ING Investment Office Publicatiedatum: 16 november 2016, 12.00 uur Oktober November Assetallocatie Aandelen Vastgoed Grondstoffen Alternatieve beleggingen Obligaties Regioallocatie Noord-Amerika Europa Japan Opkomende markten Pacific (exclusief Japan) Sectorallocatie aandelen Energie Basismaterialen Industriegoederen Duurzame consumentengoederen Dagelijkse consumentengoederen Gezondheidszorg Financiële waarden Informatietechnologie Telecommunicatie Nutsbedrijven Allocatie obligaties Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hoogrentende bedrijfsobligaties Opkomende markten Geen allocatiewijzigingen De onverwachte winst van Donald Trump in de Amerikaanse presidentsverkiezingen zorgde heel even voor een schrikactie op de beurzen. Veel beleggers hadden gerekend op een overwinning van Hillary Clinton, die waarschijnlijk het beleid van Obama min of meer zou gaan voortzetten. Onzekerheid over het beleid van de nieuwe president veroorzaakte in eerste instantie dan ook een vlucht naar veiligheid : dalende aandelenkoersen in Azië en bij opening ook in Europa. Maar het beurssentiment draaide weer snel in positieve richting. Beleggers realiseerden zich dat de verkiezingsuitslag weinig invloed zal hebben op de groei van zowel de wereldeconomie, als die van de Verenigde Staten (VS). Bovendien heeft Trump toegezegd veel geld uit te gaan geven aan de verbetering van de infrastructuur. Dit zou een extra stimulans zijn voor de economie. Wij blijven dan ook overwogen in aandelen. Ook in de andere onderdelen van de vermogensverdeling voeren we voorlopig geen wijzigingen door. Hoofdpunten Schrikreactie na winst Donald Trump maar beurzen herstelden snel Beleggers zien positieve aspecten plannen Trump Economieën VS en Europa blijven bovendien groeien Aandelen blijven onze favoriete beleggingscategorie Binnen aandelen hebben we een voorkeur voor cyclische sectoren Oplopende staatsschuld dreigt in VS, met stijgende inflatie Rentes op langlopende staatsobligaties zullen hierdoor stijgen We laten onze positie in obligaties op onderwogen Beleggingen opkomende markten hebben last van plannen Trump maar economische en financiële fundamenten zijn er prima
Beleggers vinden plannen Trump kansrijk Aandelen blijven overwogen Plannen Trump kosten de overheid geld Meer stimulering aanbodkant economie Vlak na de uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen daalden wereldwijd de beurskoersen. Veel beleggers vluchtten in veilig geachte havens als goud, staatsobligaties en de Japanse yen. Toch verdween de eerste schrik al snel naar de achtergrond: de risk-off - houding maakte plaats voor hoop op verandering. Na jaren van matig succesvolle stimulering door de centrale banken, die de rentes extreem ver omlaag duwden, lijkt Trump vooral de aanbodkant van de economie te willen stimuleren. Dat wil zeggen: minder beperkingen en belastingen opleggen aan bedrijven (de aanbodfactor). De gedachte daarachter is dat producten goedkoper worden en de consumptie toeneemt. Veel beleggers zien dit als kansrijk. Bovendien heeft de aanstaande president toegezegd veel geld te willen stoppen in de aanleg en verbetering van infrastructuur zoals wegen en bruggen. Dit zou de Amerikaanse economie een extra stimulans geven. Cyclische aandelensectoren profiteren De hoop op verandering kwam zowel in de VS als in Europa tot uiting in hogere aandelenkoersen. Vooral stegen de koersen van aandelen van ondernemingen uit de sectoren financiële waarden (Trump is voorstander van minder strenge regels voor de bankensector), de energiesector en uit de infrastructuur-gerelateerde sectoren als industrie en basismaterialen. Allemaal cyclische sectoren, die dus profiteren van aantrekkende economische groei. In september hadden we al besloten om in de vermogensverdeling van onze beleggingsstrategieën deze aandelensectoren een groter relatief gewicht te geven. Hier houden we voorlopig aan vast. Ook blijft de hele beleggingscategorie aandelen bij ons overwogen, tegenover een onderweging van obligaties. Door het aanhoudende stimuleringsbeleid van de centrale banken, de wereldwijde economische groei en de aantrekkelijke waardering van aandelen ten opzichte van (staats) obligaties blijft dit volgens ons een aantrekkelijke beleggingscategorie. Oplopende rentes staatsobligaties Er zit ook een keerzijde aan de stimuleringsplannen van Donald Trump. Zijn plannen hogere uitgaven aan infrastructuur en een verlaging van de belastingen - kosten de overheid geld en zullen leiden tot een oplopende staatsschuld en een stijgende inflatie. Dit kan het einde betekenen van de lange trend van erg lage effectieve obligatierendementen. Obligatiebeleggers eisen namelijk compensatie (in de vorm van een hoger effectief rendement) als door inflatie het uitgeleende kapitaal aan het einde van de looptijd minder waard zal (dreigen te) zijn. De rentes op langlopende Amerikaanse staatsobligaties zijn sinds de uitslag van de presidentsverkiezingen dan ook aan het oplopen. Per 15 november staat de marktrente op Amerikaanse staatsobligaties met een resterende looptijd van tien jaar al op het hoogste niveau sinds januari 2016. De Amerikaanse 30- jaarsrente evenaarde zelfs het niveau van augustus 2011. Deze marktbeweging leidt ook elders in de wereld tot rentestijgingen, zoals van Duitse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar (de Bund ). Maandbericht beleggen - november 2016 2
Obligaties blijven voorlopig onderwogen Wat gaan centrale banken doen? Voorkeur voor hoogrentende bedrijfsobligaties Wij verwachten dat de rentes in de VS en in Europa, in reactie op oplopende inflatieverwachtingen, vanaf de huidige niveaus nog iets verder zullen oplopen. In Nederland zijn de gemiddelde consumentenprijzen in oktober bijvoorbeeld met 0,4% gestegen ten opzichte van een maand eerder, al is deze inflatie op jaarbasis met 0,3% historisch gezien nog steeds laag. Uiteraard is het maar de vraag in hoeverre Trump zijn controversiële plannen daadwerkelijk gaat uitvoeren. Mogelijk slaat hij, nu hij is gekozen, een wat gematigder toon aan. De koersen van de obligaties zouden dan als tegenreactie weer wat kunnen stijgen (deze koersen bewegen namelijk tegengesteld aan het renteniveau). Zoals gezegd, blijft de vermogenscategorie obligaties in de tactische assetallocatie van onze beleggingsstrategieën voorlopig onderwogen. Binnen de obligaties krijgen staatsobligaties een onderweging en hoogrentende bedrijfsobligaties een overweging. Kans op renteverhoging door de Fed We verwachten dat de Amerikaanse centrale bank (de Fed ) in december de beleidsrente met 0,25% zal verhogen. De aantrekkende arbeidsmarkt en de toenemende inflatiedruk zijn de belangrijkste argumenten om de beleidsrente te normaliseren. In de eurozone is de situatie anders dan in de VS. Hier is de werkloosheid nog relatief hoog en is er nauwelijks sprake van inflatiedruk. De Europese Centrale Bank (ECB) zal de beleidsrente volgens ons nog lang laag houden, maar we houden wel rekening met een iets minder stimulerend monetair beleid tegen het einde van volgend jaar. Hierdoor zullen de effectieve rendementen op staatsobligaties (de marktrentes dus) nog iets verder stijgen. Zorgen over protectionistische plannen Druk op koersen beleggingen uit opkomende markten De oplopende marktrentes zijn niet alleen van invloed op de obligatierendementen, maar leiden uiteindelijk ook tot druk op beleggingen uit de opkomende markten. Hoge marktrentes op Amerikaanse staatsobligaties kunnen een uitstroom van kapitaal veroorzaken vanuit de opkomende markten richting de VS. Wat ook mee kan spelen zijn zorgen over de protectionistische, importbeperkende plannen van Trump. Neem bijvoorbeeld zijn ideeën om internationale (handels)verdragen eenzijdig op te zeggen. Ook is er onzekerheid over Trump s controversiële plannen om een muur te bouwen tussen de VS en Mexico. Handelsbeperkingen en strenge immigratiemaatregelen zijn nadelig voor aandelen en valuta s uit opkomende markten. Indices voor deze categorieën staan dan ook op het laagste niveau in vier maanden. Onder meer de beursindices in Argentinië, Brazilië en Mexico hebben veel moeten inleveren. Een sterke dollar is hierbij zeker geen positieve factor. Ook de aandelenkoersen van Europese ondernemingen met activiteiten in Zuid-Amerika liggen onder druk. Maandbericht beleggen - november 2016 3
Fundament opkomende markten blijft goed Stabiele economische groei Toch zien wij voorlopig geen aanleiding om te twijfelen aan de groeipotentie van opkomende markten in het algemeen en die van China in het bijzonder. De economische en financiële fundamenten zijn prima. De bedrijfswinsten en de consumentenbestedingen nemen bijvoorbeeld toe, en ook hervormingen dragen bij aan een stabiele economische groei. De opkomende markten zullen naar verwachting, mede dankzij productiviteitsverbeteringen, een steeds grotere bijdrage leveren aan de wereldwijde economische groei. De ontwikkelde markten stagneren juist op dit terrein. In oktober hebben we besloten meer te beleggen in aandelen uit de opkomende markten. Vooralsnog blijft deze beleggingscategorie bij ons overwogen. Voorlopig blijft de overcapaciteit in stand Grondstoffen: weinig kans op prijsstijgingen De grondstoffenprijzen zullen volgens ons voorlopig nog niet stijgen. Als de wereldeconomie blijft groeien, trekt de vraag naar grondstoffen aan. Er is alleen meer dan voldoende aanbod om aan deze vraag te voldoen. Door de technologische ontwikkelingen is de productiecapaciteit flink gestegen. De kans op een beperking van de olieproductie wordt daarnaast steeds kleiner, nu de OPEC-landen het hierover niet eens lijken te worden. Bovendien zal de VS, als het aan Trump ligt, mogelijk zelfs meer olie gaan oppompen. De balans tussen vraag en aanbod blijft dus nog onevenwichtig. Maandbericht beleggen - november 2016 4
Meer weten? Kijk op ing.nl/beursnieuws Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld door en uitgebracht door ING Bank N.V. op 16 november 2016 om 11.30 uur. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. ING Bank N.V., noch enig andere rechtspersoon of onderdeel dat tot de ING Groep N.V. behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook, voortvloeiend uit het gebruik van de bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan kunnen van invloed zijn op de juistheid van de in deze beleggingsaanbeveling gestelde feiten en verstrekte opinies. Door te klikken op deze link kunt u zien welke maatregelen ING neemt om belangenverstrengeling met betrekking tot aanbevelingen te voorkomen en te vermijden. Beleggen brengt risico s met zich mee. De waarde van uw belegging kan fluctueren. U kunt uw gehele inleg kwijtraken. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V.