COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS - BESLUIT OPSCHRIFT Vergadering van 19 februari 2013 nummer: 2013_BW_00116 Onderwerp Burgerinitiatief tegen kinderarbeid - vormend Beknopte samenvatting Het college besluit het voorstel als verwoord in het burgerinitatief over te nemen en de raad daarover te informeren. Bevoegd: John Stuurman HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS AANHEF Ingewonnen advies/adviezen: Team BPJ (AO) Bijgevoegde bijlage(n): Burgerinitiatief tegen kinderarbeid MOTIVERING Volgende feiten gaan aan de beslissing vooraf: Het Platform Millenniumgemeente Teylingen diende op 27 december 2012 een burgerinitiatief in dat tot doel had te borgen, dat de gemeente Teylingen geen producten zal aanschaffen die met kinderarbeid zijn geproduceerd. Voorgesteld wordt in te stemmen met het burgerinitiatief en dat aan de raad mede te delen. Deze beslissing wordt genomen om volgende redenen: 1.1. De aanschaf van producten, die (mogelijk) met kinderarbeid zijn geproduceerd is volstrekt onacceptabel Het uitgangspunt dat Teylingen geen producten wil aanschaffen die met kinderarbeid zijn geproduceerd, is in het kader van de heersende opvattingen in het college, de raad en de ambtelijke p 1 van 15
organisatie feitelijk een open deur. Teylingen is Millenniumgemeente en de inkoop van producten die met kinderbeid zijn geproduceerd staat haaks op de Millenniumdoelen. Er mag dus van worden uitgegaan dat alle raadsleden, uw voltallige college en alle medewerkers dit uitgangspunt van harte zullen onderschrijven. 2.1. Het is goed om in het inkoop- en aanbestedingsbeleid expliciet aan te geven, dat de gemeente Teylingen van leveranciers eist, dat zij kunnen aantonen dat nergens in hun productieproces sprake is van kinderarbeid Om discussies - en mogelijk zelfs juridische geschillen - na levering van producten te voorkomen, dient de voorwaarde dat producten kinderarbeidvrij dienen te zijn, vanaf het begin van een inkoopof aanbestedingstraject duidelijk te worden gesteld. Om die eis aan leveranciers juridisch houdbaar te maken, dient het citerium kinderarbeidvrij wel verband te houden met het onderwerp van de opdracht. De eis wordt dus niet expliciet gesteld bij de opdracht voor leveringen, die bij voorbeeld voor de volle honderd procent in Nederland of een andere EU lidstaat worden geproduceerd. Het aantoonbaar maken van het voldoen aan het criterium zou in dat geval buitenproportioneel zijn. De hierboven bedoelde duidelijkheid blijkt nu vooral impliciet uit de betreffende beleidsdocumenten. In de binnenkort door de ontwikkelingsorganisatie HIVOS uit te geven "Handleiding kinderarbeidvrij inkopen voor inkopers van gemeenten" staat aangegeven hoe die duidelijkheid ook expliciet kan worden gegeven. Concreet houdt dat in, dat in de nota Inkoopvisie, inkoopdoelen en beleidsuitgangspunten de volgende tekst wordt opgenomen: "Werken, leveringen en/of diensten worden geweerd die onder niet aanvaardbare arbeidsomstandigheden (zoals kinderarbeid, dwangarbeid, discriminatie van werknemers, niet betaling van leefbaar loon) tot stand komen of zjin gekomen. 2.2. Aanbestedingsregels verzetten zich niet tegen het kinderarbeidvrij maken van het inkoop- en aanbestedingsbeleid Soms wordt verondersteld dat het opnemen van de voorwaarde dat producten kinderarbeidvrij dienen te zijn geproduceerd, op gespannen voet zou staan met de (Europese) aanbestedingsregels. Die veronderstelling blijkt niet op waarheid te berusten. In de publicatie "Buying Social", a guide to taking account social considerations in public procurement ("Sociaal Inkopen" een gids om sociale overwegingen te betrekken bij openbare aanbesteding) is die conclusie onontkoombaar. Kort samengevat meldt deze publicatie dat het stellen van sociale eisen aan de levering van producten en diensten is toegestaan, mits geen bepalingen zijn opgenomen die bepaalde bedrijven (bij voorbeeld uit eigen land of regio) een voordeel bieden en mits deze eisen verband houden met het onderwerp van de opdracht (zie de argumentatie onder 2.1.) Het gunnen van een voordeel aan bepaalde bedrijven kan bij de hier bedoelde voorwaarde nooit het geval zijn. De gids verwijst naar de "ILO Conventions", waarin kinderarbeid nadrukkelijk wordt genoemd als een uit te bannen verschijnsel, als zodanig onderschreven door alle lidstaten van de EU. In de factsheet "Sociale aspecten bij aanbesteden" van 'Europa Decentraal' (kenniscentrum Europees recht en beleid voor decentrale overheden) wordt dezelfde conclusie getrokken, ook met een verwijzing naar de ILO Conventions. Deze beslissing wordt genomen rekening houdend met volgende adviezen: Team BPJ (AO) Het advies is gunstig. p 2 van 15
Beslist het volgende: BESLISSING punt 1: Het college stemt in met het burgerinitiatief tegen kinderarbeid en informeert de raad hierover punt 2: Het college zal in de betreffende documenten vastleggen (voor zover dat niet reeds het geval is), dat werken, leveringen en diensten worden geweerd, die met kinderarbeid tot stand zijn gekomen. BIJKOMENDE INFO BIJ HET BESLUIT Ruimte Ruimtelijke Ontwikkeling Financile consequenties: Aan dit voorstel zijn geen financiële consequenties verbonden. BIJLAGE DIE INTEGRAAL DEEL UITMAAKT VAN HET BESLUIT Burgerinitiatief tegen kinderarbeid p 3 van 15
2013-01 Burgerinitiatief tegen kinderarbeid.doc BURGERINITIATIEF TEGEN KINDERARBEID V a n Aa n Bart de Jong, namens Platform Teylingen Millenniumgemeente De voorzitter O n d e r w e r p : Tegen kinderarbeid I n g e d i e n d d. d. 27-12-2012 D a t u m d o o r g e z o n d e n a a n c o l l e g e / o v e r i g e r a a d s l e d e n d o o r g r i f f i e : 04-01-2013 I n h o u d i n i t i a t i e f v o o r s t e l Wat wilt u bereiken? (het doel van uw initiatief) Gemeente Teylingen koopt geen artikelen meer in waaraan kinderarbeid te pas is gekomen N.B.: Sinds begin 2009 koopt de gemeente al geen dienstkleding meer in vervaardigd met kinderarbeid. Wat moet er gedaan of gelaten worden om het doel te bereiken? De gemeenteraad besluit tot het toepassen van de Handleiding kinderarbeidvrij inkopen voor inkopers van gemeenten. Toelichting I. Over kinderarbeid Van kinderarbeid is sprake als kinderen een belangrijk deel van de dag (of nacht) werk verrichten. Vaak is sprake van slecht betaald werk, in een aantal situaties worden de kinderen helemaal niet betaald. In de meeste landen wordt kinderarbeid als in strijd met de mensenrechten beschouwd en gelden strenge regels voor de minimumleeftijd van werkenden en het maximum aantal werkuren voor kinderen. Toch komt het in de praktijk nog veel voor. Enkele recente cijfers (2010): 215 miljoen kinderen verrichten kinderarbeid - 115 miljoen hiervan doen gevaarlijk of ongezond werk - 176 miljoen zijn jonger dan 15 jaar - 113 miljoen werken in Zuid - Oost Azië - in de landen ten zuiden van de Sahara met een van oorsprong zwarte bevolking komt kinderarbeid procentueel het meest voor (46% van de kinderen) - 60% van de 215 miljoen kinderen werkt in de landbouw sector, 26% in de dienstensector en 7% in industrie. Kinderarbeid vindt dikwijls plaats in de thuisomgeving in de landbouwsector (koffie, thee en cacao bijvoorbeeld) of in informele werkplaatsen. Bijvoorbeeld in de confectieindustrie in landen zoals India, Bangladesh en China. Bij een aantal product(groep)en die gemeente Teylingen regelmatig inkoopt is er ook een risico op kinderarbeid. Met name kan worden genoemd: p 4 van 15
-elektronica (computers, mobiele telefoons, audio-visuele apparatuur ect., etc.) -natuursteen (denk aan bestrating voor winkelcentra en pleinen maar ook aan sommige specifieke soorten gebroken rots) -koffie, thee, chocola, tropisch fruit/vruchtensap - bedrijfskleding en schoenen - meubilair Bij een gemeente is ook van belang dat ingezamelde elektrische apparaten niet uiteindelijk in bijvoorbeeld Ghana terecht komen op vuilnisbelten waar kinderen de gedumpte apparatuur demonteren voor hergebruik van daarin voorkomende grondstoffen. De stichting Stop kinderarbeid ontwikkelt, samen met MVO Nederland, Nevi (kennisnetwerk voor inkoop) en PIANOo (expertise centrum aanbesteden) een Handleiding kinderarbeidvrij inkopen voor inkopers van gemeenten. Een concept handleiding is klaar, begin 2013 mag de definitieve versie worden verwacht. II. Over het platform Teylingen Millenniumgemeente In december 2007 riep de gemeenteraad Teylingen uit tot Millenniumgemeente met een verantwoorde lifestyle. Daarmee verplichtte de gemeente zich in te spannen een bijdrage te leveren voor het realiseren van de zogenaamde Millenniumdoelen. Dit zijn de afspraken die, in het jaar 2000, door de 189 lidstaten van de Verenigde Naties zijn gemaakt om, kort samengevat, in 2015 de extreme armoede in de wereld belangrijk te hebben verminderd (zie bijvoorbeeld www.teylingenmillenniumgemeente.nl). Het College van burgemeester en wethouders van Teylingen besloot op 9 december 2008 dat Teylingen een Millenniumgemeente blijft. Daaraan gekoppeld werden enkele concrete besluiten genomen met ingang van 2009: - geen aankoop meer door de gemeente van dienstkleding vervaardigt door kinderarbeid. - alleen aanschaf van duurzaam geproduceerd hout en papier met het FSC-keurmerk. Verder werd nader onderzoek naar verscheidene, vooral milieupunten aangekondigd. De huidige gemeenteraad stelde in september 2010 de Duurzaamheidsagenda 2011-2014 vast. Teylingen Millenniumgemeente is mede basis van deze nota. Begin 2009 hebben verschillende partijen het platform Teylingen Millenniumgemeente opgericht. Doel van het platform is: De gemeente Teylingen - niet alleen het gemeentebestuur en het ambtelijk apparaat maar ook de inwoners, bedrijven en instellingen in Teylingen - steunen en stimuleren bij het invulling geven aan Teylingen Millenniumgemeente. Wie zitten in het platform? 1. Tessa van Charldorp, namens de Stichting Cucu (Sassenheimse stichting die kinderen in ontwikkelingslanden steunt) 2. Marieke Domburg, Voorhout, namens bedrijf Abc-jewellery, importeur van sieraden gemaakt door HIV besmette moeders in Zuid-Afrika 3. Ada Bakker, namens Unicef Bollenstreek, 4. Bart de Jong, namens Wereldwinkel Sassenheim, 5. Frans Plevier, namens de PKN gemeente Sassenheim 6. Henk Heitink, werkzaam op het gebied van ontwikkelingssamenwerking Verder hebben de RK kerken van Warmond en Sassenheim, de RK kerk van Voorhout, de PKN kerk van Warmond, de stichting Happy and Joy (Sassenheimse stichting die een kleuterschool heeft opgericht en financiert in Oeganda), het Vrouwennetwerk Sassenheim en Rotary Sassenheim aangegeven te sympathiseren Hoeveel gaat het ongeveer kosten? Gelet op de grote verscheidenheid aan producten waaraan kinderarbeid te pas gekomen kan zijn en de onbekendheid van de kosten-verschillen kan dit niet worden bepaald. Omdat de kosten van de eindproducten die de gemeente inkoopt slechts zeer marginaal worden bepaald door de lonen in het begin van de productieketen zal dit in de praktijk gering zijn. Namen eventuele medestanders p 5 van 15
De Platform leden I n d i e n v a n t o e p a s s i n g : D a t u m r e a c t i e v a n c o l l e g e o f b u r g e m e e s t e r : I n d i e n v a n t o e p a s s i n g : I n h o u d r e a c t i e v a n c o l l e g e o f b u r g e m e e s t e r D a t u m b e h a n d e l i n g r a a d s v e r g a d e r i n g : 21 maart 2013 B i j l a g e n: p 6 van 15
INITIATIEFVOORSTELLEN Inleiding Het is de taak van burgemeester en wethouders aan de raad de nodige voorstellente doen. Maar raadsleden kunnen ook zelf een voorstel voor een ontwerpverordening of ontwerpbesluit doen. Hiervoor is het recht van initiatief toegekend. Signalen uit de samenleving kunnen zo vertaald worden in concrete voorstellen voor gemeentelijk beleid. Of een initiatiefvoorstel mogelijk en wenselijk is, kan beoordeeld worden aan de hand van de volgende vragen: 1. Onderwerpskeuze Voorafgaande afweging door raadslid: - wil hij met het desbetreffende onderwerp worden geassocieerd? - heeft hij voldoende tijd, expertise en motivatie om de gehele procedure van een initiatiefvoorstel tot een goed einde te brengen? 2. Aard van het op te lossen probleem - welk probleem wil het raadslid aanpakken? (na globale vaststelling onderwerp preciezere probleemstelling formuleren; een complex/ diffuus probleem tot hanteerbare proporties terugbrengen) 3. Wat kan de gemeente doen aan de oplossing van het probleem? Te onderscheiden deelvragen: - in hoeverre is de oplossing van het probleem überhaupt vatbaar voor beïnvloeding door de gemeente? - zo ja, ligt het dan op de weg van de gemeente op dit vlak stappen te ondernemen? 4. Bestaat er ten aanzien van het onderwerp al gemeentelijk beleid of is er beleid in ontwikkeling? Zo ja: - kan er met het initiatiefvoorstel gesproken worden van toegevoegde waarde, gelet op het al bestaande of toekomstige gemeentelijke beleid, voldoende? 5. Alternatieven - is er niet een beter alternatief voorhanden (vooral indien het onderwerp primair een collegebevoegdheid betreft), zoals het indienen van een motie (bij de begroting, de voorjaarsnota, of een andere geschikte gelegenheid); - het opvoeren van het onderwerp als agendapunt voor een commissievergadering of een plenaire raadsvergadering, of het stellen van mondelinge dan wel schriftelijke vragen aan het college? Vereisten voor de indiening en behandeling (ontleend aan art. 147a Gemeentewet en art. 36 RvO) - een raadslid kan een voorstel voor een verordening of een ander voorstel ter behandeling in deraad indienen; - een initiatiefvoorstel moet schriftelijk bij de voorzitter worden ingediend; - de voorzitter plaatst het voorstel op de agenda van de eerstvolgende vergadering, of, zo de schriftelijke oproep hiervoor reeds verzonden is, op die van de daaropvolgende vergadering (onverlet de raadsbevoegdheid tot o.a. toevoeging bij vaststelling van de agenda art. 8, derde lid, RvO); - de behandeling van het voorstel vindt plaats nadat alle op de agenda voorkomende voorstellen en onderwerpen zijn behandeld, tenzij de raad oordeelt dat - het met het oog op de orde van de vergadering tezamen met een ander geagendeerd voorstel of onderwerp dient te worden behandeld; - het eerst dient te worden behandeld in een raadscommissie, - of voor advies naar het college dient te worden gezonden (in het laatste geval bepaalt de raad in welke vergadering het voorstel opnieuw geagendeerd wordt); - de raad kan voorwaarden stellen aan de indiening en behandeling van een voorstel, niet zijnde een voorstel voor een verordening. p 7 van 15
Opstellen initiatiefvoorstel Door de diversiteit aan mogelijke oogmerken van het initiatiefvoorstel en de variërende vorm van onderdelen, leent het zich niet voor toepassing van een eenvormig model. Bij het opstellen van een dergelijk voorstel kunnen de volgende drie stappen worden onderscheiden: A. Wat moet er in het initiatiefvoorstel? Mogelijke opties: a. het voeren van een discussie over een bepaald probleem in de raad (mogelijk ook met burgers en maatschappelijke organisaties) - meer op het proces gericht; oplossingen hoeven slechts in voorlopige zin te worden genoemd en kunnen de uitkomst van de discussie zijn; dergelijke oplossingen kunnen eventueel voorwerp van een vervolgvoorstel zijn; b. uitgewerkte voorstellen voor inhoudelijke oplossingen, zoals: 1. gemeentelijke regelgeving; 2. feitelijk beleid (voor zover het raadsbevoegdheid betreft); 3. een verzoek aan het college t.a.v. de uitoefening van zijn bevoegdheden (in goede afweging met alternatieven: motie, vragen); 4. een combinatie van 1, 2 en 3. B. Andere praktische voorbereidingen Aandachtspunten: - eventuele inschakeling assistentie (intern of extern); - te volgen tactiek (wenselijkheid breed politiek draagvlak, of juist niet profilering); - tijdschema (voor formele procedure en externe communicatie); - communicatie (persbericht, bericht op website, persconferentie). C. Schrijven initiatiefvoorstel Een initiatiefvoorstel bestaat in het algemeen uit a. een ontwerp-besluit Het ontwerp-besluit, dat de kern van het initiatiefvoorstel vormt, bevat zowel inhoudelijke als procedurele deelbesluiten. De inhoudelijke besluiten betreffen een of meer van de eerder bij A.b genoemde onderwerpen: - regelgeving; - feitelijk (raads)beleid; - verzoeken aan het college. De procedurele aspecten betreffen: - de verdere tenuitvoerlegging van de besluiten (meestal opgedragen aan het college); - de datum van inwerkingtreding van de besluiten; - de eventuele evaluatie van de besluiten; - de eventuele datum van buitenwerkingtreding van de besluiten (horizonbepaling). De formulering van de bedoelde onderdelen moet nauwkeurig en duidelijk zijn, o.a. met het oog op de mogelijkheid tot amendering en de uitvoering van het besluit. De bedoelde eisen gelden in het bijzonder indien het initiatiefvoorstel gericht is op regelgeving: de vaststelling van een nieuwe verordening dan wel de wijziging of aanvulling van een bestaande verordening. Juist ook dan kan consultatie van de griffie en/of het inroepen van ondersteuning door de ambtelijke organisatie van belang zijn. Een bijzonder aandachtspunt bij initiatiefvoorstellen kan de verwerking van de lasten in de begroting vormen. Ook hierbij is deskundige hulp vaak onontbeerlijk. b. een toelichting De toelichting is vormvrij. Bij een omvangrijker ontwerp-besluit kan naast een algemene toelichting een op afzonderlijke deelbesluiten gerichte, meer gedetailleerde (bijvoorbeeld artikelsgewijze) toelichting gewenst zijn. De toelichting moet de volgende vragen adequaat beantwoorden: - waarom is terzake gemeentelijk beleid nodig? - waarom is dit beleid nodig? - waarom zijn de regels in het voorstel zo geformuleerd (hoe helpen ze het gewenste doel naderbij te brengen)? c. een aanbiedingsbrief Ontwerp-besluit en toelichting worden de raad met een aanbiedingsbrief aangeboden. Voor wat de inhoud van deze aanbiedingsbrief betreft kan doorgaans worden volstaan met: p 8 van 15
- een korte aanduiding van het hoe en waarom van het voorstel; - vermelding van enkele elementaire procedurele aspecten, in het bijzonder de data van behandeling door de raadscommissie(s) en de plenaire raad (in overleg met resp. de commissievoorzitter(s) en het presidium). De aanbiedingsbrief wordt door de indiener(s) ondertekend. Bron: Initiatiefvoorstellen; wanneer en hoe? (Vernieuwingsimpuls Dualisme en lokale democratie) p 9 van 15
Goedgekeurd door het college van burgemeester en wethouders in vergadering van 19 februari 2013 p 10 van 15