wel eigenaar van alle panden en verhuurt deze aan De Drie Notenboomen, die de huizen op haar beurt weer verhuurt aan de zorgondernemers. Een pragmatische aanpak, die goed werkt voor alle partijen. Maar de mooiste beloning voor iedereen blijft uiteindelijk het gelukkige gezicht van de bewoners. Dat geeft zoveel voldoening! feiten & cijfers project aankoop, verhuur en beheer van Thomashuizen in heel Nederland door Vestia Midden-Nederland bijzonderheden kleinschalige woonvorm volgens franchiseformule, waar zorgondernemers zorg en ondersteuning bieden aan een kleine groep verstandelijk beperkten samenwerking met De Drie Notenboomen, waarmee in 2005 een samenwerkingsovereenkomst werd getekend projectontwikkelaar Estrade Projecten en Projectbureau Thomas opgeleverd sinds 2002 worden in heel Nederland Thomashuizen geopend, met 100 als streeftotaal
zorgeloos wonen verstandelijk beperkten 21 theo en marleen van keulen met bewoners
(ex)psychiatrische patiënten 22 Vroeger stonden psychiatrische ziekenhuizen vooral buiten woonwijken. De laatste tijd is echter een tegenbeweging zichtbaar, waarbij mensen met psychische problemen juist in woonwijken komen wonen. Woningcorporaties kunnen dat faciliteren door in wijken kleinschalige en beschermde woonvormen te realiseren. Ook een model met reguliere woningen op instellingsterreinen wordt steeds vaker toegepast. Bijvoorbeeld bij Parnassia, met wie Vestia al zo n tien jaar samenwerkt. De krachtenbundeling is met name gericht op het bieden van woonruimte, zorg én dienstverlening. Vaak met zorg op enige afstand, soms ook dicht in de buurt. zorg op afstand of dichtbij terrein parnassia, den haag
parnassia omgekeerde integratie bij parnassia Door nieuwe inzichten en maatschappelijke ontwikkelingen veranderen de ideeën over zorgverlening. En daarmee soms ook de behoefte aan huisvesting. De tijd dat psychiatrische patiënten met z n zessen op een zaal lagen, behoort voor de Haagse zorginstelling Parnassia inmiddels tot een ver verleden. Begin jaren negentig is, in nauwe samenwerking tussen Parnassia en Vestia, een woonwijk op het terrein van Parnassia aan de Monsterseweg gebouwd voor cliënten en andere Hagenaars. De oude gebouwen zijn gewoon blijven staan en nog in gebruik. Vestia Den Haag Scheveningen ontwikkelde de kwalitatief hoogwaardige nieuwbouwwoningen en meer: van de straatverlichting tot aan de plaatsing van zonnecollectoren. De straten luisteren naar namen als Bep Bakhuijsweg, Abe Lenstraweg, Pim Mulierstraat en Arie de Jongstraat. Ze vormen het geraamte van een normale woonwijk: 68 personeelswoningen, gebouwd als vier onderéén-kap, 14 als twee onder-één-kapwoningen en 56 tweekamerwoningen voor patiënten. De omstandigheden hielpen om deze woningen tegen acceptabele kosten te kunnen bouwen. Omdat het terrein voor 50 jaar in erfpacht is uitgegeven, waren de grondkosten laag. Maar er waren meer drijfveren. Wim van Niel, stafmedewerker wonen en zorg, van Vestia Den Haag Scheveningen: Bovendien wilden wij meer nieuwbouw ontwikkelen voor specifieke doelgroepen en zocht Parnassia een gesprekspartner voor de huisvesting van haar psychiatrische patiënten en andere Hagenaars. Zo ontspon zich een situatie waardoor het voor Parnassia mogelijk werd om op korte termijn kwalitatief hoogwaardige nieuwbouw te ontwikkelen. moderne voorzieningen Op 1 november 1991 startten de eerste gesprekken die zouden leiden tot de ontwikkeling van een uniek project. Vestia was op dat moment één van de eerste woningcorporaties die met een zorginstelling ging samenwerken om de tekorten op het gebied van huisvesting in de zorg het hoofd te bieden. Karel de Wilde, bouwcoördinator van Parnassia: Normaal gesproken gaat een patiënt vanuit de gezondheidszorg naar de stad. Den Haag biedt echter weinig ruimte voor dit soort nieuwbouw initiatieven. Daarom hebben we de stad naar ons terrein gehaald. Omgekeerde integratie dus. Vroeger werd er bovendien volgens een campus- > (ex)psychiatrische patiënten 23 zorgeloos wonen we hebben de stad naar ons terrein gehaald. omgekeerde integratie dus
parnassia > model gewerkt, en lagen er zes mensen op een zaal. Deze zelfstandige woonvoorziening leidt tot een veel humanere aanpak. Naast de realisatie van een nieuw zorgconcept, leidde de samenwerking tussen Vestia en Parnassia tot zeer aantrekkelijke nieuwbouw: de woningen werden voorzien van de modernste faciliteiten. Wim van Niel, trekt een parallel met de huisvestingsnormen van toen: Zowel voor personeel als voor de patiënten werden moderne en energiezuinige voorzieningen aangebracht in de woningen. We plaatsten HRketels, zonnecollectoren, zonnepanelen en HR++ glas. En we brachten geïsoleerde vloeren en buitengevels aan. Voor die tijd was dat erg vooruitstrevend. Maar ook qua prijs was het woningaanbod aantrekkelijk. feiten & cijfers project woonwijk voor patiënten en personeel op het terrein van zorginstelling Parnassia psycho medisch centrum bijzonderheden één van de eerste projecten met zonnecollectoren, zonneboilers en HR-verwarmingssysteem en waarbij sprake is van omgekeerde integratie samenwerking met Psychiatrisch centrum Parnassia architect Arpros, Cees van Baalen projectontwikkelaar Vestia aannemer J.G. Nelis oplevering december 1993 24 alles aangelegd De betrokkenheid van Vestia beperkte zich niet tot alleen de woningen. Ook de infrastructuur met alle straten, de verlichting, en alle gemeenschappelijke voorzieningen die bij een gemeenschap horen, zijn door Vestia ontwikkeld. Van Niel: Eigenlijk ontwikkelden we met Parnassia in twee jaar tijd een hele wijk. Parnassia zorgde zelf voor een eigen warmtekrachtcentrale. Na ruim tien jaar functioneert de wijk nog steeds naar wens. ontwikkeling van een kwalitatief hoogwaardige nieuwbouwwijk
lindenhof kijkje in de toekomst voormalig kindertehuis herbergt nu psychiatrische patiënten In februari 2003 kocht Vestia Rotterdam Noord twee panden van het voormalige kindertehuis De Lindenhof aan de Schietbaanstraat in Rotterdam. Het bleek een zeer geschikte locatie voor de BAVO RNO-Groep, die vervangende nieuwbouw zocht voor hun chronisch psychiatrische patiënten op de Rotterdamse Heemraadsingel. Voor die locatie heeft Vestia juist weer vergevorderde plannen voor jongerenhuisvesting. De BAVO RNO-Groep zocht in Rotterdam Centrum in de buurt van de Heemraadsingel naar een prettige woonomgeving voor een deel van hun cliënten. Vestia wilde ondertussen al enige tijd meer activiteiten ontplooien op het gebied van jongerenhuisvesting. Daarvoor bood het pand van BAVO aan de Heemraadsingel voldoende mogelijkheden. Bovendien kende Vestia de behoefte van de BAVO RNO-Groep en bracht de mogelijkheden van het voormalig kindertehuis aan de Schietbaanstraat bij hen onder de aandacht. Vervolgens werd er een intentieovereenkomst getekend tussen Vestia en de huurder BAVO. Daarmee was de herbestemming van onroerend goed voor verschillende doelgroepen een feit. En konden de plannen voor de Lindenhof aan de Schietbaanstraat in de steigers worden gezet. gezamenlijke inspanning Vestia nam niet lang daarna het initiatief voor een workshop. De directie van de BAVO-RNO Groep, personeel, gebruikers, architect Groosman Partners, en medewerkers van Vestia kwamen een dag bij elkaar om de kansen, mogelijkheden en valkuilen van het pand door te nemen. René Stet, projectmanager namens Vestia: Het resulteerde in een Plan van Aanpak, dat zowel bij BAVO als bij Vestia op groot draagvlak kan rekenen. Het plan behelst de nieuwbouw van onder meer 32 wooneenheden, bestaande uit 24 individuele appartementen, 6 wooneenheden in een time out-huis en 2 woongroepen van 2 tot 4 personen. Kenmerkend voor de prettige samenwerking vindt René Stet vooral de houding van BAVO. De BAVO-RNO Groep stelde zich op als mee ontwikkelende partij. Visies werden daardoor sneller uitgewisseld. En beslissingen eerder genomen. feeling met de praktijk Het project wordt weliswaar naar verwachting pas in het voorjaar van 2006 opgeleverd, maar de vruchten van de gezamenlijke inspanning rijpen al. Zo gaan de BAVO RNO-Groep en Vestia samen naar omwonenden om de plannen te presenteren. En zal de samenwerking niet bij het project aan de Schietbaanstraat blijven. Vestia bezoekt regelmatig projecten van de BAVO RNO-Groep om goed in te kunnen spelen op de huisvestingswensen van cliënten van de BAVO RNO-Groep. Pieter Oostlander: Vestia zal door de hechte samenwerking steeds beter in staat zijn om invulling te geven aan onze vraag naar zelfstandige wooneenheden voor onze clienten. feiten & cijfers project verbouw voormalig kindertehuis aan Schietbaanstraat 24-26, Rotterdam tot woonvoorziening psychiatrische cliënten bijzonderheden wisseling gebruiksfunctie panden voor verschillende doelgroepen samenwerking met BAVO RNO-Groep architect Groosman Partners BV projectontwikkelaar Estrade Projecten oplevering zomer 2007 (ex)psychiatrische patiënten 25 zorgeloos wonen goede afstemming Goede afstemming was er al vanaf het begin van de samenwerking. Beide partijen komen nog regelmatig bij elkaar in Planteam-bijeenkomsten. Pieter Oostlander, projectleider BAVO RNO-Groep: De samenwerking is goed, we komen elkaar regelmatig tegen op de werkvloer. Bovendien houden we elkaar ook op de hoogte wanneer we andere projecten hebben, waarmee we iets voor elkaar kunnen betekenen.