VERSLAG Openbare vergadering van de gemeenteraad van Heusden op woensdag 21 september 2011 van 19.30 tot 20.15 uur in het gemeentehuis Plv. voorzitter: A.P.M. van den Hoven Raadsgriffier: E.J.M. de Graaf Aanwezige leden: J.M.A. Aerts (Heusden Eén), A.G.M. van Bladel (Heusden Eén), J.M.C.J.M. van den Dungen (Heusden Eén), J.E.P. Pijnenburg (Heusden Eén) L.H.F. van der Steen (Heusden Eén), L.A.J. van der Heijden (Heusden Eén), C.P.P.M. van den Brandt (Gemeentebelangen), C.M.M. Musters (Gemeentebelangen), A.L.J. van Delft (Gemeentebelangen), H.E. Şimşek (Gemeentebelangen), W.T.T.M. Herman (Gemeentebelangen), R. Heesbeen (PvdA), M. de Wild (PvdA), A.T.E. Muskens-de Bont (CDA), D.F.M.J. Rijnders- Huisman (CDA), J.J.G. Levink (CDA), R. Broos (DMP Heusden), T.M. de Laat (DMP Heusden), K. van Rooij (DMP Heusden), J. van Aart (VVD), R. Boersma (VVD), A.C.A. Couwenberg (VVD), F.A. van der Lee (Fractie Van der Lee), J.W. Vonk (D66), M.G.M. van der Poel (GroenLinks) Afwezigen: J.J.P.M. Meijer (DMP Heusden) Wethouders: M. Buis, A.M. van Bokhoven, M. Mulder Overige aanwezigen: W.B.H.J. van de Donk, Commissaris van de Koningin M.W.A.M. van Stappershoef, Kabinetschef Commissaris van de Koningin Vertegenwoordigers van de pers, publiek H. Neggers-den Ouden (Notuleerservice Nederland) 1. Opening De voorzitter opent de vergadering om 19.40 uur en heet de aanwezigen welkom. Er is een afmelding van de heer Meijer. 2. Vaststelling van de agenda De voorzitter concludeert dat de agenda conform wordt vastgesteld. 3. Trekking naam voor stemming Eventuele hoofdelijke stemmingen in deze vergadering beginnen bij mevrouw Pijnenburg. 4. Profielschets burgemeester gemeente Heusden 2011 De raad stemt unaniem in met de profielschets burgemeester gemeente Heusden 2011. De voorzitter constateert dat conform het voorstel wordt besloten. 5. Aanbieding profielschets aan de Commissaris van de Koningin door de voorzitter van de vertrouwenscommissie De voorzitter geeft aan dat hij een schets van de procedure zal weergeven. Na de aankondiging van de heer Willems van zijn ontslag per 1 januari 2012 als burgemeester van Heusden is het proces om te komen tot een opvolger voortvarend opgepakt. Dit is niet gebeurd uit blijdschap over het feit dat hij weggaat, maar vanwege de continuïteit van het bestuur en de positionering van Heusden, waaraan hij een belangrijke bijdrage heeft geleverd. Het streven is erop gericht om begin 2012 een opvolger te hebben. De zorgvuldigheid en procedurevoorschriften maken dat 1 januari niet haalbaar is. Extra raadsvergadering Heusden 21 september 2011 1
Het proces Het proces is eendrachtig in gang gezet door alle fractievoorzitters gezamenlijk, daarin ondersteund door een vertegenwoordiger van het college, de gemeentesecretaris en uiteraard de griffier. Deze voorbereidingscommissie is eind juni gestart met haar werkzaamheden omtrent de profielschets. Er is voor gekozen om gesprekken te voeren met personen en organisaties waar de burgemeester vanuit zijn werk veel contact mee heeft. Dit is door de betrokken personen en organisaties bijzonder op prijs gesteld. In de zomerperiode heeft de voorbereidingscommissie gesproken met de huidige burgemeester, de politie, het openbaar ministerie, de brandweer, het college en het directieteam. Het doel van deze gesprekken was om betrokkenen te laten vertellen wat zij belangrijk vinden voor het functioneren van een nieuwe burgemeester. Het waren inspirerende en openhartige gesprekken, die verrijkend waren doordat ze een completer beeld te zien gaven van de rollen en activiteiten van de burgemeester. Met deze informatie in het achterhoofd is de voorbereidingscommissie aan de slag gegaan. Ook is toen een omgevingschets van de gemeente opgesteld. Deze is belangrijk omdat daaruit de ambities van Heusden spreken en die vertalen zich naar wat er van de raad, het college, maar ook van de burgemeester wordt verwacht. De omgevingsschets is terug te vinden in de profielschets. Er is nadrukkelijk ingegaan op de rollen die de burgemeester moet vervullen. Hierbij is niet zozeer gezocht in activiteiten, taken en verantwoordelijkheden, maar veel meer in de dilemma s waar de burgemeester in zijn functioneren tegenaan loopt. Vervolgens zijn de hieruit voortvloeiende functievereisten, de competenties, vastgesteld. Dit alles is voortvarend, in goede harmonie en met plezier gedaan. Nadat alle fracties hebben kunnen reageren op het concept, is het definitieve voorstel opgesteld dat zojuist is vastgesteld. De inhoud Bij het opstellen van de profielschets hebben twee thema s centraal gestaan: de positie die Heusden inneemt in regionaal verband en naar de buurgemeenten en het feit dat, met erkenning van het eigen karakter van de verschillende delen, Heusden één gemeente is. In de regio speelt Heusden, als derde gemeente qua omvang, een belangrijke rol. Dat moet zo blijven omdat de belangen van Heusden nu en in de toekomst niet bij de gemeentegrenzen stoppen. Van de burgemeester wordt inhoudelijke affiniteit bij beleidsterreinen, naast openbare orde en veiligheid, verwacht. Zo nodig en desgewenst kan dat ook in de portefeuille tot uitdrukking worden gebracht. Het is logisch dat de netwerker als bestuursstijl op de eerste plaats wordt gezet. Daadkracht, vermogen tot goede communicatie en het beïnvloeden van relevante instanties en personen kunnen met name in die rol tot uitdrukking worden gebracht. Kortom, Heusden op een prominente manier vertegenwoordigen en kansen grijpen. De herindelingperikelen zijn achter de rug. College en raad gaan nadrukkelijk voor het gemeenschappelijke belang van alle inwoners. Van de burgemeester wordt een belangrijke bijdrage verwacht. Hij of zij wordt als een boegbeeld ervaren. Hij voelt aan wat er leeft, is een bindende factor en is makkelijk benaderbaar. Nog afgezien van de wettelijke plicht, is het ook logisch dat hij in de gemeente woont of gaat wonen en dat hij iets heeft met Heusden. Dat geldt ook voor zijn rol als voorzitter. Hij houdt graag een spiegel voor, denkt mee, maar weet ook dat hij het niet alleen kan. Daar hoort ook gevoel voor de ambtelijke organisatie bij. Hij is meer een proces- dan een procedureman. Hierbij hoort dat de nieuwe burgemeester als bestuurder ervaring heeft met het functioneren in complexe processen en dat hij kan schakelen tussen zijn verschillende rollen. Dat hoeft overigens niet per se ervaring in een overheidsorganisatie te zijn. Ervaring als bestuurder op aanpalende terreinen is ook welkom. Hij moet wel met politieke en bestuurlijke processen kunnen omgaan en dat leuk vinden. De vervolgprocedure Zojuist is de profielschets vastgesteld. Nu zijn de sollicitanten aan de beurt. Er is voor hen veel aanvullende informatie op de gemeentelijke website te vinden. Wanneer de Commissaris van de Koningin klaar is met het voeren van gesprekken met kandidaten en het inwinnen van informatie, zal de vertrouwenscommissie met hem in gesprek komen om te kunnen bepalen welke kandidaten zullen worden uitgenodigd. Het is de bedoeling om ook dat onderdeel van de procedure voortvarend en in gezamenlijkheid ter hand te nemen. Spreker geeft aan dat de raad zich terdege bewust is van de vertrouwelijkheid waarmee dat gepaard gaat. De vertrouwenscommissie streeft ernaar om in de loop van Extra raadsvergadering Heusden 21 september 2011 2
januari een voorstel aan de raad voor te leggen. Daarna zal de gemeenteraad de voordracht van de beoogde burgemeester aan de minister kunnen doen. De voorzitter overhandigt vervolgens de profielschets namens de gemeente Heusden aan de Commissaris van de Koningin. 6. Bemerkingen van de Commissaris van de Koningin bij de profielschets en toelichting op de te volgen procedure De Commissaris van de Koningin spreekt zijn dank uit voor de ontvangst. Het is vanavond een belangrijk moment voor Heusden. Aan de huidige burgemeester, de heer Willems, zal met ingang van 1 januari 2012 door Hare Majesteit eervol ontslag worden verleend, op zijn eigen verzoek. Er wordt voortvarend aan het werk gegaan om ervoor te zorgen dat er zo snel mogelijk na 1 januari een nieuwe burgemeester in Heusden kan worden benoemd. De Commissaris van de Koningin maakt een compliment voor de serieuze manier waarop de vertrouwenscommissie aan het werk is gegaan. Het is goed dat de commissie gesprekken heeft gevoerd met mensen die het functioneren van de burgemeester en de eisen die eraan kunnen worden gesteld vanuit andere perspectieven kunnen beoordelen. Deze eisen zijn voor een gemeenteraad niet altijd als vanzelfsprekend zichtbaar. De reactie op de profielschets Het is goed te zien dat de commissie zich uitstekend heeft voorbereid. Er is voortreffelijk werk verricht. Aan de hand van een goede analyse van wat Heusden wil zijn en wat het zou moeten worden, is er vanuit een context een aantal heldere lijnen doorgetrokken naar het profiel van de nieuwe burgemeester. De Commissaris van de Koningin maakt complimenten voor het heldere en complete werk. Heusden heeft veel om trots op te zijn. Het is een mooie gemeente. Er is toerisme en recreatie, het is een mooi vestingstadje, een metal valley, de A59 speelt een prominente rol, het mooie polderlandschap, elf kernen, een belangrijke rol in het onderwijs en in de cultuur en het is de derde gemeente in deze regio na Den Bosch en Oss. Er moet een burgemeester komen die haar of zijn mannetje kan staan. Het moet een stevige burgemeester zijn en Heusden is het aan de heer Willems, die het voortreffelijk heeft gedaan, verplicht om te zorgen voor een goede opvolger. Vanuit zijn positie zegt de Commissaris van de Koningin er duidelijk bij dat er mensen worden gezocht die in de regionale context hun positie hebben en daarin meespelen. De vraag hoe het met de bedrijven en inwoners in de gemeente gaat, is in toenemende mate afhankelijk van het antwoord op de vraag hoe het in de regio gaat. Steeds meer is te zien dat van de burgemeester en het college mag worden verwacht dat er in de regionale context stevig wordt geopereerd. De Commissaris van de Koningin wil beklemtonen dat de regionale opgaven steeds belangrijker worden en dat een burgemeester, het college en ook de raad zich daarmee hebben te verhouden. In het profiel staat een aantal typische stevige burgemeestersdingen. Het moet iemand zijn die kan verbinden en die de netwerken op orde heeft en dit zijn inderdaad belangrijke dingen. Er is heel goed nagedacht over de bestuursstijl en over wat er van hem of haar wordt verwacht. Er wordt daadkracht verwacht en een zekere stevigheid. Het is adequaat beschreven in de profielschets. Mensen die de profielschets lezen, kunnen betrekkelijk snel tot de conclusie komen of het wel of niet iets voor hen is. Er wordt ook iets gevraagd van de persoon die de burgemeester is. Hij of zij moet niet alleen ambassadeur van Heusden zijn in die regio, maar ook in die regio zelf belangrijk werk verrichten, zoals de huidige burgemeester ook doet. Dit wordt zeer gewaardeerd in de provincie. De Commissaris van de Koningin noemt hierbij de manier waarop wordt geopereerd op het gebied van Openbare orde en veiligheid en de RIEC s. Het zijn minder zichtbare ontwikkelingen, die wel heel belangrijk zijn voor het functioneren. In de profielschets staat dat er geen voorkeur is voor een man of vrouw als burgemeester, maar dat er gewoon wordt gegaan voor de beste persoon. De Commissaris van de Koningin merkt op dat het aantal vrouwen in het ambt van burgemeester nog niet op het niveau is waarop hij het zou willen zien. Hij is, net als de vertrouwenscommissie, van mening dat er voor de beste kandidaat moet worden gegaan. De procedure Op woensdag 28 september 2011 zal in de Nederlandse Staatscourant de formele, officiële openstelling van de vacature plaatsvinden. De advertentie wordt gezet door het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het zal gaan om een betrekkelijk zakelijke, neutrale advertentie met Extra raadsvergadering Heusden 21 september 2011 3
algemene informatie over de grootte van de gemeente en de bezoldiging. In de advertentie zal ook staan of er al dan niet een mogelijkheid is voor een assessment. De advertentie zal na plaatsing gedurende de wettelijke termijn van drie weken openstaan. Op maandag 19 oktober moeten de kandidaten die een serieuze sollicitant willen zijn een brief aan Hare Majesteit de Koningin hebben gericht. De Commissaris van de Koningin verwacht dat zich een groot aantal kandidaten zal melden en dat er fors over het gemiddelde van twintig aanmeldingen zal worden gegaan. De gemeente heeft een mooie opdracht in zich en heeft een mooie omvang. Een week na de sluitingsdatum van de vacature zal een overzicht worden verstrekt van de mensen die hebben gesolliciteerd. Voor zover relevant wordt hierbij informatie gegeven over hun politieke kleur en hun achtergrond. Eind oktober wordt het traject ingegaan van het verzamelen van informatie. Het gaat hierbij om justitiële informatie en antecedenteninformatie. Het verzamelen van de informatie kost enige tijd. Op een gegeven ogenblik hebben ook de AIVD en de belastingdienst hierbij een rol. Dit gebeurt allemaal om te voorkomen dat er een kandidaat wordt gekozen die uiteindelijk geen burgemeester kan worden. Met ingang van 1 januari van dit jaar is de screening extra zwaar geworden. Het is in ieders belang om brandschone, integere mensen te hebben. Degenen die de vacature lezen, kunnen besluiten te solliciteren. Er zijn ook belangstellenden die niet solliciteren. Hierbij spelen de profielschets en de informatie die over de gemeente is gegeven een rol. De definitieve sollicitanten krijgen een aantal documenten zoals de notulen van deze vergadering, de procedureregels, het indicatieve tijdschema voor het volgen van de procedure, het besluit en de samenstelling van de vertrouwenscommissie en de documentatie die door de gemeente is klaargemaakt. De Commissaris van de Koningin beklemtoont dat het belangrijk is om hier werk van te maken. Het is belangrijk om te zien hoe een kandidaat zich heeft voorbereid en dit heeft met de kwaliteit van de documentatie te maken. Hierbij is de website van belang, maar er kan ook worden gecontroleerd of de documentatie die beschikbaar is gesteld, is bekeken. De provinciale dienst zorgt voor een gemeentelijk profiel met zakelijke informatie. Kandidaten die solliciteren, krijgen dus heel veel informatie om zich uitstekend voor te bereiden op de gesprekken die volgen. De Commissaris van de Koningin zegt dat de gesprekken door hem en door de kabinetschef, onafhankelijk van elkaar, in de maanden november en december worden gevoerd. Zij vormen zich een oordeel over de benoembaarheid van de kandidaten. De vertrouwenscommissie krijgt wel alle namen te zien, maar er zal worden aangegeven welke kandidaat niet benoembaar wordt geacht. De Commissaris van de Koningin zegt dat hij er heel open in is en dat hij heel helder zal aangeven wat hij van de kandidaten vindt. Samen met de kabinetschef wordt een oordeel gevormd over de kandidaten en daarna komt de vertrouwenscommissie in beeld. Afhankelijk van het aantal kandidaten zal de vertrouwenscommissie een halve dag tot twee dagen op het provinciehuis komen. De leden van de commissie krijgen de brieven te zien en vervolgens maakt de commissie een selectie uit de brieven. De Commissaris van de Koningin zegt dat de top vijf van de kandidaten die door hem samen met de kabinetschef is gemaakt meestal verrassend gelijk is aan de top vijf die de commissie maakt. Soms is er discussie over een of meerdere kandidaten. Uiteindelijk is het van belang dat wordt bepaald hoeveel mensen worden uitgenodigd voor een gesprek. De vertrouwenscommissie gaat vervolgens in één of twee rondes de gesprekken voeren. Met de vertrouwenscommissie wordt besproken hoe dit wordt georganiseerd en hoe dit op een goede manier kan worden gedaan. De data voor de gesprekken worden al heel snel gepland, zodat de kandidaten weten wanneer ze in beginsel beschikbaar moeten zijn voor een gesprek. De raad is weer in beeld nadat de vertrouwenscommissie heeft besloten wie de nummers één en twee op de lijst zijn. De raad beslist dan in een extra besloten vergadering welke kandidaat op de eerste plaats komt. De voordracht wordt gedaan door de vertrouwenscommissie, maar de raad is aan zet om te kiezen. De Commissaris van de Koningin wijst erop dat ook de nummer twee op de lijst de nummer één moet kunnen zijn. Het kan zijn dat de nummer één ook elders heeft gesolliciteerd of om een andere reden wegvalt. De nummer twee op de lijst moet bijna even goed voelen als de nummer één op de lijst en zij moeten allebei benoembaar zijn. Na de besloten vergadering van de raad mag de voordracht openbaar worden gemaakt. Er is dan bijna een nieuwe burgemeester. De betrokkene moet nog naar de minister. Hare Majesteit tekent uiteindelijk het besluit van de benoeming. Nadat dit is gebeurd, kan de burgemeester worden ingehaald. Van de procedures worden nauwkeurig verslagen gemaakt en deze gaan allemaal naar de minister. De minister toetst of het allemaal volgens de regels is gegaan. Wanneer er bijvoorbeeld sprake is van schending van vertrouwelijkheid, kan worden gezegd dat de procedure opnieuw moet worden gedaan. Het is zeer belangrijk dat de vertrouwelijkheid vanaf dit moment zeer serieus wordt genomen. Extra raadsvergadering Heusden 21 september 2011 4
Het is theoretisch mogelijk dat de minister de nummer één op nummer twee zet. Dit gebeurt alleen wanneer er echt iets heel bijzonders aan de hand is. Ergens in januari, februari volgend jaar zal er een bijzondere vergadering worden gehouden waarbij de nieuwe burgemeester zal worden beëdigd door de Commissaris van de Koningin en zal worden geïnstalleerd door de huidige vicevoorzitter van de raad. De Commissaris van de Koningin merkt nog op dat het tegenwoordig niet gemakkelijk is op de woningmarkt. Hier lopen ook burgemeesters tegenaan, die de plicht hebben om binnen een jaar in de gemeente te wonen. De Commissaris van de Koningin adviseert om in de informatie richting de kandidaten veel informatie te geven over de huisvestingsmogelijkheden in de gemeente. Het begint een behoorlijk probleem te worden dat ambtsdragers verplicht worden in de gemeente te gaan wonen terwijl dat in verband met het functioneren van de woningmarkt steeds moeilijker wordt. Er zijn tijdelijke regelingen om dubbele woonlasten voor burgemeesters te voorkomen. Het kabinet van de Commissaris van de Koningin kan tips geven over de wijze waarop hierover informatie kan worden gegeven. Wanneer de kandidaat zich duidelijk kan informeren over de mogelijkheden die er binnen de gemeente op de woningmarkt zijn, is dat een pré voor goede kandidaten. Het is niet aan te bevelen om de burgemeester te bevoordelen, maar hij of zij mag natuurlijk wel worden geholpen. De Commissaris van de Koningin onderstreept de vertrouwelijkheid in het belang van de gemeente Heusden en van het openbare bestuur in algemene zin. Wanneer het de wens is dat goede kandidaten beschikbaar zijn voor dit soort functies, is het bittere noodzaak dat er in absolute vertrouwelijkheid kan worden gesolliciteerd. Wanneer namen in een vroege fase op straat komen te liggen, trekken goede kandidaten zich terug en komen er nooit meer goede kandidaten op dit soort functies af. De Commissaris van de Koningin verzoekt de raad om de vertrouwenscommissie met rust te laten om in alle vertrouwelijkheid haar werk te doen. Het is van groot belang dat iedereen de vertrouwelijkheid buitengewoon goed tussen de oren heeft en daar ook naar handelt. Er is een goede profielschets gemaakt, de vertrouwenscommissie heeft voortreffelijk voorbereidend werk verricht en de procedure is in de wet verankerd. De voorzitter constateert dat de raad geen vragen heeft aan de Commissaris van de Koningin. Hij zegt dat er al een voorproefje van een informatiepakket bij de Commissaris van de Koningin is neergelegd. Er is kennisgenomen van het verzoek van de Commissaris van de Koningin om aandacht te besteden aan de huisvesting en dit verzoek zal worden opgepakt. 7. Sluiting De voorzitter sluit de vergadering om 20.15 uur en dankt de aanwezigen voor hun inbreng tijdens deze extra openbare vergadering. Aldus vastgesteld in de openbare raadsvergadering van de gemeente Heusden van 1 november 2011, de griffier, voorzitter, Mw. drs. E.J.M. de Graaf drs. H.P.T.M. Willems Extra raadsvergadering Heusden 21 september 2011 5