noordoost FrYslÂn Dongeradiel hat enerzjy Ondernemend editie dongeradeel NR 4, DECEMBER 2012

Ondernemend noordoost FrYslÂn editie dongeradeel NR 4, DECEMBER 2012 Dongeradiel hat enerzjy n DE CENTRAlE AS: HET WERK IS BEGONNEN n DICHTBIJ & BETROKKEN BIJ DE REGIO n VISSERIJ 2.0: HAVEN lauwersoog n THUIS IN AllE MERKEN

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân dongeradeel 3 Voorwoord Voor u ligt de nieuwe editie van het ondernemersblad Noordoost Fryslân. De laatste editie van dit jaar want we naderen Ondernemend NOORDOOST FRYSLÂN EDITIE DONGERADEEL NR 4, DECEMBER 2012 het einde van 2012. Een jaar waarin er weer hard gewerkt is aan de toekomst van onze regio en een jaar waarin een aantal grote projecten tot uitvoering is gekomen. Zo is er gestart met de eerste werkzaamheden voor de aanleg van De Centrale As. Al jarenlang wordt er gewerkt aan de voorbereidingen voor dit project. Het is mooi dat nu de fase van uitvoering is aangebroken en er zichtbaar wordt gewerkt aan de aanleg van de weg. Een weg die voor de economische ontwikkeling van deze regio zo hard nodig is. Ook binnen andere projecten worden meters gemaakt. Zo zijn de eerste resultaten van het onderzoek naar de haalbaarheid van de aanpak van Kuorke Dokkum positief en binnen het project regiomarketing hebben zich weer een aantal nieuwe ambassadeurs aangesloten die een steentje willen bijdragen aan de campagne en de regio. Dongeradiel hat enerzjy DE CENTRALE AS: HET WERK IS BEGONNEN DICHTBIJ & BETROKKEN BIJ DE REGIO VISSERIJ 2.0: HAVEN LAUWERSOOG THUIS IN ALLE MERKEN Een onderwerp dat ook zeker onze aandacht heeft, is het behoud van de sterke positie van winkelstad Dokkum. Door veranderingen in de samenstelling van de bevolking en de invloed van winkelen via internet staat deze positie onder druk. Winkeliers, vastgoedeigenaren en de gemeente gaan daarom gezamenlijk aan de slag om een aanpak te ontwikkelen voor het behoud van een vitale binnenstad. Verderop in dit blad leest u hierover, en over de andere projecten, uiteraard meer. Op donderdag 3 januari van 19.30 tot 22.00 uur organiseren wij in de Grote Kerk in Dokkum een nieuwjaarsreceptie. Een mooie gelegenheid om elkaar te ontmoeten en gezamenlijk het nieuwe jaar in te luiden. Ik wil u dan ook van harte uitnodigen hierbij aanwezig te zijn. In het eerste kwartaal van 2013 zullen we een ontmoeting organiseren specifiek voor ondernemend Dongeradeel om samen met u de projecten die ondernemersbelangen raken te bespreken en informeel bij te praten. Later hierover meer. Voor nu wens ik u prettige feestdagen en alvast een heel mooi en voorspoedig 2013! Marga Waanders Burgemeester gemeente Dongeradeel inhoud Gemeente 4 Een duurzame samenleving begint in je eigen huis 7 Maak sterker, wat sterk is! 9 Dongeradeel start unieke aanpak voor leefbare dropen 11 Het werk is begonnen 13 Op bezoek bij... 14 Dichtbij en betrokken bij de regio 17 Thuis in alle merken 18 Haven Lauwersoog 19 Column Rabobank 21 Eten, drinken & genieten 22 Nieuws Het Noordoost Fryslân katern NO 1 Kort regionieuws NO 2 Gedeputeerde Hans Konst: Fryslân wordt niet vergeten NO 5 Streekhûs Noardeast Fryslân onder grote belangstelling geopend NO 7 Kafee NOF ook in 2013! NO 9 Project Visie Waterrecreatie Noordoost Fryslân NO 11 Ambassadeurs zetten zich in voor Noordoost Fryslân NO 13 Hoekstra Suwâld: Sleutelen aan energie NO 14 Crisis? Misschien is dit wel de nieuwe werkelijkheid NO 18 Ambassadeurs van de regio Colofon Uitgeverij OF BV / Novema Uitgevers BV i.s.m. Gemeente Dongeradeel Bladmanagement OF/NOVEMA BV Ed Klijnman Advertentie-exploitatie Administratie Novema BV Tussendiepen 21 9206 AA Drachten Tel.: 0512-366326 Contactpersoon: Menno Stapert Redactie Menno Bakker (hoofdredacteur) Ingrid van Damme, Max van den Broek Peter de Wit Fotografie Ed Klijnman, Frans Fazzi B.L. Katsma Vormgeving Sprog strategie + communicatie Sneek Druk Drukkerij van der Eems Copyright 2012. De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze uitgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

4 ONDERNEMEND NOORDOOST FRySlâN dongeradeel wethouder Albert van der Ploeg: een duurzame samenleving begint in je eigen huis de gemeente dongeradeel werkt samen met onder andere het bedrijfsleven aan de verduurzaming van de regionale samenleving. dat gebeurt in de vorm van diverse ambitieuze projecten onder de strategische vlag dongeradiel hat enerzjy. energiebesparing en duurzame mobiliteit zijn twee van de projecten. wethouder Albert van der Ploeg, die onder andere verantwoordelijk is voor het aandachtsgebied duurzaamheid, geeft tekst en uitleg. n V O l G O N S N U O O K V I A E N

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân dongeradeel 5 Albert van der Ploeg is een pragmaticus. Hij laat zich niet verleiden tot utopische vergezichten als het om duurzaamheid gaat. Je kunt hele grote ideeën over duurzaamheid hebben, en daar is ook niets mis mee, maar begin nou maar praktisch met de alledaagse dingen, stelt hij. Laat mensen zien dat je met bepaalde maatregelen energie en geld kunt besparen. Een duurzame samenleving begint in je eigen huis. Met als doel de consument in de regio bewuster te maken van energiebesparing, hebben de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel samen met een groep ondernemers (waaronder bouwbedrijven, installateurs en isolatiebedrijven) het consortium Goed Bezig opgericht. Het consortium geeft energiebesparende (maatwerk) adviezen, verzorgt de uitvoering van de maatregelen en ondersteunt bij het financiële traject. Om de mogelijkheden onder de aandacht te brengen organiseerde het consortium bijeenkomsten in dorpshuizen in de beide gemeenten. Rationele waarde Verder wordt (in navolging van de gemeente Tytsjerksteradiel) gewerkt aan een zogeheten energieloket. In samenwerking met ondernemers en woningcorporaties gaan we woningen die voor de verkoop zijn bedoeld duurzaam maken. Daar kun je als consument zien welke maatregelen er nu concreet mogelijk zijn. Denk aan toepassingen op het gebied van raam-, vloer- en muurisolatie. Het stimuleren van energiebesparende maatregelen is volgens de wethouder niet alleen een kwestie van bewustwording, maar vraagt ook een andere benadering van de woningmarkt. Bij het kopen van een huis voert de emotionele waarde meestal de boventoon, stelt hij. Dat is doorgaans iets anders dan de werkelijke waarde. Natuurlijk is een mooie stand belangrijk, maar het zou goed zijn wanneer de prijs nadrukkelijker is gebaseerd op rationele motieven zoals de grond, het casco en duurzaamheid. Dan neem je een mogelijke drempel weg om te investeren in energiezuinige maatregelen. Mocht je om wat voor reden dan ook moeten verhuizen, dan wordt je investering keurig meegeteld in de vraagprijs. Hetzelfde geldt overigens voor duurzame bedrijfspanden. Makelaars zouden hier veel meer rekening mee moeten houden. Drie keer winst Volgens Van der Ploeg leveren energiebesparende maatregelen drie keer winst op. De consument ervaart dat zijn energiekosten dalen. Voor het milieu zorgt het voor een forse reductie van de CO2-uitstoot. Winst is er ook voor de bedrijven. Nu er minder wordt gebouwd, kan de duurzame vervangingsmarkt een goede bron van inkomsten zijn. Ook duurzame mobiliteit is een thema dat aandacht krijgt in Dongeradeel. Zo zijn in de gemeente een groengas-tankstation en elektrische oplaadpunten gecreëerd. Ieder mens met het hart op de juiste plaats vindt dat elektrisch rijden goed is voor de wereld. En het is natuurlijk prachtig dat je voor nauwelijks drie cent per kilometer mobiel bent, dat er geen fiscale bijtelling is en dat je geen BPM hoeft te betalen. Maar in het huidige economische klimaat is de aanschafprijs vaak de bottleneck. Dat neemt niet weg dat het belangrijk is om het duurzaam rijden te stimuleren. Niet alleen door het bieden van oplaadpunten en een groene pomp, maar ook door zelf het goede voorbeeld te geven. We hebben inmiddels een aantal auto s die op gas rijden en we willen (via aanbesteding) ook een aantal elektrische auto s aanschaffen. Elektrisch rijden staat nog in de kinderschoenen, maar ik ben ervan overtuigd dat het zal toenemen. Profiel Albert van der Ploeg Albert van der Ploeg (53) werd geboren als zoon van een agrarisch ondernemer in het buurtschap Tibben ûnder Ie. Na zijn studie Veeteelt aan de Universiteit van Wageningen runde hij samen met zijn vader en broer een aantal jaren het boerenbedrijf. Daarnaast gaf hij les aan de landbouwschool in Dokkum en later fulltime aan het AOC in Leeuwarden. Sinds 1994 is hij actief in de gemeentelijke politiek. Aanvankelijk als raadslid en wethouder in Dantumadiel en sinds 2010 in Dongeradeel. Naast zijn bestuurlijke werk is hij hobbyboer.

SAMEN WERKEN AAN UW GEZONDHEID BAG Bureau voor Arbeid en Gezondheid Gezond en fit personeel, dat wil elke organisatie. BAG helpt hierbij. Denk aan preventieve trainingen, werkplekonderzoek of een re-integratietraject. Het concept BAG Gezond Werken heeft programma s voor: Preventie & Gezondheid: o.a. fitheidscan en bedrijfsfitness. Onderzoek: o.a. Arbo Intake en psychologisch consult. Interventies: o.a. bedrijfsfysiotherapie en re-integratietrainingen. Verzuimbegeleiding: o.a. integrale aanpak ziekteverzuim. BAG daagt uit tot het vinden van een nieuwe balans en het stimuleren van zelfzorg. Met een breed dienstenaanbod, dat zich onderscheidt door transparantie en maatwerk. BAG heeft een totaalconcept dat gebaseerd is op de volgende drie pijlers: BAG Gezond Leven BAG Gezond Werken BAG Gezond Sporten BAG het beste voor uw gezondheid! â l d BAG Grip Dokkum Birdaarderstraatweg 72a 9101 DC Dokkum Tel. 0519-221166 dokkum@bagned.nl BAG De Vesteynde Sportloane 10 9271 VN De Westereen Tel. 0511-447337 zwaagwesteinde@bagned.nl Bezoek onze sites: www.bagned.nl www.gripdokkum.nl www.devesteynde.nl Gebouwd naar het idee van onze klanten Een goed idee heeft ruimte nodig. Kom daarom eens praten in Kollumerzwaag. Wij bouwen elke ruimte in hout: van garage tot recreatiewoning en van paardenbox tot schuur. Heel betaalbaar en vlot leverbaar. Met elke voorziening die u wenst. Bel of mail ons voor een afspraak. Onze website is www.houtbouwvanlingen.nl Foarwei 257, 9298 JK Kollumerzwaag Tel. (0511) 446 255 Openingstijden: maandag t/m vrijdag 9.00-12.00 uur en 13.00-17.00 uur, zaterdag 9.00-13.00 uur

ONDERNEMEND NOORDOOST Fryslân dongeradeel 7 Koopstromenonderzoek Dokkum: Maak sterker, wat sterk is! In Dongeradeel worden de krachten gebundeld voor een stevige positie van winkelstad Dokkum, onder het motto: Datgene wat sterk is, verder versterken. De gemeente Dongeradeel heeft een onderzoek laten uitvoeren naar het functioneren van winkelstad Dokkum. Over de uitkomsten van dit koopstromenonderzoek is de gemeente in gesprek gegaan met belanghebbende partijen. Samen zijn er vervolgens maatregelen bedacht die nodig zijn voor versterking van de detailhandel, met name in de binnenstad. Het koopgedrag is veranderd door wijzigingen in de samenstelling van de bevolking (meer ouderen, minder jongeren) en de invloed van internet. Ook de huidige economische situatie is van invloed. Dokkum wil met het oog op deze feiten gericht actie ondernemen voor het behoud van een vitale binnenstad. De gemeente heeft samen met Ondernemersvereniging Dokkum en het Hoofdbedrijfschap Detailhandel aanbevelingen geformuleerd voor een actualisatie van het detailhandelsbeleid. Voorafgaand daaraan zijn er discussieavonden geweest met winkeliers en vastgoedeigenaren. De aanbevelingen vallen in een viertal categorieën, namelijk: winkelstructuur, verkeer, ondernemerschap en samenwerking. partijen zich onder andere richten op het tegengaan van een slechte uitstraling van (delen van) winkelstraten als gevolg van leegstaande panden, de promotie van Dokkum bij nieuwe investeerders en het begeleiden van ondernemers met betrekking tot Het Nieuwe Winkelen. Hierbij wordt ingespeeld op het door internet veranderende zoekgedrag van de consument, wat een nog actievere en klantgerichtere houding vereist van de ondernemer, op internet via social media en in het persoonlijk contact in de winkel. De toekomst is aan de combinatie van clicks en bricks, oftewel digitaal en fysiek winkelen. In het kernwinkelgebied wordt maximaal ingezet op detailhandel en daghoreca. Met betrekking tot het parkeren wil de gemeente op daarvoor aan te wijzen plekken en momenten de parkeertarieven aanpassen en achteraf betalen mogelijk maken, bijvoorbeeld via de smartphone. De aantrekkelijkheid van de binnenstad kan verder worden vergroot door onderzoek naar een autoluw regiem, samen met ondernemers en bewoners. Er zal daarvoor in bepaalde perioden worden geëxperimenteerd met wegafsluitingen of eenrichtingsverkeer. Gezamenlijke aanpak Het aantrekkelijk houden van de binnenstad als koopcentrum is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van winkeliers, vastgoedeigenaren en gemeente, aldus burgemeester Waanders. We moeten voldoende slagkracht organiseren en hebben een structurele en uitvoeringsgerichte aanpak nodig. Het opzetten van een structuur van permanent binnenstadsmanagement kan hierin voorzien. Om de binnenstad te versterken, willen de

info@kingma-meubelmakerij.nl Dodingawei 18-20 9132 EA Engwierum www.kingma-meubelmakerij.nl tel. 0511-408564 fax 0511-408614 32 jr kwaliteit op maat In veel houtsoorten zoals Eiken-Essen-Beuken-Noten-Enz. Wij leveren naar uw ontwerp of idee Kasten-Tafels-Dressoirs-Ledikanten-Etc. Plussen en minnen bepalen altijd het verschil van de som......maar ieder zijn vak; elke goede ondernemer beperkt zich tot datgene waar hij of zij goed in is. En toevallig zijn wij goed in cijfers. Wij helpen u daarom graag uw bedrijfsadministratie op orde te houden en u hierin te adviseren. Ú kunt zich dan blijven concentreren op datgene waar ú goed in bent. V.O.F. Meubelmakerij J. Kingma Wij leveren naar uw ontwerp of idee Kasten-Tafels-Dressoirs-Ledikanten-Etc. 32 jr kwaliteit op maat In veel houtsoorten zoals Eiken-Essen-Beuken-Noten-Enz. Afgewerkt met Olie-Gezeept-Lak en in Kleur www.kingma-meubelmakerij.nl tel. 0511-408564 fax 0511-408614 info@kingma-meubelmakerij.nl Dodingawei 18-20 9132 EA Engwierum Afgewerkt met Olie-Gezeept-Lak en in Kleur

ONDERNEMEND NOORDOOST FRySlâN dongeradeel 9 Dongeradeel start unieke aanpak voor leefbare dorpen de gemeente dongeradeel heeft te maken met een krimpopgave, daarin is de gemeente niet uniek. de aanpak daarvan is dat wel, namelijk met het experiment duurzaam Beschermde dorpsgezichten. op donderdag 22 november werden er in de gemeente dongeradeel namelijk vier dorpsontwikkelingsmaatschappijen (dom s) opgericht. Binnen deze maatschappijen zijn vrijwilligers werkzaam die hun dorp een warm hart toedragen en die in actie willen komen voor versterking van de leefbaarheid. Boven de dom s hangt de zogenoemde dom-koepel, die onder andere zorgt voor een evenwichtige verdeling van subsidies onder de dorpen en gerichte informatie. in deze dom-koepel zitten onder andere gemeentelijke bestuurders, de dom-voorzitters en inwoners met bijvoorbeeld architectonische of financiële expertise. Samen, maar vooral op eigen kracht, voert een DOM concrete initiatieven uit voor plaatselijke woningen, gebouwen, de sociale omgeving, de publieke/private openbare ruimte en de economie. De deelnemende dorpen hebben samen met bewoners een dorpsverkenning gemaakt. Daarnaast hebben experts een cultuurhistorische verkenning en een bouwhistorische verkenning opgesteld. Het is een grondige aanpak volgens Anne-Jo Visser van Platform 31 (voormalig SEV): De plannen worden breed gedragen, want de inwoners zijn er nauw bij betrokken. Maar wat vooral bijzonder is, is dat er zowel een cultuurhistorische verkenning als een bouwhistorische verkenning is gedaan. Dat ben ik niet eerder tegengekomen in Nederland. Binnen het experiment worden bijvoorbeeld duurzame plannen gemaakt om verpaupering van panden in de dorpskern aan te pakken en tegen te gaan. Een belangrijk aandachtspunt is de beschikbaarheid van geschikte en aantrekkelijke woningen voor starters en jonge gezinnen. Daarbij wordt gedacht aan het opknappen en samenvoegen van oude panden in de dorpskern in plaats van nieuwbouw aan de rand van het dorp. Bovendien kunnen ook pleinen, ontmoetingsplekken en speeltuinen worden aangepakt, zodat het dorp een prettige plek is om te vertoeven voor jong en oud. instantie tot deze dorpen, omdat ze belangrijke dragers zijn van leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit. Bovendien zijn er mogelijkheden voor recreatie en toerisme. De andere dorpen binnen de gemeente kunnen later aansluiten. Bij de voorbereiding zijn naast de gemeente verschillende partijen betrokken, namelijk: Provincie Fryslân, Plattelânsprojekten NE, Agentschap NL, Platform 31 (voormalig SEV), Rijksdienst cultureel Erfgoed, Partoer en Doarpswurk. Het is bovendien een belangrijk project op de Agenda Netwerk Noordoost, waarin de Noordoost Friese gemeenten samenwerken. De gemeente verwacht mooie resultaten vanuit dit experiment. Het is van belang dat dorpskernen meegroeien met de eisen van de tijd, aldus wethouder Sicco Boorsma. Dit experiment brengt perspectieven daarvoor in beeld en toont aan dat er binnen de kernen ruimte is voor ontwikkeling, kwaliteit en diversiteit. De gemeente Dongeradeel kent vier dorpen met een beschermd dorpsgezicht: Holwerd, Ee, Metslawier en Paesens-Moddergat. Het project beperkt zich in eerste

Wij zorgen voor u! Een ruime keus uit glutenvrije producten Natuurlijke cosmetica o.a. Dr Hauschka en Weleda Vitaminepreparaten Geneeskrachtige kruiden Reformartikelen Geneesmiddelen Werkman Daar vind je natuurlijk alles Kleine Breedstraat 3 Dokkum (0519) 29 24 97 www.genw.nl

ONDERNEMEND NOORDOOST FRySlâN dongeradeel 11 de uitvoering van de Centrale As is begonnen. Vlakbij Burgum zijn de eerste werkzaamheden al zichtbaar. Aannemer haarsma infra & milieu B.V. uit tjerkwerd is in oktober gestart met de voorbereidingen voor de aanleg van rondweg garyp. in het noorden begint aannemer heijmans begin 2013 aan de aanleg van de Centrale As. Projectmanager sijtse hilarides is verheugd dat het project de Centrale As na jaren voorbereiding nu in uitvoering is. we lossen de verkeersveiligheid en bereikbaarheidsproblemen op en laten het gebied met een plus achter, vertelt hij. de CentRAle As: het werk is begonnen Bereikbaar in de streek Projectbureau De Centrale As is gevestigd in het Streekhûs Noardeast Fryslân in Burgum. Vanaf deze locatie staan de medewerkers paraat om o.a. inwoners en ondernemers te woord te staan en een indruk te geven van de planningen en werkzaamheden. Zo wordt er tijdens de realisatie van de rondweg Garyp gebruik gemaakt van diverse bedrijven vanuit de betrokken gemeenten, bijvoorbeeld Beton- en aannemersbedrijf Veenstra uit Jistrum, Noppert Beton uit Burgum en W2N engineers uit Drachten. Ook wordt Social return ingezet. Hierdoor worden kwetsbare groepen, zoals jongeren met een beperking of langdurig werklozen, op de arbeidsmarkt betrokken. uniek landschap De Centrale As doorkruist een uniek landschap. De inpassing van de weg krijgt daarom veel aandacht en er wordt zo goed mogelijk aangesloten op de bestaande landschapsstructuur. Ons doel is om De Centrale As op een mooie manier in te passen in het landschap, vertelt Hilarides. Op veel plekken waar lokale wegen en De Centrale As elkaar kruisen komen zogenaamde kunstwerken. Dit zijn bijvoorbeeld viaducten, (spoor)onderdoorgangen of fietsbruggen. De vormgeving van de kunstwerken en de totale beleving van de weg in het landschap worden goed op elkaar aangesloten. De weg en het landschap versterken elkaar. Het aquaduct bij het Prinses Margrietkanaal is een voorbeeld van landschappelijke inpassing. De weg gaat hier onder het kanaal door, maar blijft, op verzoek van burgers, langer onder het maaiveld. Hierdoor houden inwoners van West-Burgum zicht op de Wijde Ee. Hilarides legt uit: Je beleeft daar straks de openheid van het gebied. Door bij het aquaduct een talud met veel groen te gebruiken, is er een vloeiende overgang naar het landschap. het gebied rondom Naast het inpassen van de weg is er ook aandacht voor het gebied. Het omliggende gebied van ongeveer 7000 hectare wordt opgeknapt en het woon- en werkklimaat wordt verbeterd. De Gebiedsontwikkelingscommissie (GOC) heeft een visie voor het gebied opgesteld van waaruit verschillende projecten worden uitgevoerd. Er is aandacht voor thema s als landbouw, natuur, landschap en cultuurhistorie, recreatie en toerisme en verkeer en leefbaarheid. Op deze manier wordt er gezorgd voor een kwaliteitsimpuls over de hele breedte van het gebied en krijgt een groot deel van Noordoost Fryslân een plus.

Auto Bourguignon biedt u economisch de mééste ruimte Zowel in volume als in financieel opzicht biedt Auto Bourguignon de zakelijke markt de meeste ruimte. Onze VW bedrijfswagens hebben zich door de jaren heen bewezen als door en door betrouwbare kilometervreters en financiele laagverbruikers. Wilt u echt alles uit uw wagenpark halen en uw kosten reduceren, praat dan eens met Bourguignon. Auto Bourguignon Dokkum B.V. De Brêge 4 Dokkum Industrieterrein Zuiderschans Tel. 0519-22 80 90 CarePort van Volkswagen: Mobiliteitsgarantie Aantrekkelijke financiering Reparatie en onderhoudscontract Restwaardegarantie Verzekering

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân regionieuws NO 1 kort regionieuws n Geen BCD voor Netwerk Noordoost De gemeenten in Noordoost Fryslân zullen in 2013 niet met een gemeenschappelijk ondernemersplein deelnemen aan de Bedrijven Contactdagen. De gemeenten hebben deze conclusie getrokken na een enquête onder de ondernemers die het afgelopen jaar hebben meegedaan. Daaruit bleek dat er bij de ondernemers onvoldoende belangstelling is. n Ondernemerscyclus Dwaande met je bedrijf afgerond Bijna vijftig startende ondernemers hebben aan één of meerdere onderdelen deelgenomen van de ondernemerscyclus Dwaande met je bedrijf. De meeste ondernemers waren net met een eigen bedrijf begonnen, maar er waren ook mensen die nog moesten starten. In zes modules kregen de startende ondernemers inzicht in hun sterke en zwakke kanten, de belangrijkste wetten en regels, effectieve marketing, financiën en belastingen. In de laatste bijeenkomst die een middag en avond duurde passeerden de diverse onderwerpen nogmaals de revue en werd gewerkt aan het eigen ondernemersplan. Op deze manier is geprobeerd ondernemers praktisch op weg te helpen. Doordat de meeste ondernemers meerdere avonden bijwoonden, leerden ze elkaar kennen en konden ze van elkaar leren. Na de avonden was er in alle gevallen nog ruimte om met elkaar na te praten. Hierdoor is er een netwerk van starters ontstaan. Uit de evaluatie aan het einde is gebleken dat het startersnetwerk zeer gewaardeerd wordt. Dit is een duidelijk signaal en in de regio kijken we dan ook naar een mogelijk behoud en vervolg hiervan. Verder zijn de deelnemers zeer tevreden over de inhoud van de startersavonden: dit blijkt uit een ruime 8 die de avonden kregen als score. In de evaluatie is ook gevraagd op welke manier de regio nog meer startende ondernemers kan steunen. Dit is input voor het nieuwe jaar, naast de algemene startersavonden die in het voorjaar plaatsvinden en de cyclus die zeker volgend jaar een vervolg krijgt. De cyclus Dwaande met je bedrijf is georganiseerd door Netwerk Noordoost, bestaande uit de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Tytsjerksteradiel, Kollumerland c.a. en Ferwerderadiel, in samenwerking met de Kamer van Koophandel. De laatste jaren is de animo voor deelname onder de ondernemers aan de jaarlijkse ondernemersbeurs in Leeuwarden al tanende. Door de crisis is de focus bij ondernemers nog sterker komen te liggen op kostenbeheersing. Uiteraard kunnen individuele ondernemers, of een groep ondernemers, zelf het initiatief nemen om wel deel te nemen aan de volgende editie van de BCD. Contactpersoon is de heer Willem van Muylwijck (050-5260392). n Vital Rural Area, november 2012 Half november 2012 is er een vergadering geweest van het Europese project Vital Rural Area in Badhoevedorp. Dit project is gericht op de sociaal economische versterking van plattelandsregio s. Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel en Kollumerland c.a. zijn leadpartner van dit project. De 13 partners uit Nederland, Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Denemarken en België hebben ruim 40 pilots in uitvoering op de volgende gebieden: versterking bedrijfsleven en arbeidsmarkt, regiomarketing en optimalisering van voorzieningen. Binnen Noordoost Fryslân wordt gewerkt aan pilots zoals: innovatieve starters, regiomarketing (o.a. Dwaande campagne, ambassadeursnetwerk), kenniswerkplaats, kenniskaart, Agenda Netwerk Noordoost, virtueel loket en klasseglas. Het doel is om instrumenten te ontwikkelen voor een vitaal platteland die ook in andere regio s toegepast kunnen worden. Zie voor meer informatie op: www.vitalruralarea.eu

NO 2 ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân ReGiONieuws GeDePuteeRDe HANs konst VeRklAARt economische BeleiDsVisie FRYslâN Noordoost fryslân wordt niet vergeten Het is een misvatting dat de provincie fryslân bij het opstellen van de economische beleidsvisie de regio noordoost fryslân is vergeten. dat zegt gedeputeerde Hans Konst. de regio wordt weliswaar niet expliciet genoemd, maar dat geldt voor meer regio s. in de visie ligt de nadruk ook niet langer op gebieden die moeten worden ontwikkeld, maar juist op markten waar wij groeikansen zien. ook het noordoosten profiteert daarvan, benadrukt hij met klem. n V O l G O N S N u O O k V I a E N

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân regionieuws NO 3 De gemeenten in Noordoost Fryslân vinden dat de regio in de beleidsvisie wordt onderbelicht. De focus zou vooral liggen op initiatieven in steden als Leeuwarden, Heerenveen en Sneek en de gemeente Smallingerland. En dat terwijl het Noordoosten de afgelopen jaren juist zo goed heeft samengewerkt met de provincie met betrekking tot de Agenda Netwerk Noordoost. Dat we die plaatsen expliciet hebben vermeld, heeft vooral te maken met de rol die ze al vervullen, vertelt Hans Konst. Daar zijn de meeste banen en die zorgen ervoor dat er elke ochtend vanuit de omliggende gemeenten mensen naartoe rijden om te werken. Zo reist een groot deel van het Noordoosten dagelijks naar hun werk in Leeuwarden. Maar dat wil niet zeggen dat we onze prioriteiten alleen maar in die steden leggen. De regio s daaromheen kunnen juist meeprofiteren. Het gaat ons niet om gebieden, maar om specifieke markten. Voldoende kansen Zo wil de provincie de komende jaren vooral projecten rond duurzame energie, toerisme en recreatie, watertechnologie, voeding en gezondheid en zorgeconomie stimuleren. Konst benadrukt dat op al deze vlakken ook voldoende kansen liggen in het Noordoosten. We moeten de beleidsvisie nog verder uitwerken, maar er zijn volop aanknopingspunten, zegt hij. Neem duurzame energie. Dat is iets waar wij als provincie heel veel mee willen. In Noordoost Fryslân zitten enkele vooraanstaande installateurs en bouwondernemingen, die landelijk toonaangevend zijn. Die kunnen op dit vlak dus een grote rol spelen. Profiteren Hetzelfde geldt volgens de gedeputeerde eveneens voor de andere speerpunten. Leeuwarden is het centrum van de watertechnologie, maar elders in Fryslân zijn er nog veel meer ondernemingen hierin gespecialiseerd. En die profiteren mee, zegt Konst. En wat voeding betreft: in Hallum werken achthonderd mensen in de bakkerij. Ik noem een Hellema, een Helwa en Van der Meulen. De hele landbouwketen is eveneens vertegenwoordigd in Noordoost Fryslân. Het toerisme en recreatie zou nog wel een push kunnen krijgen, maar ook daar zijn we mee bezig. Denk aan het uitdiepen van de Súd Ie. De aanleg van snel internet is wel een vereiste, vindt Konst. Naast een goede en snelle bereikbaarheid over asfalt, zoals het streven is met de Centrale As, moeten Friese ondernemers - en dus ook die in het Noordoosten - tevens via de digitale snelweg te vinden zijn. Wie een goed product heeft kan zo de hele wereld bereiken. We moeten af van het Calimero-gevoel, vindt hij. Stoppen met zeggen dat we ergens buiten vallen. Ondernemers in het Noordoosten moeten juist de kansen zien die er liggen. Die regio heeft een ongelooflijk ondernemende bevolking. Uit gesprekken met deze ondernemers begrijp ik dat ze vooral behoefte hebben aan goed geschoold personeel. Dat is ook iets wat we als provincie gaan oppakken, in samenwerking met het onderwijs en de ondernemers. Consortia De provincie wil de regionale economie ook versterken door het stimuleren van consortia. Verschillende bedrijven die zich gezamenlijk presenteren aan potentiële klanten staan sterker. In Tytsjerksteradiel staat een goed voorbeeld. Daar is een voormalige hoofdmeesterwoning omgebouwd tot voorbeeldwoning, waarin aan de bouw gerelateerde ondernemingen laten zien wat er op het gebied van duurzaamheid mogelijk is. Dat was vooral een initiatief van de gemeente. Wij hebben dat opgepakt en ook elders in de provincie al gestimuleerd. Profiel Hans Konst Gedeputeerde provincie Fryslân Leeftijd 54 jaar. Woonplaats Joure. Burgerlijke staat Gehuwd, vier kinderen. Hobby s Wandelen en kunstgeschiedenis. Favoriete film In de ban van de ring. Welke boek ligt er op het nachtkastje Detectives. Als je twee uur met iemand op een terras mag zitten. Wie zou dat dan zijn en waarom? Met mijn vrouw. Zorgen jullie dan wel voor lekker weer? Het lijkt mij heerlijk om zomaar eens twee uren ongestoord met haar te kunnen bijkletsen. Normaal zijn we aangewezen op het weekend en vakanties.

IJzersterk in Noord Nederland Dokkum Heerenveen Leeuwarden Groningen Dokkum P. Prinslaan 15 Telefoon (0519) 29 23 25 Fax (0519) 29 23 22 E-mail: info@raadsma.nl Heerenveen De Kuinder 10 Telefoon (0513) 63 16 00 Fax (0513) 63 16 24 Leeuwarden Archimedesweg 16 Telefoon (058) 21 27 099 Fax (058) 21 27 055 Groningen Wismarweg 32 Telefoon (050) 54 70 070 Fax (050) 54 70 079

FOTO S: JAN KAMMINGA, RTV KANAAL 30 ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân ReGiONieuws NO 5 streekhûs noardeast fryslân onder grote belangstelling geopend op maandag 5 november heeft gedeputeerde johannes Kramer het streekhûs noardeast fryslân als eerste streekhuis in fryslân geopend. dit deed hij samen met de burgemeester van tytsjerksteradiel, eric ter Keurs, namens de gemeenten in noordoost fryslân en de voorzitter van de ondernemers federatie (onof) Henri geursen. De opening vond plaats tijdens een bijeenkomst voor bestuurders, raads en Statenleden en andere betrokkenen in Noordoost Fryslân. De ruim 170 aanwezige bezoekers lieten zich door deze bijeenkomst informeren over de projecten en de samenwerking voor de toekomst van de regio. streekhûs Het Streekhûs Noardeast Fryslân biedt ruimte voor ontmoeting en is een flexibele werkplek voor allen die een bijdrage leveren aan de Agenda Netwerk Noordoost. Vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, betrokkenen bij een project, deelnemers aan werkgroepen, medewerkers van instanties, provincie, Wetterskip en gemeenten, werken er gezamenlijk aan projecten. In het Streekhûs zitten: Gebiedsontwikkeling De Centrale As, Netwerk Noordoost, Noardlike Fryske Wâlden, Kenniswerkplaats, Plattelânsprojekten en ANWB/VVN. anno Vanuit de Agenda Netwerk Noordoost werkt de regio samen met de provincie aan concrete projecten die een bijdrage leveren aan een gezonde sociaaleconomische toekomst voor Noordoost Fryslân. In 2030 is het goed wonen in de regio, zijn er voldoende banen en is de omgeving op orde. Netwerk Noordoost is een samenwerking tussen de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel en de provincie Fryslân. symbool voor samenwerking Volgens gedeputeerde Kramer staat het Streekhuis symbool voor de samenwerking: Mei inoar hawwe wy yn Noardeast de koers foar de kommende 20 jier fêst steld, dat yn oparbeidzjen yn in ynvestearringsprogramma foar de earste fiif jier útwurke is. It is no de keunst om mei in maksimale ynset fan alle belutsenen dizze plannen fierder út te wurkjen en út te fieren. Sa geane wy it meast effisjint mei it jild om en krije wy droegen plannen klear, wêr t de minsken yn Noardeast Fryslân belang by ha. It Streekhûs stiet symboal foar dizze gearwurking!

Profiteer van de extra service van Van der Eems Nu direct online uw drukwerk bestellen vandereemsdirect.nl Uw voordeel: 24/7 dienstverlening + Direct besparen + Heel eenvoudig bestellen + Vertrouwde kwaliteit + Stipte levering www.vandereems.nl offset drukwerk digitaal drukwerk warehousing dtp/opmaak afwerking Zien is geloven Zuiver water binnen handbereik. Het lijkt zo vanzelf sprekend, maar het is dé uit daging Dít voor is de toekomst v de toekomst. De beschikbaarheid van zoet water staat wereldwijd onder druk terwijl de water behoefte explosief groeit. Dit vraagt in de hele watersector om innovatieve oplossingen en nieuwe technieken. WATERC LEEUW Dít is de toekomst van watertechnologie Watercampus Leeuwarden kijk dat is t mooie van leeuwarden De Watercampus Leeuwarden neemt hierin het voor touw. Wetenschappers uit alle delen van de wereld doen op de Watercampus onderzoek naar oplossingen op het gebied van o.a. drinkwaterproductie en afvalwaterzuivering. De Watercampus biedt bedrijven, kennisinstituten innovatieve oplossingen en nieuwe technieke en onderwijsinstellingen alle voorwaarden om De Watercampus Leeuwarden neemt hierin voortouw. kennis te bundelen en innovatie mogelijk te maken. Hiermee is Leeuwarden hard op weg om Kennis de Europese samenbrengen, hoofdstad van watertechnologie te worden. innovatie mogelijk make wereldwijd vermarkten Meer informatie? Kijk op www.wetsus.nl of www.wateralliance.nl Zuiver water binnen handbereik. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar het is dé uitdaging voor de toekomst. De opgave is complex: de beschikbaarheid van zoet water staat wereld onder druk terwijl de waterbehoefte explosie groeit. Dit vraagt in de hele waterketen om Wat is de Watercampus? De Watercampus bestaat uit ruim 20 bedrijven en instellingen, waaronder Wetsus. Wetenschappers uit alle delen van de werel doen hier onderzoek naar oplossingen op het gebied van o.a. drinkwater, afvalwaterzuivering en waterdistributie. De Watercam fungeert hiermee als hub in een wereldwijd watertechnologisc netwerk. Een spil die kennis samenbrengt en innovatie mogelijk maakt. Sc Meer informatie? Kij

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân regionieuws NO 7 Kafee NOF ook in 2013! Kafee NOF, het initiatief vanuit ondernemers om maandelijks een netwerkbijeenkomst te organiseren, krijgt ook in 2013 een vervolg! De opzet wijzigt in die zin dat een aantal ondernemers heeft aangegeven behoefte te hebben om kort zaken met aanwezigen te delen. Elke laatste donderdag van de maand is er weer gelegenheid elkaar te ontmoeten, kennis te delen, ideeën te bespreken, te brainstormen of samen te werken. Gewoon ontspannen netwerken dus. Iedere maand Kafee Noordoost vindt elke laatste donderdag van de maand plaats van 16.00-18.00 uur op een wisselende locatie. Kafee NOF reist door de hele regio. De volgende Kafee NOF s worden via twitter @KafeeNOF bekendgemaakt. Iedereen is welkom! www.dwaande.nl Tijdens een feestelijke bijeenkomst van Kafee NOF op donderdag 27 september jl. in Burdaard is de nieuwe website www.dwaande.nl gelanceerd door de burgemeesters Waanders van Dongeradeel en Van den Berg van Ferwerderadiel. Overzichtelijk en fris De nieuwe Dwaande.nl is een overzichtelijke website met een frisse uitstraling die bewoners, bezoekers en bedrijven informatie biedt over Noordoost Fryslân. Naast toeristische informatie, is er informatie over woningbouwlocaties, bedrijventerreinen, projecten in de regio, de Agenda Netwerk Noordoost, netwerkbijeenkomsten en evenementen op deze site te vinden. De site is ook als mobiele versie beschikbaar. Waarom een nieuwe site? Begin 2011 is de vorige website www.dwaande.nl live gegaan. Doel van deze website was om zoveel mogelijk toeristen te verleiden tot een bezoek aan Noordoost Fryslân. Op deze site was daarom de belangrijkste toeristische informatie over Noordoost Fryslân te vinden met mooie beelden. Al snel bleek de behoefte vanuit de regio met betrekking tot de site breder te zijn dan alleen de toeristische informatie. Ook Netwerk Noordoost, het samenwerkingsverband tussen de zes Noordoost Friese gemeenten en de provincie, beschikte over een eigen website www.netwerknoordoost.nl die informatie gaf over de projecten binnen de Agenda Netwerk Noordoost. Gelet op de relatie en het belang tussen regiomarketing en Netwerk Noordoost lag het voor de hand om een gezamenlijke website te realiseren. Samen Deze website is een goede basis om de komende tijd verder uit te breiden. Niet een zoveelste nieuwe website, maar één waardoor bestaande sites, initiatieven en partijen bij elkaar gebracht worden om gezamenlijk de digitale bezoeker via één portal over de regio te informeren. Om dit te realiseren, is samenwerking met diverse partijen in de regio noodzakelijk. In overleg met ondernemers en samenwerkende partijen wordt de portal voor Noordoost Fryslân de komende tijd verder uitgebreid, waarbij ook de sociale media worden meegenomen. De nieuwe website Dwaande.nl is ontwikkeld door Sterc, bureau voor internet & marketing uit Surhuisterveen en Dwaande-ambassadeur.

G L A S V E Z E L E N C O A X Noordoost-Fryslân heeft haar eigen zakelijke kabelmaatschappij: Kabelnoord Zakelijk. In Dongeradiel, Dantumadiel en Kollumerland levert Kabelnoord Zakelijk internet via glasvezel en coax. In de gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel bieden wij de mogelijkheid om aan te sluiten op ons groeiende glasvezelnetwerk in o.a. Buitenpost en Burgum. Meer weten over een aansluiting bij uw regionale kabelmaatschappij? Neem contact met mij op. Ik sta voor u klaar. Geert Hoogsteen www.kabelnoordzakelijk.nl Pier Prinslaan 21, Dokkum. Telefoon (0519) 701 701

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân ReGiONieuws NO 9 Project Visie Waterrecreatie Noordoost fryslân de gemeenten achtkarspelen, dantumadiel, dongeradeel, ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en tytsjerksteradiel werken samen met provincie fryslân aan een visie op de waterrecreatie in noordoost fryslân. zij worden daarbij ondersteund door de bureaus schmeink recreatie en nl rnt. doelstelling De doelstelling van het project Visie Waterrecreatie Noordoost Fryslân is tweeledig: 1. Het opstellen en ontwikkelen van een integrale visie op waterrecreatie in Noordoost Fryslân. De visie moet bijdragen aan het versterken van de recreatieve sector en het recreatieve aanbod in de regio. 2. Het samenstellen van een boek met projecten, die leiden tot meer waterrecreanten die langer in de regio verblijven en meer bestedingen aan de wal doen. atelier toekomstbeeld Tot dusverre is met vele ondernemers en andere betrokkenen bij de ontwikkeling van waterrecreatie in Noordoost Fryslân gesproken over hun ambities en inzichten in de kansen die er liggen voor de regio. Deze informatie, aangevuld met beleidsnota s en onderzoeksrapporten, is samengebracht in een discussienotitie. Na bespreking met de projectgroep vormde deze notitie de input voor het atelier toekomstbeeld. Op het atelier waren zo n 40 personen aanwezig namens de bedrijven en organisaties in de waterrecreatiesector. De vertegenwoordiging op het atelier vormde daarmee een goede en evenredige afspiegeling van de regionale belangen. In gezamenlijkheid is er nagedacht over het perspectief van waterrecreatie in economisch goede en slechte tijden. Daarbij is gekeken naar de situatie op het water en de verbinding met het land. Projectenprogramma De volgende stap is om met alle beschikbare informatie de strategische lijnen naar het toekomstbeeld uit te zetten en te vertalen naar een concreet projectenprogramma. De uitvoering van de projecten moet er voor zorgen dat het einddoel van de visie wordt bereikt. Voordat het definitieve projectenprogramma wordt aangeboden, zal het eerst worden teruggekoppeld aan alle deelnemers, zodat zij zich ervan kunnen verzekeren dat de relevante projecten ook daadwerkelijk een plaats in het programma hebben gekregen. De visie zal begin 2013 bestuurlijk worden vastgesteld. Camper- en sloepvaarders Het zal geen verbazing oproepen dat de camper en sloepvaarders als voornaamste doelgroepen naar voren komen uit het voorlopige toekomstbeeld. De spreekwoordelijke nautische habitat leent zich hier uitstekend voor. Het vormt als het ware een natuurlijke tegenhanger van het zeilsportgeoriënteerde Zuidwest Fryslân. De keuze voor deze doelgroep betekent dat ook andere kleine watersporters meer mogelijkheden zullen krijgen. Bijzonder Noordoost Fryslân heeft een bijzondere en eigenzinnige landschappelijke kwaliteit, een reflectie van haar wording uit de zee. Daar kan aan toegevoegd worden dat de regio min of meer begrensd wordt door drie nationale parken, een nationaal landschap en de Waddenzee met haar werelderfgoedstatus. Er zijn regio s die het met veel minder moeten doen! Tiede Boorsma, gemeente Kollumerland c.a. ambtelijk trekker Project Visie Waterrecreatie Noordoost Fryslân

- financiële administratie - loonadministratie - belastingaangiften - fiscale adviezen - organisatie adviezen - startersbegeleiding - interim ondersteuning Betrokkenheid... is een must voor een degelijke financiële dienstverlening. Onze ervaren experts leggen u graag uit wat zij daarmee bedoelen! Bel voor een afspraak of kom langs in Dokkum! Altijd dichtbij: uw kennis in financiële zaken. Zuiderschans 4, Postbus 100, 9100 AC Dokkum Tel. 0519-228150 Fax 0519-228160 www.vanwieren-vellinga.nl OOK úw bedrijf Kan extra verkooppower gebruiken! Verhuisbedrijf Prinsen Prijsopgave vooraf, geen verrassingen achteraf! Verhuizingen Opslag Transport MetzPoint reclame & Communicatie www.metzpoint.com Tel: 0512 515000 www.verhuisbedrijfprinsen.nl

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân ReGiONieuws NO 11 ambassadeurs zetten zich in voor Noordoost fryslân tijdens een bijeenkomst van de dwaandeambassadeurs in rabobank de Lauwers in surhuisterveen werd op maandag 15 oktober besproken hoe de ambassadeurs zich in gaan zetten voor noordoost fryslân. de ambassadeurs zijn enthousiast over de dwaandecampagne, hebben opbouwende kritiek meegegeven en geven aan dat de basis die er nu ligt veel kansen biedt. de ambassadeurs willen zelf graag een steentje bijdragen aan de campagne. samen bouwen aan een sterk merk De ambassadeurs vormen het visitekaartje van de regio. Ze zijn geworteld in Noordoost Fryslân en hebben een gerenommeerde naam opgebouwd. Bovendien beschikken ze over een groot netwerk. De bedrijven kunnen hiermee helpen bij het bouwen aan een sterk merk Noordoost Fryslân. Hier kan elk bedrijf een eigen invulling aan geven. Zo zal het ene bedrijf in bedrijfspresentaties over de regio en Dwaande vertellen, weer een ander plakt stickers op de vrachtauto s of plaatst een bord bij het kantoor, een derde voegt het Dwaande logo op het briefpapier en folders toe en een vierde organiseert een Dwaandedag of brengt een Dwaandeproduct op de markt. Lokale omroepen zetten zich in voor noordoost fryslân De lokale omroepen Kanaal 30 en RTV NOF gaan zich samen met Dwaande inzetten voor de verdere profilering van Noordoost Fryslân. De kabelkranten, de radiozenders en de websites van de omroepen worden ingezet om inwoners en ondernemers in de regio te informeren over de regiomarketingcampagne en de economische projecten die binnen de Agenda Netwerk Noordoost worden opgepakt. Daarnaast wordt er informatie uitgewisseld met betrekking tot de evenementenkalenders om zo op de verschillende websites en de kabelkranten een compleet overzicht te kunnen bieden van alle activiteiten en evenementen in Noordoost Fryslân. De lokale omroepen hebben onder de inwoners en ondernemers een groot bereik en zijn dan ook bij uitstek geschikt om de informatie over Dwaande en alle projecten in de regio onder de aandacht te brengen. dwaande in de draaideur In de maand november staat Dwaande in de goede doelen draaideur van Jumbo Foodtheater in Dokkum. Doel van deze actie is om de inwoners van Noordoost Fryslân uitleg te geven over Dwaande. Bovendien wordt er met deze actie een goed doel gesteund. sterc en avek nu ook ambassadeur Dertien toonaangevende bedrijven waren al ambassadeur. De afgelopen maand zijn ook het internet en marketingbedrijf Sterc uit Surhuisterveen en Avek Slaapsystemen uit Surhuisterveen ambassadeur van Dwaande Noordoost Fryslân Een campagne om geworden. Noordoost Fryslân meer bekendheid te geven; Een campagne om meer toeristen naar de regio te trekken; Om te inspireren en motiveren tot nieuwe initiatieven, samenwerking en nieuw ondernemerschap. Kijk voor meer informatie over de campagne op www.dwaande.nl

NO 12 ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân regionieuws n V o l g o n s n u o o k v i a e n

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân regionieuws NO 13 Hoekstra Suwâld Sleutelen aan energie Vraag Piet Gosse Hoekstra naar de kwaliteiten van Hoekstra Suwâld en het antwoord rolt zonder problemen van zijn tong. Op installatiegebied zijn wij erg sterk in het bedenken van betrouwbare oplossingen die onze klanten minder geld kosten en meer rendement opleveren, zegt de eigenaar van het bedrijf. Juist door bestaande installaties te koppelen aan nieuwe technieken kunnen bedrijven, instellingen en particulieren met een relatief kleine investering aanzienlijk besparen op hun energiekosten. Profiel Piet Gosse Hoekstra Samen met vrouw Gelbrig DGA van Zo heeft een van Hoekstra s klanten in Drouwenermond een machinefabriek met een lasrobot. Deze lasrobot wordt gekoeld met water. Wij hebben ervoor gezorgd dat dit opgewarmde water nu hergebruikt wordt om het kantoor te verwarmen, vertelt Piet Gosse. Het is slechts één van de voorbeelden die Piet Gosse oplepelt. Ondernemers hebben soms geen idee hoeveel ze op hun energiekosten kunnen besparen. Het is druk en ze staan er verder niet bij stil. Ons doel is ze daarin te adviseren. Zo kun je bijvoorbeeld overstappen op zonne-energie, zegt hij. Het installatiewerk is slechts één van de bedrijfstakken van Hoekstra Suwâld. Ze zitten ook al tientallen jaren in de zonne- en windenergie. De installatiebranche maakt moeilijke tijden door. Er wordt nog maar weinig gebouwd. Het installatiewerk verschuift nu vooral naar inspectie, onderhoud en reparatie van bestaande installaties. Daarnaast monitoren we 24/7 de installaties van bedrijven. Zo grijpen we meteen in als er iets aan de hand is. Meedenken met klanten en ze zo goed mogelijk adviseren over de mogelijkheden: dat vindt Piet Gosse heel belangrijk. Je moet niet als eerste aan je eigen omzet denken, maar aan het belang van de klant, stelt hij. Zo had een concurrent berekend dat de installatie van een potentiële klant moest worden vervangen. Wij hebben de klus voor 50.000 euro opgeknapt. Hoe dat kan? Wij maken eerst een goede analyse van de bestaande installatie. We kijken naar wat er echt moet worden vervangen en wat gerepareerd of gerenoveerd kan worden. Bovendien hebben we er wat nieuwe techniek aan toegevoegd. Bestaande installaties hergebruiken en koppelen met de nieuwste technieken, vindt Piet Gosse nog het allerleukste. En het mooie daarvan voor de klant is dat hij ook weer volledige garantie over de installatie heeft. Wopke Bijker en Lico Kielstra van L+W Vastgoed: In het najaar van 2011 en de eerste drie maanden van 2012 heeft Hoekstra-Suwâld het installatiewerk voor ons verricht bij de nieuwbouw van Huisartsen- en Tandartspraktijk it Pelderhûs te Burgum. Wij zijn positief De monteurs van Hoekstra vallen op door hun vakkennis en praktische aanpak en ruim tevreden over de samenwerking, het installatiewerk, de zonneboiler, de klimaatinstallatie en de WTW-ventilatie. De monteurs van Hoekstra vallen op door hun vakkennis en praktische aanpak. Alle afspraken zijn efficiënt uitgevoerd volgens de offerte. Hoekstra Suwâld Leeftijd 51 jaar. Woonplaats Suwâld. Burgerlijke staat Gehuwd, twee kinderen. Hobby s De motorsport. Ik bouw zelf motoren en rij er graag op. Techniek is mijn passie. Daarnaast train ik bij voetbalclub BCV in Burgum, die wij ook sponsoren. Grootste wens als ondernemer Dat het bedrijf nog heel lang mag bestaan en zijn maatschappelijke en sociale rol mag vervullen voor werknemers en klanten.

NO 14 ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân ReGiONieuws BOuwONDeRNeMeRs ZieN lichtpuntjes, OOk Al is De lucht NOG steeds GitZwARt Crisis? Misschien is dit wel de nieuwe werkelijkheid Bedrijven vallen om, werknemers staan op straat. Vooral in de bouwsector vallen harde klappen. Brancheondernemers uit noordoost fryslân gaan eveneens gebukt onder de recessie. Vier ondernemers en sjoerd Wind van de brancheorganisatie Bouwend nederland praten op een kille najaarsavond openhartig over de soms dramatische gevolgen van de economische crisis voor hun onderneming. maar kun je nog wel van een crisis spreken? misschien is dit wel de nieuwe werkelijkheid, stelt sjoerd Wind. De opmerking van Sjoerd Wind over de nieuwe werkelijkheid krijgt bijval van de anderen aan tafel. Volgens officiële cijfers gingen in het derde kwartaal van dit jaar in Friesland alleen al 59 ondernemingen failliet, waarvan er 18 in de bouw en nijverheid. En daar zijn er vandaag weer drie bijgekomen, verzucht Durk van der Meulen, terwijl hij zijn koffie roert. Klaas Meindertsma (Bouma Technisch Installatiebedrijf, Sumar), Durk van der Meulen (Timmerfabriek MEWO, Wâlterswâld), Jan Kempenaar (Houthandel Barkmeijer, Kollum), Hein Adema (Bouwbedrijf D. Adema, Westergeest) knikken instemmend. De ondernemers hebben een gelaten blik in de ogen. Een blik die onderstreept dat ze dondersgoed beseffen hoe slecht het momenteel werkelijk is gesteld met de economie. En er volgen nog veel meer faillissementen, verwacht Kempenaar. De reserves zijn op en dan komen de wintermaanden er nog aan. Dat is traditioneel toch de periode dat er weinig wordt verdiend. Maanden waarin de vaste lasten wel gewoon doorgaan, weet Klaas Meindertsma van Bouma Installatie in Sumar uit eigen ervaring. Als dan het vlees van de botten is, heb je n V O l G O N S N u O O k V I a E N

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân ReGiONieuws NO 15 Sjoerd Wind Peter de Wit (interviewer) en Frederik Kamstra. Durk van der Meulen echt een probleem. Hij ondervond begin vorig jaar hoe snel het tij kan keren. De wintermaanden waren stil, maar ik had uitzicht op drie werken. Eén daarvan ging niet door omdat de bank weigerde met geld over de brug te komen. De andere opdrachten waren voor scholen, waarvan de geldpot leeg bleek, blikt Meindertsma terug. Weg was de ingecalculeerde omzet van 700.000 euro. En we hadden het al krap. Er moest tien man uit. Ik wilde dat in goede harmonie regelen, maar de bonden speelden het hard. Die zaaiden onrust bij sommige jongens, wilden dat zij een hogere ontslagvergoeding zouden eisen. Uiteindelijk heb ik vier jongens kunnen behouden. Maar de opstelling van de vakbond heeft mij zeer gedaan. Bedenkelijke rol Niet alleen de bonden spelen een bedenkelijke rol als bedrijven het water tot aan de lippen staat en overgaan tot een ontslagprocedure. Het UWV werkt eveneens tegen, hebben alle vier de ondernemers inmiddels ondervonden. Allemaal hebben ze de afgelopen jaren mensen op straat moeten zetten. In onze business ben je al blij als je twee maanden vooruit kunt kijken. Als je dan ontdekt dat er over twee maanden echt geen werk meer is, wordt het door de huidige regels heel moeilijk om op zo n korte termijn mensen te ontslaan, leggen ze uit. De ontslagprocedure die ondernemers moeten volgen, neemt al snel een maand of zes in beslag. En dan mogen ze nog blij zijn als ze in het gelijk worden gesteld. Want moeten ze vervolgens ook nog een ruime ontslagvergoeding betalen, dan betekent dat vaak de nekslag voor het bedrijf. Veel ondernemingen hebben geen reserves meer en de ontslagen zijn noodzakelijk om te overleven. Geloof ons nou, zegt Durk van der Meulen. Er is echt niemand hier aan tafel die voor zijn plezier personeel ontslaat. We proberen allemaal zo lang mogelijk onze mensen in dienst te houden, maar daar worden we nu voor gestraft. De ontslagen raken ons allemaal. Wíj kennen de gezinnen en weten welke drama s zich daar in huis afspelen drama s Mensen beseffen niet hoeveel stress dit een werkgever oplevert, reageert Kempenaar. Die ontslagen raken ons allemaal. Wíj kennen elk gezin dat achter een ontslag schuilgaat. We weten welke drama s zich daar in huis afspelen. Je ligt er s nachts wakker van. Bij familiebedrijven als Bouwbedrijf D. Adema en Houthandel Barkmeijer behoren werknemers soms ook letterlijk tot de familie. Gedwongen ontslag is dan extra zuur. Wij moesten anderhalf jaar geleden afscheid nemen van een oom. Hij had zijn hele leven bij ons gewerkt, vertelt Hein Adema. Maar we hadden te weinig werk. Ik heb hem de situatie uitgelegd. Dan moet ik er maar een tijdje uit, gaf hij zelf aan. Helaas hebben we hem nog steeds niet opnieuw in dienst kunnen nemen. Er is voor hem gelukkig een acceptabele regeling getroffen met het UWV.

Toewijding in techniek... cv dakbedekking elektra gas riolering water De PTH Groep biedt vanuit drie bedrijven een complete oplossing voor audiovisuele communicatie. PTH AV&ICT Biedt communicatieoplossingen met de synergie van audiovisuele, informatie- en communicatietechniek. PTH STADION FACILITIES Installeert en beheert zowel de permanente als tijdelijke AV-faciliteiten in het Abe Lenstra Stadion, Sportstad en Thialf. PTH RENTAL Ondersteunt al uw evenementen met audiovisuele faciliteiten. U heeft de boodschap, wij de techniek. Grienewei 52-9137 SB Oosternijkerk Tel. (0519) 24 18 88 - www.faber-installaties.nl T 0511 460 200 F 0511 449 536 www.pthgroep.nl info@pthgroep.nl Adverteren in OF? Juist nú! Stel niet uit en neem nú contact met ons. Zeer breed assortiment wijn: Rood, wit, rosé, mousserend en port! Luxe glaswerk Relatiegeschenken Wijncadeaus Wijnproeverijen Bel 0512 36 63 26 of mail via info@of.nl en vraag naar de mogelijkheden. De Dellen 9A 9231 CZ Surhuisterveen www.wijnhuismachiel.nl T 0512-361951

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân regionieuws NO 17 Dicky van der Meer en Klaas Meindertsma Hein Adema Jan Kempenaar Moordende concurrentie Om iedereen in dienst te kunnen houden, moet er voldoende werk zijn. Maar hoe haal je opdrachten binnen in een tijd dat iedereen om werk verlegen zit? De concurrentie is moordend en potentiële opdrachtgevers weten dat. Het aantal bedrijven dat voor een aanbesteding staat te calculeren is verdubbeld. Bij een werk van een beetje omvang staan al snel 25 potentiële bouwers en installateurs op de stoep, vertelt Meindertsma. Ook wij maken dan toch maar weer een berekening in de hoop dat werk te krijgen. Dure uren die voor de meesten vrijwel niets opleveren. Wat je nu veel ziet is dat bouwbedrijven onder de kostprijs werken, geeft Sjoerd Wind van brancheorganisatie Bouwend Nederland aan. Bij aanbestedingen is het nu zo dat een paar bedrijven ongeveer op de kostprijs uitkomen, eentje daar net boven zit en een ander er tien procent onder duikt. Die laatste heeft bij eerdere aanbestedingen steeds naast de klus gegrepen en wil het werk deze keer per se pakken. Bouwbedrijven en installateurs ondervinden ook oneerlijke concurrentie van startende zzp ers. Dat zijn vaak ontslagen bouwvakkers die in de WW zijn terechtgekomen en via het UWV de gelegenheid krijgen om met behoud van hun uitkering een eigen onderneming op te zetten. De eerste 26 weken moeten de inkomsten vanuit de onderneming worden verrekend met de uitkering, dat werkt prijsdumping in de hand, vindt Wind. Lichtpuntjes Ondanks de vele zwarte bladzijden die ze de afgelopen jaren stuk voor stuk hebben moeten schrijven, zien de vier ondernemers ook lichtpuntjes. Geld voor nieuwbouw ontbreekt, maar er is wel volop werk in het verduurzamen (energiezuiniger en levensloopbestendig maken) van bestaande woningen, winkel- en bedrijfspanden. Als we die allemaal aan een optimaal energielabel moeten helpen, kunnen we nog wel even vooruit, meldt Meindertsma. Natuurlijk, het is een flinke investering, zowel voor de woningcorporaties als particuliere huiseigenaren, maar deze betaalt zich in tien jaar terug dankzij de besparing op de energielasten, zegt hij. De overheid moet hierin een stimulerende rol vervullen, vinden de ondernemers. Lokaal aanbesteden Gemeenten en woningcorporaties in Noordoost Fryslân zouden bij aanbestedingen ook nog vaker het werk aan lokale ondernemers moeten gunnen. Bij kleine opdrachten gebeurt dat al wel, ziet Adema, maar zodra het werk omvangrijker wordt, kijken gemeenten en woningcorporaties al snel ook naar bedrijven buiten de regio. Maar in samenwerkingsverband kunnen lokale bedrijven dat werk uitstekend uitvoeren. Een positieve uitzondering hierop was de bouw van het MFC in Westergeest, weet Van der Meulen. De gemeente Kollumerland had als eis gesteld dat de hoofdaannemer moest werken met onderaannemers die binnen een bepaalde straal zijn gehuisvest. Dat is een goede zaak. Om te kunnen overleven hadden bedrijven, indien mogelijk, al maatregelen moeten nemen, zegt Hein Adema. Als de branche zich in zijn geheel aan de huidige economische situatie aanpast en de markt stabieler wordt, kunnen we misschien langzamerhand met elkaar weer uit het dal klimmen. Wij hebben in 2009 actie ondernomen, vertelt Jan Kempenaar. Houthandel Barkmeijer had toen nog een keukencentrum en houthandel. De eerste werd, zeg maar, gesponsord door de laatste, vertelt Jan Kempenaar. Dat kon zo niet doorgaan. Dus hebben we het keukencentrum afgestoten en voor twee medewerkers van de houthandel ontslag aangevraagd. Dankzij die maatregelen konden we weer vooruit. Met deze maatregel is Kempenaar klaar voor de nieuwe werkelijkheid.

NO 18 ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân ReGiONieuws ambassadeurs van de regio in maart 2012 is een aantal toonaangevende bedrijven uit noordoost fryslân ambassadeur van de regio geworden. Het doel van het ambassadeursnetwerk is om op bijzondere wijze de regiomarketingcampagne te ondersteunen en noordoost fryslân te promoten. Het is aan de bedrijven zelf hoe ze dit doen. Het ene bedrijf plakt stickers op bedrijfsauto s, een ander plaatst een bord bij het kantoor en een derde voegt het dwaandelogo toe op het briefpapier en folders. de ambassadeurs zijn trots op noordoost fryslân. Het doel is dat ze dit ook uitstralen naar buiten toe. n V O l G O N S N u O O k V I a E N

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân regionieuws NO 19 Wie zijn deze ambassadeurs en wat doen zij eigenlijk voor de regio? In deze editie vertellen Tom de Boer van Rabobank Burgum-De Lauwers e.o. en Daniël Pijnacker van aannemingsmaatschappij Daniël Pijnacker b.v. over hun ambassadeurschap. Rabobank Burgum-De Lauwers e.o. Tom de Boer is directeur Bedrijven bij Rabobank Burgum- De Lauwers e.o. De Rabobank is een coöperatieve bank, dit betekent dat het belang van onze klanten voorop staat. Wij staan open voor ideeën van de klanten en de omgeving. Als het met de omgeving goed gaat, gaat het met onze klanten ook goed. De ambassadeurs komen zo n vier keer per jaar bij elkaar. Tijdens deze bijeenkomsten worden ideeën besproken over hoe we met elkaar Noordoost Fryslân sterker en bekender kunnen maken. Zo gaat Bennie Miedema van de Dokkumer Vlaggencentrale aan de slag met een Dwaandedag, vertelt De Boer. Pijnacker vertelt dat hij door het ambassadeurschap de regio beter leert kennen. Ik ga steeds vaker in Noordoost Fryslân shoppen, omdat ik nu weet wat er valt te halen. Het is belangrijk dat iedere ondernemer in Noordoost Fryslân weet wat andere ondernemers aanbieden. Onbekend maakt onbemind geldt ook in onze regio. Als bestuurder zit De Boer in veel ondernemersnetwerken, die als doel hebben de omgeving en de regio krachtiger te maken: Daarom zijn wij ook ambassadeur van Noordoost Fryslân. Dwaande sluit precies aan op onze idealen om de regio te versterken. Samen staan we sterk en aan dat doel willen wij graag samen met andere ambassadeurs een bijdrage leveren. Daniël Pijnacker b.v. Daniël Pijnacker is directeur van aannemingsmaatschappij Daniël Pijnacker b.v. uit Kollum en verricht werkzaamheden op het gebied van de grond,- weg,- en waterbouw in Fryslân, Groningen en Drenthe. Aanleg en bouw van wegen en onderhoud van de wegen en vaarwegen in deze provincies horen bij zijn werkzaamheden. Pijnacker vindt het belangrijk dat het goed gaat met de regio en zet zich daarom graag in als ambassadeur: Ons bedrijf is van oudsher gevestigd in Noordoost Fryslân, ik heb feeling met deze regio. Rabobank Burgum-De Lauwers e.o. zet zich in om nieuwe initiatieven vanuit de regio te stimuleren. Bijvoorbeeld financiering van kleine ondernemers, waardoor deze ondernemers de kans krijgen om te groeien. We dragen nieuwe mogelijke bedrijven aan voor het ambassadeursnetwerk. En door de Dwaandesticker laten we in elk kantoor zien dat we meedoen aan Dwaande. Rabobank moet ook nog groeien in haar ambassadeurrol. De komende jaren zullen we steeds duidelijker in onze communicatiemiddelen laten zien dat we ambassadeur zijn. Bijvoorbeeld tijdens onze ledendag in 2013. Dwaandegevoel Volgens Pijnacker is het Dwaandegevoel er altijd geweest, maar krijgt het nu structuur door het merk Dwaande. Maar niet alleen wij zijn ambassadeurs van de Noordoost Fryslân, ook de inwoners zijn ambassadeur. Laat zien dat je trots bent op de regio en vertel hoe mooi het hier is!, aldus Pijnacker.

NO 20 ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân regionieuws Juist nu noodzaak om op te vallen Veel bedrijven, horeca en detailhandel hebben het momenteel lastig. De klanten geven minder snel hun geld uit of besteden het online en buiten de regio. Meer dan voorheen vraagt het echt ondernemen om in te spelen op het veranderende koopgedrag van consumenten, op de economische omstandigheden en wijzigende regelgeving. Waar zitten nog de kansen, hoe bepaal je een nieuwe koers? Nieuwe kansen Want een nieuwe koers is voor vele ondernemers noodzaak voor het voortbestaan. Een familiebedrijf dat al heel lang bestaat moet ineens meer doen aan zijn naamsbekendheid en imago om zich staande te houden. Ze kunnen niet gewoon hun bedrijf voortzetten zoals heit en pake het vroeger deden. De huidige tijd vraagt lef en initiatief om het anders te doen. Winkeliers bijvoorbeeld zijn aan het kijken hoe ze sfeer en beleving aan hun winkels kunnen toevoegen om de klanten te lokken en te koesteren. Het online gebeuren en social media halen zij steeds meer als aanvulling binnen. Er zijn ook ontwikkelingen om als collectief van winkeliers samen het hele dorp te gaan promoten in plaats van als winkelier afzonderlijk. Burgum is daar een voorbeeld van. Opvallen, juist nu! Maar voor alle ondernemers geldt: juist in deze tijd moet je opvallen. Anders word je over het hoofd gezien. Dus zichtbaar zijn voor je klanten. Online via website en social media. Offline via regelmatige publicaties of een goede brochure. En heel belangrijk: via persoonlijk contact. Wat ook weer via online kanalen kan zijn, zoals een goede Facebookbedrijfspagina. Communicatie Het lokken en verleiden van de klant draait om communicatie, reclame en promotie. Juist in deze tijden is het nodig om als ondernemer op de juiste wijze bij de klant in beeld te komen en je te onderscheiden van je concurrenten. Wilt u meer naamsbekendheid, promoten van uw product, meer omzet? MetzPoint kan u daarbij helpen. Van campagnes tot en met online en offline middelen. Bel: 06 2939 7633 of mail: info@metzpoint.com www.metzpoint.com n V o l g o n s n u o o k v i a e n

ONDERNEMEND NOORDOOST FRYSLÂN dongeradeel 13 op bezoek bij... Betterwird Op 18 september hadden burgemeester en wethouders hun jaarlijkse overleg met de Bedrijvenvereniging Betterwird. Aansluitend aan dit overleg stond er een bedrijfsbezoek op het programma. Dit jaar werd een bezoek gebracht aan de Jager RVS, ontwikkelaar en producent van machines en apparaten in roestvaststaal. Kingma Engwierum Op 31 oktober ging Marga Waanders op bezoek bij Meubelmakerij Kingma in Engwierum. Boekhandel Schaaf Op 10 oktober bracht burgemeester Marga Waanders een bezoek aan boekhandel Schaaf in Dokkum. Rosier Dokkum Op 18 oktober bezocht Marga Waanders Rosier, een winkel in luxe & huishoudelijke artikelen in Dokkum.

14 ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân dongeradeel Profiel Berend Bakker Woonplaats Dokkum. Leeftijd 37 jaar. Burgerlijke stand Samenwonend, 2 kinderen. Functie Kantoorvoorzitter acconnavm in Dokkum. Loopbaan Tot 1999 assistent accountant bij Ernst & Young in Groningen, 2004 adviseur MKB bij AVM in Drachten, 2005 AVM Dokkum in dezelfde functie, 2008 Accountmanager zakelijk advies bij Friesland Bank, 2010 huidige functie acconnavm te Dokkum. Hobby s Tennis, voetbal en muziek. Grootste uitdaging in het werk: Met een enthousiast team van ambitieuze collega s elke dag weer opnieuw zoeken naar kansen en mogelijkheden waarmee we onze klanten kunnen helpen in het realiseren van hun doelstellingen. acconnavm betrekt nieuw kantoor op Zuiderschans in Dokkum Dichtbij en betrokken In januari van dit jaar werd in Dokkum de eerste paal geslagen voor een nieuw kantoorpand van acconnavm. In oktober verhuisde de advies- en accountants-organisatie van de Hantumerweg naar het nieuwe kantoor op bedrijventerrein Zuiderschans. acconnavm is een zelfstandige advies- en accountantsorganisatie met landelijk 1600 medewerkers, die een omzet realiseert van 140 miljoen euro. Naast Dokkum zijn er in Friesland ook vestigingen in Drachten, Franeker, Heerenveen, Leeuwarden en Sneek. n V o l g o n s n u o o k v i a e n

ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân dongeradeel 15 acconnavm richt zich op zowel het grote als het kleine MKB en in deze regio vooral ook op de agrarische sector. Grotere verandering binnen de organisatie was de overname van Nicolai & Tabak accountants en adviseurs in Hurdegaryp in mei 2011. Het logisch vervolg op de samensmelting is één kantoor voor alle diensten. Zowel klanten als medewerkers profiteren er nu van dat accountants, fiscalisten en juristen in Dokkum onder één dak zitten, legt kantoorvoorzitter Berend Bakker uit. Fysiek is de afstand tussen Hurdegaryp en Dokkum niet groot. Maar voor efficiënt werken in een markt die constant in beweging blijft, is het belangrijk dat er binnen de organisatie korte lijnen zijn om onze klanten van dienst te kunnen zijn. Het nieuwe kantoor is daar met twee grote afdelingen helemaal op ingericht. Met nieuwbouw aan de Pier Prinslaan toont acconnavm volgens Bakker de betrokkenheid met deze omgeving. Dit kantoor is goed voor Dokkum en mooi voor de regio noordoost. Ons werkgebied is groot, maar blijft vanuit ons nieuwe kantoor toch heel dichtbij. Bakker is samen met de regiodirecteur financieel verantwoordelijk in Dokkum. Een nieuw kantoor vindt hij als inwoner van Dokkum persoonlijk prachtig en op de met de klant van groot belang, ook op deze nieuwe locatie. Stoer en open Het nieuwe kantoor van acconnavm is een ontwerp van Adema Architecten in Dokkum. Projectleider Egbert Zwarts was van ontwerp tot oplevering het aanspreekpunt voor de opdrachtgever, ontwikkelaar, gemeente, aannemer en onderaannemers. Zwarts vertelt dat de opdrachtgever nauw betrokken was bij het ontwerp. De opdrachtgever heeft eerst een standaard programma van eisen verstrekt met verschillende separate kantoren en werkplekken. Uiteindelijk is in overleg gekozen voor een meer open structuur. Het meest opvallend aan het nieuwe kantoor noemt Zwarts de stoere baksteen met frisse witte accenten en de grote ontvangsthal met uitzicht over de Friese Wouden. Zwarts spreekt van een maatwerkgebouw dat flexibel is binnen de juiste maatvoering en kolomvrij is. Er is bij de indeling gekozen voor twee grootste afdelingen met een kantoorlandschap en die structuur laat dit ook voor de andere kantoren nog toe. Het gebouw kenmerkt zich door een mix van zonbelaste en juist niet zonbelaste gevels. Een wens was individuele klimaatregeling per ruimte en daarom is gekozen voor een systeem met vloerverwarming en luchtbehandeling met topkoeling per ruimte. Profiel Egbert Zwarts Woonplaats De Westereen. Leeftijd 31 jaar. Burgerlijke stand Gehuwd en vader van een dochter. Functie Projectleider. Loopbaan Na afronden studie sinds 2004 werkzaam bij Adema Architecten. Hobby s E-commerce, werk. Grootste uitdaging in het werk Tevreden opdrachtgevers en mooie dingen maken met maatschappelijke betrokkenheid. bij de regio zichtlocatie aan de rand van de stad draagt de vestiging volgens hem zeker ook bij aan de uitstraling van acconnavm. Bakker wijst er wel op dat persoonlijk contact met de klant minstens zo belangrijk is en blijft. Ons werk is een interventie tussen mensen en het draait net als in elke relatie altijd om vertrouwen. Daarom blijven de persoonlijke contacten Het kantoor is gebouwd door Zomers Bouwbedrijf, een dochteronderneming van Balast Nedam. Zwarts: Ontwikkelaar Niemeijer heeft meerdere projecten met deze aannemer uitgevoerd en kreeg daarom de voorkeur. Het installatiewerk is uitgevoerd door Niemeijer Installaties, het voormalig bedrijf van de ontwikkelaar.

VLEESMARKT 7 9101 MH DOKKUM WWW.ADEMA-ARCHITECTEN.NL ADEMA ARCHITECTEN Architectuur met identiteit, functionaliteit en betrokkenheid Uw garantie voor kwaliteit * Nieuwbouw - Onderhoud * Restauratie * Alle beglazingen * Wand- en vloerafwerkingen schildersbedrijf LOONSTRA Columbusstraat 12 Postbus 199 7800 AD Emmen t 0591-63 00 56 f 0591-63 22 29 www.niemeijer-installatietechniek.nl niemeijer@instal.info Hogedijken 6 DOKKUM Tel.: 0519-293458 b.g.g: 220260 Internet: www.loonstra.nl E-mail: info@loonstra.nl

ONDERNEMEND NOORDOOST FRySlâN dongeradeel 17 AutoBedRijF stellema doet niet AAn merkendiscriminatie Thuis in alle merken tjerk stellema van Autobedrijf stellema in dokkum wil het allemaal niet mooier maken dan het is. wij doen gewoon hetzelfde als alle andere autobedrijven. we verkopen, onderhouden en repareren auto s van alle merken, en daar zijn we sterk in. dat kan niet anders, want we bestaan bijna negentig jaar en hebben hele generaties als vaste klant. dan moeten we toch wel iets goed doen, vertelt hij met een tevreden glimlach op zijn gezicht. Profiel tjerk stellema Eigenaar Autobedrijf Stellema leeftijd 52 jaar. woonplaats Dokkum. BuRgeRlijKe staat Gehuwd, drie kinderen. Tjerk is wars van de gladde verkooppraatjes. Hij houdt er ook niet van om zichzelf op de borst te slaan. Die no-nonsense aanpak past helemaal bij het familiebedrijf dat in 2013 het 90-jarig bestaan viert. Uiteraard verkopen wij auto s van een uitstekende kwaliteit. Het grootste deel van ons wagenpark is jong en heeft weinig kilometers gemaakt, benadrukt de eigenaar van het autobedrijf, dat dé merkenspecialist is voor Peugeot en Citroën. Maar daarnaast hebben we ook de iets oudere modellen voor de mensen met een kleiner budget. Zo bedienen we een breed publiek. Autobedrijf Stellema is dus gespecialiseerd in Peugeot en Citroën. Tjerk: Maar wij doen niet aan merkendiscriminatie. Iedereen kan voor onderhoud of een reparatie met zijn auto bij ons terecht. Onze vakkundige monteurs zijn thuis in alle merken. Volop keus Het was pake Tjerk die in 1923 het autobedrijf in de Dokkumer binnenstad begon. Tjerk, inmiddels de derde generatie, nam de zaak met bijbehorend Texaco tankstation in 1991 over van zijn inmiddels overleden vader Johann. Tjerk heeft veertien mensen in dienst, zowel full- als parttime. In de showroom staan gemiddeld vijftig auto s. Wij hebben een sterke positie in deze regio, weet Tjerk. Onze band met de klanten is hecht. Er zijn erbij met wie wij al veertig jaar of langer een intensieve relatie hebben. Wij hebben hele generaties als klant. Dat is de verdienste van ons hele team. met vader in gedachten Hij staat er niet elke dag bij stil, maar zo nu en dan beseft Tjerk wel hoe bijzonder het is dat het familiebedrijf nog steeds bestaat. Bij het nemen van moeilijke beslissingen, gaan zijn gedachten wel eens uit naar zijn vader. Tjerk: Dan vraag ik me af hoe hij het zou hebben gedaan. hobby s Ik lees wel eens wat en kijk graag films. FAVoRiete Film Ik heb geen favoriet en ben breed geïnteresseerd: van Comedy tot spanning. FAVoRiete BoeKen Over avonturen en spionage. grootste wens Als ondernemer Ons bedrijf gezond door deze lastige periode loodsen.

18 ONDERNEMEND NOORDOOST FRySlâN dongeradeel Wim Woudstra directeur EHL VisseRij 2.0 haven lauwersoog haven lauwersoog is met haar vissershaven en recreatiehaven een multifunctionele buitendijkse haven. meer dan 85% van de inkomsten van haven lauwersoog zijn visserijgerelateerd. de visserij genereert hier een omzet van meer dan 100 miljoen per jaar en is daarmee een factor van belang voor de regionale werkgelegenheid. en dus worden alle zeilen bijgezet om de haven toekomstbestendig te maken. De prijzen in de visserij waren een poos extreem laag. Inmiddels gaat dat gelukkig beter en zitten de zaken voor de vissers in Lauwersoog weer in de lift, aldus directeur Wim Woudstra, directeur van de Exploitatiemaatschappij Havencomplex Lauwersoog (EHL). Ook andere factoren helpen daaraan mee. Zo ontstaat er een steeds intensiever samenwerkingsverband met de vissers in Urk. Bijvoorbeeld op logistiek gebied: zo gaat vis die hier aangeland wordt meteen door naar Urk. Doelstelling is ook om in samenwerking met de Urker vissers het ondernemerschap te versterken, onder meer door kennis te delen. Blue Port lauwersoog Maar er is nog een hele slag te maken. Bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid. Woudstra: Om die reden hebben we ruim een jaar geleden samen met de Visafslag Lauwersoog b.v. en de visserijvereniging Hulp in Nood Blue Port Lauwersoog opgericht. Deze stichting schenkt met ondersteuning van kennisinstellingen gericht aandacht aan de logistiek van garnalen, aan het vermarkten van aangelande producten en aan het versterken van het ondernemerschap, waarbij duurzaamheid de rode draad is. We werken daarbij intensief samen met de noordelijke hogescholen. Studenten bedrijfseconomie, logistiek en voedingsmiddelen doen hier hun onderzoek en ondersteunen ons daarmee. wieltjes onder het net Duurzame visserijtechnieken krijgen veel aandacht. Woudstra: Denk daarbij aan technieken waarbij wieltjes onder de visnetten bevestigd worden zodat de grond zo min mogelijk beroerd en omgewoeld wordt. Dat is beter voor het leefmilieu onder water, maar je bespaart er ook diesel mee. En ook dat is vandaag de dag geen overbodige luxe. De rentabiliteit van de visserij moet daarnaast omhoog, aldus Woudstra. Om die reden gaan we ook actief op zoek naar nieuwe markten. Zo willen we toprestaurants in onder meer Zwitserland direct gaan bedienen. In de voedingsindustrie bepalen twee of drie retailers de markt. Wie daarnaast een eigen route weet uit te stippelen, versterkt zijn positie. smart grid De ligging van de haven biedt uitgesproken kansen op het gebied van duurzaamheid. Bronnen voor het opwekken van duurzame energie in Lauwersoog zijn in ruime mate voorhanden. Het waait er altijd, de zon schijnt veel, er is zoet en zout water, er is eb en vloed, er zit een gunstige aardwarmtelaag diep in de grond en er is visafval. Momenteel zijn er plannen voor het bouwen van een smart grid: een kleine energiecentrale die de diverse energiebronnen aan elkaar koppelt en continu kan voorzien in de regionale energiebehoefte. De EHL is momenteel in afwachting van een onderzoek van Energy Valley inzake de mogelijkheden van LPG. n V O l G O N S N U O O K V I A E N

ONDERNEMEND NOORDOOST FRySlâN dongeradeel 19 Column De toekomst van de detailhandel Er was eens. een wereld zonder internet. Het lijkt een verhaal dat u zo uit een groot sprookjesboek aan uw (klein)kinderen zou kunnen vertellen. Een wereld zonder internet: het lijkt bijna onwerkelijk ver weg. Internet heeft ons leven veranderd. De wijze waarop we communiceren en hoe we aan onze informatie komen is veranderd. Weten hoe je moet zoeken is in de plaats gekomen van het weten. Winkelen ondergaat hierdoor een revolutionaire verandering. Steeds vaker nemen we de koopbeslissing thuis, op de bank. Met de laptop of ipad op schoot vergelijken we aanbieders en maken we een keuze. En vaak bestellen we ook direct, zodat we er niet op uit hoeven. Enkele jaren geleden vooral boeken en CD s, maar tegenwoordig steeds meer producten: van kleding en schoenen tot elektronica en vakanties. Dit nieuwe koopgedrag heeft grote gevolgen voor het winkelbestand. Zo wordt wel eens voorspeld dat één op de drie winkels zal verdwijnen. Dit vraagt om nieuwe initiatieven van de ondernemer. Klanten moeten nieuwsgierig worden gemaakt. Bezoek aan winkels heeft steeds minder te maken met boodschappen doen en steeds meer met fun. Winkelen is recreatie. Consumenten doen dat graag in een gezellige omgeving, met veel horeca en winkels waar iets te beleven valt. De uitdaging voor de ondernemer is om ervoor te zorgen dat zijn winkel de moeite van het bezoek waard is. AlBeRt BijmA Bedrijven Adviseur Rabobank Noordoost Friesland Niet iedereen hoeft een webwinkel te beginnen. Maar het is wel essentieel dat uw klanten u via internet weten te vinden. De website moet een aantrekkelijke en interactieve etalage zijn die de identiteit van de winkel uitstraalt. En de ondernemer moet alle mogelijke kanalen aangrijpen om te communiceren met zijn klanten. Netwerken als Facebook, Twitter en YouTube zijn veel meer dan aardige speeltjes voor computerfanaten. Ze bepalen in steeds grotere mate de manier waarop de samenleving functioneert. Bedrijven die hier niet voldoende op inspelen gaan de slag mogelijk missen. Albert Bijma Bedrijven Adviseur Rabobank Noordoost Friesland

ONDERNEMEND NOORDOOST Fryslân dongeradeel 21 Eten, drinken & genieten Haagens, al jaren bekend om het lekkerste broodje gezond van Dokkum, heeft de afgelopen maanden een enorme metamorfose en conceptvernieuwing ondergaan. De in de passage van het winkelcentrum De Dockumer Sluys gevestigde lunchroom heeft een compleet nieuwe uitstraling gekregen. Anna Smits heeft onlangs het bedrijf, dat voorheen vooral bekend stond als afhaalpunt, overgenomen met het oog om met Haagens een nieuwe richting in te slaan. Anna, voorheen werkzaam als commercieel medewerker bij Kooistra.com, is de afgelopen maanden druk bezig geweest met de overname van de lunchroom en het verder uitbreiden van het bedrijf. Het afgelopen jaar hebben we al onze producten door het gebruik van hoogwaardige ingrediënten en het wisselen van leveranciers sterk verbeterd. Elke dag starten we s ochtends om 08:00 uur zodat we dagelijks alles vers kunnen bereiden. De huisgemaakte warme broodjes worden op ambachtelijke wijze gemaakt en alles wordt klaargezet zodat we kunnen knallen tijdens de spits die meestal vanaf 11:30 uur begint. Anna vertelt dat ze grote waarde hecht aan het concept huisgemaakt, omdat ze dan zelf grip hebben op de smaak van het broodje. Ook worden de broodjes royaal belegd en is de prijs standaard laag. Ook als een klant een extra toevoeging op het broodje wil, rekenen we niks extra, vertelt Anna. Ze vervolgt haar verhaal: Haagens staat natuurlijk bekend om het lekkerste broodje gezond met saus volgens geheim recept, maar er staat veel meer op de kaart zoals frisse salades, warme huisgemaakte broodjes, fairtrade koffie, gebak, wenskaarten, wijnen, cadeaupakketten en nog veel meer. En alles is natuurlijk te bestellen via onze website: www.haagens.nl. De lunchroom zelf is het afgelopen jaar ook grondig aagepakt. De zaak is ondertussen twee keer zo groot geworden en erg sfeervol ingericht. Het zitgedeelte is meer geworden dan alleen een plek om van je lunch te genieten, want tegenwoordig wordt deze regelmatig afgehuurd voor bijeenkomsten, vergaderingen, (personeels)feesten en workshops. Tijdens deze gelegenheden zorgt Haagens altijd voor een passende catering. Voor bedrijven, instellingen, trouwerijen en andere bijeenkomsten kan Haagens ook de catering op een andere locatie verzorgen. De keuze van het menu kan variëren van een uitgebreide broodjeslunch, buffetten, luxe minihapjes, tapas en nog veel meer. Vanaf november is Haagens gestart met een bezorgdienst. Anna vertelt: Wij horen steeds vaker geluiden uit de markt dat de behoefte aan een bezorgdienst steeds groter wordt. Voor het bedrijfsleven is deze service erg handig want dan hoeven medewerkers zelf geen tijd meer in te leveren met het halen van de lunch, want tijd = geld. Bedrijven kunnen in de ochtend de bestelling via de telefoon, fax of website doorgeven.de bestelling zal dan op de afgesproken tijd bij het bedrijf worden bezorgd. Men kan de bezorger direct betalen, maar voor het gemak is er ook een mogelijkheid tot het betalen op rekening. Kortom, bij Haagens kunt u vanaf nu terecht voor een heerlijk vers belegd broodje, lekkere koffie met gebak, diverse cadeaumanden, lekkere wijnen en als u niet in de gelegenheid bent om te komen dan bezorgt Haagens uw bestelling graag bij u op het bedrijf.

22 ONDERNEMEND NOORDOOST fryslân dongeradeel nieuws Gemeenten vernieuwen gastheerschap regio Lauwersland De gemeenten Achtkarspelen, Bedum, Dantumadiel, De Marne, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en Winsum willen een vernieuwde aanpak voor het verstrekken van toeristische informatie en promotie van de regio. Daarnaast willen ze bestaande initiatieven en de ondernemersnetwerken beter op elkaar afstemmen. Om zicht te krijgen op welke manier dit het beste ingevuld kan worden, wordt in de eerste helft van 2013 een nieuwe koers uit gewerkt. Samen met de toeristische ondernemers gaan de gemeenten in kaart brengen wat er nodig is voor een succesvolle opzet. De betrokken gemeenten hebben allen een dienstverleningsovereenkomst met VVV Lauwersland. De gezamenlijke doelstellingen bleken niet of slechts deels behaald en het draagvlak voor de huidige werkwijze slinkt, ook bij de ondernemers. Het functioneren van VVV Lauwersland is daarom in opdracht van de gemeenten onderzocht. Achteraf gezien kunnen we stellen dat bepaalde doelstellingen te ambitieus waren, maar over het geheel genomen was er met het beschikbare budget meer mogelijk geweest de afgelopen jaren, aldus wethouder Pytsje de Graaf van de gemeente Dongeradeel. Het onderzoek bevestigt het feit dat er voor het inslaan van een nieuwe koers echt wat moet veranderen. Met het oog op de toekomst willen de gemeenten de aanpak opnieuw bepalen en de beschikbare budgetten effectiever inzetten. VVV Lauwersland kan op basis van de huidige dienstverleningsovereenkomst en in de huidige vorm niet doeltreffend invulling geven aan de nieuwe koers. Daarover zijn de gemeenten het eens. De huidige dienstverleningsovereenkomst met VVV Lauwersland wordt door de vijf Noordoost Friese en de drie Groningse gemeenten per 1 januari 2014 opgezegd. Of VVV Lauwersland in de toekomst nog een rol gaat vervullen in de uitvoering van informatie-, marketing- of promotietaken is nog onzeker. Het bestuur van VVV Lauwersland beraadt zich op deze situatie. Het bestuur wil de organisatie en haar activiteiten herstructureren en op deze manier een aanbod bieden wat past binnen het nieuwe spectrum. Dongeradeel verlaagt grondprijzen woningbouwkavels Het college van de gemeente Dongeradeel heeft besloten om de grondprijzen van kavels die bedoeld zijn voor woningbouw, te verlagen. Dit om de btw-verhoging te compenseren. In de huidige huizenmarkt is het voor kopers een moeilijke beslissing om een kavel te kopen. Bovendien kan de verhoging van de btw per 1 oktober van 19 naar 21 procent voor potentiële kopers de bekende druppel zijn om een kavel niet meer te willen of te kunnen kopen. Om deze redenen heeft het college van B&W besloten om de grondprijzen aan te passen, zodat de grondprijs inclusief btw op hetzelfde niveau blijft en het totaalbedrag van een kavel onveranderd blijft. Mei dizze maatregel wolle wy besykje om de bousektor te stimulearjen en om de wenningmerk wer oan e gong te helpen, aldus wethouder Albert van der Ploeg. Hylke Breteler nieuwe kinderburgemeester Dongeradeel De raadszaal in Dokkum was op woensdag 31 oktober een keer niet het toneel van politici, maar van leerlingen uit groep 7 en 8. Zij kwamen met familie, vrienden en vriendinnen naar de verkiezing van de vierde kinderburgemeester van Dongeradeel. Na een spannende strijd werd uiteindelijk Hylke Breteler van de Foeke Sjoerds Skoalle uit Oosternijkerk gekozen. n V o l g o n s n u o o k v i a e n

Eethuis De Waegh Waar u terecht kunt zowel voor een kopje koffie als voor een lekkere lunch of diner. Onze keuken staat bekend om zijn biologische en seizoensgebonden ingrediënten in verrassende combinaties. Wij ontvangen u graag in onze serre (de eertijds afgebroken porticus), in ons restaurantgedeelte, en in onze bovenkamer (tevens rookkamer). s Zomers kunt u natuurlijk heerlijk vertoeven op ons terras. Wij heten u van harte welkom Patrick den Hollander & Team De waegh. Grote Breedstraat 1 - Dokkum - 0519-221000 - info@waagdokkum.nl www.waagdokkum.nl Bron van energie www.nam.nl Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. Postbus 28000, 9400 HH Assen

VOOR U ALS ONDERNEMER IS DE WEG VOL UITDAGINGEN accon avm, de financiële coach die ondernemers ontzorgt Bent u van plan andere bedrijven over te nemen, autonoom te groeien, stabiel sterk door te gaan of wilt u op termijn uw onderneming verkopen? Allemaal uitdagingen. Voor u als ondernemer is het van levensbelang om alert te zijn op actuele ontwikkelingen én uitdagingen. Continuïteit bewaken is een uitdaging op zich! Hoe regelt u zaken als bedrijfsovername, bedrijfsopvolging of bedrijfsbeëindiging? accon avm helpt u bij complexe zaken die u als ondernemer bijna dagelijks tegenkomt. U werkt nauw samen met uw persoonlijk adviseur die alle aspecten van uw bedrijf kent. Welke uitdagingen staan u te wachten en hoe speelt u daar zo mogelijk op in? accountancy belastingadvies corporate finance werkgeversservice juridisch advies accountantscontrole Berend Bakker kantoordirecteur Dokkum-Hurdegaryp Hantumerweg 36 9101 AB Dokkum (0519) 29 59 15 Reidroas 2 9254 JR Hurdegaryp (0511) 47 36 00 Op basis van kennis, ervaring en wederzijds vertrouwen denken we met u mee en bieden we u ruimte voor ondernemen. Wij wijzen op kansen, helpen bij het maken van keuzes en komen met goede adviezen, óók ongevraagd. Daarbij houden we er rekening mee dat ondernemerschap en privéleven vaak verweven zijn. Persoonlijk contact zien wij als een vanzelfsprekendheid. accon avm heeft vestigingen door heel Nederland en is letterlijk dichtbij. Binnenkort eens kennismaken? www.acconavm.nl/dokkum R u i m t e v o o r o n d e r n e m e n!