De ILT samenwerking met de ketenpartners bodem

De ILT samenwerking met de ketenpartners bodem Via analyse en strategieontwikkeling naar meer samenhangende inspecties in de bodemketen Francisco Leus, afdeling VAO Rene Overduijn, afdeling HWB Ronald Peters, afdeling HWB Platform Toezicht Bodembeheer 17 november 2015

Inhoud presentatie 1. Waar staat ILT binnen het werkveld bodem? 2. Samenwerken in de keten, maar hoe?

De grond, baggerspecie en bouwstoffen keten

Bouwstoffen Een gezamenlijke verantwoordelijkheid! Vrijkomen T r a n s p o r t Behandelen T r a n s p o r t Verwerken Wettelijke basis en.. Wbb Bbk Rbk Wm Arbo..Toezichthouders Gemeenten Provincies RUD/OD Waterschappen Rijkswaterstaat ILT I-SZW H A N D H A V I N G V A N D E W E T

Een gezamenlijke verantwoordelijkheid! Het spel samen slim spelen, anders een versnipperde aanpak

ILT Kwalibo toezicht op werkveld bodem Bodem+ Bodemintermediairs Gecertificeerd en erkend Bodemintermediairs Niet gecertificeerd en niet erkend Raad van Accreditatie Certificerende Instellingen 2a 1 2b

ILT Kwalibo toezicht op werkveld bodem 1. Certificerende Instellingen Proactief toezicht op de CI s via thema s Een hefboomfunctie m.b.t. naleefgedrag bodemintermediairs 2. Bodemintermediairs (erkend en niet erkend) Reactief toezicht via toezichtsignalen (Toezichtloket Bodem) Proactief toezicht via gekozen thema s 7

Welke Kwalibo werkzaamheden? Certificering van (rechts)personen voor de hieronder genoemde werkzaamheden BRL 1000 Monsterneming bij partijkeuringen BRL 2000 Uitvoeren veldwerk BRL 6000 Milieukundige begeleiding bij (water-)bodemsanering BRL 7000 Uitvoeren van een sanering van de (water-)bodem Samenvoegen en bewerken van grond c.a. / baggerspecie BRL 9335 Samenvoegen grond BRL 7500 Bewerken (reinigen) van verontreinigde grond en baggerspecie Mechanisch boren en/of bodemenergiesystemen BRL 2100 Mechanisch boren BRL 11000 Bodemenergiesystemen ondergronds, ontwerpen, installeren, beheren, onderhouden BRL KBI 6000-21 Bodemenergiesystemen bovengronds, ontwerpen, installeren, beheren Produceren van bouwstoffen/grond/baggerspecie en afgeven van kwaliteitsverklaringen BRL 2307 AVI- bodemas BRL 2506 Recyclinggranulaten (puinbrekers) BRL 9301/9302/9304/9305/9310 Mijnsteen, E-bodemas, Fosforslakken, Hoogovenslakken, Staalslakken BRL 9311/9312/9313/9321 Zand, grind en waterbouwstenen BRL 9320 Bitumineus gebonden mengsels BRL 9322 Cementgebonden minerale reststoffen (immobilisaat ) BRL 9328 ELO- staalslak voor toepassing in de wegenbouw en kunst- en oeverwerken IBC bouwstoffen: het goedkeuren, bepalen, aanbrengen, controle, etc. AS SIKB 6900 Inspectie aanleg werk met IBC-bouwstof BRL 1148/1149 Aanbrengen van isolerende voorzieningen met IBC-bouwstof AS SIKB 6900 Controle van de staat van een werk met IBC-bouwstof Ondergrondse tanks/leidingen/appendages en mestbassins BRL K902 t/m K905 Tankinstallaties etc, onklaar maken, reparatie, installeren. saneringen, reinigen AS SIKB 6800 Controle en (her)keuring tank(opslag)installaties BRL 2344 Mestbassins en afdekkingen Laboratoriumanalyse AP 04 Analyse bouwstoffen, grond of baggerspecie; NEN-EN-ISO/IEC 17025 AS 3000 Analyse voor milieuhygiënisch (water) bodemonderzoeken -grondwater; NEN-EN-ISO/IEC 17025 Bodembeschermende voorzieningen BRL 7700 Aanleg of herstel van een vloeistofdichte voorziening AS 6700 Inspectie bodembeschermende voorzieningen

ILT Kwalibo toezicht, themagericht BRL 2100 Mechanisch boren BRL 1000 Partijkeuringen BRL 2000 Monstername BRL 9322 Immobilisaat BRL 2506 Recyclinggranulaat (puinbrekers) BRL 6000 & 7000 Begeleiding bodemsaneringen BRL 9335 & 7500 Grondbanken & Grondreiniging BRL 11000/6000-21 Aanleg bodemenergie systemen 9

Generiek concept ILT toezichtstrategie - naleefgedrag slecht - normbeheersing slecht - normbesef laag - weinig vertrouwen Inspecties - naleefgedrag goed - normbeheersing goed - normbesef hoog - geïnformeerd vertrouwen objectgericht situatie OTS systeemgericht In het veld tijdens uitvoering objectinspecties administratiecontroles Bij de bedrijven zelf administratiecontroles audits welke risico s, kritische werkprocessen in beeld? welke typische overtredingen te verwachten? welke inspectiemix en controlelijsten op te tuigen? welke interventiemix het meest effectief?

Samenwerken in de keten, maar hoe? 1. Een ieder vanuit zijn eigen BG rol en verantwoordelijkheid: wie doet wat en vooral wat niet? Ketenpartners in beeld en rolvast optreden! ILT: Bbk, Hfst 2, Kwalibo; art. 28 Bbk I-SZW: o.a. Arbowet (programma Grond, Weg en Waterbouw) Provincie/gemeente/RUD/WS/RWS: Wbb, Bbk, Hfst 3 en Hfst 4, Wm IOD/ILT, politie: strafrecht

Samenwerken in de keten, maar hoe? 2. Geen ketenregie, maar wel slim samenwerken in de keten Een gezamenlijke zoektocht hoe dit te organiseren! => PDCA cyclus om te ordenen! ketenrisico s speerpunten rol opdrachtgever doelgroepenanalyse Toezicht tafel kritische processen aandachtsbedrijven essentiële eisen locatiebezoeken Toezichtloket bodem

Samenwerken in de keten, maar hoe? 3. Beginnen met het kiezen en richten, samen de strategie bepalen: Risico gestuurd op basis van data => dezelfde risicoperceptie: Focus!!

Risico gestuurd toezicht: Focus van belang! Vrijkomen grond Vooronderzoek Verkennend onderzoek Nader onderzoek Saneren/tijdelijke uitplaatsing Behandelen samenvoegen reinigen/bewerken BRL 1000 monsterneming voor partijkeuringen BRL 2000 veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek AS 3000 laboratoriumanalyses voor grond-, waterbodem- en grondwateronderzoek NEN 5720 strategie verkennend onderzoek waterbodem en baggerspecie NEN 5725 strategie vooronderzoek bij een verkennend en nader onderzoek landbodem NEN 5740 strategie verkennend onderzoek landbodem NEN 5755 strategie nader onderzoek landbodem BRL 6000 milieukundige begeleiding van (water)bodemsaneringen BRL 7000 uitvoering van (water)bodemsaneringen BRL 1000 monsterneming voor partijkeuringen BRL 2000 veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek AS 3000 laboratoriumanalyses voor grond-, waterbodem- en grondwateronderzoek BRL 9335 samenvoegen partijen grond BRL 7500 bewerken van verontreinigde grond en baggerspecie BRL 9322 cementgebonden minerale reststoffen (immobilisaat) BRL 1000 monsterneming voor partijkeuringen BRL 2000 veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek AS 3000 laboratoriumanalyses voor grond-, waterbodem- en grondwateronderzoek

Samenwerken in de keten, maar hoe? 3. Beginnen met het kiezen en richten, samen de strategie bepalen: Risico gestuurd op basis van data => dezelfde risicoperceptie: Focus! Technische én juridische belemmeringen wegnemen bij uitwisseling data Data verzamelen, ontsluiten, combineren en analyseren Ongerichte data verzameling Data bruikbaar & waardevol Gerichte data verzameling Data bruikbaar & waardevol Zonder strategie Met strategie

Samenwerken in de keten, maar hoe? 3. Beginnen met het kiezen en richten, samen de strategie bepalen: Risico gestuurd op basis van data => dezelfde risicoperceptie: Focus!! Technische én juridische belemmeringen wegnemen bij uitwisseling data Data verzamelen, ontsluiten, combineren en analyseren Met analyse en ontwikkeling via prioriteren en programmeren naar een effectieve/efficiënte uitvoering - Risico s: ketenanalyse - Motieven:tafel van elf - Naleefgedrag: trapschatting Toolbox I SZW GIS tool ILT De juiste inspectie- en interventiemix bepalen om effectief een bijdrage te kunnen leveren aan een veilige en duurzame leefomgeving.

Toolbox I SZW Wat is de situatie van het programma? Doelgroepen en/of risico s nog niet afgebakend Doelgroepen bekend, maar nog niet verdiept Verdiepte doelgroepen, nog geen interventiemix stap 1. Kiezen 2. Begrijpen 3. Aanpakken 4. Opstellen programma/plan tools Keuzewijzer: Wat wil ik weten? Welke tool kan ik dus gebruiken? Keuzewijzer: Wat wil ik weten? Welke tool kan ik dus gebruiken? Interventiewijzer: welke interventiemix kan ik het beste toepassen? Actoren in de keten Waar zitten de risico s? Risico s in de keten Motieven ketenanalyse Probleemanalyse O&A Ketenanalyse Drijfveren diagram Inspecteren Rechercheren Risicogericht en selectief toezicht Prioriteren van risico s en/of doelgroepen Uitbreiding met overige effecten risicomatrix Snelle analyse Criminele keten Barrièremodel Tafel van elf Naleefgedrag / type overtreders Nalevingscommunicatie normatief niveau Nalevingscommunicatie pakkans Nalevingscommunicatie rationeel niveau Systeemtoezicht metatoezicht Privaat toezicht zelfregulering en co-regulering Horizontale benaderingen Druk zetten via de ketens en netwerken Systeemgericht toezicht Signaleren Overleg beleid Uitbreiding met multieffect Uitbeiding met kansdifferentiatie Analyse notoire overtreders Trapschatting Communicatie transparantie Overtreden moeilijk/ naleven makkelijk maken resultaat Keuze Keuze Keuze Doelgroepen op basis van risico s Aanknopingspunten voor interventiemix Interventiemix op maat

GIS tool ILT, vooralsnog op basis van LMA en B+ informatie Meer informatie bij Arjan.vander.Put@ilent.nl

Samenwerken in de keten, maar hoe? 4. Uitwisseling toezichtinformatie (naleving) bedrijven via Inspectieview Van strategie naar concrete uitvoering Inspectieview is een tool voor de inspecteurs, die beter en sneller weten wat andere organisaties bij een bedrijf hebben geconstateerd.

Samenwerken in de keten, maar hoe? 5. Bij analyses gebruik maken van alle bronnen, kennis en ontwikkelingen: Landelijke werkgroep Ketentoezicht GB&B; soms ad hoc kennistafels ter voorbereiding van themagerichte inspecties Meldingen via OLO, MBK, Amice BIS, Globis, LGR, Klic, Moor, functie/kwaliteitskaart => STRONG, BIDON

Samenwerken in de keten, maar hoe? 5. Bij analyses gebruik maken van alle bronnen, kennis en ontwikkelingen: Landelijke werkgroep Ketentoezicht GB&B, soms ad hoc kennistafels Meldingen via OLO, MBK, Amice BIS, Globis, LGR, Klic, Moor, functie/kwaliteitskaart => STRONG, BIDON De kennis- en informatiepositie vormt de basis voor: prioriteren en programmeren op ketenniveau gerichte/effectieve samenwerking op ketenniveau ICT architectuur verder op orde brengen Datakwaliteit en een uniforme stekkerdoos voor data uitwisseling Proactief inspelen op nieuwe ontwikkelingen Gebruik van Geo data; GIS analyses voor het herkennen van ruimtelijke verbanden Bigdata analyses: Expertise o.a. NFI in het herkennen van patronen in big data Netherlands Space Office (NSO): pilots gebruik satellietdata bij inspecties

Deformatiemetingen (InSAR) Netherlands Space Office

Deformaties Lauwersmeerdijk Netherlands Space Office

Pilots Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit Subsidies voor: Vanggewas na maïs Uitgestelde maaidatum Plas - dras

Samenwerken in de keten, maar hoe? 6. Niet alleen aan de voorkant, maar ook tijdens en na de concrete uitvoering: Indienen van bodemsignalen bij Toezichtloket Bodem Bij thema s afstemming met de RUD s; soms samen optrekken tijdens inspecties; verkenning gaande m.b.t. samenwerking politie Sectordag ILT - RUD s 2016 => Verkenning samenwerking ketentoezicht bodem Een perfecte samenwerking in beeld met hetzelfde doel met de juiste kennis, middelen en capaciteit rolvast, maar vooral ook goed op elkaar ingespeeld Een gezamenlijke verantwoordelijkheid!

Samenwerking bij signalen Rene Overduijn PTB 17 november 2015

Algemeen Jaarlijks krijgt de ILT ca. 200 signalen binnen Planning 90 signalen worden behandeld Kwaliteit van de signalen is verbeterd en zijn complexer geworden Overtredingen zijn gericht op: Art 15, Art 16, Art 18, Art 28.

BRL BRL 7000 BRL 9335 BRL 6000 BRL 1000 Veel voorkomende overtredingen Saneren zonder erkenning Geen kvp er aanwezig Administratie niet op orde (logboek/startmelding) Verschillende kwaliteiten mengen Samenvoegen zonder erkenning MKB er niet aanwezig bij kritische werkzaamheden Vooraf kritische werkzaamheden benoemen Opstellen verificatieplan Hoe omgaan met afwijkingen Functiescheiding, aannemer doet ook de verificatie Partijdefinitie niet goed hanteren Ten onrechte geen rekening houden met asbest

Witte vlekken Geografisch indienen van signalen Maar ook BRL en Bijvoorbeeld BRL SIKB 7700: Aanleg of herstel van een vloeistofdichte voorziening Signaal vanuit het veld De voorziening wordt maar ten dele onder certificaat aangelegd Aannemer A (niet gecertificeerd) legt alles aan en laat aannemer B (wel gecertificeerd) de voorziening afkitten. Bij bevoegde gezag wordt certificaat getoond voor het afkitten

Indienen signalen: www.ilent.nl

Indienen signalen: www.ilent.nl

Samenwerking toezicht Bodemenergie & Bodemsanering Ronald Peters PTB 17 november 2015

Inhoud Bodemenergie Toelichting achtergrond. Werken zonder erkenning (art. 15 Bbk): interventie ILT eerste effecten Controlepunten (art. 18 Bbk) Bodemsanering Controlepunten (art. 18 Bbk) Resultaten inspecties Kansen voor samenwerking 34

Normenkader; BRL en Bodemenergie (vanaf 01.10.2014 verplicht) BRL SIKB 11.000: Ontwerp, realisatie, beheer en onderhoud ondergrondse deel bodemenergiesystemen BRL SIKB 2100: Mechanisch boren BRL KBI 6000-21: Ontwerpen, installeren en beheren van energiecentrales van bodemenergiesystemen (bovengronds) Bodemsanering BRL SIKB 6000: Milieukundige begeleiding van (water)bodemsaneringen, ingrepen in de waterbodem en nazorg BRL SIKB 7000: Uitvoering van (water)bodemsaneringen en ingrepen in de waterbodem 35

Bodemenergie: Knip boven- en ondergronds 36

37

38

Inspectie bodemenergie door ILT Bedrijven Art. 15: werken zonder erkenning verboden Art. 18; werken volgens normdocument (BRL) Certificerende instellingen Vakbekwaamheid auditors Voldoen aan eisen certificering BRL 39

Art. 15: Schijnconstructies bodemenergie Bedrijven die zeggen alleen boorwerkzaamheden uit te voeren die onder de BRL 2100 vallen, terwijl zij toch werkzaamheden uitvoeren die onder de BRL 11.000 vallen. Bovengronds installeren waarbij zogenaamd onder verantwoordelijkheid van een 6000-21 erkend bedrijf wordt gewerkt. (Uitbesteding van werkzaamheden aan niet erkend bedrijf). 40

Aanpak art. 15 Bodemenergie Brief aan sector; Aankondiging inspectie In bijzonder aandacht voor schijnconstructies Onderzoek; erkenning nodig? Signalen toezichthouders / sector Internet (1200 stuks). Installateurs 6000-21; adverteert / site voor opvragen offerte Bezig met erkenning ; bewijsmiddelen laten toesturen: Contract CI Behaalde verplichte diploma s Behaald certificaat Is er geld geïnvesteerd? Veldinspectie als we het niet vertrouwen 41

Toepassing ILT-Interventiekader Afronden inspectie (interventie is voorlichting). Bevestiging dat OTS stopt met werkzaamheden. Certificering is behaald c.q. vergevorderd. Verklaart inhuurcontract te hebben met erkend bedrijf. Waarschuwing Certificering pas in startfase. Last onder dwangsom Certificering loopt onvoldoende / traineren. Verschil van inzicht over erkenningsplicht (schijnconstructies). 42

Eerste effecten art. 15 inspectie Bodemenergie Groei aantal erkenningen t.o.v. 01.01.2015. 11.000; 70% 6000-21; 60% 21 Lopende waarschuwingen; bedrijven die bezig zijn met certificeren. Toetsing nieuwe inhuurconstructies bij 4 bedrijven. Bedrijven verklaren; te stoppen zich alleen nog te laten inhuren door erkend bedrijf (conform BRL) (32 stuks) 43

44

Inspectie art. 18; 11.000 Onderdeel Waar onderdeel aan te treffen O Boren open systeem In terrein tijdens uitvoering G Boren gesloten systeem In terrein, tijdens uitvoering Eisen aan het onderdeel Voor open bronsyteem spoelboren niet toegestaan. Nauwkeurig bemonsteren en lagen afdichten of gehele boorgat met afdichtend materiaal vullen. Protocol 2101: par 6.1 eis 15, par 7.1.1 eis 21, 23, 24, 25 11001: Par 6.2.2 2101 par 4, par 6.1 eis 15, par 7.1.1 eis 21, 23, 24, 25 O+G Werkwater Tijdens boren Drinkwaterkwaliteit of bestaande of tijdelijke put met afdoende waterkwaliteit. 2101 v3 par 6.1 eis 14 O+G Aanvulgrind Tijdens aanvullen boorgat Korrelgrootteverhouding 2101; par 7.1.1, 11001; par 5.2 O+G Afdichtmateriaal Tijdens aanvullen boorgat Maximale doorlatendheid = 10-9 m/s, Bij grouten vulleiding onder aanvulniveau. 2101; par 7.1.1 eis 21, 25 11001; par 10.2.2 G Antivriesmiddel In technische ruimte, na spoelen systeem Monopropyleenglycol of ethyleenglycol. Protocol 11001 par 10.3 45

Inspectie art. 18; 6000-21 Vakbekwaamheid? Voldoet ontwerp aan eisen? Afpersen en spoelen systeem (lekdicht) Meten en beproeven gerealiseerde installatie Verplichte controles en rapportages 46

Inspectie BRL 6000 & 7000; bodemsaneringen 47

Controlepunten BRL 6000 & 7000; Uitvoering en milieukundige begeleiding saneringen Aanwezigheid MKB er en de KVP er Tijdens kritische werkzaamheden is de aanwezigheid van de milieukundig begeleider en de kwaliteitsverantwoordelijke persoon verplicht Logboek Het logboek dient actueel en volledig te zijn (bijv. afwijkingen of bijzondere situaties, grondboekhouding, bemonsteringen) Functiescheiding De milieukundige verificatie dient onafhankelijk van de opdrachtgever en de processturing te worden uitgevoerd. Depotvorming & grondstromen Scheiden en gescheiden houden van verschillende grondstromen Eindbemostering Vaststellen of saneringsresultaat is bereikt 48

Vaak voorkomende overtredingen inspectie bodemsanering 2015 Voorafgaand aan uitvoering niet specifiek beschrijven van kritische werkzaamheden Niet registreren en melden van afwijkingen Logboek onvoldoende bijhouden Functiescheiding (verschillende bv. s) 49

Eisen Bodemenergie waarbij we kunnen samenwerken Gem. Prov. ILT Erkend bedrijf? X x x Melding Blbi / Watervergunning x x Toets interferentie x x Ontwerp installatie x x x Energierendement x x Werkwater Aanvullen boorgat x x x Inbouwen en afstellen meters x x Evenwicht koude- warmtebalans Lozen spoelwater (boren & onderhoud) x x x x 51

Mogelijkheden samenwerking Netwerk onderhouden Elkaar kennen (Soms) samen inspecteren Oog & Oor Geen erkenning 6000-21 & 11.000 Op OLO-formulier bij no. certificaat 000000 invullen Doorgeven sanering zonder erkenning Geconstateerde overtredingen aan elkaar doorgeven 6000/7000: Aanwezigheid kvp/mkb 11.000: Gebruik slootwater als werkwater 11.000: Geen grout/bentonniet voor afdichting Elkaar informeren Signaal bij ILT-toezichtloket Terugkoppelen 52

53 Kansen voor samenwerking? Gewoon samen doen!